intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT PHƯƠNG PHÁP LUẬN CHUNG NHẤT CỦA HOẠT ĐỘNG NHẬN THỨC VÀ THỰC TIỄN Y HỌC

Chia sẻ: Sunshine_3 Sunshine_3 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST
Báo xấu
73
lượt xem 16
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phép biện chứng duy vật là môn khoa học (KH) về mối liên hệ phổ biến, về những quy luật vận động và phát triển chung nhất của tự nhiên, xã hội và t- duy. Bằng ph-ơng pháp phân tích - tổng hợp, quy nạp - diễn dịch và thảo luận nhiều lần với các học viên các lớp cao học, nghiên cứu sinh của Tr-ờng Đại học Y Hà Nội, cho thấy, phép biện chứng duy vật có vai trò ph-ơng pháp luận quan trọng đối với hoạt động nhận thức và thực tiễn y học: - Là công cụ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT PHƯƠNG PHÁP LUẬN CHUNG NHẤT CỦA HOẠT ĐỘNG NHẬN THỨC VÀ THỰC TIỄN Y HỌC

  1. TCNCYH 21 (1) - 2003 phÐp biÖn chøng duy vËt ph−¬ng ph¸p luËn chung nhÊt cña ho¹t ®éng nhËn thøc vµ thùc tiÔn y häc TrÇn V¨n Thôy Bé m«n M¸c - Lªnin - §¹i häc Y Hµ Néi PhÐp biÖn chøng duy vËt lµ m«n khoa häc (KH) vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn, vÒ nh÷ng quy luËt vËn ®éng vµ ph¸t triÓn chung nhÊt cña tù nhiªn, x· héi vµ t− duy. B»ng ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch - tæng hîp, quy n¹p - diÔn dÞch vµ th¶o luËn nhiÒu lÇn víi c¸c häc viªn c¸c líp cao häc, nghiªn cøu sinh cña Tr−êng §¹i häc Y Hµ Néi, cho thÊy, phÐp biÖn chøng duy vËt cã vai trß ph−¬ng ph¸p luËn quan träng ®èi víi ho¹t ®éng nhËn thøc vµ thùc tiÔn y häc: - Lµ c«ng cô nhËn thøc cña ng−êi thÇy thuèc - Lµ c¬ së lý luËn ®Ó x©y dùng lý thuyÕt vµ lý gi¶i c¸c thµnh tùu cña nghiªn cøu khoa häc. - Lµ c¬ së lý luËn ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò triÕt häc n¶y sinh trong qu¸ tr×nh NC y häc. - Lµ KH ®óng ®¾n ®Ó t− duy lý luËn vµ nghÖ thuËt vËn dông c¸c kh¸i niÖm cña ng−êi thÇy thuèc. - Lµ c¬ së lý luËn gióp ng−êi thÇy thuèc ®Êu tranh chèng l¹i c¸c t− t−ëng chÝnh trÞ ph¶n ®éng th«ng qua khoa häc tù nhiªn. I. §Æt vÊn ®Ò nhÊt cña ho¹t ®éng nhËn thøc vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn y häc cßn rÊt Ýt, ch−a s©u s¾c. XuÊt Sù ph¸t triÓn nhanh cña khoa häc trong thÕ ph¸t tõ thùc tÕ Êy, chóng t«i chän phÐp biÖn kû XX ®· t¹o thµnh tiÒn ®Ò cho nh÷ng biÕn ®æi chøng duy vËt ph−¬ng ph¸p luËn chung nhÊt to lín trong kü thuËt, trong s¶n xuÊt; ®ång thêi cña ho¹t ®éng nhËn thøc vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn ®· ph¸ vì nh÷ng nguyªn lý, nh÷ng kh¸i niÖm, y häc lµm vÊn ®Ò nghiªn cøu. nh÷ng ph¹m trï khoa häc cò vµ h×nh thµnh nh÷ng nguyªn lý, ph¹m trï khoa häc míi. II. ®èi t−îng vµ ph−¬ng ph¸p C¸c nhµ khoa häc nhÊt lµ nh÷ng ng−êi nghiªn cøu ®ang ph¶i gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt 1. §èi t−îng nghiªn cøu lµ ph¸p biÖn chøng nÒn t¶ng khoa häc chung, khoa häc chuyªn duy vËt. §ã lµ khoa häc vÒ c¸c ph¹m trï, c¸c ngµnh kh«ng thÓ dõng l¹i trong ph¹m vi nh÷ng quy luËt vËn ®éng vµ ph¸t triÓn chung nhÊt cña vÊn ®Ò chuyªn m«n hÑp cña m×nh, kh«ng thÓ tù nhiªn, x· héi vµ t− duy. nµo kh«ng vÊp ph¶i nh÷ng vÊn ®Ò ph−¬ng ph¸p, 2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu: lµ ®Ò tµi triÕt ph−¬ng ph¸p luËn nãi chung, nh÷ng vÊn ®Ò