Phân tích hình ảnh bãi cát và người đi trên bãi cát để thấy được tâm trạng bi phẫn của Cao Bá Quát

Đề bài: Phân tích hình ảnh bãi cát và người đi trên bãi cát để thấy được tâm trạng  <br /> bi phẫn của Cao Bá Quát<br /> Bài Mẫu Số 1:<br /> Tác giả  Cao Bá Quát là một nhà thơ  nổi danh tài hoa và khí phách, một trong những tác <br /> phẩm tiêu biểu nhất của ông là Sa hành đoản ca (Bài ca ngắn đi trên bãi cát). Đây là một <br /> bài thơ  có rất nhiều ý nghĩa biểu tượng sâu sắc thể  hiện được tâm trạng chán ghét của <br /> nhà thơ trước tình cảnh đương thời.<br /> Cao Bá Quát (1809­1855), tự  là Chu Thần, hiệu Cúc Đường Mẫn Hiên, quê  ở  làng Phú  <br /> Thị, huyện Gia Lâm, tỉnh Bắc Ninh, ông sinh ra trong một gia đình có truyền thống khoa  <br /> bảng. Thời nhỏ Cao Bá Quát đã nổi tiếng bởi sự tài giỏi thông minh, tham gia khoa cử từ <br /> sớm nhưng lận đận, mãi đến năm 23 tuổi mới đỗ  cử  nhân, 9 năm tiếp theo ông kiên trì <br /> theo đổi kỳ  thi hội nhưng không đỗ, năm 34 tuổi được giữ  một số  chức quan nhỏ. Tuy  <br /> nhiên vì tính cách phóng khoáng, nên ông đã phải chịu nhiều những hậu họa nghiêm trọng. <br /> Con người Cao Bá Quát có thể gói gọn trong hai chữ tài hoa và khí khách, bởi sự học rộng  <br /> biết nhiều, chữ viết đẹp, tính cách phóng túng, tự do, cá tính luôn tìm cách đổi thay xã hội <br /> từ  túng, lạc hậu. Ông có số  lượng tác phẩm rất khổng lồ, tuy nhiên đã bị  tiêu hủy phần  <br /> lớn, nội dung xuyên suốt trong các sáng tác bao gồm phê phán chế  độ  phong kiến trì trệ <br /> bảo thủ, thể hiện tư tưởng đổi mới có tính chất tự phát.<br /> Bài thơ Sa hành đoản ca chính là minh chứng rõ ràng nhất cho hai nội dung kể trên, được <br /> sáng tác vào một trong những lần Cao Bá Quát vượt qua các tỉnh miền Trung cát trắng vào <br /> Huế  để  thi Hội. Bài thơ  được viết theo thể  hành, thể  thơ  tự  do, không gò bó vần điệu, <br /> hình thức số câu số chữ.<br /> Mở đầu bài thơ là hình ảnh bãi cát dài được tập trung tái hiện trong câu thơ mở đầu:<br /> "Bãi cát dài lại bãi cát dài"<br /> Tác giả đã sử dụng kết hợp nhiều biện pháp nghệ thuật, bao gồm biện pháp lặp từ  "bãi  <br /> cát" kết hợp với tính từ "dài" tạo ấn tượng về sự mênh mông, bao la, vô tận của bãi cát ,  <br /> từ  "lại" khơi gợi cảm giác về  sự liên tiếp, lặp lại. Điều đó gợi cho người đọc hình ảnh <br /> một bãi cát tựa hoang mạc khô cằn xa tít tắp, không có điểm dừng. Bãi cát dài ấy cũng là  <br /> con đường cùng, thể hiện qua hai câu ở gần cuối bài thơ:<br />  "Phía bắc núi Bắc núi muôn trùng<br /> Phía nam núi Nam sóng muôn đợt"<br /> Có thể thấy bãi cát rộng lớn như hoang mạc  ấy lại bị bao quanh bởi "núi muôn trùng" và  <br /> "sóng muôn đợt", cuối cùng nơi đây trở thành điểm cùng không lối thoát cho người đi trên  <br /> ấy. Hình ảnh bãi cát dài và con đường cùng này vừa mang ý nghĩa tả thực về con đường <br /> mà tác giả đi qua để vào kinh đô Huế  thi Hội, vừa mang tính biểu tượng cho con đường  <br /> đời nhọc nhằn, là con đường công danh toàn bế  tắc, cũng là con đường tiến thân không  <br /> lối thoát của các trí thức đương thời trong đó có tác giả.