Phân tích tâm trạng Nguyễn Khuyến qua Thu điếu

Đề bài: Phân tích tâm trạng Nguyễn Khuyến qua Thu điếu<br /> Bài Mẫu Số 1:<br />  Từ  xưa đến nay, từ Đông sang Tây, mùa thu đã làm hao tốn giấy mực của biết bao văn  <br /> nhân, thi sĩ: Lý Bạch, Đỗ Phủ, Bạch Cư Dị, Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương,  <br /> Nguyễn Khuyến, Jacques Delille, Charles Baudelaire, Guillaume Apolinaire...  ở Vi ệt Nam,  <br /> chỉ với Nguyên Khuyến, lần đầu tiên mùa thu nông thôn mới thật sự đi vào văn học. Cụ <br /> Tam nguyên Yên Đổ đã để lại cho đời nhiều bài thơ nhưng chùm thơ thu gồm ba bài: Thu  <br /> điếu, Thu vịnh, Thu ẩm, luôn bất tử với thời gian. Chúng ta hãy thưởng thức vẻ đẹp của <br /> cảnh sắc mùa thu và tìm hiểu tâm trạng của nhà thơ qua bài Thu điếu:<br /> Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,<br /> Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo,<br /> Sóng biếc theo làn hơi gợn tí<br /> Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo<br /> Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt,<br /> Ngõ trúc quanh co khách vắng teo<br /> Tựa gối ôm cần lâu chẳng được<br /> Cá đâu đớp động dưới chân bèo.<br /> Cảnh sắc ở Thu điếu không phải là mùa thu phương Bắc:<br /> Lác đác rừng phong hạt móc sa<br /> Ngàn non hiu hắt, khí thu lòa.<br /> (Đỗ Phủ)<br /> Càng không phải mùa thu phương Tây:<br /> Gió bấc thổi cành cây khô héo <br /> Rơi đó đây khắp nẻo lòng thung <br /> Từng hồi lá rụng mặt đường.<br /> (Jacques Delille ­ Phạm Nguyên Phẩm dịch)<br /> Xa tận bìa rừng<br /> Nai kêu văng vẳng<br /> Thu ơi ta yêu sao tiếng em xào xạc<br />  Những quả rơi không cần hái nhặt<br /> Gió và rừng khóc than<br /> Tất cả lệ thu rơi từng lá một.<br /> (Guillaume Apolinaire)<br /> mà đích thị là mùa thu đẹp tuyệt vời của vùng chiêm trũng Bắc Bộ Việt Nam.<br /> Sáu câu thơ đầu đã vẽ nên bức tranh ấy:<br /> Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,<br /> Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo,<br /> Sóng biếc theo làn hơi gợn tí<br /> Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo<br /> Tầng mây lơ lửng trời xanh ngất,<br /> Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.<br /> Nếu như ở bài Thu ẩm, Thu vịnh, Nguyễn Khuyến lần lượt miêu tả cảnh từ gần đến xa,  <br /> từ  xa đến gần, thì  ở  bài Thu điếu, nhà thơ  vẫn theo luật gần xa của hội họa nhưng kết  <br /> hợp được hai chiều. Ngồi trên "một chiếc thuyền câu bé tẻo teo", thi nhân đưa điểm nhìn <br /> bao quát toàn cảnh. Điểm nhìn đầu tiên là cảnh ao thu. Thật vậy, nơi "vườn Bùi, chốn cũ" <br /> có rất nhiều ao vì đó là vùng đồng bằng. Màu nước ao "trong veo" như một tấm gương  <br /> xinh xắn soi bóng mây trời. Sự cảm nhận ở đây không chỉ bằng xúc giác mà còn bằng linh  <br /> giác. Cái lạnh lẽo của khí thu thấm dần vào tâm hồn dạt dào xúc cảm của thi nhân. Trên  <br /> cái ao vốn đã nhỏ, nhưng chiếc thuyền nan hiện trên cái ao lại càng nhỏ hơn: "Một chiếc  <br /> thuyền câu bé tẻo teo". Từ  "một" rất có sức gợi: gợi cảnh câu cá và cảnh người câu cá  <br /> đơn độc, cô lẻ. Câu thơ cũng gợi ta nhung nhớ cánh buồm cô đơn trong thơ Lí Bạch cách <br /> đây hơn 1200 năm:<br /> Cô phàm viễn ảnh bích không tận.