Phương pháp giải vật lý 12

Chia sẻ: Hoang Thien Long | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:113

Thêm vào BST

Báo xấu

186
lượt xem 53
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệ tổng hợp các chuyên đề và phương pháp giải Vật lý 12

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Phương pháp giải vật lý 12

CtnSharing.Net.Tc M cl c M cl c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Ph n1 . PHƯƠNG PHÁP GI I TOÁN V DAO Đ NG ĐI U HÒA C A CON L C LÒ XO 15 Ch đ 1. Liên h gi a l c tác d ng, đ giãn và đ c ng c a lò xo . . . . . . . . . . 15 1.Cho bi t l c kéo F , đ c ng k: tìm đ giãn ∆l0, tìm l . . . . . . . . . . . . . 15 2.C t lò xo thành n ph n b ng nhau ( ho c hai ph n không b ng nhau): tìm đ c ng c a m i ph n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Ch đ 2. Vi t phương trình dao đ ng đi u hòa c a con l c lò xo . . . . . . . . . . 15 Ch đ 3. Ch ng minh m t h cơ h c dao đ ng đi u hòa . . . . . . . . . . . . . . . 16 1.Phương pháp đ ng l c h c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 2.Phương pháp đ nh lu t b o toàn năng lư ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Ch đ 4. V n d ng đ nh lu t b o toàn cơ năng đ tìm v n t c . . . . . . . . . . . . 16 Ch đ 5. Tìm bi u th c đ ng năng và th năng theo th i gian . . . . . . . . . . . . 17 Ch đ 6. Tìm l c tác d ng c c đ i và c c ti u c a lò xo lên giá treo hay giá đ . . 17 1.Trư ng h p lò xo n m ngang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 2.Trư ng h p lò xo treo th ng đ ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 3.Chú ý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Ch đ 7. H hai lò xo ghép n i ti p: tìm đ c ng kh , t đó suy ra chu kỳ T . . . . 18 Ch đ 8. H hai lò xo ghép song song: tìm đ c ng kh , t đó suy ra chu kỳ T . . . 18 Ch đ 9. H hai lò xo ghép xung đ i: tìm đ c ng kh , t đó suy ra chu kỳ T . . . 18 Ch đ 10. Con l c liên k t v i ròng r c( không kh i lư ng): ch ng minh r ng h dao đ ng đi u hòa, t đó suy ra chu kỳ T . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 1.Hòn bi n i v i lò xo b ng dây nh v t qua ròng r c . . . . . . . . . . . . . . 19 2.Hòn bi n i v i ròng r c di đ ng, hòn bi n i vào dây v t qua ròng r c . . . . 19 3.Lò xo n i vào tr c ròng r c di đ ng, hòn bi n i vào hai lò xo nh dây v t qua ròng r c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
Ch đ 11.L c h i ph c gây ra dao đ ng đi u hòa không ph i là l c đàn h i như: l c đ y Acximet, l c ma sát, áp l c th y t nh, áp l c c a ch t khí...: ch ng minh h dao đ ng đi u hòa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 1.F là l c đ y Acximet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 2.F là l c ma sát . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 3.Áp l c th y t nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 4.F là l c c a ch t khí . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Ph n2 . PHƯƠNG PHÁP GI I TOÁN V DAO Đ NG ĐI U HÒA C A CON L C ĐƠN 22 Ch đ 1. Vi t phương trình dao đ ng đi u hòa c a con l c đơn . . . . . . . . . . . 22 Ch đ 2. Xác đ nh đ bi n thiên nh chu kỳ ∆T khi bi t đ bi n thiên nh gia t c tr ng trư ng ∆g, đ bi n thiên chi u dài ∆l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Ch đ 3. Xác đ nh đ bi n thiên nh chu kỳ ∆T khi bi t nhi t đ bi n thiên nh ∆t; khi đưa lên đ cao h; xu ng đ sâu h so v i m t bi n . . . . . . . . . . . 23 1. Khi bi t nhi t đ bi n thiên nh ∆t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 2. Khi đưa con l c đơn lên đ cao h so v i m t bi n . . . . . . . . . . . . . . . 23 3. Khi đưa con l c đơn xu ng đ sâu h so v i m t bi n . . . . . . . . . . . . . 23 Ch đ 4. Con l c đơn ch u nhi u y u t nh hư ng đ bi n thiên c a chu kỳ: tìm đi u ki n đ chu kỳ không đ i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 1.Đi u ki n đ chu kỳ không đ i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 2.Ví d :Con l c đơn ch u nh hư ng b i y u t nhi t đ và y u t đ cao . . . 24 Ch đ 5. Con l c trong đ ng h gõ giây đư c xem như là con l c đơn: tìm đ nhanh hay ch m c a đ ng h trong m t ngày đêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Ch đ 6. Con l c đơn ch u tác d ng thêm b i m t ngo i l c F không đ i: Xác đ nh chu kỳ dao đ ng m i T . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 1.F là l c hút c a nam châm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 2.F là l c tương tác Coulomb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 3.F là l c đi n trư ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 4.F là l c đ y Acsimet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 5.F là l c n m ngang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Ch đ 7. Con l c đơn treo vào m t v t ( như ôtô, thang máy...) đang chuy n đ ng v i gia t c a: xác đ nh chu kỳ m i T . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 1.Con l c đơn treo vào tr n c a thang máy ( chuy n đ ng th ng đ ng ) v i gia t ca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 2.Con l c đơn treo vào tr n c a xe ôtô đang chuy n đ ng ngang v i gia t c a . 27
