Phần tử dẫn hướng - Chương 3

Chia sẻ: Nguyễn Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:28

Thêm vào BST

Báo xấu

59
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

DẪN HƯỚNG CHUYỂN ĐỘNG TỊNH TIẾN Khớp tịnh tiến (hình 3.1a) lμ các khớp để lại một bậc tự do t−ơng đối giữa hai khâu, đó lμ chuyển động tịnh tiến x T dọc theo trục Ox : NC = 1 Bề mặt tiếp xúc giữa hai khâu (1) vμ (2) th−ờng lμ các mặt lăng trụ có đ−ờng sinh song song với trục Ox, nên khớp tr−ợt lμ khớp thấp. Số bậc tự do t−ơng đối bị hạn chế đi: RC = 5 (chỉ để lại chuyển động t−ơng đối x T ), nên khớp tr−ợt lμ khớp loại 5. ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Phần tử dẫn hướng - Chương 3

Chæång III DÁÙN HÆÅÏNG CHUYÃØN ÂÄÜNG TËNH TIÃÚN 3.1. Khåïp tënh tiãún Khåïp tënh tiãún Khíp tÞnh tiÕn (h×nh 3.1a) lµ c¸c khíp ®Ó l¹i mét bËc tù do t−¬ng ®èi gi÷a hai kh©u, ®ã lµ chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn Tx däc theo trôc Ox : NC = 1 BÒ mÆt tiÕp xóc gi÷a hai kh©u (1) vµ (2) th−êng lµ c¸c mÆt l¨ng trô cã ®−êng sinh song song víi trôc Ox, nªn khíp tr−ît lµ khíp thÊp. Sè bËc tù do t−¬ng ®èi bÞ h¹n chÕ ®i: RC = 5 (chØ ®Ó l¹i chuyÓn ®éng t−¬ng ®èi Tx ), nªn khíp tr−ît lµ khíp lo¹i 5. L−îc ®å ®éng khíp tr−ît : h×nh 3.1b y b) a) 2 z 1 x H×nh 3.1: Khíp tr−ît (khíp tÞnh tiÕn) Cäng nghãû thæûc hiãûn dáùn hæåïng chuyãøn âäüng tënh tiãún Trong khåïp tënh tiãún, kháu (1) (bäü pháûn di âäüng) thæåìng âæåüc goüi laì con træåüt (vê duû baìn maïy cuía caïc maïy cäng cuû ...), kháu (2) (bäü pháûn cäú âënh) âæåüc goüi laì pháön tæí dáùn hæåïng (vê duû säúng træåüt hay raînh træåüt cuía maïy cäng cuû...). Âãø thæûc hiãûn dáùn hæåïng chuyãøn âäüng tënh tiãún, coï thãø sæí duûng caïc biãûn phaïp kãút cáúu sau: + Khåïp tënh tiãún tiãúp xuïc theo màût: caïc bãö màût tiãúp xuïc giæîa hai kháu laì màût phàóng hay màût truû, ma saït trong khåïp laì ma saït træåüt. + Khåïp tënh tiãún coï làõp con làn: bäú trê caïc con làn nàòm giæîa hai bãö màût laìm viãûc cuía con træåüt vaì pháön tæí dáùn hæåïng, ma saït trong khåïp laì ma saït làn. Do gia cäng khäng chênh xaïc hay do caïc bãö màût tiãúp xuïc bë maìi moìn trong quaï trçnh laìm viãûc ⇒ täön taûi khe håí giæîa caïc bãö màût laìm viãûc ⇒ con træåüt coï thãø coï dëch chuyãøn ngang (theo phæång Oz - hçnh 3.1a) hay xoay tæång âäúi so våïi phæång tënh tiãún (quay xung quanh truûc Oy - hçnh 3.1a) ⇒ giaím âäü chênh xaïc dáùn hæåïng. Coï thãø caíi thiãûn âäü chênh xaïc dáùn hæåïng bàòng caïch âiãöu chènh âãø giaím khe håí hay tàng chiãöu daìi bãö màût dáùn hæåïng. 3.2. Khåïp tënh tiãún tiãúp xuïc theo màût Bãö màût tiãúp xuïc giæîa hai kháu coï thãø laì màût phàóng hay màût truû. Ma saït giæîa caïc bãö màût tiãúp xuïc laì ma saït træåüt (coï thãø laì ma saït æåït, ma saït næía æåït hay ma saït næía khä). Khåïp tënh tiãún tiãúp xuïc theo màût thæåìng âæåüc sæí duûng khi váûn täúc dëch chuyãøn laì beï hay trung bçnh. Âãø giaím ma saït khi laìm viãûc, hai bãö màût tiãúp xuïc cáön âæåüc bäi trån täút. Nhæåüc 46 Baìi giaíng Pháön tæí dáùn hæåïng - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy -Khoa Sæ phaûm kyî thuáût
âiãøm: khi khäng thæûc hiãûn chãú âäü bäi trån ma saït æåït, hãû säú ma saït (ma saït træåüt) khaï låïn ⇒ caïc bãö màût laìm viãûc bë moìn ⇒ laìm giaím âäü chênh xaïc dáùn hæåïng. 1. Khåïp tënh tiãún tiãúp xuïc theo màût phàóng Bãö màût tiãúp xuïc giæîa con træåüt vaì pháön tæí dáùn hæåïng laì màût phàóng. Khi con træåüt chëu læûc F theo mäüt phæång chiãöu xaïc âënh nhæ trãn hçnh 3.2, bãö màût laìm viãûc chuí yãúu laì bãö màût S1. Bãö màût naìy væìa coï taïc duûng dáùn hæåïng, væìa chëu taíi troüng F. Tuy nhiãn, trãn thæûc tãú phæång chiãöu læûc F coï thãø thay âäøi. Khi âoï, cáön sæí duûng thãm caïc bãö màût phuû, vê duû bãö màût S2 vaì S'é trãn hçnh 3.2 âãø taûo thaình liãn kãút hai phêa. Coï thãø duìng 3 hay 4 Hçnh 3.2 bãö màût âãø dáùn hæåïng. Kãút cáúu trãn hçnh 3.3, hçnh 3.4 sæí duûng säúng træåüt hçnh chæî nháût (säúng træåüt phàóng). Coï 4 bãö màût dáùn hæåïng. Säúng træåüt Säúng træåüt Hçnh 3.3 Hçnh 3.4 Hçnh 3.5 Hçnh 3.6 Kãút cáúu