<br /> (Bóng cánh buồm lẻ loi xa xa mất hút vào khoảng không xanh biếc).<br /> Qua đó, hình  ảnh nhân vật trữ  tình như  đắm chìm trong cảnh sắc mùa thu. Có thể  nói, <br /> bằng cách chọn lọc ngôn từ tinh vi, ăn ý: lạnh lẽo, trong veo, tẻo teo, Nguyễn Khuyên đã  <br /> gọi được cái hồn thu, tiếng thu của làng quê thôn dã Việt Nam vọng về.<br /> Ở hai câu thực, nhà thơ tiếp tục chấm phá một cách tài hoa cái hồn thu ấy:<br /> Sóng biếc theo làn hơi gợn tí<br />  Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.<br /> Mặt nước thu không phẳng lặng do có cơn gió thu se sẽ  lướt qua. Cơn gió heo may hiu  <br /> hắt vừa trở về ấy đã kích thích con sóng gợn lăn tăn, phản chiếu sắc trời xanh biêng biếc.  <br /> Và mây trăm, mấy nghìn năm nay, thu nào đến mà không có sắc vàng của cỏ  cây, cũng  <br /> như không thiểu lá vàng rơi:<br /> Ngô đồng nhất diệp lạc<br /> Thiên hạ cộng tri thu<br /> ... Sương giày giậu cúc đóa hoa vàng.<br /> (Nguyễn Công Trứ)<br /> Mùa thu tràn về đất trời mơn man<br /> Lá vàng rụng em ơi lá vàng rụng<br /> Ngập lối đi bao nhiêu chiếc lá vàng<br /> Và cùng nữa chiếc lá vàng trong gió<br /> Đang xoay xoay bay trong nắng thu vàng ...<br /> Ơ hay! Buồn vương cây ngô đồng<br /> Vàng rơi! Vàng rơi. Thu mênh mông.<br /> (Bích Khê)<br /> Sắc dâu nhuộm ố quan hà Cỏ vàng cây đỏ bóng tà tà dương.<br /> (Tản Đà)<br /> Đây mùa thu tới, mùa thu tới Với áo mơ phai dệt lá vàng.<br /> (Xuân Diệu)<br /> Nhưng hình ảnh chiếc lá vàng trong thơ Nguyễn Khuyến vẫn mang nét đẹp riêng và đầy  <br /> ấn tượng:<br /> Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.<br /> Cơn gió mùa thu đã tiếp tục bứt đi chiếc lá vàng thon thon hình thuyền, nhẹ  nhõm rồi  <br /> liệng đi trong không gian êm đềm, khẽ  khàng. Xuân Diệu cho rằng cụ Tam nguyên Yên <br /> Đổ thật tài tình khi tìm được cái tốc độ bay của lá: "vèo" để tương xứng với cái mức độ <br /> gợn của sóng: "tí".<br /> Nhà thơ Tản Đà cũng hết lời khen tặng từ "vèo" trong câu thơ  này. Thi sĩ bộc bạch rằng  <br /> cả một đời thơ của mình may ra mới có được câu thơ đắc ý trong thi phẩm Cảm thu, tiễn  <br /> thu:<br /> Vèo trông lá rụng đầy sân.<br /> Sau này, nhà thơ Trần Đăng Khoa cũng một lần có cái "nghiêng tai kỳ diệu" để cảm nhận  <br /> tiếng rơi đó:<br /> Ngoài thềm rơi cái lá đa<br /> Tiếng rơi rất mỏng như là rơi nghiêng.<br /> Mặt   khác,   ở   hai   câu   luận,   nghệ   thuật   đôi   ngữ   rất   chỉnh:   đối   ý:   sóng   biếc   ><   lá="" <br /> vàng;="" theo="" làn=""><br /> Đến hai câu luận, Nguyễn Khuyến khéo léo mở  không gian lên tầng cao: Tầng mây lơ <br /> lửng trời xanh ngắt Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.