3.Con l c đơn treo vào tr n c a xe ôtô đang chuy n đ ng trên m t ph ng nghiêng m t góc α: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Ch đ 8. Xác đ nh đ ng năng Eđ th năng Et , cơ năng c a con l c đơn khi v trí có góc l ch β . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Ch đ 9. Xác đ nh v n t c dài v và l c căng dây T t i v trí h p v i phương th ng đ ng m t góc β . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 1.V n t c dài v t i C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 2.L c căng dây T t i C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 3.H q a: v n t c và l c căng dây c c đ i và c c ti u . . . . . . . . . . . . . . 30 Ch đ 10. Xác đ nh biên đ góc α m i khi gia t c tr ng trư ng thay đ i t g sang g 30 Ch đ 11. Xác đ nh chu kỳ và biên đ c a con l c đơn vư ng đinh (hay v t c n) khi đi qua v trí cân b ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 1.Tìm chu kỳ T . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 2.Tìm biên đ m i sau khi vư ng đinh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Ch đ 12. Xác đ nh th i gian đ hai con l c đơn tr l i v trí trùng phùng (cùng qua v trí cân b ng, chuy n đ ng cùng chi u) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Ch đ 13. Con l c đơn dao đ ng thì b dây đ t:kh o sát chuy n đ ng c a hòn bi sau khi dây đ t? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 1.Trư ng h p dây đ t khi đi qua v trí cân b ng O . . . . . . . . . . . . . . . . 31 2.Trư ng h p dây đ t khi đi qua v trí có li giác α . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Ch đ 14. Con l c đơn có hòn bi va ch m đàn h i v i m t v t đang đ ng yên: xác đ nh v n t c c a viên bi sau va ch m? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Ph n3 . PHƯƠNG PHÁP GI I TOÁN V DAO Đ NG T T D N VÀ C NG HƯ NG CƠ H C 33 Ch đ 1. Con l c lò xo dao đ ng t t d n: biên đ gi m d n theo c p s nhân lùi vô h ng, tìm công b i q . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Ch đ 2. Con l c lò đơn đ ng t t d n: biên đ góc gi m d n theo c p s nhân lùi vô h ng, tìm công b i q. Năng lư ng cung c p đ duy trì dao đ ng . . . . . . . 33 Ch đ 3. H dao đ ng cư ng b c b kích thích b i m t ngo i l c tu n hoàn: tìm đi u ki n đ có hi n tư ng c ng hư ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Ph n 4 . PHƯƠNG PHÁP GI I TOÁN V S TRUY N SÓNG CƠ H C, GIAO THOA SÓNG, SÓNG D NG, SÓNG ÂM 35 Ch đ 1. Tìm đ l ch pha gi a hai đi m cách nhau d trên m t phương truy n sóng? Tìm bư c sóng khi bi t đ l ch pha và gi i h n c a bư c sóng,( t n s , v n t c truy n sóng). Vi t phương trình sóng t i m t đi m . . . . . . . . . . . . . . . 35 1.Tìm đ l ch pha gi a hai đi m cách nhau d trên m t phương truy n sóng . . 35
2.Tìm bư c sóng khi bi t đ l ch pha và gi i h n c a bư c sóng,( t n s , v n t c truy n sóng) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 3.Vi t phương trình sóng t i m t đi m trên phương truy n sóng . . . . . . . . 35 4.V n t c dao đ ng c a sóng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Ch đ 2. V đ th bi u di n quá trình truy n sóng theo th i gian và theo không gian 36 1.V đ th bi u di n qúa trình truy n sóng theo th i gian . . . . . . . . . . . . 36 2.V đ th bi u di n qúa trình truy n sóng theo không gian ( d ng c a môi trư ng...) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Ch đ 3. Xác đ nh tính ch t sóng t i m t đi m M trên mi n giao thoa . . . . . . . 36 Ch đ 4. Vi t phương trình sóng t i đi m M trên mi n giao thoa . . . . . . . . . . 37 Ch đ 5. Xác đ nh s đư ng dao đ ng c c đ i và c c ti u trên mi n giao thoa . . . 37 Ch đ 6. Xác đ nh đi m dao đ ng v i biên đ c c đ i ( đi m b ng) và s đi m dao đ ng v i biên đ c c ti u ( đi m nút) trên đo n S1 S2 . . . . . . . . . . . . . . 38 Ch đ 7.Tìm qũy tích nh ng đi m dao đ ng cùng pha (hay ngư c pha) v i hai ngu n S1, S2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Ch đ 8.Vi t bi u th c sóng d ng trên dây đàn h i . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Ch đ 9.Đi u ki n đ có hi n tư ng sóng d ng, t đó suy ra s b ng và s nút sóng 39 1.Hai đ u môi trư ng ( dây hay c t không khí) là c đ nh . . . . . . . . . . . . 39 2.M t đ u môi trư ng ( dây hay c t không khí) là c đ nh, đ u kia t do . . . . 39 3.Hai đ u môi trư ng ( dây hay c t không khí) là t do . . . . . . . . . . . . . 40 Ch đ 10.Xác đ nh cư ng đ âm (I) khi bi t m c cư ng đ âm t i đi m. Xác đ nh công su t c a ngu n âm? Đ to c a âm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 1.Xác đ nh cư ng đ âm (I) khi bi t m c cư ng đ âm t i đi m . . . . . . . . 40 2.Xác đ nh công su t c a ngu n âm t i m t đi m: . . . . . . . . . . . . . . . . 40 3.Đ to c a âm: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Ph n5 . PHƯƠNG PHÁP GI I TOÁN V M CH ĐI N XOAY CHI U KHÔNG PHÂN NHÁNH (RLC) 42 Ch đ 1. T o ra dòng đi n xoay chi u b ng cách cho khung dây quay đ u trong t trư ng, xác đ nh su t đi n đ ng c m ng e(t)? Suy ra bi u th c cư ng đ dòng đi n i(t) và hi u đi n th u(t) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Ch đ 2. Đo n m ch RLC: cho bi t i(t) = I0 sin(ωt), vi t bi u th c hi u đi n th u(t). Tìm công su t Pm ch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Ch đ 3. Đo n m ch RLC: cho bi t u(t) = U0 sin(ωt), vi t bi u th c cư ng đ dòng đi n i(t). Suy ra bi u th c uR (t)?uL(t)?uC (t)? . . . . . . . . . . . . . . 42