trãn hçnh 3.5 vaì hçnh 3.6 sæí duûng säúng træåüt âuäi eïn coï goïc âènh bàòng 450 hay 600. Coï 3 bãö màût dáùn hæåïng. Caïc kãút cáúu noïi trãn coï thãø chëu læûc taïc duûng tæì moüi phêa maì khäng phaï våî liãn kãút, nhæng yãu cáöu phaíi coï biãûn phaïp âiãöu chènh khe håí giæîa caïc bãö màût laìm viãûc khi bë moìn âãø baío âaím âäü chênh xaïc dáùn hæåïng. Kãút cáúu trãn hçnh 3.7 sæí duûng säúng træåüt làng truû hay trãn hçnh 3.8 sæí duûng raînh træåüt chæî V, coï goïc âènh 900 kãút håüp våïi màût phàóng. Loaûi naìy khäng chëu âæåüc caïc læûc taïc duûng låïn tæì caïc màût bãn, nhæng coï thãø tæû âiãöu chènh khe håí giæîa caïc bãö màût laìm viãûc khi bë moìn. Vç caïc bãö màût laìm viãûc cuía säúng træåüt phàóng song song våïi nhau, nãn viãûc gia cäng vaì sæía chæîa âæåüc dãù daìng. Trong træåìng håüp nàòm ngang, säúng træåüt phàóng dãù giæî dáöu bäi trån, nhæng taûp cháút, phoi (trong maïy càõt kim loaûi) dãù âoüng laûi laìm täøn haûi bãö màût säúng træåüt. Viãûc âiãöu chènh khe håí cuía säúng træåüt naìy håi khoï, cáön phaíi thãm thiãút bë riãng. 47 Baìi giaíng Pháön tæí dáùn hæåïng - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy -Khoa Sæ phaûm kyî thuáût
Säúng træåüt âuäi eïn coï æu âiãøm chênh laì âiãöu chènh khe håí ráút dãù daìng nhåì mäüt thanh nãm. Nhæåüc âiãøm laì viãûc chãú taûo vaì kiãøm tra tæång âäúi phæïc taûp, khoï giæî dáöu, taûp cháút vaì phoi dãù keût vaìo giæîa caïc bãö màût laìm viãûc, âäü cæïng væîng keïm. Säúng træåüt làng truû êt bë taûp cháút hoàûc phoi laìm xay xaïc caïc bãö màût, nhæng dáöu bäi trån khoï giæî laûi trãn bãö màût nghiãng. Raînh træåüt chæî V bäi trån ráút dãù daìng (nãúu åí vë trê nàòm ngang), nhæng ráút dãù têch luîy taûp cháút vaì phoi trãn bãö màût tiãúp xuïc. Hçnh 3.7 Hçnh 3.8 2. Khåïp tënh tiãún tiãúp xuïc theo màût truû Hçnh 3.9a Hçnh 3.9b Hçnh 3.10 Trong træåìng håüp naìy, chuí yãúu duìng màût truû troìn xoay âãø dáùn hæåïng. Tuy nhiãn, cáön haûn chãú báûc tæû do xoay quanh truûc hçnh truû bàòng caïch duìng then bàòng (3.9a), then hoa (3.10) hoàûc duìng kãút cáúu nhæ trãn hçnh 3.9b. Coï thãø duìng hai säúng træåüt hçnh truû âãø dáùn hæåïng. Hçnh 3.11 48 Baìi giaíng Pháön tæí dáùn hæåïng - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy -Khoa Sæ phaûm kyî thuáût
Kãút cáúu trãn hçnh 3.9a sæí duûng then bàòng dáùn hæåïng. Kãút cáúu trãn hçnh 3.10 sæí duûng then hoa âãø dáùn hæåïng. Caïc kãút cáúu trãn coï thãø chëu âæåüc læûc taïc duûng theo caïc phæång khaïc nhau. Kãút cáúu trãn hçnh 3.11 duìng hai säúng træåüt hçnh truû âãø dáùn hæåïng. Khi duìng hai säúng træåüt truû, cáön chuï yï âãún âäü chênh xaïc gia cäng (vê duû âäü song song giæîa hai säúng træåüt...). Khi chëu taíi, bãö màût tiãúp xuïc phán bäú trãn caí hai säúng. Biãún daûng sinh ra khi duìng hai säúng tháúp hån nhiãöu so våïi khi chè duìng mäüt säúng. Säúng træåüt hçnh truû coï kãút cáúu âån giaín, dãù chãú taûo nhæng âäü cæïng væîng keïm vaì khäng âiãöu chènh âæåüc khe håí khi bë moìn. 3. Maìi moìn caïc bãö màût laìm viãûc trong khåïp træåüt Sæû maìi moìn màût laìm viãûc phuû thuäüc vaìo váûn täúc træåüt tæång âäúi, aïp suáút tiãúp xuïc, hãû säú ma saït, traûng thaïi bãö màût laìm viãûc, nhiãût luyãûn bãö màût (täi hay xæí lyï bãö màût), chãú âäü bäi trån, mäi træåìng xung quanh (buûi bàûm, àn moìn, maìi moìn...). Maìi moìn xaíy ra ráút maûnh trong thåìi gian chaûy raì (chaûy rä-âa). 4. Dáùn hæåïng tënh tiãún khäng coï tiãúp xuïc træûc tiãúp giæîa caïc bãö màût laìm viãûc Con træåüt Säúng dáùn hæåïng Hçnh 3.12 : Khåïp tënh tiãún bäi trån thuyí ténh Viãûc thæûc hiãûn chãú âäü bäi trån ma saït æåït bàòng phæång phaïp bäi trån thuíy âäüng ráút khoï thæûc hiãûn khi con træåüt chuyãøn âäüng theo hai chiãöu. Do váûy, trong træåìng håüp khåïp tënh tiãún coï bãö màût laìm viãûc laì caïc màût phàóng, coï thãø thæûc hiãûn chãú âäü bäi trån ma saït æåït bàòng phæång phaïp bäi trån thuyí ténh. Nguyãn tàõc hçnh thaình chãú âäü bäi trån ma saït æåït bàòng thuíy ténh : Båm dáöu coï aïp læûc cao vaìo caïc bãö màût tiãúp xuïc, dáöu coï aïp læûc cao laìm taïch råìi bãö màût