Phát huy vai trò của người có uy tín vùng dân tộc thiểu số ở nước ta hiện nay

Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc CHIẾN LƯỢC VÀ CHÍNH SÁCH DÂN TỘC<br /> <br /> <br /> <br /> PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA NGƯỜI CÓ UY TÍN VÙNG DÂN TỘC<br /> THIỂU SỐ Ở NƯỚC TA HIỆN NAY<br /> Đào Sơn Hải(1) - Doãn Văn Trí(2)<br /> <br /> <br /> N<br /> gười có uy tín là người ở trong cộng đồng hoặc có mối liên hệ với đồng bào dân tộc, có uy tín, ảnh<br /> hưởng nhất định với một bộ phận người dân tộc thiểu số trong một khu vực nhất định. Những người<br /> có uy tín thường được đồng bào dân tộc tìm đến bày tỏ tâm tư, nguyện vọng, tham khảo ý kiến đối với những<br /> vấn đề người dân đang vướng mắc, chưa tìm được hướng giải quyết. Trong những năm qua, người có uy tín ở<br /> vùng đồng bào dân tộc thiểu số đã phát huy vai trò trong cộng đồng, trực tiếp góp phần phát triển kinh tế xã<br /> hội ở địa phương đạt được những thành tựu nhất định.<br /> Từ khóa: Phát huy vai trò, người có uy tín, dân tộc thiểu số, phát huy vai trò của người có uy tín vùng<br /> dân tộc thiểu số.<br /> <br /> <br /> Người có uy tín là người có mối liên hệ mật định đối với cộng đồng dân cư ở vùng đồng bào dân<br /> thiết với quần chúng, được quần chúng tín nhiệm, tộc thiểu số; có khả năng tác động, chi phối, tập hợp<br /> suy tôn, mến phục và tin tưởng. Họ có tri thức đồng bào dân tộc thiểu số …”.<br /> về một hay nhiều lĩnh vực; tiếng nói, hành động<br /> Tại Quyết định số 18/2011/QĐ-TTg, ngày<br /> của họ có khả năng tác động, chi phối được một<br /> 18/3/2012 của Thủ tướng Chính phủ về chính<br /> bộ phận quần chúng trong phạm vi nhất định. Tại<br /> sách đối với người có uy tín trong đồng bào dân<br /> Chỉ thị số 05/CT-BNV, ngày 23/02/1993 của Bộ<br /> tộc thiểu số có quy định đối tượng áp dụng được<br /> Nội vụ (nay là Bộ Công an) về “Công tác của<br /> hưởng chính sách gồm: (a) Là công dân Việt Nam<br /> công an nhân dân trong việc tranh thủ, sử dụng<br /> có hộ khẩu thường trú ở vùng dân tộc thiểu số;<br /> người có uy tín trong dân tộc thiểu số” có nêu:<br /> (b) được nhân dân nơi cư trú bầu chọn là người<br /> “Trong mỗi vùng, mỗi khu vực, mỗi dân tộc đều<br /> gương mẫu chấp hành chủ trương, chính sách của<br /> có những người có uy tín, có ảnh hưởng trong<br /> Đảng, pháp luật của Nhà nước và các quy định<br /> dân tộc thiểu số, được đồng bào dân tộc suy tôn,<br /> của địa phương nơi cư trú; (c) được chính quyền<br /> tín nhiệm tự nguyện hoặc bằng sự ràng buộc của<br /> xã xác nhận là người có công lao, đóng góp xây<br /> phong tục tập quán dân tộc trong những mức độ<br /> dựng và bảo vệ thôn (thôn, làng, bản, buôn, phum,<br /> và phạm vi nhất định. Họ thường được đồng bào<br /> sóc), xã, địa phương nơi cư trú; (d) được Hội nghị<br /> tìm đến để bày tỏ tâm tư, nguyện vọng và tranh<br /> dân cư và liên ngành thôn (Chi ủy, Trưởng thôn,<br /> thủ ý kiến giải quyết các vấn đề của bản thân, gia<br /> Trưởng ban công tác Mặt trận và các đoàn thể)<br /> đình và xã hội, người có uy có khả năng tác động,<br /> bầu chọn; Ủy ban nhân dân xã công nhận.