Ch đ 4. Xác đ nh đ l ch pha gi a hai hđt t c th i u1 và u2 c a hai đo n m ch khác nhau trên cùng m t dòng đi n xoay chi u không phân nhánh? Cách v n d ng? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Ch đ 5. .Đo n m ch RLC, cho bi t U, R: tìm h th c L, C, ω đ : cư ng đ dòng đi n qua đo n m ch c c đ i, hi u đi n th và cư ng đ dòng đi n cùng pha, công su t tiêu th trên đo n m ch đ t c c đ i. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 1.Cư ng đ dòng đi n qua đo n m ch đ t c c đ i . . . . . . . . . . . . . . . . 43 2.Hi u đi n th cùng pha v i cư ng đ dòng đi n . . . . . . . . . . . . . . . . 44 3.Công su t tiêu th trên đo n m ch c c đ i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 4.K t lu n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Ch đ 6. .Đo n m ch RLC, ghép thêm m t t C :tìm C đ : cư ng đ dòng đi n qua đo n m ch c c đ i, hi u đi n th và cư ng đ dòng đi n cùng pha, công su t tiêu th trên đo n m ch đ t c c đ i. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Ch đ 7. .Đo n m ch RLC: Cho bi t UR , UL , UC : tìm U và đ l ch pha ϕu/i . . . . 45 Ch đ 8.Cu n dây (RL) m c n i ti p v i t C: cho bi t hi u đi n th U1 ( cu n dây) và UC . Tìm Um ch và ϕ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Ch đ 9. Cho m chRLC: Bi t U, ω, tìm L, hayC, hayR đ công su t tiêu th trên đo n m ch c c đ i. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 1.Tìm L hay C đ công su t tiêu th trên đo n m ch c c đ i . . . . . . . . . . 46 2.Tìm R đ công su t tiêu th trên đo n m ch c c đ i . . . . . . . . . . . . . 46 Ch đ 10. .Đo n m ch RLC: Cho bi t U, R, f: tìm L ( hay C) đ UL (hay UC ) đ t giá tr c c đ i? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 1.Tìm L đ hi u th hi u d ng hai đ u cu n c m c c đ i . . . . . . . . . . . 47 2.Tìm C đ hi u th hi u d ng hai đ u t đi n c c đ i . . . . . . . . . . . . 48 Ch đ 11. .Đo n m ch RLC: Cho bi t U, R, L, C: tìm f ( hay ω) đ UR , UL hay UC đ t giá tr c c đ i? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 1.Tìm f ( hay ω) đ hi u th hi u d ng hai đ u đi n tr c c đ i . . . . . . . 49 2.Tìm f ( hay ω) đ hi u th hi u d ng hai đ u cu n c m c c đ i . . . . . . 49 3.Tìm f ( hay ω) đ hi u th hi u d ng hai đ u t đi n c c đ i . . . . . . . . 49 Ch đ 12. Cho bi t đ th i(t) và u(t), ho c bi t gi n đ vectơ hi u đi n th : xác đ nh các đ c đi m c a m ch đi n? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 1.Cho bi t đ th i(t) và u(t): tìm đ l ch pha ϕu/i . . . . . . . . . . . . . . . 50 2.Cho bi t gi n đ vectơ hi u đi n th : v sơ đ đo n m ch? Tìm Um ch . . . . 51 Ch đ 13. Tác d ng nhi t c a dòng đi n xoay chi u: tính nhi t lư ng t a ra trên đo n m ch? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Ch đ 14. Tác d ng hóa h c c a dòng đi n xoay chi u: tính đi n lư ng chuy n qua bình đi n phân theo m t chi u? Tính th tích khí Hiđrô và Oxy xu t hi n các đi n c c? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 1.Tính đi n lư ng chuy n qua bình đi n phân theo m t chi u ( trong 1 chu kỳ T , trong t) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 2.Tính th tích khí Hiđrô và Oxy xu t hi n các đi n c c trong th i gian t(s) . 52 Ch đ 15. Tác d ng t c a dòng đi n xoay chi u và tác d ng c a t trư ng lên dòng đi n xoay chi u? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 1.Nam châm đi n dùng dòng đi n xoay chi u ( t n s f ) đ t g n dây thép căng ngang. Xác đ nh t n s rung f c a dây thép . . . . . . . . . . . . . . 52 2.Dây d n th ng căng ngang mang dòng đi n xoay chi u đ t trong t trư ng có c m ng t B không đ i ( vuông góc v i dây): xác đ nh t n s rung c a dây f . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Ph n6 . PHƯƠNG PHÁP GI I TOÁN V MÁY PHÁT ĐI N XOAY CHI U, BI N TH , TRUY N T I ĐI N NĂNG 53 Ch đ 1. Xác đ nh t n s f c a dòng đi n xoay chi u t o b i máy phát đi n xoay chi u 1 pha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 1.Trư ng h p roto c a mpđ có p c p c c, t n s vòng là n . . . . . . . . . . . 53 2.Trư ng h p bi t su t đi n đ ng xoay chi u ( E hay Eo ) . . . . . . . . . . . . 53 Ch đ 2. Nhà máy th y đi n: thác nư c cao h, làm quay tuabin nư c và roto c a mpđ. Tìm công su t P c a máy phát đi n? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 Ch đ 3. M ch đi n xoay chi u ba pha m c theo sơ đ hình Υ: tìm cư ng đ dòng trung hòa khi t i đ i x ng? Tính hi u đi n th Ud ( theo Up )? Tính Pt (các t i) 53 Ch đ 4. Máy bi n th : cho U1 , I1: tìm U2, I2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 1.Trư ng h p các đi n tr c a cu n sơ c p và th c p b ng 0, cu n th c p h 54 2.Trư ng h p các đi n tr c a cu n sơ c p và th c p b ng 0, cu n th c p có t i 54 3.Trư ng h p các đi n tr c a cu n sơ c p và th c p khác 0: . . . . . . . . . 55 Ch đ 5.Truy n t i đi n năng trên dây d n: xác đ nh các đ i lư ng trong quá trình truy n t i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Ch đ 6.Xác đ nh hi u su t truy n t i đi n năng trên dây? . . . . . . . . . . . . . . 55 Ph n7 . PHƯƠNG PHÁP GI I TOÁN V DAO Đ NG ĐI N T DO TRONG M CH LC 57 Ch đ 1. Dao đ ng đi n t do trong m ch LC: vi t bi u th c q(t)? Suy ra cư ng đ dòng đi n i(t)? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 Ch đ 2. Dao đ ng đi n t do trong m ch LC, bi t uC = U0 sin ωt, tìm q(t)? Suy ra i(t)? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Ch đ 3. Cách áp d ng đ nh lu t b o toàn năng lư ng trong m ch dao đ ng LC . . 58 1.Bi t Q0 ( hay U0 ) tìm biên đ I0 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 2.Bi t Q0 ( hay U0 )và q ( hay u), tìm i lúc đó . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 Ch đ 4. Dao đ ng đi n t do trong m ch LC, bi t Q0 và I0:tìm chu kỳ dao đ ng riêng c a m ch LC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 Ch đ 5. M ch LC l i vào c a máy thu vô tuy n đi n b t sóng đi n t có t n s f (hay bư c sóng λ).Tìm L( hay C) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 1.Bi t f ( sóng) tìm L và C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 2.Bi t λ( sóng) tìm L và C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 Ch đ 6. M ch LC l i vào c a máy thu vô tuy n có t đi n có đi n dung bi n thiên Cmax ÷ Cmin tương ng góc xoay bi n thiên 00 ÷ 1800 : xác đ nh góc xoay ∆α đ thu đư c b c x có bư c sóng λ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 Ch đ 7. M ch LC l i vào c a máy thu vô tuy n có t xoay bi n thiên Cmax ÷ Cmin : tìm d i bư c sóng hay d i t n s mà máy thu đư c? . . . . . . . . . . . 60 Ph n8 . PHƯƠNG PHÁP GI I TOÁN V PH N X ÁNH SÁNG C A GƯƠNG PH NG VÀ GƯƠNG C U 61 Ch đ 1. Cách v tia ph n x trên gương ph ng ng v i m t tia t i đã cho ? . . . . 61 Ch đ 2. Cách nh n bi t tính ch t "th t - o" c a v t hay nh( d a vào các chùm sáng) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 Ch đ 3. Gương ph ng quay m t góc α (quanh tr c vuông góc m t ph ng t i): tìm góc quay c a tia ph n x ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 1.Cho tia t i c đ nh, xác đ nh chi u quay c a tia ph n x . . . . . . . . . . . . 61 2.Cho bi t SI = R, xác đ nh quãng đư ng đi c a nh S . . . . . . . . . . . . 61 3.Gương quay đ u v i v n t c góc ω: tìm v n t c dài c a nh . . . . . . . . . . 62 Ch đ 4. Xác đ nh nh t o b i m t h gương có m t ph n x hư ng vào nhau . . . 62 Ch đ 5. Cách v n d ng công th c c a gương c u . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 1.Cho bi t d và AB: tìm d và đ cao nh A B . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 2.Cho bi t d và A B : tìm d và đ cao v t AB . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 3.Cho bi t v trí v t d và nh d xác đ nh tiêu c f . . . . . . . . . . . . . . . 63 4.Chú ý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 Ch đ 6. Tìm chi u và đ d i c a màn nh khi bi t chi u và đ d i c a v t. H q a? 64 1.Tìm chi u và đ d i c a màn nh khi bi t chi u và đ d i c a v t . . . . . . 64 2.H q a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 Ch đ 7. Cho bi t tiêu c f và m t đi u ki n nào đó v nh, v t: xác đ nh v trí v t dvà v trí nh d . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
1.Cho bi t đ phóng đ i k và f . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 2.Cho bi t kho ng cách l = AA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 Ch đ 8. Xác đ nh th trư ng c a gương ( gương c u l i hay gương ph ng) . . . . . 65 Ch đ 9. Gương c u lõm dùng trong đèn chi u: tìm h th c liên h gi a v t sáng tròn trên màn ( ch n chùm tia ph n x ) và kích thư c c a m t gương . . . . . . 65 Ch đ 10. Xác đ nh nh c a v t t o b i h "gương c u - gương ph ng" . . . . . . . 65 1.Trư ng h p gương ph ng vuông góc v i tr c chính . . . . . . . . . . . . . . 66 2.Trư ng h p gương ph ng nghiêng m t góc 450 so v i tr c chính . . . . . . . 66 Ch đ 11. Xác đ nh nh c a v t t o b i h "gương c u - gương c u" . . . . . . . . 66 Ch đ 12. Xác đ nh nh c a v t AB xa vô cùng t o b i gương c u lõm . . . . . 67 Ph n9 . PHƯƠNG PHÁP GI I TOÁN V KHÚC X ÁNH SÁNG, LƯ NG CH T PH NG ( LCP), B NG M T SONG SONG (BMSS), LĂNG KÍNH (LK) 69 Ch đ 1. Kh o sát đư ng truy n c a tia sáng đơn s c khi đi t môi trư ng chi t quang kém sang môi trư ng chi t quang hơn? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 Ch đ 2. Kh o sát đư ng truy n c a tia sáng đơn s c khi đi t môi trư ng chi t quang hơn sang môi trư ng chi t quang kém? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 Ch đ 3. Cách v tia khúc x ( ng v i tia t i đã cho) qua m t ph ng phân cách gi a hai môi trư ng b ng phương pháp hình h c? . . . . . . . . . . . . . . . . 70 1.Cách v tia khúc x . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 2.Cách v tia t i gi i h n toàn ph n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 Ch đ 4. Xác đ nh nh c a m t v t qua LCP ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 Ch đ 5. Xác đ nh nh c a m t v t qua BMSS ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 1.Đ d i nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 2.Đ d i ngang c a tia sáng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 Ch đ 6. Xác đ nh nh c a m t v t qua h LCP- gương ph ng ? . . . . . . . . . . 71 1.V t A - LCP - Gương ph ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 2.V t A n m gi a LCP- Gương ph ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Ch đ 7. Xác đ nh nh c a m t v t qua h LCP- gương c u ? . . . . . . . . . . . . 72 Ch đ 8. Xác đ nh nh c a m t v t qua h nhi u BMSS ghép sát nhau? . . . . . . 72 Ch đ 9. Xác đ nh nh c a m t v t qua h nhi u BMSS - gương ph ng ghép song song? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 1.V t S - BMSS - Gương ph ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 2.V t S n m gi a BMSS - Gương ph ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 Ch đ 10. Xác đ nh nh c a m t v t qua h nhi u BMSS - gương c u? . . . . . . . 73
