Quá trình hình thành và phương pháp mặc định điều tiết kinh tế của nhà nước tư sản hiện đại p1

Chia sẻ: Vanthi Bichtram | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

84
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mỗi giai đoạn phát triển nó đều dựa trên nền tảng của giai đoạn trước nó, nó vừa kế thừa của giai đoạn trước, vừa là sự vươn lên hoặc phủ định lại giai đoạn trước. Trong quá trình phát triển đó ta đã thấy rằng sự can thiệp của nhà nước vào nền kinh tế là một tất yếu khách quan, vai trò của nhà nước ngày càng trở nên quan trọng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Quá trình hình thành và phương pháp mặc định điều tiết kinh tế của nhà nước tư sản hiện đại p1

Quá trình hình thành và phương pháp mặc định điều Lêi më ®Çu tiết kinh tế của nhà nước tư sản hiện đại hñ nghÜa t b¶n víi t c¸ch lµ mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt x· héi tõ khi ra ®êi cho ®Õn nay, nã ®· tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n ph¸t triÓn. Mç c giai ®o¹n ph¸t triÓn nã ®Òu dùa trªn nÒn t¶ng cña giai ®o¹n tríc nã, nã võa kÕ thõa cña giai ®o¹n tríc, võa lµ sù v¬n lªn hoÆc phñ ®Þnh l¹i giai ®o¹n tríc. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®ã ta ®· thÊy r»ng sù can thiÖp cña nhµ níc vµo nÒn kinh tÕ lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, vai trß cña nhµ níc ngµy cµng trë nªn quan träng. Bëi v×, x· héi míi mµ chóng ta muèn x©y dùng trong chñ nghÜa t b¶n lµ mét nhµ níc t s¶n hiÖn ®¹i – ph¶i tÝnh ®Õn mét c¸ch ®Çy ®ñ nh÷ng ®Æc ®iÓm míi vÒ sè lîng vµ chÊt lîng cña sù ph¸t triÓn x· héi hoÆc nãi réng h¬n cña nÒn v¨n minh tri thøc, ph¸t triÓn cao nhÊt vÒ con ngêi tri thøc, cña nh÷ng khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i. Nhng ®Ó ®¸p øng vµ ®iÌu khiÓn nÒn kinh tÕ x· héi mµ khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ ngµy cµng ph¸t triÓn, t×nh h×nh chÝnh trÞ thÕ giíi ngµy cµng phøc t¹p, bÊt æn cña chñ nghÜa t b¶n hiÖn ®¹i ®ã th× nhµ níc t s¶n hiÖn ®¹i ph¶i tù ®iÌu chØnh vai trß cña m×nh trong sù ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ. Sù ®iÒu tiÕt cañ nhµ níc t s¶n hiÖn ®¹i ®ã ph¶i dùa trªn nh÷ng mèi t¬ng quan kh¸ch quan gi÷a lùc s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt. Sù ®iÒu tiÕt kinh tÕ ®ã còng chÝnh lµ néi dung cña §Ò ¸n Kinh tÕ chÝnh trÞ nµy. Do tr×nh ®é vµ kiÕn thøc cµn h¹n chÕ, trong bµi viÕt nµy t«i chØ ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh cña sù thay ®æi trong sù ®iÒu tiÕt kinh tÕ cña nhµ níc t s¶n hiÖn nay, bµi viÕt ch¾c kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ vµ thiÕu sãt, kÝnh mong thÇy c« vµ c¸c b¹n gãp ý ®Ó kiÕn thøc cña t«i vÒ vÊn ®Ò nµy ®îc hoµn chØnh h¬n. §Ò tµi: Sù ®iÒu tiÕt kinh tÕ cña nhµ níc t s¶n hiÖn ®¹i 1