<br /> chi phối tập hợp quần chúng bằng lời nói, hành<br /> động hoặc bằng những quy ước của phong tục, Như vậy, người có uy tín trước hết là người<br /> tập quán dân tộc”. ở trong cộng đồng hoặc có mối liên hệ với đồng<br /> bào dân tộc, có uy tín, ảnh hưởng nhất định với<br /> Chỉ thị số 06/2008/CT-TTg, ngày 01/02/2008<br /> một bộ phận người dân tộc thiểu số trong một khu<br /> của Thủ tướng Chính phủ về “Phát huy vai trò người<br /> vực nhất định. Uy tín của họ thường dựa vào địa<br /> có uy tín trong dân tộc thiểu số trong sự nghiệp xây<br /> vị xã hội được pháp luật quy định (những người<br /> dựng và bảo vệ Tổ quốc” chỉ rõ: “Người có uy tín là<br /> quản lý một đơn vị hành chính), dựa vào các quan<br /> người được đồng bào dân tộc thiểu số tín nhiệm, tự<br /> hệ truyền thống, tập quán như trưởng họ, già làng,<br /> nguyện đến bày tỏ tâm tư, nguyện vọng, tranh thủ<br /> dựa vào thần quyền giáo lý (chức sắc tôn giáo,<br /> ý kiến; có mối liên hệ chặt chẽ và ảnh hưởng nhất<br /> Ngày nhận bài: 18/9/2016. Ngày duyệt đăng: 29/10/2016<br /> (1)(2)<br /> Trường Sỹ quan Đặc công; e-mail: sonhaianh@gmail.com Số 16 - Tháng 12 năm 2016<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc CHIẾN LƯỢC VÀ CHÍNH SÁCH DÂN TỘC<br /> <br /> hoạt động tín ngưỡng)… hoặc có được nhờ các tri củng cố hệ thống chính trị và chính quyền ở<br /> thức trong các lĩnh vực đời sống xã hội. Những cơ sở<br /> người có uy tín thường được đồng bào dân tộc tìm<br /> Mặt trận Tổ quốc các cấp và các ngành<br /> đến bày tỏ tâm tư, nguyện vọng, tham khảo ý kiến<br /> vận động người có uy tín thông qua lời nói, việc<br /> đối với những vấn đề người dân đang vướng mắc,<br /> làm để vận động quần chúng thực hiện đường lối<br /> chưa tìm được hướng giải quyết. Những ý kiến,<br /> chính sách của Đảng, Nhà nước, giáo dục những<br /> lời nói, việc làm của người có uy tín có tác động<br /> phần tử chậm tiến. Nắm tình hình và phản ánh<br /> sâu sắc đến đồng bào dân tộc, thậm chí có thể<br /> tâm tư, nguyện vọng của quần chúng. Vận động<br /> tác động, định hướng cho quần chúng hành động<br /> những người tích cực tham gia công tác trong các<br /> theo cả hướng tích cực và tiêu cực.<br /> tổ chức đoàn thể đoàn thể xã hội theo khả năng<br /> Trong những năm qua, người có uy tín ở của từng người, tăng cường khối đoàn kết toàn<br /> vùng đồng bào dân tộc thiểu số đã phát huy vai dân tộc chống lại các luận điệu kích động, chia<br /> trò trong cộng đồng, trực tiếp góp phần phát triển rẽ mất đoàn kết dân tộc. Sự tham gia tích cực của<br /> kinh tế xã hội ở địa phương. Kết quả cụ thể là: người có uy tín đã góp phần xây dựng, củng cố<br /> vững chắc hệ thống chính trị và chính quyền ở<br /> 1. Người có uy tín đã tích cực tham gia<br /> cơ sở, nhất là tại các địa bàn mà các thế lực thù<br /> tuyên truyền, vận động thực hiện chủ trương,<br /> địch chú ý trong ý đồ chia rẽ dân tộc, kích động<br /> đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của<br /> đòi ly khai.<br /> Nhà nước<br /> 3. Người có uy tín đã trực tiếp tham gia<br /> Cùng với các cấp bộ, ngành từ Trung ương<br /> củng cố, tăng cường khối đại đoàn kết dân tộc<br /> tới địa phương, những người có uy tín đã tích cực<br /> tham gia công tác tuyên truyền giáo dục, phổ biến Việc phát hiện, bồi dưỡng, phát huy vai trò<br /> đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp của người có uy tín tại các địa phương bao gồm<br /> luật của Nhà nước, trong đó đặc biệt coi trọng những người tiêu biểu trong lao động sản xuất, xóa<br /> việc phổ biến các chính sách dân tộc, đây được đói giảm nghèo, trong bảo tồn các phong tục, tập<br /> coi là một nội dung trọng tâm, xuyên suốt của quán, các giá trị văn hóa dân tộc, trong bảo vệ an<br /> phong trào toàn dân xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. ninh