Ch đ 11. Cho lăng kính (A,n) và góc t i i1 c a chùm sáng: xác đ nh góc l ch D? . 74 Ch đ 12. Cho lăng kính (A,n) xác đ nh i1 đ D = min? . . . . . . . . . . . . . . 74 1.Cho A,n: xác đ nh i1 đ D = min,Dmin ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 2.Cho Avà Dmin : xác đ nh n? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 3.Chú ý: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 Ch đ 13. Xác đ nh đi u ki n đ có tia ló ra kh i LK? . . . . . . . . . . . . . . . 75 1.Đi u ki n v góc chi c quang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 1.Đi u ki n v góc t i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 Ph n10 . PHƯƠNG PHÁP GI I TOÁN V TH U KÍNH VÀ H QUANG H C Đ NG TR C V I TH U KÍNH 76 Ch đ 1. Xác đ nh lo i th u kính ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 1.Căn c vào s liên h v tính ch t, v trí, đ l n gi a v t - nh . . . . . . . . 76 2.Căn c vào đư ng truy n c a tia sáng qua th u kính . . . . . . . . . . . . . . 76 3.Căn c vào công th c c a th u kính . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 Ch đ 2. Xác đ nh đ t c a th u kính khi bi t tiêu c , hay chi c su t c a môi trư ng làm th u kính và bán kính c a các m t cong. . . . . . . . . . . . . . . . 76 1.Khi bi t tiêu c f . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 2.Khi bi t chi c su t c a môi trư ng làm th u kính và bán kính c a các m t cong 76 Ch đ 3. Cho bi t tiêu c f và m t đi u ki n nào đó v nh, v t: xác đ nh v trí v t d và v trí nh d . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 1.Cho bi t đ phóng đ i k và f . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 2.Cho bi t kho ng cách l = AA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 Ch đ 4. Xác đ nh nh c a m t v t AB xa vô c c . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 Ch đ 5. Xác đ nh nh c a m t v t AB xa vô c c . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 1.Cho bi t kho ng cách "v t - nh" L, xác đ nh hai v trí đ t th u kính . . . . . 78 2.Cho bi t kho ng cách "v t - nh" L, và kho ng cách gi a hai v trí, tìm f . . 78 Ch đ 6. V t hay th u kính di chuy n, tìm chi u di chuy n c a nh . . . . . . . . . 78 1.Th u kính (O) c đ nh: d i v t g n ( hay xa) th u kính, tìm chi u chuy n d i c a nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 2.V t AB c đ nh, cho nh A B trên màn, d i th u kính h i t , tìm chi u chuy n d i c a màn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 Ch đ 8. Liên h gi a kích thư c v t sáng tròn trên màn( ch n chùm ló) và kích thư c c a m t th u kính. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 Ch đ 9. H nhi u th u kính m ng ghép đ ng tr c v i nhau, tìm tiêu c c a h . . . 79
Ch đ 10. Xác đ nh nh c a m t v t qua h " th u kính- LCP". . . . . . . . . . . . 79 1.Trư ng h p: AB - TK - LCP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 2.Trư ng h p: AB - LCP - TK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 Ch đ 11. Xác đ nh nh c a m t v t qua h " th u kính- BMSS". . . . . . . . . . . 80 1.Trư ng h p: AB - TK - BMSS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 2.Trư ng h p: AB - LCP - TK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 Ch đ 12. Xác đ nh nh c a m t v t qua h hai th u kính ghép đ ng tr c. . . . . . 81 Ch đ 13. Hai th u kính đ ng tr c tách r i nhau: xác đ nh gi i h n c a a = O1 O2 ( ho c d1 = O1 A) đ nh A2B2 nghi m đúng m t đi u ki n nào đó ( như nh th t, nh o, cùng ch u hay ngư c chi u v i v t AB). . . . . . . . . . . . . . . 82 1.Trư ng h p A2B2 là th t ( hay o ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 2.Trư ng h p A2 B2 cùng chi u hay ngư c chi u v i v t . . . . . . . . . . . . 82 Ch đ 14. Hai th u kính đ ng tr c tách r i nhau: xác đ nh kho ng cách a = O1 O2 đ nh cu i cùng không ph thu c vào v trí v t AB. . . . . . . . . . . . . . . 82 Ch đ 15. Xác đ nh nh c a v t cho b i h "th u kính - gương ph ng". . . . . . . . 83 1.Trư ng h p gương ph ng vuông góc v i tr c chính . . . . . . . . . . . . . . 83 2.Trư ng h p gương ph ng nghiêng m t góc 450 so v i tr c chính . . . . . . . 83 3.Trư ng h p gương ph ng ghép xác th u kính ( hay th u kính m b c) . . . . 84 4.Trư ng h p v t AB đ t trong kho ng gi a th u kính và gương ph ng . . . . 84 Ch đ 16. Xác đ nh nh c a v t cho b i h "th u kính - gương c u". . . . . . . . . 84 1.Trư ng h p v t AB đ t trư c h " th u kính- gương c u" . . . . . . . . . . . 85 2.Trư ng h p h "th u kính- gương c u" ghép sát nhau . . . . . . . . . . . . . 85 3.Trư ng h p v t AB đ t gi a th u kính và gương c u: . . . . . . . . . . . . . 85 Ph n11 . PHƯƠNG PHÁP GI I TOÁN V M T VÀ CÁC D NG C QUANG H C B TR CHO M T 89 Ch đ 1. Máy nh: cho bi t gi i h n kho ng đ t phim, tìm gi i h n đ t v t? . . . . 89 Ch đ 2. Máy nh ch p nh c a m t v t chuy n đ ng vuông góc v i tr c chính. Tính kho ng th i gian t i đa m c a s p c a ng kính đ nh không b nhoè. . 89 Ch đ 3. M t c n th : xác đ nh đ t c a kính ch a m t? Tìm đi m c c c n m i ξc khi đeo kính ch a? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 Ch đ 4. M t vi n th : xác đ nh đ t c a kính ch a m t? Tìm đi m c c c n m i ξc khi đeo kính ch a? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 Ch đ 5. Kính lúp: xác đ nh ph m vi ng m ch ng và đ b i giác. Xác đ nh kích thư c nh nh t c a v t ABmin mà m t phân bi t đư c qua kính lúp . . . . . . 90 1.Xác đ nh ph m vi ng m ch ng c a kính lúp . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