<br /> Bầu trời xanh ngắt muôn thuở vẫn là biểu tượng cho vẻ đẹp của mùa thu.<br /> Đại thi hào dân tộc Nguyễn Du cũng đã vẽ lên một bức tranh thu tuyệt đẹp trong một tác  <br /> phẩm bất tử với thời gian:<br /> Long lanh đáy nước in trời<br /> Thành xây khói biếc, non phơi bóng vàng.<br /> (Truyện Kiều)<br /> Trong thơ hiện đại, Nguyễn Đình Thi cũng có những câu thơ miêu tả bám rễ sâu vào lòng <br /> người:<br /> Trời thu thay áo mới Trong biếc nói cười thiết tha.<br /> (Đất nước)<br /> Trong cả ba bài thơ thu của Nguyễn Khuyến đều xuất hiện hình ảnh hữu tình này:<br /> Trời thu xanh ngắt mấy từng cao.<br /> (Thu vịnh)<br /> Da trời ai nhuộm mà xanh ngắt.<br /> (Thu ẩm)<br /> "Xanh ngắt" cũng thuộc nhóm màu xanh nhưng là xanh thuần một màu trên diện rộng.  <br /> "Xanh ngắt" còn gợi ra "cái sâu, cái lắng của không gian, cái<br /> nhìn vời vợi của nhà thơ, của ông lão đang câu cá". Điểm thêm trên bầu trời "xanh ngắt"  <br /> ấy là một "tầng mây lơ lửng" trông rất thú vị, tình tứ và càng tôn thêm vẻ đẹp yên ả của  <br /> mùa thu. Nhờ  điểm nhìn từ  tầng cao mênh mông, thoáng đãng, thi nhân thả  hồn về  xóm  <br /> làng quen thuộc:<br /> Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.<br /> Cái ngõ vào nhà không thẳng tắp mà "quanh co", xấp xõa tre trúc mộc mạc, bình dị. Từ <br /> "quanh co" gợi cảm giác sâu hun hút, vòng lượn, uốn khúc mãi đến vô cực. Dường như <br /> những người dân quê bây giờ  đang chân lấm tay bùn, một nắng hai sương trên đồng <br /> ruộng. Họ đang chăm sóc những cây lúa xanh uốn mình trong gió nhẹ hay đang gặt hái và  <br /> đang ngồi bên đống thóc mẩy vàng. Do đó, trên đường quê thiếu vắng những bước chân  <br /> thân thương: "khách vắng teo". Vậy nên, câu thơ: "Ngõ trúc quanh co khách vắng teo" <br /> chuyên chở vẻ đẹp tích tụ. Đồng thời nghệ thuật đối chữ ở cặp câu luận này đã làm nổi <br /> bật lên cái thần thái của mùa thu nơi làng quê Bắc Bộ.<br /> Nhìn chung, toàn bộ cảnh sắc mùa thu ở sáu câu thơ đầu tiên được cảm nhận bằng nhiều  <br /> giác quan tinh tế của thi nhân và được vẽ  lại bằng ngòi bút tài hoa của một hoạ  sĩ. Bức  <br /> tranh thơ  chất chứa một giai điệu xanh: xanh ao, xanh bờ, xanh sóng, xanh tre, xanh trời,  <br /> xanh bèo, có một màu vàng đâm ngang của chiếc lá rơi" (Xuân Diệu). Vả lại, "bức tranh  <br /> thơ vừa có chiều cao, vừa có chiều rộng, chiều sâu, vừa có những hình ảnh được đặc tả <br /> nổi bật, vừa có sự kết hợp hài hoà giữa cận cảnh và viễn cảnh" (Vũ Nho). Đặc biệt, các  <br /> vần eo: trong veo, tẻo teo, đưa vèo, vắng teo được Nguyễn Khuyến phối hợp rất điêu  <br /> luyện đã góp phần tạo nên một bức tranh tĩnh vật sắc sảo, duyên dáng.