tiãúp xuïc giæîa con træåüt vaì pháön tæí dáùn hæåïng ⇒ hai bãö màût laìm viãûc âæåüc ngàn caïch hoaìn toaìn bàòng mäüt maìng dáöu bäi trån ma saït æåït (hçnh 3.12). Trãn thæûc tãú, khi maìng dáöu bäi trån ma saït æåït âæåüc hçnh thaình, caïc bãö màût laìm viãûc gáön nhæ khäng bë maìi moìn. 3.3. Khåïp tënh tiãún coï làõp con làn Nhàòm giaím ma saït, ngæåìi ta bäú trê caïc con làn giæîa hai bãö màût laìm viãûc cuía con træåüt vaì pháön tæí dáùn hæåïng. Caïc con làn coï thãø laì bi cáöu hay âuîa truû, âäi khi coï hçnh daïng phæïc taûp; coï thãø tiãúp xuïc træûc tiãúp våïi nhau hoàûc âæåüc ngàn caïch nhau bàòng voìng caïch. Khi duìng âuîa truû, khaí nàng chëu taíi cuía khåïp låïn hån nhiãöu so våïi khi duìng bi cáöu (do diãûn têch tiãúp xuïc låïn hån). 49 Baìi giaíng Pháön tæí dáùn hæåïng - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy -Khoa Sæ phaûm kyî thuáût
Nhåì bäú trê caïc con làn, ma saït træåüt giæîa caïc bãö màût laìm viãûc âæåüc thay thãú bàòng ma saït làn. Hãû säú ma saït làn nhoí hån nhiãöu so våïi hãû säú ma saït træåüt ⇒ giaím âæåüc cäng suáút máút maït do ma saït vaì læûc taïc duûng khi thao taïc bàòng tay, giaím âæåüc âäü moìn, tuäøi thoü âæåüc náng cao; âäöng thåìi khàõc phuûc âæåüc hiãûn tæåüng giáût cuûc åí váûn täúc tháúp. Hãû säú ma saït làn ráút beï khoaíng tæì 0,002÷ 0,005 âãún 0,1÷0,2. Khe håí giæîa caïc bãö màût laìm viãûc âæåüc khæí hoaìn toaìn nhåì taûo âäü däi ban âáöu khi làõp raïp caïc con làn ⇒ Khåïp tënh tiãún coï làõp con làn cho pheïp dáùn hæåïng khäng coï khe håí, caíi thiãûn âæåüc âäü chênh xaïc dáùn hæåïng (âäü chênh xaïc dáùn hæåïng ráút cao). Viãûc sæía chæîa khåïp tënh tiãún coï làõp con làn cuîng âån giaín hån khåïp tënh tiãún thäng thæåìng. Nhæåüc âiãøm cuía loaûi naìy laì giaï thaình cao, caïc bãö màût laìm viãûc phaíi âæåüc gia cäng chênh xaïc vaì viãûc baío vãû khåïp cuîng coï nhæîng yãu cáöu âàûc biãût. Phaûm vi sæí duûng : sæí duûng trong caïc thiãút bë coï yãu cáöu chênh xaïc vãö vë trê nhæ maïy cäng cuû, räbäút, trung tám gia cäng, maïy saín xuáút tæû âäüng, caïc maïy âo chênh xaïc, thiãút bë y tãú, haìng khäng... Kãút cáúu cuía khåïp tënh tiãún coï làõp con làn khaï phong phuï, âa daûng. Caïc con làn coï thãø chuyãøn âäüng tæûa trãn caïc màût phàóng hay tæûa trãn caïc màût truû. Coï thãø phán laìm hai loaûi chênh: Loaûi coï haình trçnh giåïi haûn + Caïc con làn dëch chuyãøn tæång âäúi so våïi pháön tæí dáùn hæåïng våïi váûn täúc bàòng næía váûn täúc con træåüt. Haình trçnh H bàòng hai láön hiãûu säú chiãöu daìi L con træåüt vaì täøng chiãöu daìi cuûm caïc con làn (hçnh 3.13, hçnh 3.14). L Con træåüt Vë trê trung gian Con làn H/2 Vë trê traïi Vë trê phaíi H/2 Pháön tæí dáùn hæåïng H/2 Hçnh 3.13 Hçnh 3.14 + Tuìy theo caïc cuûm chi tiãút âæåüc sæí duûng vaì caïch bäú trê caïc con làn (phæång tiãúp xuïc giæîa caïc con làn vaì pháön tæí dáùn hæåïng), maì khåïp coï thãø chëu âæåüc læûc taïc duûng theo mäüt phæång xaïc âënh hay theo caïc phæång khaïc nhau. Khi caïc con làn bäú trê theo hçnh 3.15a (säúng làn håí), khåïp chè chëu âæåüc læûc theo mäüt phæång xaïc âënh, con træåüt (bäü pháûn di âäüng) khi âoï coï thãø thaïo làõp dãù daìng. Khi caïc con làn bäú trê theo hçnh 3.15b (säúng làn kên), khåïp coï thãø chëu læûc taïc duûng coï phæång báút kyì. 50 Baìi giaíng Pháön tæí dáùn hæåïng - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy -Khoa Sæ phaûm kyî thuáût
Hçnh 3.15a : Säúng làn håí Hçnh 3.15b : Säúng làn kên Loaûi coï haình trçnh khäng giåïi haûn Hçnh 3.16a Baìn maïy Phêa chuáøn Thán maïy Phêa âiãöu chènh Hçnh 3.16b 51 Baìi giaíng Pháön tæí dáùn hæåïng - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy -Khoa Sæ phaûm kyî thuáût