2.Xác đ nh đ b i giác c a kính lúp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 3.Xác đ nh kích thư c nh nh t c a v t ABmin mà m t phân bi t đư c qua kính lúp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 Ch đ 6. Kính hi n vi: xác đ nh ph m vi ng m ch ng và đ b i giác. Xác đ nh kích thư c nh nh t c a v t ABmin mà m t phân bi t đư c qua kính hi n vi . . . . 92 1.Xác đ nh ph m vi ng m ch ng c a kính hi n vi . . . . . . . . . . . . . . . . 92 2.Xác đ nh đ b i giác c a kính hi n vi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 3.Xác đ nh kích thư c nh nh t c a v t ABmin mà m t phân bi t đư c qua kính hi n vi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 Ch đ 7. Kính thiên văn: xác đ nh ph m vi ng m ch ng và đ b i giác? . . . . . . 94 1.Xác đ nh ph m vi ng m ch ng c a kính thiên văn . . . . . . . . . . . . . . . 94 2.Xác đ nh đ b i giác c a kính thiên văn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 Ph n12 . PHƯƠNG PHÁP GI I TOÁN V HI N TƯ NG TÁN S C ÁNH SÁNG 95 Ch đ 1. S tán s c chùm sáng tr ng qua m t phân cách gi a hai môi trư ng: kh o sát chùm khúc x ? Tính góc l ch b i hai tia khúc x đơn s c? . . . . . . . . . 95 Ch đ 2. Chùm sáng tr ng qua LK: kh o sát chùm tia ló? . . . . . . . . . . . . . . 95 Ch đ 3. Xác đ nh góc h p b i hai tia ló ( đ , tím)c a chùm c u v ng ra kh i LK. Tính b r ng quang ph trên màn? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 Ch đ 4. Chùm tia t i song song có b r ng a ch a hai b t x truy n qua BMSS: kh o sát chùm tia ló? Tính b r ng c c đ i amax đ hai chùm tia ló tách r i nhau? 95 Ph n13 . PHƯƠNG PHÁP GI I TOÁN V GIAO THOA SÓNG ÁNH SÁNG 97 Ch đ 1. Xác đ nh bư c sóng λ khi bi t kho ng vân i, a,, D . . . . . . . . . . . . 97 Ch đ 2. Xác đ nh tính ch t sáng (t i) và tìm b c giao thoa ng v i m i đi m trên màn? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 Ch đ 3. Tìm s vân sáng và vân t i quang sát đư c trên mi n giao thoa . . . . . . 97 Ch đ 4. Trư ng h p ngu n phát hai ánh sáng đơn s c. Tìm v trí trên màn đó có s trùng nhau c a hai vân sáng thu c hai h đơn s c? . . . . . . . . . . . . . . 98 Ch đ 5. Trư ng h p giao thoa ánh sáng tr ng: tìm đ r ng quang ph , xác đ nh ánh sáng cho vân t i ( sáng) t i m t đi m (xM ) ? . . . . . . . . . . . . . . . . 98 1.Xác đ nh đ r ng quang ph . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 2.Xác đ nh ánh sáng cho vân t i ( sáng) t i m t đi m (xM ) . . . . . . . . . . . 98 Ch đ 6. Thí nghi m giao thoa v i ánh sáng th c hi n trong môi trư ng có chi c su t n > 1. Tìm kho ng vân m i i ? H vân thay đ i th nào? . . . . . . . . . 98 Ch đ 7. Thí nghi m Young: đ t b n m t song song (e,n) trư c khe S1 ( ho c S2 ). Tìm chi u và đ d ch chuy n c a h vân trung tâm. . . . . . . . . . . . . . . . 98
Ch đ 8. Thí nghi m Young: Khi ngu n sáng di chuy n m t đo n y = SS . Tìm chi u, đ chuy n d i c a h vân( vân trung tâm)? . . . . . . . . . . . . . . . . 99 Ch đ 9.Ngu n sáng S chuy n đ ng v i vân t c v theo phương song song v i S1S2 : tìm t n s su t hi n vân sáng t i vân trung tâm O? . . . . . . . . . . . . . . . 99 Ch đ 10.Tìm kho ng cách a = S1 S2 và b r ng mi n giao thoa trên m t s d ng c giao thoa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 1.Khe Young . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 2.Lư ng lăng kính Frexnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 3.Hai n a th u kính Billet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 4.Gương Frexnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 Ph n14 . PHƯƠNG PHÁP GI I TOÁN V TIA RƠNGHEN 101 Ch đ 1. Tia Rơnghen: Cho bi t v n t c v c a electron đ p vào đ i catot: tìm UAK 101 Ch đ 2. Tia Rơnghen: Cho bi t v n t c v c a electron đ p vào đ i catot ho t UAK : tìm t n s c c đ i Fmax hay bư c sóng λmin ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Ch đ 3. Tính lưu lư ng dòng nư c làm ngu i đ i catot c a ng Rơnghen: . . . . . 101 Ph n15 . PHƯƠNG PHÁP GI I TOÁN V HI N TƯ NG QUANG ĐI N 103 Ch đ 1. Cho bi t gi i h n quang đi n (λ0 ). Tìm công thoát A ( theo đơn v eV )? . 103 Ch đ 2. Cho bi t hi u đi n th hãm Uh . Tìm đ ng năng ban đ u c c đ i (Eđmax) hay v n t c ban đ u c c đ i( v0max), hay tìm công thoát A? . . . . . . . . . . . 103 1.Cho Uh : tìm Eđmax hay v0max . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 2.Cho Uh và λ (kích thích): tìm công thoát A: . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 Ch đ 3. Cho bi t v0max c a electron quang đi n và λ( kích thích): tìm gi i h n quang đi n λ0 ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 Ch đ 4. Cho bi t công thoát A (hay gi i h n quang đi n λ0 ) và λ( kích thích): Tìm v0max ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 Ch đ 5. Cho bi t UAK và v0max. Tính v n t c c a electron khi t i An t ? . . . . . 104 Ch đ 6. Cho bi t v0max và A.Tìm đi u ki n c a hi u đi n th UAK đ không có dòng quang đi n (I = 0) ho c không có m t electron nào t i An t? . . . . . . 104 Ch đ 7. Cho bi t cư ng đ dòng quang đi n b o hoà (Ibh ) và công su t c a ngu n sáng. Tính hi u su t lư ng t ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 Ch đ 8. Chi u m t chùm sáng kích thích có bư c sóng λ vào m t q a c u cô l p v đi n. Xác đ nh đi n th c c đ i c a q a c u. N i qu c u v i m t đi n tr R sau đó n i đ t. Xác đ nh cư ng đ dòng qua R. . . . . . . . . . . . . . . . . 105 1.Chi u m t chùm sáng kích thích có bư c sóng λ vào m t q a c u cô l p v đi n. Xác đ nh đi n th c c đ i c a q a c u: . . . . . . . . . . . . . . 105