<br /> Đến hai câu cuối cùng của bài thơ (câu 7­8) là bức tranh tâm trạng của Nguyễn Khuyến:<br /> Tựa gối ôm cần lâu chẳng được<br /> Cá đâu đớp động dưới chân bèo.<br /> Như chúng ta đã biết, tháng 8 năm 1858 thực dân Pháp đã nã đại bác vào Đà Nẵng, chính  <br /> thức xâm lược đất nước ta. Triều đình nhà Nguyễn bạc nhược, cõng rắn cắn gà nhà rồi  <br /> lần lượt đầu hàng giặc một cách nhục nhã. Bản thân Nguyễn Khuyến là một vị  quan  <br /> dưới triều Nguyên. Việc đỗ đạt làm quan để "thờ vua, giúp nước", thực hiện nghĩa vụ "trí  <br /> quân trạch dân" (vừa giúp vua, vừa làm cho dân được nhờ) là một nhân sinh quan của ông  <br /> rất hợp với đạo đức, chuẩn mực Nho giáo quy định. Tuy nhiên, sống trong hoàn cảnh đất  <br /> nước như vậy, nếu cụ Tam nguyên cứ làm quan thì chẳng khác nào tiếp tay cho giặc, đó <br /> cũng là điều mà các nhà nho chân chính nơm nớp sợ hãi. Ban đầu còn lúng túng, nhưng sau  <br /> đó, ông quyết định từ  quan về  nhà, vui thú đồng nội. Khi viết bài thơ  này thì Nguyễn <br /> Khuyến đã cáo quan từ lâu: Rằng: quan nhà Nguyễn cáo về đã lâu (Di chúc).<br /> Nhà thơ "tựa gối ôm cần", nhưng trong lòng không muốn cá cắn câu. Vậy thi nhân muốn  <br /> gì? Trong thơ văn cổ, các bậc hiền triết thường mượn việc ngồi câu cá để  chờ  đợi thời, <br /> chờ đợi người có tài đức song toàn vời ra giúp việc quốc gia. Đời nhà Chu, Trung Quốc có <br /> Lã Vọng, ngồi buông câu mải miết bên dòng sông Vị Thuỷ. Đến năm bảy mươi tuổi mới  <br /> gặp Văn Vương mời ra tham gia việc triều chính, đại sự:<br /> Điếu nhân bất điếu ngư,<br /> Thất thập đắc Văn Vương.<br /> (Câu người không câu cá<br /> Bảy mươi gặp Văn Vương).<br /> (Bạch Cư Dị)<br /> Về sau, tại Trung Quốc cũng có Trang Tử ôm cần ngồi câu cá ở Phúc Thuỷ. Vua nước Sở <br /> là Sở Vương rất tin dùng nên sai hai đại thần đến tận nơi tha thiết mời gọi Trang Tử ra <br /> nhận   quan   to,   chức   trọng,   quyền   cao   nhưng   ông   không   thèm   quay   đầu   lại.   Nguyễn <br /> Khuyến cũng thế. Bọn cộng tác với thực dân Pháp là Hoàng Cao Khải, Lê Hoan không <br /> buông tha việc quan trường đôi với ông. Ông phải làm quan hơn 10 năm mới lui về được  <br /> chôn vườn Bùi. Như  vậy, bây giờ  "tựa gối ôm cần", cụ  Tam nguyên rất khao khát được <br /> an nhàn, được chìm vào giấc mộng thu êm ái.<br /> Bỗng một âm thanh quen thuộc của đồng nội vọng vào thính giác của thi nhân:<br /> Cá đâu đớp động dưới chân bèo.<br /> Trong thơ  Đường, thơ  Tống, thơ  Việt Nam thời trung đại (trước Nguyễn Khuyến) tiếng <br /> thu là tiếng chày đập vải, tiếng địch thổi nghe chừng đồng vọng, tiếng dế than ri ri giữa  <br /> đêm thanh vắng, tiếng lòng rạo rực, nhớ nhung của người cô phụ... Còn trong thơ Nguyễn  <br /> Khuyến, tiêng thu chính là tiếng "đớp động dưới chân bèo" của một chú cá dưới cái "ao <br /> thu lạnh lẽo". Tiếng "động" trong câu thơ  cuối cùng này không chỉ  chứa đựng được sự <br /> sông của mùa thu mà còn nói lên được tâm sự  u hoài của nhà thơ  trước tình thế  hiểm <br /> nghèo của đất nước. Nhà thơ lấy "động" để tả tĩnh bởi lẽ hiện tại chưa có người tài tập <br /> hợp nhân dân đứng lên kháng chiến chống Pháp, cứu nước thoát khỏi đêm tối mênh mông <br /> của kiếp nô lệ  lầm than. Dường như  nhà thơ  tự  trách mình làm quan mà vô tích sự, lúc <br /> nhân dân cần mà mình đành bất lực, sống cảnh ẩn dật, an nhàn, co mình trong cái thế giới  <br /> riêng. Có thể nói rằng, nỗi buồn đau đáu của thi nhân tỏa khắp nét thu, sắc thu, cảnh thu,  <br /> tiếng thu trong bức tranh thơ Thu điếu.<br /> Tóm lại, Thu điếu là một bài thơ tả cảnh, tả tình tuyệt bút. Cảnh thu trong bức tranh thơ <br /> không có gì tân kỳ, lạ lẫm nhưng lại chuyên chở vẻ đẹp của phạm trù mỹ  học và rất có <br /> hồn, rất Việt Nam. Tình thu vừa kín đáo, vừa sâu lắng: tình yêu thiên nhiên tha thiết, tình <br /> yêu nước thương dân cháy bỏng. Xét  ở  tầm vĩ mô, bài thơ  như  một bài tuyệt tình ca về <br /> cảnh đẹp của đất nước, về tình yêu đất nước. Thơ của Nguyễn Khuyến qua bài này cũng  <br /> như nhiều bài khác, có đặc điểm là giản dị mà sống động. Lời thơ cô đúc, hàm súc, "ý tại  <br /> ngôn ngoại". Nghệ thuật chọn lọc ngôn từ, vần điệu hết sức khéo léo, tinh vi, nhất là các  <br /> từ láy và vần "eo"<br /> trong trẻo, vang ngân. Tứ thơ lan toả. Hai câu thơ cuối vừa khép lại bài thơ, vừa bộc bạch  <br /> được nỗi lòng của thi nhân.<br /> Thu điếu xứng đáng là một trong ba bài thơ nối tiếng nhất về đề tài mùa thu trong lịch sử <br /> thơ  ca Việt Nam từ  cổ chí kim. Thật đáng tiếc cho những ai yêu thơ, say thơ  mà không <br /> đến được với Thu điếu.<br /> Trên đây là phần Phân tích tâm trạng Nguyễn Khuyến qua Thu điếu bài tiếp theo, các em  <br /> chuẩn bị trả lời câu hỏi SGK, Cảm nhận về bài Thu điếu và cùng với phần Soạn bài Câu  <br /> cá mùa thu để học tốt môn Ngữ Văn lớp 11 hơn.<br /> Bài Mẫu Số 2:<br /> Nguyễn Khuyến là nhà thơ của làng cảnh Việt Nam, ông nổi tiếng với chùm thơ thu, ông  <br /> đắc danh và mang trong mình một tâm hồn trong sáng và một tình yêu với quê hương đất  <br /> nước, con người đó thể hiện qua phong cách nghệ thuật sáng tác thơ ca của ông.<br /> Nguyễn Khuyến là một con người tài hoa, với một phong cách nghệ  thuật cũng vô cùng  <br /> độc đáo, ông tài hoa trong việc cảm thụ để  sáng tác lên những tác phẩm nghệ thuật gần  <br /> gũi và tạo cho con người có một cảm giác rất nhẹ  nhàng và vô cùng tinh tế, đó đều là  <br /> những hình  ảnh thể hiện một thái độ  rất say mê với nghệ  thuật. Trong tác phẩm câu cá <br /> mùa thu, ông đã thể hiện được phong cách nghệ thuật của mình, qua cách sử  dụng ngôn  <br /> ngữ, và qua đó người đọc cũng đánh giá được một con người có tầm quan sát tinh tế  và  <br /> một thái độ ung dung:<br /> Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,<br /> Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.