<br /> Ngoài hình ảnh bãi cát thì bài thơ chủ yếu tập trung vào hình ảnh của người đi đường và  <br /> tâm trạng phẫn uất của Cao Bá Quát. Điều  ấy thể  hiện rất rõ trong những câu thơ  đầu  <br /> như sau:<br /> "Bãi cát dài lại bãi cát dài,<br /> Đi một bước như lùi một bước.<br /> Mặt trời đã lặn, chưa dừng được,<br /> Lữ khách trên đường nước mắt rơi.<br /> Không học được tiên ông phép ngủ,<br /> Trèo non, lội suối, giận khôn vơi!"<br /> Hành trình đi trên bãi cát quả thực rất vất vả, bước đến đâu cát lún chân đến đó, nặng nề, <br /> khó nhọc, dù bước về  phía trước nhưng lại cứ  tưởng như  đang đi lùi. Hơn thế  nữa khi <br /> mặt trời xuống núi vạn vật đều đã nghỉ  ngơi, chỉ  có người đi trên bãi cát vẫn phải tiếp  <br /> tục tiến bước mà không được dừng, bởi con đường này vất vả gian nan quá, họ phải tận  <br /> dụng tối đa thời gian để nhanh chóng thoát ra khỏi khung cảnh như không lối thoát khiến  <br /> người ta chán nản này. Chính vì sự  mệt mỏi trong cái hành trình vất vả   ấy, nên người  <br /> khách lữ  hành đã bộc lộ  tâm trạng của mình, trước hết là  ở  hình  ảnh "nước mắt lã chã  <br /> rơi", thể hiện sự cay đắng, tủi cực đến vô cùng của người khách bộ hành trên con đường <br /> quá gian nan vừa xa xôi vừa mịt mờ của mình. Cụm từ "bao giờ ta hết ta oán", là một câu  <br /> hỏi nhấn mạnh sự giận dữ, sự chán nản, sự ngao ngán khi cứ phải hành xác trên cái con  <br /> đường dài tít tắp, và dường như chẳng bao giờ kết thúc ấy.<br /> Trong những câu thơ tiếp, tác giả tiếp tục thể hiện cái nhận thức của mình về  việc theo <br /> đuổi công danh:<br />  "Xưa nay, phường danh lợi,<br /> Tất tả trên đường đời.<br /> Đầu gió hơi men thơm quán rượu,<br /> Người say vô số, tỉnh bao người?"<br /> Cao Bá Quát nhận ra rằng, công danh cũng chính là danh lợi và người theo đuổi công danh <br /> chính là "phường danh lợi", thái độ của tác giả ở đây là sự mỉa mai coi thường. Hơn thế <br /> nữa công danh còn là một thứ  rượu, với men say đầy cám dỗ, cho nên tác giả  gọi người  <br /> theo đuổi công danh được nhận thức là người say bị  hơi men dẫn dắt, không tỉnh táo, <br /> không ý thức được việc mình làm, thể  hiện thái độ  phê phán với người theo đuổi công  <br /> danh. Cao Bá Quát đã tỏ  thái độ phê phán, coi thường con đường theo đuổi công danh vô  <br /> nghĩa, đồng thời cũng phê phán chính bản thân mình là một trong những con người mê <br /> muội ấy.<br /> Sau tất cả những nhận thức trên, Cao Bá Quát đi đến kết luận riêng cho bản thân:<br /> "Bãi cát, bãi cát dài ơi!