2.N i qu c u v i m t đi n tr R sau đó n i đ t. Xác đ nh cư ng đ dòng qua R:105 Ch đ 9. Cho λ kích thích, đi n trư ng c n Ec và bư c sóng gi i h n λ0 : tìm đo n đư ng đi t i đa mà electron đi đư c. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 Ch đ 10. Cho λ kích thích, bư c sóng gi i h n λ0 và UAK : Tìm bán kính l n nh t c a vòng tròn trên m t An t mà các electron t Kat t đ p vào? . . . . . . . . . 105 Ch đ 11. Cho λ kích thích, bư c sóng gi i h n λ0 , electron quang đi n bay ra theo phương vuông góc v i đi n trư ng (E). Kh o sát chuy n đ ng c a electron ?106 Ch đ 12. Cho λ kích thích, bư c sóng gi i h n λ0 , electron quang đi n bay ra theo phương vuông góc v i c m ng t c a tr trư ng đ u (B). Kh o sát chuy n đ ng c a electron ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 Ph n16 . PHƯƠNG PHÁP GI I TOÁN V M U NGUYÊN T HIĐRÔ THEO BO 108 Ch đ 1. Xác đ nh v n t c và t n s f c a electron tr ng thái d ng th n c a nguyên t Hiđrô? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 Ch đ 2. Xác đ nh bư c sóng c a photon do nguyên t Hiđrô phát ra khi nguyên t tr ng thái d ng có m c năng lư ng Em sang En ( < Em )? . . . . . . . . . . 108 Ch đ 3. Tìm bư c sóng c a các v ch quang ph khi bi t các bư c sóng c a các v ch lân c n? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 Ch đ 4. Xác đ nh bư c sóng c c đ i (λmax ) và c c ti u (λmin ) c a các dãy Lyman, Banme, Pasen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Ch đ 5. Xác đ nh qũy đ o d ng m i c a electron khi nguyên t nh n năng lư ng kích thích ε = hf ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Ch đ 6. Tìm năng lư ng đ b c electron ra kh i nguyên t khi nó đang qũy đ o K ( ng v i năng lư ng E1 )? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Ph n17 . PHƯƠNG PHÁP GI I TOÁN V PHÓNG X VÀ PH N NG H T NHÂN 110 Ch đ 1. Ch t phóng x A X có s kh i A: tìm s nguyên t ( h t) có trong m(g) Z h t nhân đó? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 Ch đ 2. Tìm s nguyên t N ( hay kh i lư ng m) còn l i, m t đi c a ch t phóng x sau th i gian t? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 Ch đ 3. Tính kh i lư ng c a ch t phóng x khi bi t đ phóng x H? . . . . . . . 110 Ch đ 4. Xác đ nh tu i c a m u v t c có ngu n g c là th c v t? . . . . . . . . . 110 Ch đ 5. Xác đ nh tu i c a m u v t c có ngu n g c là khoáng ch t? . . . . . . . 111 Ch đ 6. Xác đ nh năng lư ng liên k t h t nhân( năng lư ng t a ra khi phân rã m t h t nhân)? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 Ch đ 7. Xác đ nh năng lư ng t a ra khi phân rã m(g) h t nhân A X? Z . . . . . . . 111 Ch đ 8. Xác đ nh năng lư ng t a ( hay thu vào ) c a ph n ng h t nhân? . . . . . 111
Ch đ 9. Xác đ nh năng lư ng t a khi t ng h p m(g) h t nhân nh (t các h t nhân nh hơn)? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 Ch đ 10. Cách v n d ng đ nh lu t b o toàn đ ng lư ng, năng lư ng? . . . . . . . 112 1.Cách v n d ng đ nh lu t b o toàn đ ng lư ng: . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 2.Cách v n d ng đ nh lu t b o toàn năng lư ng: . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 Ch đ 11. Xác đ nh kh i lư ng riêng c a m t h t nhân nguyên t . M t đ đi n tích c a h t nhân nguyên t ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
PH N 1 PHƯƠNG PHÁP GI I TOÁN V DAO Đ NG ĐI U HÒA C A CON L C LÒ XO CH Đ 1.Liên h gi a l c tác d ng, đ giãn và đ c ng c a lò xo: Phương pháp: 1.Cho bi t l c kéo F , đ c ng k: tìm đ giãn ∆l0, tìm l: F +Đi u ki n cân b ng: F + F0 = 0 hayF = k∆l0 hay ∆l0 = k mg +N u F = P = mg thì ∆l0 = k +Tìm l: l = l0 + ∆l0, lmax = l0 + ∆l0 + A; lmin = l0 + ∆l0 − A Chú ý: L c đàn h i t i m i đi m trên lò xo là như nhau, do đó lò xo giãn đ u. 2.C t lò xo thành n ph n b ng nhau ( ho c hai ph n không b ng nhau): tìm đ c ng c a m i ph n? S Áp d ng công th c Young: k = E l k l0 a. C t lò xo thành n ph n b ng nhau (cùng k): \ = = n → k = nk0 . k0 l k1 l0 k2 l0 b. C t lò xo thành hai ph n không b ng nhau: = và = k0 l1 k0 l2 CH Đ 2.Vi t phương trình dao đ ng đi u hòa c a con l c lò xo: Phương pháp: Phương trình li đ và v n t c c a dao đ ng đi u hòa: x = Asin(ωt + ϕ) (cm) v = ωAcos(ωt + ϕ) (cm/s) •Tìm ω: k + Khi bi t k, m: áp d ng: ω = m 2π + Khi bi t T hay f : ω = = 2πf T • Tìm A: d + Khi bi t chi u dài qũy đ o: d = BB = 2A → A = 2 2 v1 + Khi bi t x1 , v1: A = x2 + 1 ω2
lmax − lmin + Khi bi t chi u dài lmax , lmin c a lò xo: A = . 2 1 2E + Khi bi t năng lư ng c a dao đ ng đi u hòa: E = kA2 → A = 2 k x0 •Tìm ϕ: D a vào đi u ki n ban đ u: khi t0 = 0 ↔ x = x0 = A sin ϕ → sin ϕ = A •Tìm A và ϕ cùng m t lúc:D a vào đi u ki n ban đ u: x = x0 x0 = Asinϕ A t0 = 0 ↔ ↔ ↔ v = v0 v0 = ωAcosϕ ϕ t Chú ý:N u bi t s dao đ ng n trong th i gian t, chu kỳ: T = n CH Đ 3.Ch ng minh m t h cơ h c dao đ ng đi u hòa: Phương pháp: Cách 1: Phương pháp đ ng l c h c 1.Xác đ nh l c tác d ng vào h v trí cân b ng: F0k = 0. 2.Xét v t v trí b t kì ( li đ x), tìm h th c liên h gi a F và x, đưa v d ng đ i s : F = −kx ( k là h ng s t l , F là l c h i ph c. 3.Áp d ng đ nh lu t II Newton: F = ma ⇔ −kx = mx”, đưa v d ng phương trinh: x” + ω 2 x = 0. Nghi m c a phương trình vi phân có d ng: x = Asin(ωt + ϕ). T đó, ch ng t r ng v t dao đ ng đi u hòa theo th i gian. Cách 2: Phương pháp đ nh lu t b o toàn năng lư ng 1.Vi t bi u th c đ ng năng Eđ ( theo v) và th năng Et ( theo x), t đó suy ra bi u th c cơ năng: 1 1 E = Eđ + Et = mv 2 + kx2 = const (∗) 2 2 2.Đ o hàm hai v (∗) theo th i gian: (const) = 0; (v 2 ) = 2v.v = 2v.x”; (x2) = 2x.x = 2x.v. 3.T (∗) ta suy ra đư c phương trình:x” + ω 2 x = 0. Nghi m c a phương trình vi phân có d ng: x = Asin(ωt + ϕ). T đó, ch ng t r ng v t dao đ ng đi u hòa theo th i gian. CH Đ 4.V n d ng đ nh lu t b o toàn cơ năng đ tìm v n t c: Phương pháp: Đ nh lu t b o toàn cơ năng: 1 1 1 E = Eđ + Et = mv 2 + kx2 = kA2 = Eđmax = Etmax (∗) 2 2 2 k 2 k T (∗) ta đư c: v = (A − x2 ) hay v0max = A m m