Âãø tàng haình trçnh cuía con træåüt, cáön coï cå cáúu dáùn hæåïng âãø âæa caïc con làn di âäüng vãö hæåïng ngæåüc laûi. Khi âoï, caïc con làn seî di âäüng theo mäüt âæåìng cong kên ⇒ haình trçnh con træåüt coï thãø ráút låïn. Hçnh 3.16a vaì b mä taí kãút cáúu dáùn hæåïng tënh tiãún coï haình trçnh khäng giåïi haûn duìng raînh dáùn hæåïng vaì bi cáöu, hçnh 3.17a vaì b - duìng säúng truû dáùn hæåïng vaì baûc coï bi (doulle aì bille). Hçnh 3.17a Hçnh 3.17b 3.4. Biãûn phaïp âiãöu chènh khe håí bãn trong khåïp tënh tiãún Khe håí quaï låïn giæîa caïc bãö màût laìm viãûc (do biãún daûng cuía caïc chi tiãút dæåïi taïc duûng cuía taíi troüng, do sæû thay âäøi cuía nhiãût âäü, do caïc chi tiãút bë moìn trong quaï trçnh laìm viãûc...) laìm giaím âäü chênh xaïc dáùn hæåïng (con træåüt coï thãø bë xoay mäüt goïc beï so våïi phæång tënh tiãún). Âãûm âiãöu chènh Vêt âiãöu chènh Hçnh 3.18a : 52 Baìi giaíng Pháön tæí dáùn hæåïng - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy -Khoa Sæ phaûm kyî thuáût
• Coï thãø duìng caïc biãûn phaïp sau âáy âãø âiãöu chènh khe håí khi bë moìn: Duìng vêt âiãöu chènh kãút håüp våïi âãûm âiãöu chènh (hçnh 3.18a, hçnh 3.18b, hçnh 3.18c, hçnh 3.18e); duìng vêt âiãöu chènh kãút håüp våïi chãm âiãöu chènh (hçnh 3.18d); nhåì biãún daûng cuía chi tiãút dæåïi taïc duûng cuía læûc siãút chàût bu läng, vêt (hçnh 3.18f). Âãûm âiãöu chènh Vêt âiãöu chènh Hçnh 3.18b : Hçnh 3.18c: Âäü cän 1/60 hay 1/100 Hçnh 3.18d: Chãm âiãöu chènh Hçnh 3.18f: Âãûm âiãöu chènh Hçnh 3.18e: Pháön biãún daûng âæåüc cuía raînh dáùn hæåïng 53 Baìi giaíng Pháön tæí dáùn hæåïng - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy -Khoa Sæ phaûm kyî thuáût
3.5. Hiãûn tæåüng tæû haîm trong khåïp tënh tiãún Xeït træåìng håüp âån giaín: Váût (A) tiãúp xuïc våïi màût phàóng (B) cäú âënh (hçnh 3.19). Váût (A) chëu mäüt taíi troüng S . Phán S thaình hai thaình pháön : Q vuäng goïc våïi màût phàóng tiãúp xuïc vaì P nàòm trong màût phàóng tiãúp xuïc. Dæåïi taïc âäüng cuía læûc Q , (B) taïc âäüng lãn váût (A) mäüt aïp læûc N våïi : N = −Q . Læûc P taûo nãn xu hæåïng træåüt tæång âäúi cuía (A) so våïi (B) ⇒ taûi chäù tiãúp xuïc phaït sinh læûc ma saït F , giaï trë cæûc âaûi cuía F laì Fmax = fN . Xeït hçnh noïn (N) âènh nàòm åí chäù tiãúp xuïc, truûc vuäng goïc våïi màût phàóng tiãúp xuïc, næía goïc åí âènh bàòng ϕ våïi tgϕ = f , f laì hãû säú ma saït (træåüt) giæîa (A) vaì (B). Goïc ϕ âæåüc goüi laì goïc ma saït, hçnh noïn (N) âæåüc goüi laì noïn ma saït. Ba træåìng håüp sau âáy xaíy ra: + Nãúu S nàòm trong noïn ma saït ⇒ α < ϕ ⇒ Qtgα = P < Ntgϕ = fN ⇒ P < Fmax : Læûc âáøy P luän luän nhoí hån giaï trë cæûc âaûi cuía læûc ma saït, duì cho giaï trë cuía S coï låïn bao nhiãu âi næîa ⇒ váût (A) váùn khäng thãø chuyãøn âäüng âæåüc: (A) råi vaìo traûng thaïi tæû haîm. + Nãúu S nàòm trãn meïp noïn ma saït ⇒ P = Fmax : (A) coï thãø chuyãøn âäüng âãöu. + Nãúu S nàòm ngoaìi noïn ma saït ⇒ P > Fmax : (A) chuyãøn âäüng nhanh dáön. ϕ Q S S α Q N2 N1 β Fmax P a c b d N Hçnh 3.20: N Noïn ma saït Hçnh 3.19: Træåìng håüp váût (A) tiãúp xuïc våïi raînh chæî V nàòm ngang (B) (hçnh 3.20). Goïc β âæåüc goüi laì goïc raînh. Váût (A) vaì raînh ngang (B) tiãúp xuïc nhau theo màût phàóng ab vaì cd. Ta seî quy træåìng håüp tiãúp xuïc theo raînh ngang vãö træåìng håüp tiãúp xuïc theo màût phàóng ngang, bàòng caïch tçm quan hãû giæîa giaï trë cæûc âaûi cuía læûc ma saït täøng Fmax vaì aïp læûc täøng N. Trãn bãö màût tiãúp xuïc ab, aïp læûc tæì (B) lãn (A) laì N1 ⊥ ab , trãn bãö màût cd laì N 2 ⊥ cd . Täøng aïp læûc tæì (B) lãn (A) bàòng: N = N1 + N 2 (3.1) Do sæû âäúi xæïng cuía raînh ⇒ N1 = N 2 . Chiãúu (3.1) lãn phæång cuía læûc N , ta coï: N = N1 cos β + N 2 cos β N = 2 N1 cos β Hay : (3.2) Læûc ma saït tæì (B) taïc âäüng lãn (A) trãn bãö màût tiãúp xuïc ab laì F1 , trãn bãö màût tiãúp xuïc cd laì F2 . F1 vaì F2 song song våïi phæång tënh tiãún. 54 Baìi giaíng Pháön tæí dáùn hæåïng - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy -Khoa Sæ phaûm kyî thuáût