triÕt häc, nªn ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®−îc sö dông häc nãi riªng do chÝnh lÜnh vùc cña m×nh ®Ò ra lµ: ph©n tÝch-tæng hîp, quy n¹p-diÔn dÞch, lÞch vµ buéc m×nh ph¶i suy nghÜ, gi¶i quyÕt. Tr−íc sö-l«gÝc; ®ång thêi tiÕn hµnh th¶o luËn nhiÒu t×nh h×nh nh− vËy lo¹i triÕt häc nµo cã thÓ ®ãng lÇn ®èi víi häc viªn c¸c líp cao häc, nghiªn vai trß ph−¬ng ph¸p luËn cho khoa häc? Thùc cøu sinh tr−êng ®¹i häc Y Hµ Néi. tiÔn ph¸t triÓn cña khoa häc hiÖn ®¹i chøng tá III. KÕt qu¶ r»ng ph−¬ng ph¸p luËn cho khoa häc chØ cã thÓ lµ phÐp biÖn chøng duy vËt [PBCDV]. 1. Ph−¬ng ph¸p vµ ph−¬ng ph¸p luËn ViÖc nghiªn cøu PBCDV ph−¬ng ph¸p luËn - Ph−¬ng ph¸p (p.p) chung nhÊt cña nhËn thøc khoa häc vµ thùc tiÔn + §Ó nhËn thøc ®−îc sù vËt, ®i s©u kh¸m ®· cã nhiÒu nhµ khoa häc quan t©m, song viÖc ph¸ nh÷ng bÝ Èn cña chóng, ®iÒu quan träng ®èi nghiªn cøu PBCDV lµ ph−¬ng ph¸p luËn chung víi ng−êi nghiªn cøu lµ ph¶i cã nh÷ng ph−¬ng 85
  2. TCNCYH 21 (1) - 2003 ph¸p. P.p lµ hÖ thèng c¸c nguyªn t¾c ®iÒu chØnh dông c¸c ph−¬ng ph¸p. Trong c¸c nguyªn lý ho¹t ®éng nhËn thøc vµ ho¹t ®éng c¶i t¹o thùc chØ ®¹o, quan träng nhÊt lµ: tiÔn xuÊt ph¸t tõ c¸c quy luËt vËn ®éng cña c¸c C¸c nguyªn lý thÕ giíi quan g¾n liÒn víi kh¸ch thÓ ®· ®−îc nhËn thøc. kh¸ch thÓ nghiªn cøu vµ cã t¸c dông ®Þnh + XÐt vÒ nguån gèc, a/ p.p kh«ng ph¶i lµ sù h−íng trong qu¸ tr×nh t×m tßi lùa chän vµ vËn bÞa ®Æt tïy tiÖn cña con ng−êi, mµ hÖ thèng dông ph−¬ng ph¸p. nguyªn t¾c t¹o nªn néi dung cña p.p bao giê C¸c nguyªn lý chung vÒ c¸ch xem xÐt, còng xuÊt ph¸t tõ c¸c quy luËt vËn ®éng cña nghiªn cøu sù vËt, c¸c nguyªn t¾c chung vÒ vËn kh¸ch thÓ, b/ C¸c quy luËt Êy chØ lµ c¬ së khi dông ph−¬ng ph¸p, vÒ viÖc sö dông tµi liÖu, sù xÐt tíi cïng, cßn c¬ së lý luËn trùc tiÕp cña p.p kiÖn trong mét ngµnh khoa häc. lµ c¸c quy luËt cña kh¸ch thÓ ®· ®−îc con Lý luËn chung vÒ b¶n th©n c¸c ph−¬ng ng−êi nhËn thøc, ®−îc diÔn ®¹t d−íi d¹ng lý ph¸p cña ngµnh khoa häc Êy. TÊt c¶ c¸c bé luËn; c/ Lý luËn nµy lµ h¹t nh©n, lµ cèt lâi vµ tõ phËn trªn g¾n bã mËt thiÕt víi nhau t¹o nªn hÖ ®ã c¸c nguyªn t¾c t¹o nªn néi dung cña p.p thèng lý luËn chÆt chÏ, thèng nhÊt, lµ thµnh ®−îc x©y dùng. phÇn kh«ng thÓ thiÕu cña c¸c m«n khoa häc. Nh− vËy, p.p mét mÆt cã néi dung kh¸ch Mçi khoa häc cã ph−¬ng ph¸p luËn cña m×nh. quan, bÞ quyÕt ®Þnh bëi b¶n chÊt, ®Æc ®iÓm cña + Ph−¬ng ph¸p luËn cã nhiÒu lo¹i: kh¸ch thÓ nghiªn cøu th«ng qua lý luËn ph¶n Cã ph−¬ng ph¸p luËn riªng chØ dïng cho ¸nh nã; mÆt kh¸c, p.p chØ tån t¹i trong ®Çu, tõng bé m«n khoa häc nhÊt ®Þnh; trong ý thøc, mµ do ®ã trong ho¹t ®éng cã ý thøc cña con ng−êi chø kh«ng tån t¹i bªn ngoµi Cã ph−¬ng ph¸p luËn chung ¸p dông ®−îc vµ ®éc lËp víi con ng−êi. cho mét sè bé m«n khoa häc; + HÖ thèng c¸c p.p cña khoa häc hiÖn ®¹i Ph−¬ng ph¸p luËn chung nhÊt, phæ biÕn rÊt ®a d¹ng. C¸ch ph©n lo¹i chñ yÕu lµ dùa vµo nhÊt ®ã lµ triÕt häc. Nh−ng triÕt häc cã nhiÒu c¸c tÝnh chÊt cña c¸c quy luËt t¹o nªn cèt lâi lo¹i: cã triÕt häc ®óng ®¾n, khoa häc, cã triÕt cña p.p. B»ng c¸ch ®ã, ng−êi ta ph©n ra ba lo¹i: häc sai lÇm, ph¶n khoa häc. Trong t×nh h×nh c¸c ph−¬ng ph¸p riªng chØ ¸p dông trong ph¹m ph¸t triÓn cña khoa häc hiÖn nay th× triÕt häc vi mét bé m«n khoa häc, ph−¬ng ph¸p chung