<br /> Tính sao đây? Đường bằng mờ mịt,<br /> Đường ghê sợ còn nhiều, đâu ít?<br /> Hãy nghe ta hát khúc "đường cùng",<br /> Phía bắc núi Bắc, núi muôn trùng,<br /> Phía nam núi Nam, sóng dào dạt.<br /> Anh đứng làm chi trên bãi cát?"<br /> "Tính sao đây?" là câu hỏi tác giả tự thức tỉnh bản thân mình, để đưa ra một lựa chọn dứt  <br /> khoát, thì đến câu hỏi cuối bài lại chính là câu trả lời của chính tác giả "Anh còn đứng là <br /> chi trên bãi cát?", chốn công danh nhiều thị  phi, mờ  mịt, là chốn cùng đường của kẻ  sĩ,  <br /> liệu còn đáng để theo đuổi, tác giả đã tự thôi thúc bản thân phải rời khỏi chốn đó, thoát ra <br /> cái cục diện bế tắc, gian nan tựa bãi cát vô tận kia.<br /> Bài thơ Sa hành đoản ca thể hiện sự ghét bỏ đối với con đường danh lợi mịt mờ, đầy bế <br /> tắc của xã hội đương thời, đồng thời bày tỏ niềm ao ước được thay đổi cuộc sống, bước  <br /> ra khỏi cái vòng luẩn quẩn chán chường ấy. Thể ca hành tự do đã thể hiện xuất sắc tâm <br /> tính phóng khoáng, cá tính, thích tự do của Cao Bá Quát trên nhận thức về con đường công  <br /> danh đầy khó nhọc, vất vả của mình và của những kẻ sĩ đương thời.<br /> Bài Mẫu Số 2:<br /> Cao Bá Quát là một nhà thơ  nổi tiếng của nền văn học Việt Nam,  ở  ông hiện lên hai <br /> phẩm chất rất cao đẹp  ấy là sự  tài hoa và khí phách. Ông có rất nhiều các sáng tác thơ,  <br /> văn cả  chữ  Hán và Nôm khác nhau. Tuy nhiên, phần lớn đã bị  thiêu hủy và thất lạc qua  <br /> năm tháng, nay chỉ còn một số  ít còn sót lại. Trong đó, bài hành Sa hành đoản ca là một <br /> trong những tác phẩm thể hiện vừa vặn cái tài hoa và khí phách của nhà thơ. Đây là một <br /> bài hành có nhiều ý nghĩa biểu tượng sâu sắc, nói lên cái nỗi ngán ngẩm trước thế sự đầy <br /> bí bách, khuôn khổ quá cứng nhắc của xã hội phong kiến xưa.<br /> Bài thơ  có hai hình tượng chính làm nên nội dung của bài đó là hình  ảnh bãi cát và hình  <br /> ảnh người đi trên bãi cát. Mở đầu đó là hình ảnh của bãi cát như sau:<br /> “Bãi cát dài, lại bãi cát dài,<br /> Đi một bước như lùi một bước.”<br /> Ta có thể mường tượng ra một khung cảnh mênh mông tận cùng, đó là những bãi cát vàng <br /> trải dài, hết bãi này lại tới bãi kia tưởng như chẳng có điểm dừng. Đứng trên đó ta không  <br /> thể thẩy điểm đầu, cũng mù mờ điểm cuối, có cảm giác đây là một hoang mạc, khô cằn, <br /> dấy vào tâm trí con người một sự bất lực, chán nản không thôi. Đặc biệt là cái hình ảnh  <br /> bước chân trên cát “Đi một bước như lùi một bước”, rõ ràng là chân vẫn miệt mài tiến về <br /> phía trước,  ấy vậy mà tác giả  lại có cảm tưởng như  đang lùi lại, đôi chân lún dưới cát <br /> khiến từng bước đi thêm nặng nề, bãi cát lại càng trở  nên dài hơn, quãng đường vượt ra  <br /> khỏi bãi cát càng trở nên xa vời.