<br /> Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,<br /> Lá vàng trước gió sẽ đưa vèo.<br /> Tác giả  đang cảm thụ  từng khoảng không gian của thiên nhiên, nó đang trôi chảy nhẹ <br /> nhàng qua từng con chữ, với hình  ảnh của ao thu lạnh lẽo,  ở  đây tác giả  đang thể  hiện  <br /> tâm hồn của mình, với một cảm xúc có chút cô đơn, và tâm trạng của thi sĩ cũng đang hòa <br /> nhập với không khí chung của không gian, tất cả đang tạo nên một cảm giác mới mẻ, và  <br /> cũng vô cùng hấp dẫn người đọc, người thi sĩ đi câu cá, nhưng mang trong mình nhiều <br /> cảm xúc, ở đây có thể hiểu đó là cảm xúc của những con người trước hoàn cảnh của thời  <br /> cuộc, tác giả đang hình dung ra những điều mới mẻ, trong thiên nhiên, dựa vào thiên nhiên <br /> để nói lên cảm xúc của chính mình. Đúng như thi sĩ cổ đã từng nói: " Người buồn cảnh có  <br /> vui đâu bao giờ". Đúng như  vậy thi sĩ cũng đang mang trong mình những suy tư  và biết  <br /> bao nhiêu cảm xúc đang xen lẫn vào dòng tâm trạng và cảm xúc của chính tác giả, tác giả <br /> đang thể  hiện những nỗi lòng sâu lắng nhất đối với dân tộc và đối với khung cảnh nơi  <br /> đây:<br /> Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt,<br /> Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.<br /> Tựa gối ôm cần lâu chẳng đặng,<br /> Cá đâu đớp động dưới chân bèo.<br /> Trong những câu thơ trên tác giả vừa thể hiện được vùng cảnh của thiên nhiên vùng nông  <br /> thôn Bắc Bộ, và còn tiếp tục thể hiện nỗi lòng của những người thi sĩ trước những cảnh  <br /> sắc thiên nhiên, đang mang đậm những dòng cảm xúc và biết bao nhiêu sự cô đơn, và hiu  <br /> quạnh trong lòng người, có thể  thấy được những điều đó qua biết bao nhiêu những cảm  <br /> xúc sâu sắc và mang lại nhiều cái nhìn mới mẻ  riêng của chính tác giả  và không gian  <br /> thanh bình nơi đây.<br /> Những cảm xúc cô đơn đang xen lẫn là những hoài niệm xa xôi, những cảm xúc của thời  <br /> cuộc, mặc dù viết về  vùng nông thôn vùng Bắc Bộ  nhưng tâm trạng của thi sĩ nơi đây  <br /> cũng mang một nỗi lòng nặng gánh với biết bao nhiêu lo toan, và những cái nhìn mới mẻ <br /> nhất, đọc thơ của Nguyễn Khuyến, chúng ta vừa thấy cảnh sắc thiên nhiên đang hiện ra <br /> và nó còn mang nhiều cảnh sắc của tâm hồn đang mang nặng những dòng cảm xúc riêng,  <br /> đó là những cảm xúc của những con người với thời cuộc.<br /> Khung cảnh nơi đây thơ mộng, nhưng khách lại vắng teo, nó cũng để chứng tỏ một điều  <br /> đó là nơi đây đất nước đang rơi vào những khó khăn, nhưng những người hiền tài, chưa  <br /> thấy có, chính vì vậy, tâm hồn của tác giả  đang mang nặng những mối lo và suy tư  về <br /> cuộc đời, cuộc đời của tác giả đang ngập tràn trong những cảm xúc riêng, và nó thể hiện  <br /> một tâm trạng thời thế của chính tác giả.