thùc sù khoa häc ®¸p øng ®−îc ®Çy ®ñ c¸c yªu ¸p dông ®−îc cho mét sè bé m«n khoa häc, cÇu cña khoa häc hiÖn ®¹i lµ triÕt häc M¸c- ph−¬ng ph¸p phæ biÕn ¸p dông ®−îc tÊt c¶ c¸c Lªnin xÐt ë gãc ®é lµ häc thuyÕt ph−¬ng ph¸p bé m«n khoa häc. Ph−¬ng ph¸p phæ biÕn ®¸p chung nhÊt cña ho¹t ®éng nhËn thøc vµ ho¹t øng ®−îc c¸c yªu cÇu cña khoa häc hiÖn ®¹i vµ ®éng thùc tiÔn. cña ho¹t ®éng thùc tiÔn lµ ph−¬ng ph¸p biÖn 2. Sù thèng nhÊt gi÷a lý luËn vµ ph−¬ng chøng. ph¸p trong phÐp biÖn chøng duy vËt - Ph−¬ng ph¸p luËn (P.P.L) - PhÐp biÖn chøng duy vËt [PBCDV] lµ m«n + §Ó cã thÓ lùa chän ®−îc ph−¬ng ph¸p khoa häc vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn, vÒ nh÷ng ®óng, khoa häc trong nghiªn cøu, ng−êi nghiªn quy luËt vËn ®éng vµ ph¸t triÓn chung nhÊt cña cøu ph¶i cã tri thøc khoa häc vÒ ph−¬ng ph¸p, tù nhiªn, x· héi vµ t− duy. PhÐp biÖn chøng duy tøc lµ ph−¬ng ph¸p luËn. Ppl lµ lý luËn vÒ c¸c vËt bao gåm hai nguyªn lý, s¸u cÆp ph¹m trï vµ ph−¬ng ph¸p nhËn thøc vµ c¶i t¹o hiÖn thùc - ba quy luËt c¬ b¶n võa lµ lý luËn duy vËt biÖn ®ã lµ hÖ thèng chÆt chÏ c¸c quan ®iÓm, nguyªn chøng, võa lµ lý luËn nhËn thøc khoa häc, võa lý chØ ®¹o t×m kiÕm x©y dùng, lùa chän vµ vËn lµ l«gÝc häc cña chñ nghÜa M¸c. 86
  3. TCNCYH 21 (1) - 2003 - Trong khi v¹ch ra tÝnh chÊt biÖn chøng ®iÓm lÞch sö - cô thÓ trong nhËn thøc vµ ho¹t chung nhÊt cña thÕ giíi th«ng qua nh÷ng ph¹m ®éng thùc tiÔn. trï, quy luËt chung nhÊt cña sù vËn ®éng vµ CÆp ph¹m trï c¸i riªng - c¸i chung; tÊt ph¸t triÓn cña tù nhiªn, x· héi vµ t− duy, phÐp nhiªn - ngÉu nhiªn; b¶n chÊt - hiÖn t−îng lµ c¬ biÖn chøng víi tÝnh c¸ch lµ ph−¬ng ph¸p biÖn së ph−¬ng ph¸p luËn trùc tiÕp cña ph−¬ng ph¸p chøng ®· rót ra nh÷ng quan ®iÓm, nguyªn t¾c ph©n tÝch - tæng hîp; diÔn dÞch - quy n¹p; kh¸i xuÊt ph¸t ®Ó ®iÒu chØnh ho¹t ®éng nhËn thøc vµ qu¸t hãa; trõu t−îng hãa ®Ó gióp chóng ta rót ra thùc tiÔn cña con ng−êi. §i s©u vµo tõng ®−îc mèi liªn hÖ b¶n chÊt, tõ ®ã hiÓu ®−îc toµn nguyªn lý, ph¹m trï vµ quy luËt cña phÐp biÖn bé c¸c mèi liªn hÖ theo mét hÖ thèng nhÊt chøng duy vËt ta thÊy râ sù thèng nhÊt chÆt chÏ ®Þnh. gi÷a lý luËn vµ ph−¬ng ph¸p cña phÐp biÖn CÆp ph¹m trï nguyªn nh©n - kÕt qu¶; kh¶ chøng duy vËt: n¨ng - hiÖn thùc lµ c¬ së ph−¬ng ph¸p luËn ®Ó Nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn cña chØ râ tr×nh tù kÕ tiÕp nhau cña c¸c mèi liªn hÖ phÐp biÖn chøng duy vËt kh¸i qu¸t bøc tranh vµ sù ph¸t triÓn lµ mét qu¸ tr×nh tù nhiªn. toµn c¶nh ch»ng chÞt nh÷ng mèi liªn hÖ cña thÕ CÆp ph¹m trï néi dung - h×nh thøc lµ c¬ së giíi. TÝnh chÊt v« h¹n cña thÕ giíi kh¸ch quan, ph−¬ng ph¸p luËn ®Ó x©y dùng c¸c h×nh thøc tÝnh chÊt cã h¹n cña sù vËt, hiÖn t−îng vµ qu¸ tån t¹i trong sù phô thuéc vµo néi dung, ph¶n tr×nh cña thÕ giíi chØ cã thÓ gi¶i thÝch ®−îc ¸nh tÝnh ®a d¹ng c¸c ph−¬ng ph¸p nhËn thøc vµ trong mèi liªn hÖ phæ biÕn vµ ®−îc quyÕt ®Þnh ho¹t ®éng thùc tiÔn. bëi nhiÒu mèi liªn hÖ cã vai trß, vÞ trÝ kh¸c Ba quy luËt c¬ b¶n cña PhÐp biÖn chøng nhau. Sù liªn hÖ phæ biÕn lµ ®Æc tr−ng phæ qu¸t duy vËt cã ý nghÜa ph−¬ng ph¸p luËn chØ ®¹o cña thÕ giíi. Quan ®iÓm toµn diÖn lµ nguyªn mäi ho¹t ®éng cña con ng−êi ®Ó thùc hiÖn quan t¾c ph−¬ng ph¸p luËn chung nhÊt ®−îc rót ra tõ ®iÓm toµn diÖn, quan ®iÓm ph¸t