Phẫu thuật dẫn lưu dịch trong điều trị tụ dịch dưới màng cứng mạn tính do chấn thương ở trẻ em - nhân 3 trường hợp

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br />  <br /> <br /> PHẪU THUẬT DẪN LƯU DỊCH TRONG ĐIỀU TRỊ TỤ DỊCH  <br /> DƯỚI MÀNG CỨNG MẠN TÍNH DO CHẤN THƯƠNG Ở TRẺ EM – <br /> NHÂN 3 TRƯỜNG HỢP <br /> Nguyễn Phong* <br /> <br /> TÓM TẮT <br /> Mục tiêu: Phẫu thuật dẫn lưu dịch là một trong những phương pháp được sử dụng để điều trị tụ dịch dưới <br /> màng cứng ở trẻ em. Tuy nhiên ở Việt Nam chưa có nhiều nghiên cứu về phương pháp này. Nghiên cứu nhằm <br /> khảo sát kết quả bước đầu của loại phẫu thuật này trong điều trị tụ dịch dưới màng cứng mạn tính do chấn <br /> thương ở trẻ em. <br /> Phương  pháp:  Mô tả tiến cứu hàng loạt ca. Từ 01/01/2012 đến 01/05/2014, tại bệnh viện Chợ Rẫy có 3 <br /> bệnh nhân tụ dịch dưới màng cứng mạn tính do chấn thương được điều trị bằng phương pháp dẫn lưu dịch. <br /> Kết quả: 3 bệnh nhân trong nghiên cứu, có 2 bệnh nhân 12 tháng tuổi và 1 bệnh nhân 34 tháng tuổi, cả 3 <br /> bệnh nhân đều có tiền căn chấn thương đầu cách 1‐5 tháng. Triệu chứng lâm sàng trước phẫu thuật là: mờ mắt <br /> (1BN), quấy khóc, kích thích (2BN), động kinh (1BN), đầu to (1BN), thóp căng (1BN). Cả 3 bệnh nhân có hình <br /> hình ảnh CLVT và MRI trước mổ tụ dịch dưới màng cứng 2 bán cầu. Các bệnh nhân được tiến hành phẫu thuật <br /> dẫn lưu dịch tổng cộng 7 lần, thời gian lưu dẫn lưu từ 5‐7 ngày. Kết quả có 1 bệnh nhân thành công sau 1 lần <br /> phẫu thuật, 2 bệnh nhân tái phát cần phẫu thuật dẫn lưu dịch, mỗi bệnh nhân 3 lần. Không biến chứng sau phẫu <br /> thuật. Thời gian theo dõi sau phẫu thuật 5‐10 tháng, cả 3 trường hợp triệu chứng lâm sàng đều cải thiện, phát <br /> triển bình thường.  <br /> Kết luận: Tuy với tỉ lệ tái phát khá cao, nhưng phương pháp dẫn lưu dịch là phương pháp điều trị đơn giản, <br /> ít biến chứng, cần được xem xét chọn lựa trong điều trị tụ dịch dưới màng cứng mạn do chấn thương ở trẻ em.  <br /> Từ khóa: tụ dịch dưới màng cứng mạn tính, tụ máu dưới màng cứng mạn tính, trẻ em, chấn thương, dẫn <br /> lưu dịch. <br /> <br /> ABSTRACT <br /> SUBDURAL DRAINAGE SURGERY IN TREATMENT FOR THE CHILDREN WITH TRAUMATIC <br /> CHRONIC SUBDURAL HYGROMA‐ REPORT OF 3 CASES <br /> Nguyen Phong * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ Supplement of No 6‐ 2014: 247 – 252 <br /> Objective:  Subdural drainage surgery is one of the treatment options for the children with traumatic <br /> chronic subdural hygroma and there are only a few reports about that in Vietnam. The goal of this research is <br /> to evaluate the initial results of this surgery in the treatment of the children with traumatic chronic subdural <br /> hygroma. <br /> Methods: Prospective case series. Three patients with traumatic chronic subdural hygroma underwent <br /> the subdural drainage operations at Cho Ray hospital between January 2012 and May 2014.  <br /> Results: In three patients, there are two 12 months old infants and one 34 months old child, all have the <br /> history  of  head  trauma  1‐5  months  before.  