Læûc ma saït täøng: F = F1 + F2 , hay F = F1 + F2 . Giaï trë cæûc âaûi cuía læûc ma saït täøng F : Fmax = F1max + F2max ⇒ Fmax = fN1 + fN 2 = 2 fN1 f Fmax = N Kãút håüp våïi biãøu thæïc (3.1), suy âæåüc: cos β f Âàût : f ' = , suy ra: Fmax = f ' N cos β f ’ âæåüc goüi laì hãû säú ma saït thay thãú. Nhæ váûy, ma saït trãn raînh chæî V coï thãø quy vãö ma saït trãn màût phàóng, bàòng caïch thay thãú hãû säú ma saït f bàòng hãû säú ma saït thay thãú f ’. Hiãûn tæåüng tæû haîm khi træåüt trãn raînh ngang chæî V âæåüc suy luáûn tæång tæû nhæ trãn màût phàóng ngang, chè khaïc laì thay thãú hãû säú ma saït f bàòng hãû säú ma saït thay thãú f ’, goïc ma saït ϕ bàòng goïc ma saït thay thãú ϕ ' våïi tgϕ ' = f ' . Trãn âáy ta khäng xeït âãún chiãöu daìi con træåüt, maì chè âån giaín hoïa mä hçnh bàòng caïch xem con træåüt nhæ mäüt cháút âiãøm. Kãø âãún chiãöu daìi tiãúp xuïc vaì kãút cáúu cuû thãø cuía khåïp, viãûc xaïc âënh hiãûn tæåüng tæû haîm trong khåïp tënh tiãún phæïc taûp hån nhiãöu. Xeït säúng træåüt nhæ så âäö hçnh 3.21, trong âoï læûc taïc duûng P lãn con træåüt song song våïi truûc âäúi xæïng cuía säúng træåüt, nhæng caïch truûc naìy mäüt khoaíng h, læûc caín coï êch Q hæåïng theo truûc âäúi xæïng cuía säúng træåüt. L F N1 F N2 Q Q H H h F N1 P h N2 F P b) a) Hçnh 3.21 Khi con træåüt chuyãøn âäüng âãöu, ta coï âiãöu kiãûn cán bàòng læûc : ⎧ P.h − N1L = 0 ⎪ ⎨P − Q − 2F = 0 (3.3) ⎪N − N = 0 ⎩1 2 Tæì hãû phæång trçnh (3.3), suy ra phaín læûc taûi âiãøm tiãúp xuïc giæîa con træåüt vaì säúng træåüt : h N = N1 = N 2 = P L Nãúu biãút hãû säú ma saït f, læûc Q vaì caïc kêch thæåïc h vaì l, thç læûc taïc âäüng P : h P = Q + 2 F = Q + 2 Nf = Q + 2 Pf L Q Hay : P = h 1− 2 f L 55 Baìi giaíng Pháön tæí dáùn hæåïng - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy -Khoa Sæ phaûm kyî thuáût
h h 1 Khi : 1 − 2 f = 0 hay khi : = thç âãø con træåüt chuyãøn âäüng, læûc âáøy P = ∞ . Khi L L 2f âoï con træåüt bë tæû haîm. h 1 ≤ Nhæ váûy, âiãöu kiãûn âãø con træåüt khäng bë tæû haîm : L K2 f Trong âoï : K laì hãû säú an toaìn traïnh tæû haîm. Khi f ≈ 0,2 coï thãø láúy : K = 5 : âäúi våïi säúng træåüt hçnh làng truû; K = 6,5 : âäúi våïi säúng træåüt hçnh truû. Xeït säúng træåüt vaì con træåüt nhæ så âäö trãn hçnh 3.22. Læûc taïc âäüng P håüp våïi truûc âäúi xæïng cuía säúng træåüt mäüt goïc γ. Khi con træåüt chuyãøn âäüng âãöu, ta coï : P cos γ − Q − F1 − F2 = 0 (3.4) P sin γ − N1 + N 2 = 0 (3.5) ( L + h ) P sin γ − LN1 = 0 (3.6) (Boí qua momen do læûc ma saït gáy nãn, do H
h L N1 F2 Q H γ F1 N2 P Hçnh 3.22 h L N1 F2 Q H γ F1 N2 P Hçnh 3.23 3.6. Tênh toaïn khåïp tënh tiãún tiãúp xuïc theo màût phàóng Âäúi våïi raînh træåüt/säúng træåüt, âäü moìn laì chè tiãu quan troüng nháút vãö khaí nàng laìm viãûc. Âäü moìn phuû thuäüc vaìo ráút nhiãöu yãúu täú, mäüt trong nhæîng yãúu täú quan troüng laì sæû phán bäú aïp suáút trãn bãö màût laìm viãûc. Âiãöu kiãûn bãön (moìn) cuía säúng træåüt/raînh træåüt : pmax ≤ [ pmax ] Våïi : pmax : aïp suáút låïn nháút trãn bãö màût laìm viãûc cuía säúng træåüt/raînh træåüt. [ pmax ] : aïp suáút låïn nháút cho pheïp trãn bãö màût laìm viãûc. Âäúi våïi säúng træåüt/raînh træåüt bàòng gang, giaï trë [ pmax ] âæåüc láúy nhæ sau: - Säúng træåüt/raînh træåüt chuyãøn âäüng våïi váûn täúc nhoí (säúng træåüt chaûy dao åí maïy tiãûn, maïy phay...): [ pmax ] = 2,5 ÷ 3MN / m 2 . - Våïi caïc thiãút bë coï váûn täúc låïn hån (säúng træåüt/raînh træåüt cuía âáöu dao bao, dao xoüc...): [ pmax ] = 0,8MN / m2 . - Våïi nhæîng maïy nàûng : coï váûn täúc træåüt nhoí: [ pmax ] = 1MN / m 2 coï váûn täúc træåüt låïn: [ pmax ] = 0, 4 MN / m 2 . - Khi chi tiãút bàòng theïp træåüt trãn säúng træåüt bàòng gang, giaï trë [ pmax ] coï thãø tàng tæì 20-30%. 3.7. Tênh toaïn khåïp tënh tiãún coï làõp con làn Tênh toaïn khåïp tënh tiãún coï làõp con làn âæåüc tiãún haình trãn cå såí kiãøm nghiãûm âäü bãön caïc chi tiãút theo æïng suáút tiãúp xuïc. Âäúi våïi khåïp tënh tiãún duìng trong maïy chênh xaïc coìn cáön phaíi tênh toaïn theo âäü cæïng væîng tiãúp xuïc. 1. Tênh theo âäü bãön tiãúp xuïc Goüi Pmax laì læûc neïn låïn nháút taïc duûng lãn con làn. 57 Baìi giaíng Pháön tæí dáùn hæåïng - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy -Khoa Sæ phaûm kyî thuáût