trật tự, bảo vệ biên giới,... đã góp phần tuyên<br /> Thông qua hình thức tuyên truyền, những người truyền, vận động đồng bào các dân tộc thực hiện<br /> có uy tín ở vùng dân tộc thiểu số đã tích cực góp tốt hơn các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà<br /> phần nâng cao ý thức cảnh giác, phòng chống âm nước, tích cực thực hiện các phong trào thi đua yêu<br /> mưu diễn biến hòa bình, bạo loạn lật đổ của các nước, xóa đói, giảm nghèo, đoàn kết ở khu dân<br /> thế lực thù địch, đặc biệt là những hoạt động lợi cư, vận động nhân dân xóa bỏ các hủ tục lạc hậu,<br /> dụng các vấn đề dân tộc, tôn giáo, chiêu bài “tự giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa, phát hiện,<br /> do”, “dân chủ”, “nhân quyền” để kích động gây đấu tranh phòng ngừa tội phạm, chống hoạt động<br /> chia rẽ khối đại đoàn kết các dân tộc, gây mất ổn chống phá của các thế lực thù địch qua đó đã củng<br /> định chính trị và trật tự an toàn xã hội trong vùng cố, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân.<br /> đồng bào các dân tộc, phá hoại mối quan hệ hữu<br /> 4. Người có uy tín đã góp phần giữ gìn<br /> nghị với các nước láng giềng, phòng chống các<br /> an ninh, quốc phòng và trật tự an toàn xã hội<br /> loại tội phạm buôn người, buôn bán ma túy qua<br /> biên giới. Qua đó đã nâng cao nhận thức, củng cố Các cơ quan, các tổ chức trong hệ thống<br /> niềm tin cho cho người uy tín, tạo điều kiện cho chính trị đã trực tiếp vận động, tranh thủ người có<br /> người uy tín phát huy vai trò của mình trong vận uy tín tuyên truyền vận động nhân dân trực tiếp<br /> động quần chúng ở vùng dân tộc thiểu số. tham gia thực hiện phong trào “Toàn dân bảo vệ<br /> an ninh Tổ quốc”; phong trào “Quần chúng tham<br /> 2. Người có uy tín đã tham gia xây dựng,<br /> <br /> Số 16 - Tháng 12 năm 2016 23<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc CHIẾN LƯỢC VÀ CHÍNH SÁCH DÂN TỘC<br /> <br /> gia tự bảo quản đường biên, cột mốc quốc gia và xây dựng đời sống văn hóa mới ở khu dân cư<br /> an ninh trật tự khu vực biên giới”, thực hiện đề<br /> Người có uy tín đã đi đầu trong việc bảo<br /> án “Vận động toàn dân tham gia phòng, chống<br /> tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống<br /> ma túy”. Qua đó, đồng bào dân tộc thiểu số đã<br /> quý báu của các dân tộc như các lễ hội, Tết cổ<br /> cung cấp hàng ngàn tin có giá trị cho lực lượng<br /> truyền, các phong tục tập quán tốt đẹp; tổ chức<br /> công an, quân đội triệt phá các vụ án hình sự, vụ<br /> sưu tầm và giữ gìn các điệu hát, múa, các sản<br /> án liên quan đến ma túy... điều này đã nâng cao<br /> phẩm văn hóa phi vật thể đã được quốc tế công<br /> chất lượng hoạt động phong trào ở cơ sở, nâng<br /> nhận là di sản văn hóa của nhân loại; các loại nhạc<br /> cao nhận thức cho các tầng lớp nhân dân về tác<br /> cụ dân tộc, tổ chức các đội văn hóa để truyền dạy<br /> hại của ma túy, không tham gia vận chuyển, buôn<br /> chữ, tiếng dân tộc; thi ứng xử, thi trình diễn các<br /> bán, tàng trữ, sử dụng ma túy; không tin, không<br /> trang phục dân tộc trong phạm vi tỉnh, thành phố<br /> nghe, không làm theo những luận điệu lôi kéo,<br /> và trong phạm vi cả nước. Các hoạt động trên đã<br /> ép buộc, kích động của kẻ xấu; không truyền đạo<br /> vận động được cả cộng đồng tham gia và gìn giữ,<br /> trái pháp luật, vượt biên trái phép, gây rối trật tự<br /> trong đó có vai trò nổi bật của người có uy tín.