CH Đ 5.Tìm bi u th c đ ng năng và th năng theo th i gian: Phương pháp: 1 1 Th năng: Et = kx2 = kA2 sin2(ωt + ϕ) 2 2 1 1 Đ ng năng: Eđ = mv 2 = kA2cos2 (ωt + ϕ) 2 2 2π Chú ý:Ta có: ωt = t T CH Đ 6.Tìm l c tác d ng c c đ i và c c ti u c a lò xo lên giá treo hay giá đ : Phương pháp: L c tác d ng c a lò xo lên giá treo hay giá đ chính là l c đàn h i. 1.Trư ng h p lò xo n m ngang: Đi u ki n cân b ng: P + N = 0, do đó l c c a lò xo tác d ng vào giá đ chính là l c đàn h i.L c đàn h i: F = k∆l = k|x|. v trí cân b ng: lò xo không b bi n d ng: ∆l = 0 → Fmin = 0. v trí biên: lò xo b bi n d ng c c đ i: x = ±A → Fmax = kA. 2.Trư ng h p lò xo treo th ng đ ng: Đi u ki n cân b ng: P + F0 = 0, mg đ gi n t nh c a lò xo: ∆l0 = . k L c đàn h i v trí b t kì: F = k(∆l0 + x) (*). L c đàn g i c c đ i( khi q a n ng biên dư i): x = +A → Fmax = k(∆l0 + A) L c đàn h i c c ti u: Trư ng h p A < ∆l0: thì F = min khi x = −A: Fmin = k(∆l0 − A) Trư ng h p A > ∆l0: thì F = min khi x = ∆l0 (lò xo không bi n d ng): Fmin = 0 3.Chú ý: *L c đàn h i ph thu c th i gian: thay x = A sin(ωt + ϕ) vào (*) ta đư c: F = mg + kA sin(ωt + ϕ) Đ th :
CH Đ 7.H hai lò xo ghép n i ti p: tìm đ c ng kh , t đó suy ra chu kỳ T : Phương pháp: • v trí cân b ng: + Đ i v i h n m ngang: P + N = 0 + Đ i v i h th ng đ ng: P + F0 = 0 • v trí b t kì( OM = x): F Lò xo L1 giãn đo n x1: F = −k1 x1 → x1 = − k1 F Lò xo L2 giãn đo n x2: F = −k2 x2 → x2 = − k2 F H lò xo giãn đo n x: F = −kh x → x = − kh 1 1 1 m Ta có :x = x1 + x2 , v y: = + , chu kỳ: T = 2π kh k1 k2 kh CH Đ 8.H hai lò xo ghép song song: tìm đ c ng kh , t đó suy ra chu kỳ T : Phương pháp: • v trí cân b ng: + Đ i v i h n m ngang: P + N = 0 + Đ i v i h th ng đ ng: P + F01 + F02 = 0 • v trí b t kì( OM = x): Lò xo L1 giãn đo n x: F1 = −k1 x Lò xo L2 giãn đo n x: F2 = −k2 x H lò xo giãn đo n x: Fh = −kh x m Ta có :F = F1 + F2, v y: kh = k1 + k2 , chu kỳ: T = 2π kh CH Đ 9.H hai lò xo ghép xung đ i: tìm đ c ng kh , t đó suy ra chu kỳ T : Phương pháp: • v trí cân b ng: + Đ i v i h n m ngang: P + N = 0 + Đ i v i h th ng đ ng: P + F01 + F02 = 0 • v trí b t kì( OM = x): Lò xo L1 giãn đo n x: F1 = −k1 x Lò xo L2 nén đo n x: F2 = −k2 x H lò xo bi n d ng x: Fh = −kh x m Ta có :F = F1 + F2, v y: kh = k1 + k2 , chu kỳ: T = 2π kh CH Đ 10.Con l c liên k t v i ròng r c( không kh i lư ng): ch ng minh r ng h
dao đ ng đi u hòa, t đó suy ra chu kỳ T : Phương pháp: D ng 1.Hòn bi n i v i lò xo b ng dây nh v t qua ròng r c: 1 1 Áp d ng đ nh lu t b o toàn cơ năng:E = Eđ + Et = mv 2 + kx2 = const 2 2 1 1 Đ o hàm hai v theo th i gian: m2vv + k2xx = 0. 2 2 k Đ t: ω = , ta suy ra đư c phương trình:x” + ω 2 x = 0. m Nghi m c a phương trình vi phân có d ng: x = Asin(ωt + ϕ). T đó, ch ng t r ng v t dao đ ng đi u hòa theo th i 2π gian.Chu kỳ: T = ω D ng 2.Hòn bi n i v i ròng r c di đ ng, hòn bi n i vào dây v t qua ròng r c: Khi v t n ng d ch chuy n m t đo n x thì lò xo bi n d ng m t đo n x . 2 F0 2T0 2mg Đi u ki n cân b ng: ∆l0 = = = . k k k Cách 1: v trí b t kỳ( li đ x): ngoài các l c cân b ng, xu t hi n thêm các l c đàn h i x |Fx| k |Fx | = kxL = k ⇔ |Tx| = = x 2 2 4 Xét v t năng:mg + T = ma ⇔ mg − (|T0| + |Tx|) = k mx” ⇔ x” + x = 0. 4m k Đ t: ω 2 = , phương trình tr thành:x” + ω 2 x = 0, 4m nghi m c a phương trình có d ng:x = Asin(ωt + ϕ), v y h dao đ ng đi u hoà. 2π 4m Chu kỳ: T = hay T = 2π ω k 1 1 1 1 x Cách 2:Cơ năng:E = Eđ + Et = mv 2 + kx2 = mv 2 + k( )2 = const L 2 2 2 2 2 1 1k k Đ o hàm hai v theo th i gian: m2vv + 2xx = 0 ⇔ x” + x = 0. 2 24 4m k Đ t: ω 2 = , phương trình tr thành:x” + ω 2 x = 0, nghi m c a phương trình có 4m d ng:x = Asin(ωt + ϕ), v y h dao đ ng đi u hoà. 2π 4m Chu kỳ: T = hay T = 2π ω k D ng 3.Lò xo n i vào tr c ròng r c di đ ng, hòn bi n i vào hai lò xo nh dây v t qua ròng r c: v trí cân b ng: P = −2T0 ; F02 = −2T v i (F01 = T0)
v trí b t kỳ( li đ x) ngoài các l c cân b ng nói trên, h còn ch u tác d ng thêm các l c: L1 giãn thêm x1, xu t hi n thêm F1 , m d i x1 . L2 giãn thêm x2, xu t hi n thêm F2 , m d i 2x2 . V y: x = x1 + 2x2 (1) Xét ròng r c: (F02 + F2) − 2(T0 + F1) = mRaR = 0 nên: F2 = 2F1 ⇔ k2 x2 = 2k1 x1, 2k1 hay: x2 = x1 (2) k2 k2 Thay (2) vào (1) ta đư c: x1 = x k2 + 4k1 L c h i ph c gây ra dao đ ng c a v t m là: Fx = F1 = −k1 x1 (3) k2 k1 Thay (2) vào (3) ta đư c: Fx = x, k2 + 4k1 áp d ng: Fx = max = mx”. k2 k1 Cu i cùng ta đư c phương trình: x” + x = 0. m(k2 + 4k1 ) k2 k1 Đ t: ω 2 = , phương trình tr thành:x” + ω 2x = 0, nghi m c a phương trình m(k2 + 4k1 ) có d ng:x = Asin(ωt + ϕ), v y h dao đ ng đi u hoà. 2π k2 k1 Chu kỳ: T = hay T = 2π ω m(k2 + 4k1 ) CH Đ 11.L c h i ph c gây ra dao đ ng đi u hòa không ph i là l c đàn h i như: l c đ y Acximet, l c ma sát, áp l c th y t nh, áp l c c a ch t khí...: ch ng minh h dao đ ng đi u hòa: D ng 1.F là l c đ y Acximet: V trí cân b ng: P = −F0A V trí b t kỳ ( li đ x): xu t hi n thêm l c đ y Acximet: FA = −V Dg. V i V = Sx, áp d ng đ nh lu t II Newton: F = ma = mx”. Ta đư c phương trình:x”+ω 2x = 0, nghi m c a phương trình có d ng:x = Asin(ωt+ϕ), v y h dao đ ng đi u hoà. 2π SDg Chu kỳ: T = ,v iω= ω m D ng 2.F là l c ma sát: V trí cân b ng: P = −(N01 + N02) và Fms01 = −Fms02 V trí b t kỳ ( li đ x):Ta có: P = −(N1 + N2 ) nhưng Fms1 = −Fms2