Âiãöu kiãûn bãön tiãúp xuïc âäúi våïi con làn : Pmax ≤ [ P ] Våïi [P] laì taíi troüng cho pheïp taïc duûng lãn con làn. Taíi troüng cho pheïp theo âiãöu kiãûn âäü bãön tiãúp xuïc : + Âäúi våïi säúng làn duìng âuîa truû: [ P ] = σ 0 db0 + Âäúi våïi säúng làn duìng bi cáöu : [ P ] = σ 0 d 2 . Trong âoï: d: âæåìng kênh âuîa truû hay bi cáöu; b0: chiãöu daìi âuîa truû; σ 0 : æïng suáút quy æåïc liãn quan âãún tiãút diãûn cuía con làn. Coï thãø láúy σ 0 nhæ sau: Våïi säúng làn bàòng theïp täi (HRC = 60) duìng bi cáöu : σ 0 = 0, 6MN / m . 2 Våïi säúng làn bàòng gang (HB = 200) duìng bi cáöu: σ 0 = 0, 02MN / m . 2 Våïi säúng làn bàòng theïp täi duìng âuîa truû: σ 0 = 15 ÷ 20MN / m . 2 Våïi säúng làn bàòng gang duìng âuîa truû: σ 0 = 1,5 ÷ 2MN / m . 2 Caïc giaï trë noïi trãn cuía σ 0 khäng tênh âãún caïc sai säú chãú taûo pháön tæí dáùn hæåïng vaì chãnh lãûch kêch thæåïc cuía caïc con làn. Nãúu læu yï âãún nhæîng sai säú trãn, trong træåìng håüp chãú taûo khäng chênh xaïc làõm, thç trë säú σ 0 cáön láúy giaím âi tæì 20÷30 %. 2. Tênh theo âäü cæïng væîng Âæåìng (1) : säúng làn bàòng theïp âæåüc maìi, duìng âuîa truû ngàõn. Âæåìng (2) : säúng làn bàòng theïp âæåüc maìi, duìng âuîa truû daìi. Âæåìng (3) : säúng làn bàòng gang vaì âæåüc caûo. Hçnh 3.24: Hãû säú âaìn häöi cuía säúng làn âuîa truû Hçnh 3.25: Hãû säú âaìn häöi cuía säúng làn duìng bi 58 Baìi giaíng Pháön tæí dáùn hæåïng - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy -Khoa Sæ phaûm kyî thuáût
Tênh toaïn säúng làn theo âäü cæïng væîng laì xaïc âënh âäü biãún daûng cuía säúng làn dæåïi taïc duûng cuía taíi troüng bãn ngoaìi. δ = cl .q [µm] Âäü biãún daûng cuía säúng làn duìng âuîa truû : δ = cb .P [µm] Âäü biãún daûng cuía säúng làn duìng bi cáöu : Våïi: q : taíi troüng trãn mäüt âån vë chiãöu daìi âuîa truû [N/mm]. P : taíi troüng trãn mäüt viãn bi [N]. ⎡ mm ⎤ cl : hãû säú âaìn häöi cuía säúng làn duìng âuîa truû ⎢ µ m. N⎥ ⎣ ⎦ ⎡ µm ⎤ cb : hãû säú âaìn häöi cuía säúng làn duìng bi cáöu ⎢ ⎣N⎥ ⎦ 3.8. Khåïp vêt Khåïp vêt Khíp vÝt (h×nh 3.26a) lµ c¸c khíp ®Ó l¹i hai bËc tù do t−¬ng ®èi gi÷a hai kh©u, ®ã lµ chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn Tx däc theo trôc Ox vµ chuyÓn ®éng quay Q x xung quanh trôc Ox, hai chuyÓn ®éng nµy lµ phô thuéc lÉn nhau: NC = 1 BÒ mÆt tiÕp xóc gi÷a hai kh©u (1) vµ (2) lµ mÆt xo¾n vÝt trô trßn cã trôc ®èi xøng lµ trôc Ox, nªn khíp vÝt lµ khíp thÊp. Sè bËc tù do t−¬ng ®èi bÞ h¹n chÕ ®i : RC = 5 (chØ ®Ó l¹i hai chuyÓn ®éng Tx vµ Q x , nh−ng hai chuyÓn ®éng nµy phô thuéc lÉn nhau), do ®ã khíp vÝt lµ khíp lo¹i 5. x b) a) Xo¾n ph¶i Xo¾n O tr¸i O Hçnh khai triãøn cuía H×nh 3.26: Khíp vÝt âæåìng xoàõn äúc Trong khíp vÝt, khi kh©u (1) quay mét gãc α xung quanh trôc Ox trong hÖ quy chiÕu R g¾n liÒn víi kh©u (2) th× ®ång thêi nã còng chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn däc theo trôc Ox mét kho¶ng x. p Ta cã : x = .α víi : p lµ b−íc cña ®−êng xo¾n vÝt. 2π L−îc ®å ®éng khíp vÝt : h×nh 3.26b. Cäng nghãû thæûc hiãûn khåïp vêt Âãø thæûc hiãûn biãún âäøi chuyãøn âäüng quay thaình chuyãøn âäüng tënh tiãún (hay ngæåüc laûi), ngæåìi ta sæí duûng cå cáúu vêt - âai äúc hay cå cáúu vêt -âai äúc bi. 3.9. Cå cáúu vêt - âai äúc 1. Giåïi thiãûu cå cáúu vêt - âai äúc 59 Baìi giaíng Pháön tæí dáùn hæåïng - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy -Khoa Sæ phaûm kyî thuáût
Cå cáúu vêt âai äúc duìng âãø biãún âäøi chuyãøn âäüng quay thaình chuyãøn âäüng tënh tiãún nhåì sæû tiãúp xuïc vaì âáøy nhau cuía ren vêt vaì ren âai äúc. Bao gäöm hai bäü pháûn chênh: vêt (1) coï ren ngoaìi, âai äúc (2) coï ren trong (hçnh 3.27). Vêt (1) Âai äúc (2) Hçnh 3.27 Ren vaì caïc hçnh thaình màût ren Khi cho mäüt hçnh phàóng báút kyì (vê duû hçnh tam giaïc) di chuyãøn trãn âæåìng xoàõn vêt truû sao cho hçnh phàóng luän âi qua truûc cuía hçnh truû thç caïc caûnh cuía hçnh phàóng seî queït thaình màût ren (hçnh 3.28). Tuyì theo daûng cuía hçnh phàóng, ta coï ren tam giaïc, ren hçnh thang, ren ràng cæa, ren vuäng... Theo chiãöu cuía âæåìng xoàõn vêt phán thaình ren phaíi vaì ren traïi (nhçn theo truûc cuía hçnh truû, ren phaíi âi lãn vãö phêa phaíi). Thæåìng duìng ren phaíi. Tuyì theo säú mäúi ren, phán thaình: ren mäüt âáöu mäúi vaì ren nhiãöu âáöu mäúi. Hçnh 3.28 px Tuìy theo yãu cáöu vãö bäú trê kãút cáúu vaì sæí duûng coï thãø coï caïc phæång aïn phäúi håüp chuyãøn âäüng cuía vêt vaì âai äúc nhæ sau : + Vêt quay, âai äúc tënh tiãún Vê duû vêt chaûy dao ngang trong maïy tiãûn trãn hçnh 3.29a : hai âáöu vêt 1 âæåüc âàût trãn hai gäúi âåî, âai äúc gàõn cæïng våïi baìn chaûy dao, baìn chaûy dao näúi våïi thán maïy bàòng khåïp træåüt (duìng säúng træåüt hay raînh træåüt); khi quay vêt 1, âai äúc gàõn våïi baìn chaûy dao seî chuyãøn âäüng tënh tiãún so våïi thán maïy. + Vêt væìa quay væìa tënh tiãún, âai äúc cäú âënh Vê duû cå cáúu maïy eïp, cå cáúu kêch vêt (hçnh 3.29b). + Âai äúc quay, vêt tënh tiãún. 