<br /> xã hội, nhất là các thủ đoạn tập hợp, lôi kéo đồng<br /> bào các dân tộc thiểu số tham gia các tổ chức phản Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt<br /> động... góp phần giữ vững an ninh biên giới, đảm được, công tác tuyền truyền, vận động, tranh thủ<br /> bảo tốt an ninh trật tự tại cơ sở. người có uy tín còn bộc lộ một số tồn tại, hạn<br /> chế và vướng mắc: Một số bộ, ban, ngành và Ủy<br /> 5. Nhiều người có uy tín đã trở thành ban Dân tộc một số tỉnh chưa thấy hết tầm quan<br /> những cá nhân tiêu biểu và góp phần quan trọng của công tác này; việc ban hành chính sách<br /> trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói và triển khai thực hiện trên thực tế đối với người<br /> giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới có uy tín còn quá chậm. Các quy định xét duyệt,<br /> Người có uy tín luôn là chỗ dựa quan trọng bình chọn người có uy tín còn chưa phù hợp và<br /> của cấp ủy, chính quyền các cấp trong việc tuyên nảy sinh nhiều vấn đề phức tạp trên thực tế; việc<br /> truyền, vận động tổ chức đồng bào dân tộc thiểu trao đổi thông tin và sự phối hợp giữa các ban,<br /> số thực hiện chính sách của Đảng, pháp luật của ngành nhất là trong việc lập danh sách người có<br /> Nhà nước, tham gia phát triển kinh tế xã hội, đảm uy tín chưa chặt chẽ, cụ thể nên việc rà soát, xác<br /> bảo an ninh quốc phòng, giữ gìn khối đại đoàn định và lập danh sách người có uy tín đưa vào<br /> kết toàn dân. Những đóng góp của người có uy diện vận động, tranh thủ còn chậm, chưa có sự<br /> phân công, phân cấp cụ thể ...<br /> tín trong phong trào thi đua lao động sản xuất,<br /> phát triển kinh tế xã hội, xóa đói giảm nghèo, xây Trong thời gian tới, để phát huy cao hơn<br /> dựng nông thôn mới, nâng cao đời sống tinh thần, nữa vai trò của người có uy tín trong công cuộc<br /> vật chất của đồng bào các dân tộc là rất đáng ghi xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, cần thực hiện một<br /> nhận. Hưởng ứng phong trào thi đua lao động số giải pháp cơ bản sau:<br /> sản xuất, phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo,<br /> người có uy tín đã gương mẫu đi đầu vận động Một là, xây dựng tiêu chí người có uy<br /> đồng bào dân tộc ở các thôn, bản, phum, sóc tổ tín, tiêu biểu trong đồng bào các dân tộc thiểu<br /> chức lại sản xuất, quy hoạch lại dân cư, thực hiện số ở mỗi địa phương trên cơ sở các tiêu chuẩn<br /> “dồn điền, đổi thửa”, cải tạo vườn tạp, đất trồng, như: Được cộng đồng suy tôn; có năng lực, kinh<br /> nghiệm tập hợp quần chúng; bản thân và gia đình<br /> đồi núi trọc để tăng diện tích cây trồng, hiến đất<br /> gương mẫu, biết chăm lo và bảo vệ quyền lợi hợp<br /> làm đường giao thông,...<br /> pháp, chính đáng của tập thể và nhân dân; là chỗ<br /> 6. Người có uy tín đã tích cực góp phần dựa quan trọng của cấp uỷ, chính quyền, Mặt trận<br /> giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, và các tổ chức đoàn thể các cấp trong việc tuyên<br /> <br /> 24 Số 16 - Tháng 12 năm 2016<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc CHIẾN LƯỢC VÀ CHÍNH SÁCH DÂN TỘC<br /> <br /> truyền, vận động, tổ chức đồng bào các dân tộc khi gặp khó khăn; khen thưởng về vật chất và<br /> thiểu số chấp hành tốt các chủ trương, đường lối, tinh thần khi có thành tích trong dịp tổng kết các<br /> chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; phong trào thi đua yêu nước.