Pre‐operation  clinical  manifestations  are  visual  deficit  (1pts), <br /> Irritability  (2pts),  seizure  (1pts),  macrocrania  (1pts),  bulging  fontanel  (1pts).  CLVT  and  MR  imaging <br /> demonstrate  bilateral  subdural  hydgroma  in  all  three  patients.  They  have  received  7  subdural  external <br /> drainage procedures, which were maintained 5‐7 days. It was effective in one patients, where as in another 2 <br /> * Khoa Ngoại Thần Kinh Bệnh viện Chợ Rẫy <br /> Tác giả liên lạc: TS. Nguyễn Phong;  ĐT: 0903 744 085;  <br /> <br /> Bệnh Lý Sọ Não  <br /> <br />  <br /> <br /> Email: drnguyenphong@gmail.com  <br /> <br /> 247 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014<br /> <br />  <br /> it needs to perform 2 more subdural drainage procedures. There was no post‐operation complication. All the <br /> patients have good clinical outcomes within 5‐10 months follow up. <br /> Conclusion: Despite of the relatively high recurrence rate, subdural drainage is a simple procedure, less <br /> of  complications.  Therefore,  this  method  should  be  considered  in  initial  treatment  for  the  children  with <br /> traumatic chronic subdural hygroma.  <br /> Keywords:  Chronic  subdural  hygroma,  chronic  subdural  hematoma,  children,  trauma,  subdural <br /> drainage <br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ <br /> Ở trẻ em, thuật ngữ tụ dịch dưới màng cứng <br /> mạn  tính  để  chỉ  một nhóm  bệnh  bao  gồm  máu <br /> tụ dưới màng cứng mạn tính và tụ dịch não tủy <br /> dưới màng cứng mạn tính. Tụ dịch não tủy dưới <br /> màng cứng mạn tính có thể diễn tiến thành máu <br /> tụ  dưới  màng  cứng  mạn  tính  sau  3‐  4  tuần,  có <br /> thể  gây  khó  khăn  trong  việc  chẩn  đoán(5).  Tỉ  lệ <br /> tiến  triển  từ  tụ  dịch  não  tủy  dưới  màng  cứng <br /> mạn  tính  thành  máu  tụ  dưới  màng  cứng  ở  trẻ <br /> em  và  người  lớn  khoảng  33%(7),  chưa  có  tỉ  lệ <br /> riêng  cho  trẻ  em.  90%  trường  hợp tụ  dịch  dưới <br /> màng  cứng  mạn  tính  xảy  ra  ở  trẻ  em  dưới  hai <br /> tuổi,  độ  tuổi  trung  bình  là  10  tháng(2).  Hai <br /> nguyên nhân hàng đầu là chấn thương và viêm <br /> màng  não  vi  trùng,  các  nguyên  nhân  hiếm  gặp <br /> hơn như biến chứng của đặt shunt và ở một số <br /> trường hợp không tìm thấy nguyên nhân(2,3). Tụ <br /> dịch dưới màng cứng mạn tính có thể biểu hiện <br /> lâm sàng ở 2 nhóm có triệu chứng và không có <br /> triệu  chứng.  Lâm  sàng  của  tụ  dịch  dưới  màng <br /> cứng  bao  gồm  triệu  chứng  tăng  áp  lực  nội  sọ <br /> (đau  đầu,  nôn  ói,  thóp  trán  phồng),  dấu  thần <br /> kinh  khu  trú,  động  kinh,  chậm  phát  triển.  Việc <br /> chẩn đoán thường được dựa vào hình ảnh trên <br /> CLVT  sọ  não  có  hoặc  không  có  cản  quang  và <br /> MRI  sọ  não.  