Phẫu thuật nội soi điều trị nang ruột đôi ở trẻ em

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 3 * 2013 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> PHẪU THUẬT NỘI SOI ĐIỀU TRỊ NANG RUỘT ĐÔI Ở TRẺ EM <br /> Trần Ngọc Sơn*, Vũ Xuân Hoàn* <br /> <br /> TÓM TẮT <br /> Mục tiêu: Nghiên cứu đánh giá tính khả thi, an toàn và hiệu quả của phẫu thuật nội soi trong điều trị nang <br /> ruột đôi ở trẻ em. <br /> Phương  pháp  nghiên  cứu:  Hồi cứu các bệnh nhân có chẩn đoán cuối cùng là nang ruột đôi được phẫu <br /> thuật nội soi tại bệnh viện Nhi Trung Ương từ tháng 3/2009 đến tháng 3/2013. Hai phương pháp phẫu thuật <br /> nội soi được ứng dụng: Phẫu thuật nội soi toàn bộ khi toàn bộ ca mổ được thực hiện trong ổ bụng, và Phẫu thuật <br /> nội soi hỗ trợ khi nang ruột đôi được đưa ra ngoài qua đường rạch rốn và thực hiện cắt nang (cùng với cắt ruột <br /> hoặc không) ở ngoài ổ bụng. <br /> Kết quả: Có 29 bệnh nhân thuộc diện nghiên cứu với tuổi trung vị là 24 tháng (dao động 10 ngày đến 9 <br /> tuổi). Triệu chứng lâm sàng phổ biến nhất là đau bụng (89,7%), nôn (62,1%), chướng bụng (27,6%). Vị trí của <br /> nang  ruột  đôi  ở  hồi  tràng  là  72,4%,  manh  tràng  (17,2%),  tá  tràng  (3,4%),  hỗng  tràng  (3,4%)  và  đại  tràng <br /> ngang (3,4%). Cắt toàn bộ nang ruột đôi được thực hiện trên 34,5%, mở chỏm nang ở 42,4% và cắt đoạn ruột <br /> cùng với nang ở 24,1%. phẫu thuật nội soi hỗ trợ được thực hiện ở 58,6% và phẫu thuật nội soi toàn bộ – ở <br /> 41,4%. Cắt toàn bộ nang hoặc mở chỏm nang đều được thực hiện tương đương với 2 phương pháp nhưng cắt <br /> ruột chỉ được thực hiện bởi phẫu thuật nội soi phẫu thuật nội soi hỗ trợ. Ở 31% bệnh nhân phẫu thuật được <br /> thực hiện bằng 1 trocar duy nhất. Thời gian mổ trung bình là 64 ± 17,0 phút. Không có biến chứng nào trong và <br /> sau mổ, không có trường hợp nào phải chuyển mổ mở. Thời gian trung vị nằm viện sau mổ là 4 ngày (giao động <br /> 2 ‐ 6 ngày). Với thời gian theo dõi 1 ‐ 36 tháng (trung vị 12 tháng), tất cả bệnh nhân đều có sức khỏe tốt và <br /> không có tái phát. <br /> Kết luận: Phẫu thuật nội soi có tính khả thi, an toàn, hiệu quả và là lựa chọn hàng đầu trong điều trị nang <br /> ruột đôi ở trẻ em. Cả 2 phương pháp phẫu thuật nội soi toàn bộ và phẫu thuật nội soi hỗ trợ có thể ứng dụng <br /> trong các trường hợp chọn lọc, tuy nhiên phẫu thuật nội soi hỗ trợ có ưu thế hơn trong trường hợp phải cắt ruột. <br /> Từ khóa: Phẫu thuật nội soi, nang ruột đôi, trẻ em. <br /> <br /> ABSTRACT  <br /> LAPAROSCOPIC MANAGEMENT OF INTESTINAL DUPLICATION CYST IN CHILDREN <br />  Tran Ngoc Son, Vu Xuan Hoan  <br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 ‐ Supplement of No 3 ‐ 2013: 40 ‐ 44 <br /> Objectives: To investigate the feasibility, safety and efficacy of laparoscopic surgery (LS) in management of <br /> intestinal duplication cyst in children. <br /> Methods: The medical records of all patients diagnosed with intestinal duplication cyst undergoing LS at <br /> our center from March, 2009 to March, 2013 were reviewed. All patients underwent either of the two types of <br /> laparoscopic procedures: complete laparoscopic when the entire operation was carried out inside the abdomen and <br /> laparoscopic‐assisted (LA) when the intestinal duplication cyst was exteriorized through an umbilical incision for <br /> extracorporeal excision.  <br /> Results: 29 patients were identified with a median age of 24 months (range 10 days – 9 years). The most <br /> common clinical presentations were abdominal pain (89.7%), vomiting (62.1%), abdominal distention (27.6%). <br /> * Bệnh viện nhi Trung Ương. <br /> Tác giả liên hệ: TS BS Trần Ngọc Sơn <br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Nhi <br /> <br /> ĐT: 0462738854 <br /> <br />  Email: drtranson@yahoo.com <br /> <br /> 41<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 3 * 2013<br /> <br /> The  locations  of  the  intestinal  duplication  cyst  were  the  ileum  (72.4%),  the  caecum  (17.2  %),  the  jejunum <br /> (3.4%), the transverse colon (3.4%) and the duodenum (3.4%). Complete cyst excision was carried out in 34.5%, <br /> cystic unroofing in 41.4% and intestinal resection in 24.1%. Laparoscopic‐assisted was performed in 58.6% and <br /> complete  laparoscopic  in  41.4%.  Cyst  excision  and  cyst  unroofing  were  equally  performed  through  either <br /> techniques, but all intestinal resections were performed only by the laparoscopic‐assisted approach. In 31%, only <br /> a  single  umbilical  port  was  used.  The  mean  operative  time  was  64  ±  17.0  minutes.  There  were  no  intra‐  or <br /> postoperative complications, no conversion to open surgery. The median postoperative hospital stay was 4 days <br /> (range 2‐6 days). At follow up 1‐ 36 months (median 12 months), all patients were in good health and without <br /> recurrence.  <br /> Conclusions: Laparoscopic management is feasible, safe, effective and should be the treatment of choice for <br /> most  cases  of  intestinal  duplication  cyst  in  children.  Both  complete  laparoscopic  and  laparoscopic‐assisted <br /> approaches  could  be  used  in  selected  cases  but  laparoscopic‐assisted  would  be  preferred  in  case  of  intestinal <br /> resection. <br /> Key words: Laparoscopic surgery, intestinal duplication, children. <br /> thuật  nội  soi  toàn  bộ  (PTNSTB)  khi  toàn  bộ  ca <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ  <br /> mổ được thực hiện trong ổ bụng và phẫu thuật <br /> Dị tật ống tiêu hóa đôi khá hiếm gặp, với tần <br /> nội soi hỗ trợ (PTNSHT) khi NRĐ cùng với quai <br /> suất được báo cáo là 1/4500. Mặc dù dị tật này có <br /> ruột liền kề được đưa ra ngoài ổ  bụng qua  rốn <br /> thể gặp ở mọi vị trí từ hầu họng cho tới hậu môn, <br /> và  cắt  nang  ±  cắt  ruột  được  thực  hiện  ở  bên <br /> nhưng  hay  gặp  nhất  là  ở  hồi  tràng,  hỗng  tràng, <br /> ngoài. Chọc kim qua thành bụng hút dịch nang <br /> đại tràng, dạ dày và tá tràng(2,4,5,7,9,). Ruột đôi hay <br /> dưới  sự  kiểm  soát  của  nội  soi  làm  giảm  tối  đa <br /> gặp ở dạng nang (cystic type) và hiếm khi hơn – ở <br /> thể tích nang và giúp đưa nang ra ngoài dễ dàng <br /> dạng ống (tubular type)(2). Điều trị qui chuẩn đối <br /> hơn. Giải phóng manh tràng được thực hiện cho <br /> với nang ruột đôi (NRĐ) là phẫu thuật cắt nang <br /> đại đa số các trường hợp NRĐ ở góc hồi manh <br /> (có cắt hoặc không cắt ruột) và mổ mở bụng vẫn <br /> tràng,  làm  cho  NRĐ  cùng  manh  tràng  đủ  di <br /> là phương pháp phẫu thuật phổ biến nhất(4,5,9). Vai <br /> động để có thể đưa ra ngoài qua rốn. Ở vị trí này <br /> trò  của  phẫu  thuật  nội  soi  (PTNS)  trong  điều  trị <br /> của NRĐ, chúng tôi cắt ruột thừa thường qui. <br /> thường qui cho NRĐ vẫn còn chưa được xác định <br /> Trong  trường  hợp  cắt  chỏm  nang,  phần <br /> rõ  do  chỉ  có  số  ít  báo  cáo  về  chủ  đề  này(2,3,6,7,10). <br /> thành  nang  tự  do  của  NRĐ  được  cắt  tối  đa  có <br /> Trong  nghiên  cứu  này  chúng  tôi  báo  cáo  kinh <br /> thể, niêm mạc của thành nang còn lại được đốt <br /> nghiệm của mình trong PTNS điều trị NRĐ ở trẻ <br /> bằng dao điện và khi thành nang phồng ra ngoài <br /> em và đánh giá tính khả thi, an toàn và hiệu quả <br /> nhiều như túi thừa, chúng tôi khâu xếp nếp lại <br /> của phương pháp này.  <br /> thành nang đó. <br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu <br /> <br /> Nghiên cứu đánh giá tính khả thi, an toàn và <br /> hiệu  quả  của  phẫu  thuật  nội  soi  trong  điều  trị <br /> nang ruột đôi ở trẻ em. <br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG ‐ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> Chúng  tôi  hồi  cứu  lại  tất  cả  các  bệnh  nhân <br /> với chẩn đoán NRĐ được phẫu thuật nọi soi tại <br /> bệnh viện Nhi Trung Ương từ tháng 3/2009 đến <br /> tháng 3/2013. Về kỹ thuật mổ, chúng tôi sử dụng <br /> một  trocar  10  mm  ở  rốn  và  0  –  2  trocar  khác  5 <br /> mm.  Hai  loại  PTNS  được  thực  hiện  là  phẫu <br /> <br /> 42<br /> <br /> Sau  khi  ra  viện,  bệnh  nhân  được  theo  dõi <br /> định kỳ bằng khám lâm sàng và siêu âm bụng. <br /> Các dữ liệu về đặc điểm bệnh nhân, triệu chứng <br /> lâm sàng, chẩn đoán hình ảnh, xét nghiệm, mô <br /> tả trong mổ, kỹ thuật mổ, diễn biến  sau  mổ  và <br /> thời gian nằm viện được tập hợp và phân tích. <br /> <br /> KẾT QUẢ  <br /> Có 29 bệnh nhân thuộc diện nghiên cứu, 17 <br /> nam (58,6%) và 12 nữ (41,4%), với độ tuổi trung <br /> vị  là  24  tháng  (dao  động  từ  10  ngày  cho  đến  9 <br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Nhi  <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 3 * 2013 <br /> tuổi). Triệu chứng lâm sàng phổ biến nhất là đau <br /> bụng  (89,7%),  nôn  (62,1%),  chướng  bụng <br /> (27,6%), sốt (13,8%). Siêu âm và CT cho thấy cấu <br /> trúc nang dạng ống tiêu hóa ở đa số các trường <br /> hợp và chẩn đoán trước mổ chính xác đạt được <br /> ở 25 bệnh nhân (86,2%). Các  bệnh  nhân  còn  lại <br /> có  các  chẩn  đoán  không  chính  xác  như  nang <br /> bạch huyết ổ bụng, viêm ruột thừa, nang buồng <br /> trứng  và  nang  ống  mật  chủ.  Kích  thước  trung <br /> bình của NRĐ là 4,2 ± 1,8 cm (dao động từ 2 cm <br /> đến 9 cm). Vị trí của NRĐ phổ biến nhất là ở hồi <br /> tràng  (72,4%  ‐  21  bệnh  nhân)  sau  đó  là  manh <br /> tràng  (17,2%  ‐  5  bệnh  nhân),  tá  tràng  (3,4%  ‐  1 <br /> bệnh nhân), hỗng tràng (3,4% ‐ 1 bệnh nhân) và <br /> đại tràng ngang (3,4% ‐ 1 bệnh nhân). PTNSHT <br /> được  thực  hiện  ở  58,6%  ‐  17  bệnh  nhân)  và <br /> PTNSTB  (41,4%  ‐  12  bệnh  nhân).  Cắt  toàn  bộ <br /> NRĐ được thực hiện trên 34,5%, mở chỏm nang <br /> ở 42,4% và cắt đoạn ruột cùng với nang ở 24,1%. <br /> Ở  31%  bệnh  nhân  phẫu  thuật  được  thực  hiện <br /> bằng  1  trocar  duy  nhất.  Tất  cả  các  trường  hợp <br /> cắt ruột đều được thực hiện bởi PTNSHT.  <br /> Thời  gian  mổ  trung  bình  là  64  ±  17,0  phút <br /> (dao  động  30  ‐  90  phút).  Không  có  biến  chứng <br /> nào trong và sau mổ, không có trường hợp nào <br /> phải  chuyển  mổ  mở.  Thời  gian  trung  vị  nằm <br /> viện sau mổ là 4 ngày (dao động 2 ‐ 6 ngày). Với <br /> thời  gian  theo  dõi  1  ‐  36  tháng  (trung  vị  12 <br /> tháng), tất cả bệnh nhân đều có sức khỏe tốt và <br /> không có tái phát. <br /> <br /> Phẫu thuật nội Phẫu thuật<br /> soi hỗ trợ<br /> nội soi toàn<br /> (n=17)<br /> bộ (n=12)<br /> Phẫu thuật<br /> Cắt toàn bộ NRĐ<br /> 6<br /> 4<br /> Mở chỏm nang<br /> 4<br /> 8<br /> Cắt đoạn ruột với NRĐ*<br /> 7<br /> 0<br /> Cắt ruột thừa<br /> 9<br /> 7<br /> Số lượng trocar trung bình*<br /> 1,9<br /> 3<br /> Thời gian mổ (phút)<br /> 63,8 ± 17,5<br /> 64,6 ± 17,1<br /> Ngày nằm viện sau mổ<br /> 4,0 ± 1,2<br /> 4,4 ± 1,2<br /> Biến nghiên cứu<br /> <br />  Biến nghiên cứu với khác biệt có ý nghĩa thống kê (p