<br /> tích cực tham gia phát triển kinh tế - xã hội, bảo<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> đảm an ninh, quốc,…<br /> 1. Phan Hữu Dật, Một số vấn đề lý luận liên<br /> Hai là, tăng cường bồi dưỡng, nâng cao kiến<br /> quan đến già làng trưởng bản, Báo cáo tóm tắt<br /> thức, kỹ năng cho đội ngũ những người có uy tín,<br /> kết quả đề tài khoa học cấp Bộ: Một số giải pháp<br /> tiêu biểu thông qua việc cung cấp thông tin về tình<br /> nhằm phát huy vai trò của già làng, trưởng bản<br /> hình thời sự chính trị, kinh tế - xã hội ở địa phương,<br /> trong việc thực hiện chính sách dân tộc của Đảng<br /> về âm mưu, thủ đoạn hoạt động của các thế lực thù<br /> và Nhà nước, Hà Nội, 2004.<br /> địch và các phần tử xấu lợi dụng vấn đề dân tộc,<br /> tôn giáo chống phá cách mạng để họ hiểu và tự giác 2. Lưu Hùng, Già làng, chủ làng, hội đồng<br /> tuyên truyền, vận động quần chúng. già làng trong xã hội truyền thống các dân tộc<br /> Tây Nguyên, Báo cáo chuyên đề trong kỷ yếu<br /> Mặt trận Tổ quốc các cấp cần định kỳ tổ<br /> khoa học đề tài cấp bộ do Uỷ ban Dân tộc chủ<br /> chức gặp mặt những người có uy tín, tiêu biểu<br /> trì, Phan Hữu Dật chủ nhiệm: Một số giải pháp<br /> để thống nhất những nội dung tuyên truyền, vận<br /> nhằm phát huy vai trò của già làng, trưởng bản<br /> động đồng bào các dân tộc thực hiện tốt các chủ<br /> trong việc thực hiện chính sách dân tộc của Đảng<br /> trương, đường lối chínha sách của Đảng, pháp<br /> và Nhà nước (2004), Thư viện Viện Dân tộc, Uỷ<br /> luật của Nhà nước và nhiệm vụ của địa phương về<br /> ban Dân tộc<br /> phát triển kinh tế - xã hội, giữ gìn an ninh chính<br /> trị, trật tự an toàn xã hội. 3. Vụ Dân tộc và Tôn giáo, Ban Chỉ đạo<br /> Tây Nguyên, Kế thừa, phát huy vai trò của già<br /> Căn cứ vào hoạt động thực tế của người có<br /> làng các dân tộc thiểu số tại chỗ Tây Nguyên<br /> uy tín, tiêu biểu ở địa phương cần kịp thời động<br /> trong phát triển bền vững, Báo cáo kết quả khảo<br /> viên, biểu dương, khen thưởng; tổ chức cho họ đi<br /> sát thực địa về Vai trò của già làng Tây Nguyên,<br /> tham quan các di tích lịch sử, văn hoá, các công<br /> 7/2013.<br /> trình lớn của đất nước, qua đó phát huy vai trò<br /> tích cực của họ trong công tác tuyên truyền vận 4. Báo cáo số 43 BC-UBDT, của Uỷ ban<br /> động đồng bào các dân tộc thiểu số tích cực tham Dân tộc Về việc thực hiện chính sách, pháp luật<br /> gia vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. về giảm nghèo đối với đồng bào dân tộc thiểu<br /> Thường xuyên thăm hỏi, tặng quà người có uy số, giai đoạn 2005 – 2012, ngày 18 tháng 4 năm<br /> tín, tiêu biểu nhân ngày lễ tết, ốm đau; cứu trợ 2014.<br /> <br /> <br /> <br /> ABSTRACT<br /> PROMOTING THE ROLE OF PRESTIGIOUS PEOPLE AT ETHNIC MINORITIES REGIONS<br /> IN COUNTRY CURRENT<br /> The prestigious people in the community are or have been linked to ethnic, prestige, influence on the part<br /> of ethnic minority people in a certain area. These people are often reputed ethnic look to express feelings and<br /> aspirations, to consult on the people issues are problems, have yet to find solutions. In recent years, prestigious<br /> people in the ethnic minority was to promote the role of the community, directly contributing to the socio-economic<br /> development in localities gained certain achievements.<br /> Keywords: Promoting the role, prestigious people, ethnic minorities, promoting the role of the reputed<br /> ethnic minorities.<br /> <br /> Số 16 - Tháng 12 năm 2016 25<br />