<br /> Với những dòng cảm xúc riêng tác giả đang thể hiện những cảm xúc của mình qua khung <br /> cảnh thiên nhiên, viết về đề tài thiên nhiên nhưng khung cảnh thiên nhiên, và cảm xúc của <br /> con người vẫn đang rất thấm đẫm trong đó, nó thể hiện những cảm xúc riêng và đặc biệt,  <br /> tâm hồn của tác giả đang lạc vào một thế giới cảm xúc lẫn lộn, giữa đời người và thiên <br /> nhiên vô hạn. Tâm trạng thời thế của Nguyễn Khuyến như chúng ta thấy nó hiện rõ lên ở <br /> hai câu cuối:<br /> Tựa gối buông cần lâu chẳng được<br /> Cá đâu đớp động dưới chân bèo.<br /> Hai câu cuối đã mang đậm tâm trạng để  nói về  một tình yêu đất nước không bao giờ <br /> nguôi ngoai của tác giả, dù cho thi sĩ của ngắm cảnh vãng lai, nhưng lúc nào cũng luôn  <br /> nghĩ về đất nước, muốn phục vụ cho đất nước. Ngồi thẫn thờ và suy ngẫm về đất nước  <br /> điều đó làm cho tác giả bỗng giật mình khi thấy tiếng cá, đớp chân bèo, đây là cảm xúc và <br /> một tâm hồn yêu cái đẹp, nhưng tâm hồn luôn nghĩ về quê hương, biết lo cho quê hương, <br /> đó là tất cả những gì mà tác giả đã thể hiện trong tác phẩm của mình.<br /> Tác giả  đã thể hiện nỗi lòng của mình qua tác phẩm, đó là những tâm trạng thời thế, và <br /> biết bao nhiêu cảm xúc, và dòng tâm trạng đang thấm đẫm trong dòng cảm xúc của từng  <br /> lời thơ, cảm xúc đó đã tạo nên những khung cảnh riêng và đậm giá trị  nhân văn sâu sắc <br /> trong từng giai điệu của tác phẩm. <br /> Bài Mẫu Số 3: <br /> Tác giả  Nguyễn Khuyến là tác giả  nổi bật trong thi ca Việt Nam bởi sở  hữu cho mình  <br /> chùm ba bài thơ thu, trong số chùm ba bài thơ thu đó có tác phẩm "Câu cá mùa thu", có thể <br /> nhận định rằng, đây là một tác phẩm đại diện cho các bài thơ nói về mùa thu của làng quê <br /> đồng bằng Bắc bộ  Việt Nam. Thông qua bài thơ, chúng ta cảm nhận được vẻ  đẹp của <br /> bức tranh mùa thu, đồng thời cũng cảm nhận được một vẻ  đẹp tâm hồn của nhà thơ <br /> Nguyễn Khuyến.<br /> Bài thơ  là một bức tranh mùa thu đầy sự  sống động và chân thực, không kém những nét <br /> bình dị đơn sơ mà thân thuộc, bởi nó được thể hiện qua sự cảm nhận và gợi tả rất tinh tế <br /> của tác giả về cảnh sắc mùa thu làng quê đồng bằng Bắc bộ. Trong sự cảm nhận rất tinh  <br /> tế đó, ta nhận ra được tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước, cũng như tâm trạng đối <br /> với thời thế của Nguyễn Khuyến.<br /> Trước hết, nói về tình yêu thiên nhiên và yêu quê hương đất nước, để bộc lộ rõ điều này <br /> nhà thơ Nguyễn Khuyến đã không ngại dùng nhiều giác quan của mình để cảm nhận mùa  <br /> thu, vừa dùng thị giác, thính giác, lại cả xúc giác và hòa trộn những cảm giác đó với nhau,  <br /> ví dụ  như  các câu thơ: "Lá vàng trước gió khẽ  đưa vèo", "Ao thu lạnh lẽo nước trong  <br /> veo". Tác giả hơn nữa rất thành công trong việc lột tả mùa thu ấy bởi chính ông