Về  phương  diện  điều  trị,  hiện  nay <br /> vẫn chưa có sự thống nhất. Phần lớn các trường <br /> hợp tụ dịch dưới màng cứng mạn tính lành tính <br /> không triệu chứng ở trẻ nhũ nhi sẽ tự hấp thu, <br /> thường trong khoảng 8‐9 tháng. Thủ thuật chọc <br /> xuyên  thóp  có  thể  sử  dụng  với  mục  đích  chẩn <br /> đoán  (loại  trừ  trường  hợp  teo  não  và  nhiễm <br /> trùng) và có thể làm tăng thêm tỉ lệ tự hấp thu <br /> dịch.  Khi  điều  trị  bảo  tồn,  bệnh  nhân  cần  được <br /> theo dõi chu vi vòng đầu mỗi 3‐6 tháng, siêu âm <br /> <br /> 248<br /> <br /> xuyên  thóp,  CLVT  hoặc  MRI  kiểm  tra.  Đối  với <br /> các trường hợp tụ dịch dưới màng cứng có triệu <br /> chứng,  cần  phải  điều  trị.  Các  phương  pháp  có <br /> thể  chọn  lựa  là:  (1)  chọc  xuyên  thóp  nhiều  lần, <br /> hiệu  quả  của  phương  pháp  này  còn  chưa  được <br /> kiểm  chứng  đầy  đủ,  kết  quả  chưa  được  thống <br /> nhất  giữa  các  nghiên  cứu.  (2)  khoan  sọ  một  lỗ <br /> dẫn  lưu,  phương  pháp  này  có  ưu  điểm  là  đơn <br /> giản tuy nhiên không hiệu quả trong các trường <br /> hợp mất cân xứng sọ và nhu mô não nặng, nhu <br /> mô não không giãn nở được. (3) Đặt shunt dưới <br /> màng cứng – màng bụng, đặt shunt một bên có <br /> thể dẫn lưu tụ dịch hai bên. Áp lực rất thấp được <br /> sử dụng, và shunt được rút bỏ sau 2‐3 tháng một <br /> khi mục đích dẫn lưu đã đạt được để giảm khả <br /> năng  biến  chứng  vôi  hóa  shunt,  nguy  cơ  động <br /> kinh  sau  này(3).  Tuy  nhiên  bất  lợi  là  nhiều  biến <br /> chứng  hơn:  nhiễm  trùng  shunt,  tắc  shunt,  thay <br /> đổi nhu động ruột. Năm 2005, trong nghiên cứu <br /> trên  25  trường  hợp  tụ  dịch  dưới  màng  cứng <br /> mạn, Jun Beom Cho và cộng sự đã kết luận khi <br /> chỉ  định  phẫu  thuật,  phương  pháp  nên  chọn  là <br /> khoan  sọ  một  lỗ  dẫn  lưu  vì  phương  pháp  này <br /> đơn giản hơn đặt shunt dưới màng cứng –màng <br /> bụng và không có sự khác biệt có ý nghĩa thống <br /> kê  về  thời  gian  tái  phát  tụ  dịch  giữa  hai  nhóm <br /> khoan sọ một lỗ và đặt shunt(5). Năm 2011,Klimo <br /> P  Jr  và  cộng  sự  đã  nghiên  cứu  phẫu  thuật  26 <br /> trường hợp tụ dịch dưới màng cứng mạn, và kết <br /> luận mở sọ nhỏ có ưu thế hơn khoan sọ một lỗ, tỉ <br /> lệ  thành  công  ở  nhóm  mở  sọ  nhỏ  và  nhóm <br /> khoan sọ một lỗ lần lượt là 80% và 70%(6).Ở Việt <br /> Nam, hiện tại có rất ít công trình nghiên cứu về <br /> tụ  dịch  dưới  màng  cứng  mạn  tính  do  chấn <br /> thương ở trẻ em. Kết quả điều trị bằng phương <br /> pháp khoan sọ một lỗ dẫn lưu dịch còn chưa rõ <br /> <br /> Chuyên Đề Phẫu Thuật Thần Kinh <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br />  <br /> ràng.  Vì  vậy,  chúng  tôi  tiến  hành  thực  hiện <br /> nghiên cứu khảo sát đặc điểm lâm sàng, cận lâm <br /> sàng và điều trị phẫu thuật dẫn lưu dịch ở bệnh <br /> nhi  tụ  dịch  dưới  màng  cứng  mạn  tính  do  chấn <br /> thương tại bệnh viện Chợ Rẫy. <br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu <br /> Mô tả đặc điểm lâm sàng tụ dịch dưới màng <br /> cứng do chấn thương ở trẻ em.  <br /> Khảo sát kết quả điều trị tụ dịch dưới màng <br /> cứng  do  chấn  thương  ở  trẻ  em  bằng  phương <br /> pháp phẫu thuật dẫn lưu dịch. <br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG ‐ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> Đối tượng nghiên cứu  <br /> Tất  cả  các  trường  hợp  trẻ  em  được  chẩn <br /> đoán  tụ  dịch  dưới  màng  cứng  do  chấn  thương <br /> và được điều trị bằng phương pháp phẫu thuật <br /> dẫn  lưu  dịch  tại  khoa  ngoại  Thần  Kinh  bệnh <br /> viện Chợ Rẫy từ 01/01/2012 đến 01/05/2014. <br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu <br /> Mô tả tiền cứu hàng loạt ca. <br /> <br /> Cách chọn mẫu <br /> Chọn mẫu thuận tiện. <br /> <br /> ngoài,  lưu  thời  gian  5‐7  ngày,  bình  dẫn  lưu <br /> được đặt thấp dưới đầu.  <br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU <br /> Trong  thời  gian  2,5  năm,  có  3  trường  hợp <br /> bệnh nhân tụ dịch dưới màng cứng mạn tính do <br /> chấn thương được phẫu thuật dẫn lưu dịch. Cả 3 <br /> bệnh nhân đều là nam, tuổi từ 12‐34 tháng. <br /> <br /> Trường hợp 1 <br /> Bệnh  nhân  nam  34  tháng  có  tiền  căn  chấn <br /> thương  đầu  cách  1  tháng,  được  điều  trị  nội <br /> khoa, chụp CLVT đầu kiểm tra sau 1 tháng có <br /> hình ảnh tụ dịch dưới màng cứng hai bán cầu <br /> (Hình  1).  Lâm  sàng  trước  phẫu  thuật,  bệnh <br /> nhân biểu hiện mờ 2 mắt. Kết quả soi đáy mắt: <br /> teo gai thứ phát sau phù gai. Bệnh nhân được <br /> phẫu  thuật  dẫn  lưu  tụ  dịch  dưới  màng  cứng <br /> mạn 2 bán cầu. Tính chất dịch trong lúc phẫu <br /> thuật: dịch màu vàng chanh, áp lực cao, không <br /> có bao fibrin. Dẫn lưu được rút sau 6 ngày. Kết <br /> quả  sau  phẫu  thuật  tốt,  không  biến  chứng. <br /> CLVT đầu kiểm tra: nhu mô não nở tốt, hết tụ <br /> dịch.  Theo  dõi  sau  5  tháng,  bệnh  nhân  phát <br /> triển tốt, không triệu chứng lâm sàng. <br /> <br /> Cách thức tiến hành <br /> Thu thập các dữ liệu lâm sàng và cận lâm <br /> sàng, kết quả phẫu thuật và theo dõi diễn tiến <br /> theo mẫu bệnh án có sẵn cho tất cả bệnh nhân. <br /> Các biến số nghiên cứu bao gồm: tuổi, giới, lý <br /> do  nhập  viện,  thời  gian  bệnh  sử,  triệu  chứng <br /> lâm  sàng,  hình  thái  tụ  dịch  dựa  trên  CT  và <br /> MRI, biến chứng sau phẫu thuật. Triệu chứng <br /> lâm  sàng  được  so  sánh  trước  và  sau  phẫu <br /> thuật.  Chỉ  định  phẫu  thuật  dẫn  lưu  dịch  cho <br /> các  bệnh  nhân  có  triệu  chứng  tăng  áp  lực  nội <br /> sọ,  tăng  kích  thước  vòng  đầu,  động  kinh,  có <br /> dấu thần kinh khu trú, chậm phát triển trí tuệ <br /> và khi bề dày lớp dịch trên 7mm. Kỹ thuật mổ: <br /> Bệnh  nhân  nằm  ngữa,  mê  nội  khí  quản,  rạch <br /> da  đường  thẳng  nhỏ  ở  trán,  khoan  sọ  một  lỗ, <br /> xẻ,  đốt  màng  cứng  và  bao  máu  tụ,  bơm  rữa <br /> bằng  ống  dẫn  lưu  mềm,  ống  dẫn  lưu  được <br /> luồn  dưới  da  và  nối  với  hệ  thống  dẫn  lưu <br /> <br /> Bệnh Lý Sọ Não  <br /> <br />  <br /> <br />  <br /> Hình 1: Trường hợp 1,A,B: hình ảnh CLVT đầu <br /> trước mổ, C,D: hình ảnh CLVT đầu sau mổ <br /> <br /> 249 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014<br /> <br />  <br /> Trường hợp 2 <br /> Bệnh  nhân  nam  12  tháng  tuổi  có  tiền  căn <br /> chấn  thương  cách  5  tháng,  nhập  viện  vì  quấy <br /> khóc, kích thích. Lâm sàng bệnh nhân trước mổ: <br /> thóp  căng,  đầu  to  (vòng  đầu  49  cm,  Percentile <br /> 97,2),  không  động  kinh,  không  dấu  thần  kinh <br /> định  vị.  