60 Baìi giaíng Pháön tæí dáùn hæåïng - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy -Khoa Sæ phaûm kyî thuáût
Vê duû cå cáúu kêch vêt trãn hçnh 3.29c vaì hçnh 3.29d. Trãn hçnh 3.29c baïnh ràng noïn 3 gàõn cäú âënh våïi âai äúc 2 vaì näúi våïi thán maïy bàòng khåïp quay, do âoï khi quay baïnh ràng 3, âai äúc seî quay, coìn vêt seî tënh tiãún. Trãn hçnh 3.29d thay vç duìng bäü truyãön baïnh ràng noïn, duìng bäü truyãön truûc vêt. V n Vêt me 1 Âai äúc 2 Hçnh 3.29a : Cå cáúu chaûy dao ngang trong maïy tiãûn 1 2 n V a d) c) b) Hçnh 3.29 : Cå cáúu kêch vêt 2. Phán loaûi cå cáúu vêt âai äúc Tuìy theo hçnh daûng màût càõt ngang cuía tiãút diãûn ren âæåüc sæí duûng, cå cáúu vêt âai äúc âæåüc chia thaình caïc loaûi: Cå cáúu vêt âai äúc duìng ren hçnh thang (hçnh 3.30a): coï âäü bãön khaï cao, dãù gia cäng, tiãúp nháûn âæåüc taíi troüng doüc truûc låïn, thæåìng duìng trong caïc cå cáúu truyãön læûc hai chiãöu. Trong caïc vêt taíi, âãø taûo læûc doüc truûc låïn, thæåìng duìng ren hçnh thang bæåïc låïn. Trong vêt me cuía cå cáúu chaûy dao maïy tiãûn, âãø giaím ma saït, tàng hiãûu suáút truyãön âäüng, thæåìng duìng ren nhiãöu âáöu mäúi. 61 Baìi giaíng Pháön tæí dáùn hæåïng - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy -Khoa Sæ phaûm kyî thuáût
Bäü truyãön vêt âai äúc duìng ren hçnh ràng cæa (hçnh 3.30b) : hiãûu suáút truyãön âäüng tæång âäúi cao, duìng trong caïc bäü truyãön chëu læûc theo mäüt chiãöu nháút âënh (vêt cuía maïy eïp, vêt cuía cå cáúu kêch vêt,...). Âäúi våïi cå cáúu kêch vêt, âãø dãù tæû haîm, thæåìng duìng ren mäüt âáöu mäúi (coï goïc vêt γ beï). Bäü truyãön vêt âai äúc duìng ren hçnh vuäng (hçnh 3.30c): hiãûu suáút truyãön âäüng ráút cao nhæng ren vuäng khoï chãú taûo, khi moìn taûo thaình khe håí doüc truûc khoï khàõc phuûc, do âoï hiãûn nay êt duìng. Bäü truyãön vêt âai äúc duìng ren tam giaïc (hçnh 3.30d) âãø thæûc hiãûn caïc dëch chuyãøn chênh xaïc, khäng quan tám âãún hiãûu suáút truyãön âäüng. Âãø thæûc hiãûn dëch chuyãøn chênh xaïc, duìng ren bæåïc nhoí. 30 Hçnh 3.30a : Ren hçnh thang 300 Hçnh 3.30b : Ren ren cæa 600 p d d2 d1 Hçnh 3.30c : Ren hçnh vuäng Hçnh 3.30d :Ren tam giaïc 3. Caïc thäng säú hçnh hoüc chuí yãúu cuía bäü truyãön vêt âai äúc Caïc thäng säú cuía ren + Âæåìng kênh ngoaìi (âæåìng kênh danh nghéa) cuía ren vêt d, cuía ren âai äúc D. + Âæåìng kênh trong cuía ren vêt d1, cuía ren âai äúc D1. d +d D +D + Âæåìng kênh trung bçnh cuía ren vêt : d 2 = 1 , cuía ren âai äúc : D 2 = 1 2 2 + Bæåïc ren : p Bæåïc ren coï hai loaûi : bæåïc nhoí vaì bæåïc låïn. + Bæåïc xoàõn vêt pX (bæåïc cuía âæåìng xoàõn äúc). + Säú mäúi ren cuía vêt : n Våïi ren mäüt âáöu mäúi : pX = p ; Våïi ren n âáöu mäúi : pX = np + Goïc vêt γ (goïc náng cuía âæåìng xoàõn äúc trãn màût truû trung bçnh). 62 Baìi giaíng Pháön tæí dáùn hæåïng - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy -Khoa Sæ phaûm kyî thuáût
px np tgγ = = Ta coï : (3.1) πd 2 πd 2 + Goïc präfin ràng (goïc tiãút diãûn ràng) : α + Chiãöu cao laìm viãûc cuía ren : h α p h d1 Hçnh 3.32a: Âai äúc nguyãn d2 Hçnh 3.31 d Caïc thäng säú khaïc + Chiãöu cao cuía âai äúc H + Säú voìng ren cuía âai äúc x + Khoaíng dëch chuyãøn cáön thiãút l0 cuía vêt hay cuía âai äúc (chiãöu cao náng trong kêch vêt, haình trçnh baìn chaûy dao trong cå cáúu chaûy dao...) + Chiãöu daìi lr cuía pháön gia cäng ren trãn vêt, lr phuû thuäüc vaìo khoaíng dëch chuyãøn cáön thiãút l0 cuía vêt hay âai äúc. Våïi kêch vêt thæåìng láúy : lr = (8 ÷ 10)d . + Khoaíng caïch giæîa hai gäúi âåî vêt : l + Âæåìng kênh ngoaìi cuìng