<br /> Không chỉ  có hình  ảnh bãi không thôi mà khung cảnh xung quanh bãi cát cũng đóng góp <br /> một phần to lớn khiến bãi cát vốn đã dài đằng đẵng như  hoang mạc  ấy trở  thành con <br /> đường cùng trong tầm mắt của người khách bộ  hành. Điều đó thể hiện trong những câu  <br /> thơ gần cuối của bài thơ như sau:<br /> “Hãy nghe ta hát khúc “đường cùng”,<br /> Phía bắc núi Bắc núi muôn trùng,<br /> Phía nam núi Nam sóng muôn đợt.”<br /> Trong miêu tả  của Cao Bá Quát, bãi cát  ấy dường như  bị bao quanh bởi một bên là “núi  <br /> muôn trùng”, một bên là biển với “sóng muôn đợt”. Hai cái quang cảnh  ấy như  kìm kẹp  <br /> người khách bộ  hành  ở  giữa một đám cát vàng bao la, không có điểm dừng, buộc người  <br /> khách phải đi tiếp, bởi chẳng có lối thoát nào ở đây. Nhưng đi tiếp ta thấy được gì, chỉ có  <br /> những bãi cát nối dài tưởng mãi mãi, thế  có khác nào con “đường cùng” trong khúc hát  <br /> của Cao Bá Quát đâu. Những hình  ảnh  ấy một phần là cảnh tả  thực con đường đi vào  <br /> Huế tham gia kỳ thi Hội, lấy công danh của Cao Bá Quát, lúc phải băng qua các tỉnh miền  <br /> Trung, cát trắng cả tâm hồn. Nhưng sâu sắc hơn cả là cái ý nghĩa biểu tượng mà nhà thơ <br /> gửi vào bãi cát, đó là con đường công danh đầy gian khổ, bế  tắc và mờ  mịt của những  <br /> nhân sĩ đương thời, nhưng không có cách nào khác họ vẫn buộc phải bước trên con đường <br /> tiến mà như lùi ấy.<br /> Hình ảnh bãi cát đã như vậy, nhưng hình ảnh người đi trên bãi cát lại còn cho ta những cái <br /> nhìn biểu tượng sâu sắc hơn cả.<br /> “Bãi cát dài lại bãi cát dài,<br /> Đi một bước như lùi một bước.<br /> Mặt trời đã lặn, chưa dừng được,<br /> Lữ khách trên đường nước mắt rơi.<br /> Không học được tiên ông phép ngủ,<br /> Trèo non, lội suối, giận khôn vơi!”<br /> Đọc thơ ta thấy sau cái hình ảnh bãi cát dài vô tận, đó chính là hình ảnh của người đi trên <br /> bãi cát. Từng bước chân vì lún cát, mà tưởng chừng tiến như  lùi, hết sức khó khăn, gian  <br /> khổ. Tuy cực khổ, vất vả thế nhưng lữ khách lại chẳng dám dừng bước dù mặt trời đã  <br /> lặn, khi mà con người và thiên nhiên bắt đầu trở  về  trạng thái nghỉ  ngơi. Bởi suy cho  <br /> cùng, vốn dĩ trên một vùng cát rộng lớn, trống trải như  vậy, con người có cảm giác cô <br /> đơn kèm theo đó là nỗi sợ  hãi, sợ  hãi cái không gian mịt mù không biết đâu là đường ra.  <br /> Chính vì thế  dù có khó khăn vất vả, họ  cũng phải cố  gắng hết sức để  thoát ra khỏi cái <br /> chốn vô tận cát trắng ấy, thoát khỏi cái cảm giác hoang mang đang bủa vây quanh mình. <br /> Cái vất vả khổ cực đi trên cát thì chỉ có người đi trên đó mới có thể hiểu được và qua câu  <br /> thơ “Lữ khách trên đường nước mắt rơi” thì ta lại càng thấm thía thêm điều ấy. Phải khó  <br /> khăn thế nào, mà người đi đến nỗi rơi cả nước mắt, có khi là cả  mồ hôi quyện vào nữa.  <br /> Đó là những giọt nước mắt đầy cay đắng, thậm chí là cả sự phẫn nộ của nhà thơ. Cao Bá <br /> Quát uất ức vì phải đi con đường khổ sở, lại cũng chẳng học được cách vừa đi vừa ngủ <br /> cho bớt cực nhọc, ông cứ phải oằn mình mà nếm trải cái nỗi khổ đi trên cát. Giận, giận <br /> lắm! Nỗi hờn giận biết trút đâu cho hết!<br /> Đi hết những câu thơ  về việc đi trên cát, là những câu thơ  về cái nhận thức của nhà thơ <br /> về con đường công danh trong cái xã hội vốn lạc hậu tù túng này.<br /> “Xưa nay, phường danh lợi,<br /> Tất tả trên đường đời.<br /> Đầu gió hơi men thơm quán rượu,<br /> Người say vô số, tỉnh bao người?”<br /> Cao Bá Quát đã có một cái so sánh ngụ ý rất hay, nhà thơ cho rằng những con người đang  <br /> theo đuổi đường công danh chính là những “phường danh lợi”, tức đi thi cử cốt cũng chỉ vì <br /> chút danh, chút lợi tầm thường, cũng chẳng khác các thể loại phường buôn bán, phường  <br /> hát hò là mấy, cũng tất tả như nhau. Ý khinh miệt đã rõ ràng trong mặt chữ đến thế. Đối  <br /> với Cao Bá Quát, công danh là một thứ rượu mạnh, nghe mùi có vẻ thơm ngon, khiến biết  <br /> bao người say đắm, cứ mải mê chạy theo mãi, để được một lúc thưởng thức. Thế rồi hậu  <br /> quả là người ta cứ mải mê nhấm nháp cái thứ rượu “công danh” đó, có người không tỉnh  <br /> được, có người không muốn tỉnh, còn lại được bao người như Cao Bá Quát, say mãi rồi  <br /> cũng tỉnh ra được. Ông phê phán những con người mải mê đường danh lợi mà không ý  <br /> thức được những việc mình làm, rốt cuộc là có đáng hay không, và cũng là tự  phê phán <br /> chính bản thân ông. Cao Bá Quát cũng từng mải mê với cái gọi là “công danh”, cũng có tất <br /> cả 9 lần vượt cát trắng vào Huế đi thi. Cuối cùng, khi đứng giữa một trời cát, nhà thơ đã <br /> tỉnh lại sau cơn mê, để hỏi một câu đầy thấm thía.<br /> “Anh còn đứng làm chi trên bãi cát?”<br /> Đó là một câu hỏi đầy hoang mang, không định hướng, cũng là một lời chất vấn cho cái <br /> sự  u mê của bản thân mình. Nhà thơ  đang tự  thôi thúc bản thân phải bước ra khỏi cái <br /> chốn mờ mịt, gian nan  ấy, cái nơi vốn chẳng còn đáng để  cho những kẻ sĩ như ông phải <br /> cực nhọc theo đuổi nữa.<br /> Bài thơ Sa hành đoản ca là một bài thơ hay, có nhiều ý nghĩa biểu tượng. Trước hết là cái <br /> nhìn đầy sáng suốt của Cao Bá Quát về  con đường công danh mà bấy lâu biết bao kẻ  sĩ  <br /> tất tả theo đuổi. Đó là một con đường vô tận, vất vả và nhiều cay đắng, thứ mà nó mang  <br /> lại đó chỉ là cái danh lợi đầy tầm thường, vốn chẳng xứng để theo đuổi thêm nữa. Bài thơ <br /> còn thể  hiện cái khao khát thay đổi cuộc sống, được bước ra khỏi cái con đường chán <br /> chường ấy, để bước đi một con đường mới tốt đẹp hơn.<br />  <br />