Hình  ảnh  CLVT  và  MRI  trước  mổ:  tụ <br /> dịch  dưới  màng  cứng  mạn  2  bán  cầu  kèm  teo <br /> não (Hình 2A). Bệnh nhân được phẫu thuật dẫn <br /> lưu  dịch  dưới  màng  cứng  bán  cầu  bên  trái  và <br /> dẫn  lưu  máu  tụ  bán  cầu  bên  phải  1  tuần  sau <br /> (Hình 2B).  Tính  chất  dịch trong  lúc phẫu thuật: <br /> bán  cầu  trái  dịch  vàng  chanh,  áp  lực  cao,  bên <br /> phải dịch hồng có bao fibrin. Sau phẫu thuật lâm <br /> <br /> sàng bệnh nhân cải thiện, được xuất viện. Sau 2 <br /> tháng, bệnh nhân biểu hiện quấy khóc, bú kém <br /> được  chụp  MRI  sọ  não  kiểm  tra,  có  hình  ảnh <br /> máu  tụ  dưới  màng  cứng  2  bán  cầu  (Hình  2C), <br /> bệnh nhân được mổ dẫn lưu máu tụ dưới màng <br /> cứng 2 bán cầu lần 2. 2 tháng sau, bệnh nhân tái <br /> khám được chụp MRI sọ não kiểm tra, còn máu <br /> tụ  dưới  màng  cứng  mạn  bán  cầu  phải,  tiếp  tục <br /> được  phẫu  thuật  dẫn  lưu  máu  tụ  dưới  màng <br /> cứng  bán  cầu  phải  (Hình  2  D).  Sau  phẫu  thuật <br /> không biến chứng. Hình ảnh CLVT đầu kiểm tra <br /> sau 1 tháng, nhu mô não nở tốt, hết tụ dịch. Lâm <br /> sàng  theo  dõi  sau  10  tháng,  Bệnh  nhân  không <br /> triệu chứng, phát triển bình thường. <br /> <br />  <br /> Hình 2: trường hợp 2, A: MRI sọ não trước mổ lần 1, B: CLVT sọ não sau mổ lần 1, C: MRI sọ não trước mổ lần 2, C: <br /> hình ảnh CLVT não sau mổ lần 2, E: MRI sọ não trước mổ lần 3, F: hình ảnh CLVT đầu kiểm tra sau 3 tháng <br /> tụ  dưới  màng  cứng  2  bán  cầu  (Hình  3E).  Bệnh <br /> Trường hợp 3 <br /> nhân  được  phẫu  thuật  dẫn  lưu  máu  tụ  dưới <br /> Bệnh  nhân  nam  12  tháng  tuổi  có  tiền  căn <br /> màng cứng 2 bán cầu lần 2, tính chất dịch vàng <br /> chấn  thương  đầu  cách  2  tháng,  nhập  viện  vì <br /> chanh  có  bao  fibrin.  Sau  1  tháng,  Bệnh  nhân <br /> động kinh. Lâm sàng trước mổ không ghi nhận <br /> được  chụp  MRI  sọ  não  kiểm  tra,  còn  máu  tụ <br /> triệu  chứng  tăng  áp  lực  nội  sọ,  dấu  thần  kinh <br /> dưới màng cứng 2 bán cầu (Hình 3F), bệnh nhân <br /> khu trú. Bệnh nhân được chọc xuyên thóp rút ra <br /> được phẫu thuật dẫn lưu dịch dưới màng cứng 2 <br /> 50ml  máu  đen  loãng.  Bệnh  nhân  được  phẫu <br /> bán cầu lần 3. Tính chất dịch màu vàng chanh có <br /> thuật dẫn lưu máu tụ dưới màng cứng hai bán <br /> bao  fibrin  dày.  Sau  phẫu  thuật  không  biến <br /> cầu  (  Hình  3A).  Lâm  sàng  ổn  xuất  viện,  sau  2 <br /> chứng.  