cuía âai äúc De . Thæåìng choün bàòng : De = (3 ÷ 3,5)d . ds p x np = = + Tyí säú cho biãút chuyãøn vë cuía mäüt trong hai chi tiãút so våïi goïc quay cuía dϕ 2π 2π chi tiãút kia. 4. Kãút cáúu vêt - âai äúc Thäng thæåìng, vêt âæåüc âàût trãn hai gäúi âåî åí hai âáöu vêt. Riãng nhæîng vêt ngàõn coï thãø duìng mäüt gäúi âåî vaì duìng âai äúc laìm gäúi âåî thæï hai. Trong kãút cáúu vêt âai äúc trãn hçnh 3.29a cuía cå cáúu chaûy dao ngang trong maïy tiãûn tæû âäüng âiãöu khiãøn theo chæång trçnh säú, vêt liãn kãút våïi thán maïy åí phêa traïi bàòng hai äø âuîa chàûn kãút håüp våïi äø træåüt âåî vaì åí phêa phaíi bàòng äø âuîa kim. Thæåìng duìng âai äúc nguyãn, daûng äúng coï màût bêch âãø cäú âënh âai äúc theo phæång doüc truûc (hçnh 3.32a). Âãø khæí khe håí giæîa caïc ren do moìn, âai äúc cuía vêt me thæåìng gäöm hai næía (âai äúc hai næía hay âai äúc gheïp - hçnh 3.32b). Âãø khæí khe håí, cuîng coï thãø duìng âai äúc keïp gäöm thaình hai pháön. Trong tæìng thåìi gian, âiãöu chènh khe håí bàòng caïch âáøy hai pháön cuía âai äúc keïp laûi gáön nhau hoàûc taïch xa nhau theo chiãöu truûc (hçnh 3.32c). 63 Baìi giaíng Pháön tæí dáùn hæåïng - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy -Khoa Sæ phaûm kyî thuáût
Âãûm kim loaûi Âai äúc 1 Vêt âiãöu chènh Âai äúc 2 Hçnh 3.32c: Âai äúc keïp Hçnh 3.32b: Âai äúc hai næía 5. Læûc taïc duûng trong cå cáúu vêt âai äúc Træåïc hãút haîy xeït træåìng håüp mäüt váût (A) træåüt trãn raînh nghiãng chæî V (B) nhæ hçnh 3.33a. Goïc nghiãng cuía raînh laì β. Hãû säú ma saït thay thãú giæîa váût (A) vaì raînh nghiãng laì f ' = f / cos β . Goïc ma saït thay thãú laì ϕ ' (våïi tgϕ ' = f ' ). ϕ' β α Q Pl Px Hçnh 3.33a: Q nàòm trong noïn ma saït Váût (A) chëu taíi troüng Q thàóng âæïng. Dæåïi taïc duûng cuía Q , váût (A) coï xu hæåïng âi xuäúng trãn raînh nghiãng. + Nãúu α < ϕ ' : Q nàòm trong noïn ma saït (N) ⇒ Váût (A) bë tæû haîm vaì khäng thãø âi xuäúng âæåüc. Taïc âäüng thãm vaìo (A) mäüt læûc âáøy nàòm ngang P . Âãø (A) âi xuäúng âãöu trãn raînh nghiãng thç håüp læûc S cuía Q vaì P phaíi nàòm trãn meïp dæåïi cuía noïn ma saït. P = Px = Qtg (ϕ '− α ) Do âoï: P = Pl = Qtg (ϕ '+ α ) Âãø (A) âi lãn âãöu, phaíi coï: ⇒ Váût (A) âi xuäúng nhanh dáön. Tæång tæû + Nãúu α > ϕ ' : Q nàòm ngoaìi noïn ma saït (N) nhæ trãn ta tháúy: 64 Baìi giaíng Pháön tæí dáùn hæåïng - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy -Khoa Sæ phaûm kyî thuáût
P = Px = Qtg (α − ϕ ') Âãø (A) âi xuäúng âãöu phaíi coï: P = Pl = Qtg (α + ϕ ') Âãø (A) âi lãn âãöu, phaíi coï: Xeït cå cáúu vêt - âai äúc ren tam giaïc nhæ trãn hçnh 3.34. Âai äúc chëu taïc âäüng cuía taíi troüng Fa theo phæång doüc truûc. Ren cuía âai äúc vaì cuía vêt tiãúp xuïc nhau theo màût trãn, coìn màût dæåïi coï khe håí. Khi taïc duûng lãn âai äúc mäüt momen T âãø vàûn âai äúc vaìo, coï thãø xem nhæ taïc duûng lãn âai äúc mäüt læûc voìng Ft tiãúp xuïc våïi voìng troìn âæåìng kênh trung bçnh d2. d 2T Quan hãû giæîa T vaì Ft nhæ sau: T = Ft . 2 hay Ft = . 2 d2 Khi âai äúc chuyãøn âäüng âi lãn, coï thãø xem nhæ tæång âæång våïi træåìng håüp âai äúc âi lãn âãöu trãn raînh nghiãng, goïc nghiãng cuía phæång træåüt laì γ (våïi γ laì goïc xoàõn vêt ), goïc raînh chênh bàòng goïc β. Do âoï, læûc voìng Ft cáön taïc duûng lãn âai äúc âãø âai äúc chuyãøn âäüng : Ft = Fa .tg (γ + ϕ ') Våïi ϕ ' laì goïc ma saït thay thãú, tgϕ ' = f ' , f’ laì hãû säú ma saït thay thãú: f ' = f / cos β Momen cáön taïc duûng lãn âai äúc âãø âai äúc chuyãøn âäüng : Fa d d T = Ft 2 = Fa . 2 .tg (γ + ϕ ') 2 2 ϕ' β α Q Pl Px T Ft Hçnh 3.33b: Q nàòm ngoaìi noïn ma saït Hçnh 3.34 6. Tênh toaïn cå cáúu vêt - âai äúc a) Caïc daûng hoíng chuí yãúu vaì chè tiãu tênh toaïn Daûng hoíng chuí yãúu laì moìn màût ren ⇒ cáön tênh toaïn bäü truyãön theo âäü bãön moìn theo âiãöu kiãûn: p 0 ≤ [ p 0 ] trong âoï : p0 : aïp suáút trãn màût ren, [ p 0 ] : aïp suáút cho pheïp. Muäún giaím moìn cáön choün váût liãûu thêch håüp vaì bäi trån täút. 65 Baìi giaíng Pháön tæí dáùn hæåïng - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy -Khoa Sæ phaûm kyî thuáût