triÓn vµ quan nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn sÏ chØ ®¹o ®iÓm lÞch sö - cô thÓ vÒ ph−¬ng diÖn v¹ch ra mäi ho¹t ®éng vµ suy nghÜ cña con ng−êi. nguån gèc, ®éng lùc, c¸ch thøc, xu h−íng ph¸t Nguyªn lý vÒ sù ph¸t triÓn cña phÐp biÖn triÓn tiÕn lªn cña c¸c sù vËt, hiÖn t−îng trong chøng duy vËt ph¶n ¸nh ®Æc tr−ng biÖn chøng thÕ giíi. phæ qu¸t nhÊt cña thÕ giíi. Mäi sù vËt, hiÖn t−îng lu«n vËn ®éng vµ biÕn ®æi, khuynh 3. Sù ®èi lËp vµ thèng nhÊt cña phÐp biÖn h−íng chung cña sù vËn ®éng vµ biÕn ®æi lµ chøng duy vËt vµ phÐp siªu h×nh trong t− ph¸t triÓn. Quan ®iÓm ph¸t triÓn lµ nguyªn t¾c duy chung nhÊt ®−îc rót ra tõ nguyªn lý vÒ sù ph¸t - PhÐp biÖn chøng duy vËt kh¸c vÒ nguyªn triÓn sÏ chØ ®¹o mäi hµnh ®éng vµ suy nghÜ cña t¾c víi phÐp siªu h×nh trong xem xÐt tr¹ng th¸i con ng−êi. tån t¹i cña c¸c sù vËt hiÖn t−îng: Nh÷ng nguyªn lý cña phÐp biÖn chøng duy PhÐp siªu h×nh cho r»ng gi÷a c¸c sù vËt vµ vËt ®· tr×nh bµy trªn lµ quan niÖm bao qu¸t hiÖn t−îng cña thÕ giíi kh«ng liªn hÖ víi nhau. nh÷ng tÝnh chÊt biÖn chøng chung nhÊt cña thÕ Nguån gèc cña sù vËn ®éng lµ do sù xung ®ét giíi. Cßn c¸c cÆp ph¹m trï vµ quy luËt lµ lý cña nh÷ng lùc l−îng bªn ngoµi. Qu¸ tr×nh ph¸t luËn nghiªn cøu c¸c mèi liªn hÖ vµ khuynh triÓn, kh«ng h×nh thµnh c¸i míi trong sù vËn h−íng ph¸t triÓn trong thÕ giíi c¸c sù vËt, hiÖn ®éng vµ ph¸t triÓn kh«ng cã tÝnh ®Þnh h−íng. t−îng, qu¸ tr×nh cô thÓ. V× vËy, c¸c ph¹m trï vµ PhÐp biÖn chøng duy vËt cho r»ng gi÷a c¸c quy luËt cña phÐp biÖn chøng duy vËt cho ta sù vËt vµ hiÖn t−îng cña thÕ giíi cã mèi liªn hÖ ph−¬ng ph¸p luËn thùc hiÖn quan ®iÓm toµn víi nhau, kh«ng t¸ch rêi nhau. Nguån gèc cña diÖn vµ quan ®iÓm ph¸t triÓn g¾n liÒn víi quan sù vËn ®éng lµ do sù thèng nhÊt vµ ®Êu tranh 87
  4. TCNCYH 21 (1) - 2003 gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cã sù sù gióp ng−êi thÇy thuèc ®Þnh h−íng ph−¬ng tiªu diÖt c¸i cò vµ xuÊt hiÖn c¸i míi. Trong sù ph¸p cho c¸c ho¹t ®éng nhËn thøc vµ ho¹t ®éng vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cã sù ®Þnh h−íng tõ thÊp thùc tiÔn trong y häc. ThÝ dô: ®Õn cao. + Nguyªn t¾c toµn diÖn cña phÐp biÖn - Sù thèng nhÊt cña phÐp biÖn chøng vµ chøng duy vËt ®èi víi c¸c ho¹t ®éng nhËn thøc phÐp siªu h×nh trong t− duy vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn cña ng−êi thÇy thuèc cã Khi tiÕp cËn nhËn thøc thÕ giíi, phÐp siªu c¸c néi dung chÝnh sau: h×nh vµ phÐp biÖn chøng nãi lªn hai cùc bao Ph¶i xem xÐt toµn diÖn c¸c mèi liªn hÖ cña gåm trong ®ã c¸c møc ®é trõu t−îng hãa trong ®èi t−îng nghiªn cøu; qu¸ tr×nh ph¶n ¸nh ®èi t−îng nhËn thøc. Trong tæng sè c¸c mèi liªn hÖ ®· t×m ra ¡ngghen trong "Chèng Duy rinh" vµ "PhÐp ph¶i rót ra ®−îc mèi liªn hÖ b¶n chÊt, chñ yÕu biÖn chøng cña tù nhiªn" ®· lµm râ −u vµ ®Ó hiÓu s©u s¾c b¶n chÊt ®èi t−îng; nh−îc ®iÓm cña hai cùc nµy. §Ó nhËn thøc Tõ b¶n chÊt cña ®èi t−îng ®· ph¸t hiÖn, ®óng ®¾n thÕ giíi vèn diÔn biÕn mét c¸ch quay trë l¹i hiÓu toµn bé ®èi t−îng trªn c¬ së kh¸ch quan, biÖn chøng cÇn ph¶i kÐt hîp c¶ hai liªn kÕt mèi liªn hÖ b¶n chÊt, chñ yÕu víi tÊt c¶ c¸ch tiÕp cËn nhËn thøc toµn bé - biÖn chøng vµ c¸c mèi liªn hÖ kh¸c cña ®èi t−îng ®Ó ®¶m b¶o trõu t−îng - siªu h×nh. ChØ cã nh− vËy míi cã tÝnh ®ång bé khi gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò víi ®èi thÓ kÕt hîp ®−îc −u ®iÓm cña c¶ hai c¸ch tiÕp t−îng trong thùc tiÔn. cËn. Quan ®iÓm toµn diÖn ®èi lËp víi mäi suy IV. bµn luËn nghÜ, hµnh ®éng phiÕn diÖn, siªu h×nh trong y §èi t−îng cña y häc lµ con ng−êi b×nh häc. th−êng hoÆc bÖnh lý - mét thùc thÓ phøc hîp cã + Nguyªn t¾c ph¸t triÓn cña phÐp biÖn ý thøc. Y häc lµ mét khoa häc phøc hîp réng chøng duy vËt ®èi víi ho¹t ®éng nhËn thøc vµ lín nh÷ng khoa häc chung, còng nh− riªng. thùc tiÔn cña ng−êi thÇy thuèc cã c¸c néi dung PhÐp biÖn chøng duy vËt cã vai trß ph−¬ng chÝnh sau: ph¸p luËn quan träng ®èi víi c¸c ho¹t ®éng Khi xem xÐt ®èi t−îng nghiªn cøu ph¶i ®Æt nhËn thøc vµ thùc tiÔn y häc ë tõng khÝa c¹nh nã trong sù vËn ®éng, trong sù ph¸t triÓn, ph¶i sau: ph¸t hiÖn ra xu h−íng biÕn ®æi chuyÓn hãa cña 1. PhÐp biÖn chøng duy vËt lµ c«ng cô chóng; nhËn thøc cña ng−êi thÇy thuèc. Quan ®iÓm ph¸t triÓn ®èi lËp víi quan ®iÓm - ë khÝa c¹nh lý luËn, phÐp biÖn chøng duy tuyÖt ®èi hãa mét nhËn thøc nµo ®ã vÒ ®èi vËt cã thÓ gióp ng−êi thÇy thuèc ®Þnh h−íng t−îng cã ®−îc trong hoµn c¶nh cô thÓ nhÊt c«ng t¸c nghiªn cøu, gióp ng−êi thÇy thuèc khi ®Þnh, xem ®ã lµ nhËn thøc duy nhÊt ®óng vÒ b¾t tay vµo nghiªn cøu ®èi t−îng cña m×nh bao toµn bé ®èi t−îng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tiÕp giê còng xuÊt ph¸t tõ mét lËp tr−êng triÕt häc theo. nhÊt ®Þnh, thÊy tr−íc ®−îc ph−¬ng h−íng vËn + Nguyªn t¾c quyÕt ®Þnh luËn cña phÐp ®éng chung cña ®èi t−îng nghiªn cøu, x¸c ®Þnh biÖn chøng duy vËt ®èi víi ho¹t ®éng nhËn thøc ®−îc s¬ bé c¸c mèc c¬ b¶n mµ viÖc nghiªn cøu vµ thùc tiÔn cña ng−êi thÇy thuèc. Cã c¸c néi ph¶i tr¶i qua. dung chÝnh nh− sau: - ë khÝa c¹nh ph−¬ng ph¸p, nh÷ng nguyªn Khi xem xÐt toµn diÖn c¸c mèi liªn hÖ cña t¾c chung cña phÐp biÖn chøng duy vËt ®· ®−îc ®èi t−îng nghiªn cøu, ng−êi thÇy thuèc lÇn l−ît rót ra trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu triÕt häc thùc ghi nhËn c¸c thuéc tÝnh cña ®èi t−îng vµ lý gi¶i 88
  5. TCNCYH 21 (1) - 2003 chóng th«ng qua c¸c ph¹m trï cña khoa häc cña mét bÖnh nµo ®ã, cÇn hÕt søc tû mû, thËn chuyªn m«n; träng, v¹ch ra cho ®−îc kÕt qu¶ t¸c ®éng cña Khi nguêi thÇy thuèc chuyÓn sang gi¶i tõng mÆt, tõng sù kiÖn, tõng mèi liªn hÖ còng thÝch thuéc tÝnh nµy hay thuéc tÝnh kh¸c cña nh− c¸c tæ hîp kh¸c nhau cña chóng trong viÖc ®èi t−îng lµ ®· chuyÓn tõ ghi nhËn thuéc tÝnh lµm n¶y sinh triÖu chøng ®Ó trªn c¬ së ®ã x¸c ®èi t−îng sang t×m hiÓu nguyªn nh©n cña ®Þnh ®óng nguyªn nh©n cña bÖnh. chóng. ë giai ®o¹n ph¸t triÓn nµy cña nhËn Khi xem xÐt mèi liªn hÖ nguyªn nh©n vµ thøc, nguyªn t¾c quyÕt ®Þnh luËn b¾t ®Çu gi÷ bÖnh, chóng ta thÊy r»ng bÖnh do nguyªn nh©n vai trß chñ ®¹o, nã ®ßi hái ph¶i v¹ch ra tÝnh g©y ra phô thuéc vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt quy ®Þnh tÊt yÕu cña tõng thuéc tÝnh ®−îc ph¸t ®Þnh. C¸c ®iÒu kiÖn nµy cïng víi c¸c hiÖn hiÖn ra trong ®èi t−îng nghiªn cøu. Nguyªn t¾c t−îng kh¸c cã mÆt khi nguyªn nh©n g©y nªn quyÕt ®Þnh luËn h×nh thµnh truíc hÕt trªn c¬ së bÖnh gäi lµ hoµn c¶nh. Thùc tiÔn cho thÊy mét thõa nhËn mèi liªn hÖ tÊt yÕu gi÷a nguyªn nh©n nguyªn nh©n nhÊt ®Þnh trong nh÷ng hoµn c¶nh vµ kÕt qu¶. NÕu nguyªn t¾c quyÕt ®Þnh luËn