Lâm  sàng  theo  dõi  sau  10  tháng,  bệnh <br /> tháng  bệnh  nhân  có  những  cơn  gồng  người, <br /> nhân hết triệu chứng, phát triển bình thường. <br /> quấy khóc, hình ảnh chụp CLVT sọ não có máu <br /> <br /> 250<br /> <br /> Chuyên Đề Phẫu Thuật Thần Kinh <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br />  <br /> <br />  <br /> Hình 3: trường hợp 3, A: Hình CLVT đầu lúc nhập viên, B: Hình CLVT đầu sau chọc thóp, C,D: Hình CLVT <br /> đầu trước và sau phẫu thuật lần 1. E: hình CLVT đầu trước phẫu thuật dẫn lưu dịch lần 2, F: hình MRI não <br /> trước phẫu thuật dẫn lưu dịch lần 3 <br /> (bao gồm:khoan sọ một lỗ có kèm dẫn lưu dưới <br /> BÀN LUẬN  <br /> màng cứng hoặc không, khoan sọ 2 lỗ, mở sọ…) <br /> Tụ dịch dưới màng cứng mạn tính ở trẻ em là <br /> tuy <br /> nhiên  vai  trò  của  dẫn  lưu  dưới  màng  cứng <br /> thương tổn hiếm gặp, tần suất khoảng 21/100000 <br /> luôn được nhấn mạnh, làm giảm đáng kể tỉ lệ tái <br /> trẻ(4), 90% xảy ra ở độ tuổi dưới 2 tuổi, trung bình <br /> phát. Ở trẻ em, các phương pháp điều trị hiện nay <br /> là 10 tháng tuổi. Trong nghiên cứu của chúng tôi, <br /> bao gồm (i) chọc xuyên thóp, (ii) khoan sọ một lỗ, <br /> có 2 bệnh nhân 12 tháng tuổi và 1 bệnh nhân 34 <br /> đặt dẫn lưu dưới màng cứng, (iii) đặt shunt dưới <br /> tháng tuổi, cả 3 bệnh nhân đều là nam, có tiền căn <br /> màng  cứng‐  ổ  bụng.  Mỗi  phương  pháp  đều  có <br /> chấn thương đầu cách 1‐5 tháng. Triệu chứng lâm <br /> ưu,  nhược  điểm  riêng.  Chọc  hút  xuyên  thóp  là <br /> sàng  trước  phẫu  thuật  là:  mờ  mắt  (1BN),  quấy <br /> phường <br /> pháp  ít  xâm  lấn  nhất,  có  thể  thực  hiện <br /> khóc,  kích  thích  (2BN),  động  kinh  (1BN),  đầu  to <br /> nhanh,tại  giường  bệnh,  có  thể  lặp  lại,  tuy  nhiên <br /> (1BN),  thóp  căng  (1BN).  Triệu  chứng  lâm  sàng <br /> chỉ  có  thể  áp  dụng  trong  khoảng  thời  gian  giới <br /> tương  tự  như  trong  các  nghiên  cứu  khác  của <br /> hạn (thường dưới 2 tuần) có thể kèm các nguy cơ <br /> Caldarelli M, Jun Beom Cho(1,5). Về phương diện <br /> nhiễm trùng, xuất huyết nội sọ, tổn thương nhu <br /> chẩn  đoán  hình  ảnh,  hình  ảnh  CLVT  và  MRI  sẽ <br /> mô  tăng  lên  theo  số  lần  chọc  hút.  Phương  pháp <br /> giúp chẩn đoán phân biệt với tụ dịch dưới màng <br /> này  không  thể  áp  dụng  cho  trường  hợp  tụ  dịch <br /> nhện  lành  tính  ở  trẻ  em  (đầu  nước  bên <br /> dưới màng cứng nhiều ổ, hoặc khu trú. Tỉ lệ thất <br /> ngoài),thương  tổn  không  cần  phẫu  thuật.  Cả  3 <br /> bại  của  phương  pháp  này  là  78%  trong  nghiên <br /> bệnh nhân trong nghiên cứu đều có tụ dịch dưới <br /> cứu của Litofsky(8), là 42 % trong nghiên cứu của <br /> màng  cứng  2  bán  cầu.  Về  phương  diện  điều  trị, <br /> của Tolias và 25 % bệnh nhân sẽ có biến chứng tụ <br /> điều trị tụ dịch dưới màng cứng ở trẻ em có rất ít <br /> mủ  dưới  màng  cứng(9).  Do  đó,  hiện  tại  phương <br /> nghiên  cứu  so  với  tụ  máu  dưới  màng  cứng  ở <br /> pháp này ít được sử dụng.  <br /> người  lớn.  Ở  người  lớn,  hiệu  quả  của  nhiều <br /> phương  pháp  phẫu  thuật  đã  được  nghiên  cứu <br /> <br /> Bệnh Lý Sọ Não  <br /> <br />  <br /> <br /> 251 <br /> <br />