đang cảm  <br /> nhận vẻ  đẹp  ấy trên mảnh đất quê hương của mình, bài thơ  phản ánh tình yêu của ông <br /> đối với thiên nhiên của chính quê hương mình. Và chắc hẳn Nguyễn Khuyến đã rất gắn  <br /> bó, tha thiết và có tình cảm sâu nặng đối với quê hương của mình mới cảm nhận một  <br /> cách chân thật nhất những cảnh sắc quê hương và lột tả vẻ đẹp ấy bằng sự chân thật và  <br /> tinh tế. Bài thơ   ấy mang trong mình vẻ  đẹp của hồn dân tộc bởi chính có tình yêu thiên  <br /> nhiên đất nước của tác giả trong đó.<br /> Trong bài thơ, ta cũng có thể nhận ra tâm trạng thời thế của tác giả hay chính là một tâm  <br /> hồn thanh cao. Tâm trạng ấy mang trong mình nỗi u hoài, đôi khi lặng lẽ trầm ngâm, lúc  <br /> thì giật mình thảng thốt "Lá vàng trước gió khẽ  đưa vèo", "Cá đâu đớp động dưới chân  <br /> bèo". Nỗi u hoài ấy của nhà thơ từ trong tâm trạng lan tỏa và bao trùm ra ngoài mọi cảnh  <br /> vật, làm cho cảnh vật tuy đẹp nhưng vẫn có nét hiu quạnh, thanh sơ.<br /> Tư thế xuất hiện của người câu cá cùng với cảnh vật đều mang một nỗi man mác buồn, <br /> người câu cá không ngồi ở tư thế bình thường mà lại gò bó tựa gối, vốn đi đâu cá để tạo  <br /> ra cảm giác thoải mái nhưng chính ông lại không được thoải mái, hình ảnh cúi người mặt  <br /> tựa lên đầu gối chắc hẳn là đang có suy nghĩ một điều gì đó. Chính không gian tĩnh lặng <br /> ấy đã giúp cho người đọc phần nào cảm nhận được nỗi cô quạnh trong tâm hồn tác giả, <br /> khi tác giả là một vị Tam nguyên Yên Đồ lại trở về sống cảnh làng quê, sống trong cảnh  <br /> thôn dã là vậy nhưng lòng vẫn nặng trĩu những vấn đề  thời cuộc, suy nghĩ về  tình hình <br /> đất nước và luôn đau đáu một nỗi "thẹn" vì sự bất lực của mình.<br /> Sự  chờ  đợi của người câu cá cũng toát lên những tâm trạng sâu thẳm trong lòng tác giả, <br /> đó là một sự chờ đợi mòn mỏi trong vắng lặng, chỉ lẻ loi có một tiếng động của cá dưới  <br /> chân bèo, mọi thứ trở nên trống không, im ắng lạ thường, nó góp phần làm tăng thêm sự <br /> tĩnh lặng và vắng vẻ  của không gian mùa thu. Có thể  thấy cảnh câu cá mùa thu là một <br /> cảnh đẹp nhưng lại đượm buồn, mọi cảnh vật, chuyển động đều rất khẽ, cái tĩnh lặng <br /> đã bao trùm mọi cảnh vật nhưng lại được gợi lên bằng chính những cái động rất khẽ.  <br /> Đây là một thủ pháp nghệ thuật rất đặc sắc, lấy động tả tĩnh, bên cạnh đó việc sử dụng  <br /> những từ "eo" trong bài thơ lại càng tạo nên sự vắng lặng, im lìm trong khung cảnh mùa <br /> thu, càng thu nhỏ không gian hẹp lại.<br /> Qua bài thơ "Câu cá mùa thu" chúng ta cảm nhận được trong tâm hồn của nhà thơ Nguyễn <br /> Khuyến là sự gắn bó tha thiết với thiên nhiên, bộc lộ tấm lòng yêu quê hương, đất nước  <br /> thầm kín. Khung cảnh mùa thu được vẽ ra rất giản dị và yên bình, đơn sơ, mang nét đặc <br /> trưng của mùa thu làng quê Bắc bộ Việt Nam.<br />  <br />