nhÊt ®Þnh cã thÓ g©y nªn bÖnh nhÊt ®Þnh. §iÒu h×nh thµnh trªn c¬ së tÝnh nh©n qu¶ th× ë ®©y ®ã chøng tá mèi liªn hÖ nguyªn nh©n vµ bÖnh ph¶i ph©n tÝch nguyªn nh©n vµ kÕt qu¶, nh÷ng trong nh÷ng hoµn c¶nh nhÊt ®Þnh cã tÝnh tÊt ®Æc ®iÓm cña mèi liªn hÖ nh©n qu¶; yÕu. V× mèi liªn hÖ nguyªn nh©n - bÖnh mang + VËn dông lý luËn cña phÐp biÖn chøng tÝnh tÊt yÕu nªn cã thÓ dùa vµo nã mµ ®iÒu trÞ. duy vËt vÒ nguyªn nh©n vµ kÕt qu¶ vµo viÖc Trong qu¸ tr×nh Êy, muèn lo¹i bá mét bÖnh nµo xem xÐt nguyªn nh©n cña bÖnh cã thÓ kÕt luËn ®ã, cÇn ph¶i lo¹i bá nguyªn nh©n chñ yÕu, r»ng mäi bÖnh ®Òu cã nguyªn nh©n xuÊt hiÖn, nguyªn nh©n bªn trong sinh ra bÖnh. tån t¹i vµ tiªu vong. V× vËy, kh«ng cã vÊn ®Ò cã + V. v vµ v.v... hay kh«ng cã nguyªn nh©n cña bÖnh nµo ®ã mµ 2. PhÐp biÖn chøng duy vËt lµ c¬ së lý chØ cã vÊn ®Ò c¸c nguyªn nh©n Êy ®· ®−îc ph¸t luËn ®óng ®¾n ®Ó x©y dùng lý thuyÕt vµ lý hiÖn hay ch−a ph¸t hiÖn mµ th«i. NhiÖm vô gi¶i c¸c thµnh tùu cña nghiªn cøu khoa häc. chÝnh cña nhËn thøc khoa häc lµ ®i t×m nh÷ng nguyªn nh©n ch−a ®−îc ph¸t hiÖn. - ë giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh x©y dùng lý thuyÕt khoa häc- tøc giai ®o¹n ph¶i ®Ò xuÊt Trong qu¸ tr×nh ®i t×m nguyªn nh©n, ng−êi nh÷ng tiÒn ®Ò, nh÷ng t− t−ëng c¬ b¶n víi t− thÇy thuèc cÇn chó ý: c¸ch lµ nh÷ng ®iÓm xuÊt ph¸t cña lý thuyÕt ®Ó V× mèi liªn hÖ nh©n qu¶ tån t¹i kh¸ch quan, kh¸i qu¸t nh÷ng tµi liÖu thùc nghiÖm th× ng−êi kh«ng phô thuéc vµo ý thøc con ng−êi nªn chØ thÇy thuèc ph¶i vËn dông nh÷ng quan ®iÓm cã thÓ t×m nguyªn nh©n cña bÖnh ë trong c¸c triÕt häc. § iÒu ®ã cã nghÜa muèn x©y dùng triÖu chøng chø kh«ng thÓ ë ngoµi ®ã. ®−îc mét lý thuyÕt ®óng ®¾n, ng−êi thÇy thuèc V× nguyªn nh©n lu«n lu«n cã tr−íc kÕt qu¶ ph¶i xuÊt ph¸t tõ lËp tr−êng triÕt häc duy vËt, nªn khi ®i t×m nguyªn nh©n cña mét bÖnh nµo ph¶i cã c¸ch nh×n, c¸ch xem xÐt ®èi t−îng mét ®ã cÇn t×m trong nh÷ng sù kiÖn, nh÷ng mèi liªn c¸ch biÖn chøng nh»m tr¸nh t− duy tuú tiÖn, hÖ x¶y ra tr−íc khi bÖnh xuÊt hiÖn. chñ quan vµ phiÕn diÖn. V× dÊu hiÖu ®Æc tr−ng cña nguyªn nh©n - Giai ®o¹n hai, sau khi ®−a ra ®−îc nh÷ng trong mèi liªn hÖ víi kÕt qu¶ lµ nguyªn nh©n tiÒn ®Ò, nh÷ng t− t−ëng c¬ b¶n, ng−êi thÇy sinh ra kÕt qu¶, cho nªn x¸c ®Þnh nguyªn nh©n thuèc vËn dông nh÷ng ph−¬ng ph¸p, thñ thuËt cña bÖnh nµo ®ã, cÇn chó ý ®Õn ®Æc tÝnh Êy. riªng cña ngµnh Y ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò chuyªn V× bÖnh cã thÓ do nhiÒu nguyªn nh©n sinh m«n cña m×nh. ë giai nµy c¸c ph−¬ng ph¸p ra nªn trong qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh nguyªn nh©n 89
  6. TCNCYH 21 (1) - 2003 riªng cña y häc næi lªn hµng ®Çu, cã vai trß niÖm cã tÇm bao qu¸t réng h¬n - qu¸ tr×nh Êy lµ quyÕt ®Þnh. qu¸ tr×nh t− duy lý luËn. - ë giai ®o¹n ba, giai ®o¹n gi¶i thÝch c¸c §Ó ®i ®Õn c¸c kÕt qu¶ míi, khoa häc bao thµnh tùu ®· thu ®−îc, vai trß triÕt häc duy vËt giê còng ph¶i ®i b»ng con ®−êng suy réng khoa biÖn chøng næi lªn hµng ®Çu. C¸c quan ®iÓm häc mµ c«ng cô cña nã lµ c¸c kh¸i niÖm, c¸c triÕt häc liªn quan ®Õn ®Ò tµi nghiªn cøu cña y ph¹m trï - nh÷ng "tÕ bµo" cña t− duy lý luËn. häc ®−îc ng−êi thÇy thuèc vËn dông ®Ó gi¶i V× vËy, c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu Y häc phô thÝch vÒ mÆt lý luËn, b¶n chÊt c¸c thµnh tùu ®· thuéc rÊt nhiÒu vµo nghÖ thuËt vËn dông kh¸i thu ®−îc ë giai ®o¹n tr−íc ®ã. niÖm, ph¹m trï, nghÖ thuËt vËn dông c¸c h×nh thøc trõu t−îng. Muèn n¾m ®−îc nghÖ thuËt 3. PhÐp biÖn chøng duy vËt lµ c¬ së lý vËn dông c¸c kh¸i niÖm, cÇn n¾m ®−îc ph−¬ng luËn duy nhÊt ®óng ®¾n ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng ph¸p t− duy lý luËn ®óng ®¾n nhÊt, phï hîp vÊn ®Ò triÕt häc n¶y sinh trong qu¸ tr×nh nhÊt víi sù ph¸t triÓn cña ®èi t−îng nghiªn cøu. nghiªn cøu y häc. Y häc hiÖn ®¹i yªu cÇu ng−êi thÇy thuèc tiÕp Thùc tiÔn cho thÊy trong khi ®i s©u t×m hiÓu cËn con ng−êi b×nh th−êng hoÆc bÖnh lý lµ mét c¸c vÊn ®Ò kh¸c nhau cña ®èi t−îng y häc, y phøc hîp, lµ mét thùc thÓ sinh vËt - x· héi phøc häc kh«ng thÓ tr¸nh khái vÊp ph¶i nh÷ng vÊn t¹p, lu«n vËn ®éng, lu«n biÕn ®æi. Muèn ph¶n ®Ò mµ tù m×nh kh«ng gi¶i quyÕt ®−îc v× nh÷ng ¸nh chóng mét c¸ch ®óng ®¾n, th× nh÷ng kh¸i vÊn ®Ò Êy tuy g¾n bã víi y häc nh−ng l¹i lµ niÖm vÒ nã ph¶i "ph¶i ®−îc mÒm dÎo, n¨ng nh÷ng vÊn ®Ò triÕt häc. VÝ dô, do sù x©m nhËp ®éng, liªn hÖ víi nhau, thèng nhÊt trong nh÷ng cña c¸c t− t−ëng vµ ph−¬ng ph¸p cña khoa häc ®èi lËp"[3, 155]. Yªu cÇu ®ã chØ cã thÓ ®¹t tù nhiªn hiÖn ®¹i dÉn ®Õn nh÷ng m«n khoa häc ®−îc nhê t− duy biÖn chøng, nhê nghÖ thuËt míi cña sinh häc nh− lý-sinh, ho¸-sinh, ®iÒu vËn dông c¸c kh¸i niÖm mét c¸ch biÖn chøng. khiÓn häc sinh häc, sinh häc ph©n tö… ViÖc - Khoa häc tù nhiªn ®· th©m nhËp vµo y x¸c ®Þnh néi dung vµ ph−¬ng ph¸p cña c¸c häc ngµy cµng nhiÒu gãp phÇn ®i s©u vµo ®èi khoa häc ®ã mét c¸ch ®óng ®¾n chØ cã thÓ t×m t−îng cña y häc vµ ®· lµm ®¶o lén nhiÒu kh¸i thÊy trong ph−¬ng ph¸p luËn cña phÐp biÖn niÖm ®ßi hái c¸c nhµ y häc ph¶i biÕt vËn dông chøng duy vËt. kh«ng chØ c¸c kh¸i niÖm cã s½n, c¸c ph¹m trï 4. PhÐp biÖn chøng duy vËt lµ khoa häc cè ®Þnh bÊt biÕn nh− l«gÝc h×nh thøc ®ang lµm, duy nhÊt ®óng ®¾n vÒ t− duy lý luËn vÒ nghÖ mµ cßn ph¶i biÕt vËn dông c¸c kh¸i niÖm, ph¹m thuËt vËn dông c¸c kh¸i niÖm cña ng−êi trï th−êng xuyªn biÕn ®æi, chuyÓn ho¸ lÉn thÇy thuèc. nhau n÷a. PhÐp biÖn chøng duy vËt gãp phÇn Thùc nghiÖm y häc cã vai trß hÕt søc quan ®¸p øng ®−îc yªu cÇu ®ã cña ng−êi thÇy thuèc. träng trong sù h×nh thµnh lý thuyÕt y häc. 5. PhÐp biÖn chøng duy vËt lµ c¬ së lý Nh−ng tõ thùc nghiÖm kh«ng thÓ rót ra ®Çy ®ñ luËn ®óng ®¾n gióp ng−êi thÇy thuèc ®Êu toµn bé lý thuyÕt khoa häc. C¸c tµi liÖu thùc tranh chèng l¹i t− t−ëng chÝnh trÞ ph¶n ®éng nghiÖm chØ míi lµ nh÷ng d÷ liÖu ban ®Çu. th«ng qua khoa häc tù nhiªn. Muèn tõ nh÷ng d÷ liÖu Êy ph¸t hiÖn ra c¸c quy VÝ dô: Lîi dông nh÷ng thµnh tùu cña di luËt cña ®èi t−îng, th©m nhËp vµo b¶n chÊt s©u truyÒn häc hiÖn ®¹i, c¸c nhµ t− t−ëng t− s¶n xa cña ®èi t−îng th× cÇn ph¶i cã mét qu¸ tr×nh tuyªn truyÒn c¸i gäi lµ lý thuyÕt −u sinh. Hä kh¸i qu¸t ho¸, trõu t−îng ho¸, mét qu¸ tr×nh ®i cho r»ng do di truyÒn cã thÓ t¹o ra nh÷ng con tõ nh÷ng sù kiÖn riªng lÎ ®Õn nh÷ng kh¸i niÖm ng−êi vÜ ®¹i nªn trong t−¬ng lai loµi ng−êi sÏ chung cã tÇm bao qu¸t hÑp ®Õn nh÷ng kh¸i ph©n chia thµnh nh÷ng ph¸i −u t−, mét thiÓu sè 90
  7. TCNCYH 21 (1) - 2003 ng−êi cã trÝ ãc ph¸t triÓn rÊt cao, cã ý chÝ m¹nh khoa häc ®Ó x©y dùng lý thuyÕt vµ lý gi¶i c¸c mÏ vµ cã kh¶ n¨ng, c¶m thô nh÷ng gi¸ trÞ tinh thµnh tùu cña ho¹t ®éng nhËn thøc vµ thùc tiÔn thÇn, cßn sè ®«ng kh¸c th× trÝ tuÖ th«ng minh y häc; lµ khoa häc ®óng ®¾n vÒ t− duy lý luËn ph¸t triÓn thÊp vµ lµ nh÷ng kÎ ®Çu sai. §ã lµ c¬ vµ vËn dông kh¸i niÖm cña ng−êi thÇy thuèc; lµ së cña thuyÕt ph©n biÖt chñng téc, cña ý ®å c¬ së lý luËn gióp ng−êi thÇy thuèc ®Êu tranh "sinh häc hãa" nh÷ng hiÖn t−îng x· héi. chèng l¹i c¸c t− t−ëng kh«ng ®óng th«ng qua ThuyÕt −u sinh ®· g©y nªn lµn sãng c«ng phÉn khoa häc tù nhiªn. trong c¸c nhµ triÕt häc, x· héi häc vµ c¸c nhµ Tµi liÖu tham kh¶o khoa häc tiÕn bé trªn thÕ giíi… 1. Ph. ¡ngghen. Chèng Duyrinh. Nxb Sù V. KÕt luËn thËt, Hµ néi, 1984. 1. Mçi bé m«n cña y häc ®Òu cã mét hÖ 2. Ph. ¡ngghen. BiÖn chøng cña tù nhiªn. thèng ph−¬ng ph¸p vµ ph−¬ng ph¸p luËn riªng NXB Sù thËt, Hµ néi, 1971. cña m×nh. Trong ho¹t ®éng nhËn thøc vµ thùc 3. V.I. Lªnin. Toµn tËp. NXb TiÕn bé, tiÔn y häc, ng−êi nghiªn cøu ®Òu ph¶i chÞu sù Matxc¬va, 1981, T 29, tr 155 chi phèi bëi ph−¬ng ph¸p vµ ph−¬ng ph¸p luËn 4. Chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng: Lý luËn phæ biÕn cña triÕt häc. Ph−¬ng ph¸p vµ ph−¬ng vµ vËn dông. Nxb S¸ch gi¸o khoa M¸c - Lªnin, ph¸p luËn phæ biÕn ®¸p øng ®−îc c¸c yªu cÇu Hµ néi, 1985 cña ho¹t ®éng nhËn thøc vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn y häc lµ ph−¬ng ph¸p vµ ph−¬ng ph¸p luËn cña 5. NguyÔn Träng ChuÈn, T« Huy Hîp, Lª phÐp biÖn chøng duy vËt. H÷u TÇng, NguyÔn Duy Th«ng. Vai trß ph−¬ng ph¸p luËn cña triÕt häc M¸c - Lªnin ®èi víi sù 2. PhÐp biÖn chøng duy vËt lµ m«n khoa ph¸t triÓn cña khoa häc tù nhiªn. Nxb Khoa häc vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn, vÒ nh÷ng quy luËt häc x· héi, Hµ néi, 1977. vËn ®éng vµ ph¸t triÓn chung nhÊt cña tù nhiªn, x· héi vµ t− duy. Vai trß ph−¬ng ph¸p luËn cña 6. A.S. Georgiepxki. Ph−¬ng ph¸p häc vµ PBCDV ®èi víi ho¹t ®éng nhËn thøc vµ thùc ph−¬ng ph¸p c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc tiÔn y häc ë c¸c khÝa c¹nh sau: lµ c«ng cô nhËn trong lÜnh vùc y häc. Nxb Y häc vµ Mir thøc cña ng−êi thÇy thuèc; lµ c¬ së lý luËn Matxc¬va, 1982. Dialectical materialism, a general methodolody for understanding and the practice of medicine The dialectical materialism is a science that deals with the universal relationship and the law of nature, society and thought. Through analysis and synthesis, through inductive and deductive methods and many discussions with post-graduates from Hanoi Faculty of Medicine we know that dialectical materialism plays an important role as a methodology for understanding and the practice of medicine. It is an implement of the physician's understanding. It forms a basis of building up a theory and interpreting the achievements of scientific studies. It forms a basis of the solution to philosophic problems being raised in the process of medical studies. It is a right science for the theoretical reasoning and the bringing into play of the physician's concepts. It froms a theoretical basis of the physician's struggle against various reactionary ideas through natural sciences. 91
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

TL.01: Bộ Tiểu Luận Triết Học
207 tài liệu
1470 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2