Ch¬ng 1 Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t b¶n 1. Chñ nghÜa T b¶n. Trong qóa tr×nh ra ®êi vµ ph¸t triÓn, chñ nghÜa t b¶n ®· thùc hiÖn ®îc sù ph¸t triÓn vÒ ph©n c«ng lao ®éng, hiÖp t¸c lao ®éng, tËp trung ho¸ vµ liªn hiÖp ho¸ s¶n xuÊt. KÕt qu¶ lµ biÕn nhiÒu qua s tr×nh kinh tÕ riªng lÎ thµnh qu¸ trïnh kinh tÕ thèng nhÊt h÷u c¬ víi nhau. Cïng víi ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt còng ®¹t nh÷ng bíc tiÕn lín, víi tr×nh ®ä cao. HiÖp t¸c ®¬n gi¶n, c«ng trêng thñ c«ng, nÒn ®Ëi c«ng nghiÖp c¬ khÝ lµ nh÷ng giai ®o¹n ph¸t triÓn x· héi ho· s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa. Lùc lîng s¶n xuÊt vµ x· héi ho¸ s¶n xuÊt ®· ®a 2
n¨ng su¸t lao ®éng t¨ng lªn cha tõng cã trong lÞch sö. Nhê®ã sù ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ thÆng d, quy luËt tÝch luü cïng víi c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸c, ®· lµm c¬ chÕ thÞ trêng vËn ®éng vµ ph¸t triÓn. Chñ nghÜa t b¶n vqcµng cã nhiÒu ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng lîi dông nhng thµnh tùu khoa häc kü thuËt ®Ó ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n n÷a c ¬ së vËt ch¸t kü thuËt ®· ®ùoc t¹o ra. C.M¸c ®· nhËn xÐt x¸c ®¸ng r»ng tronh vßng cha ®Çy mét thÕ kû thèng trÞ cña m×nh, chñ nghÜa t b¶n ®· t¹o ®íc mét søc s¶n xuÊt khæng lå b»ng tÊt c¶ c¸c thÕ hÑ loµi ngêi tríc ®ã ®· t¹o ra. Bªn c¹nh mÆt tÝch cùc nãi trªn, chñ nghÜa t b¶n trong qua tr×nh ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cña nã ®· g©y ra khoong Ýt hËu qu¶. Chñ nghÜa t b¶n lµ thñ ph¹m g©y ra hµng tr¨m cuéc chiÕn tranh, ®¸ngchó ý lµ hai cuéc chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nh¸t vµ lÇn thø hai. Trong qu¸ tr×nh c«ng ngiÖp ho¸ vµ ch¹y dua vò trang, chñ nghÜa t b¶n lµm cho m«i trêng bÞ « nhiÔm. Chñ nghÜa t b¶n còng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ n¹n nghÌo ®ãi, bÖnh tËt cña hµng tr¨m triÖu ngêi, nhÊt lµ cña c¸c níc ph¸t triÓn. Cã thÓ nãi, loµi ngßi ®· sèng l©u dµi trong nÒn s¶n xuÊt nhá vµ l¹c hËu ph©n t¸n vµ thñ cùc, víi n¨ng suÊt v« cïng th¸p kÐm, kh«ng ®¶m b¶o duy tr× t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n. Tõ ®Çu thÐ kû XVI ®Õn nay, lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö, chñ nghÜa t b¶n víi nhngx ®Æc trng kh¸c vÒ chÊt so víi s¶n xuÊt nhá. Sù th¾ng lîi nµy diÔn ra ®Çu tiªn ë níc Anh råi lÇn lît sang c¸c níc kh¸c. NÒn s¶n xuÊt lín hiÖn ®¹i ®· vµ ®ang lµ niÒm m¬ øoc cña hµng tr¨m níc trªn hµnh tinh chóng ta. 2.Chñ nghÜa ®Õ quèc Khi x¸c ®Þnh ®Þa vÞ cña chñ nghÜa ®Õ quèc trong lÞch sö V.I.Lªnin cho r»ng chñ nghÜa ®Õ quèc lµ mét giai ®o¹n ®Æc biÖt cña chñ nghÜa t b¶n, tÝnh chÊt ®Æc biÖt ®ã thÓ hiÖn trªn ba mÆt sau ®©y : 3
2.1.Chñ nghÜa ®Õ quèc lµ chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn. Ph¬ng thøc s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa ®· ph¸t triÓn qua hai giai ®o¹n :tù do canh tranh vµ ®Õ quèc chñ nghÜa. G×ai ®o¹n ®Õ quèc chñ nghÜa cßn gäi lµ ®éc quyÒn, lµ giai ®o¹n cao nhÊt vµ lµ giai ®o¹n cuèi cïng cña chñ nghÜa t b¶n, 2.1.1.Sù h×nh thµnh cña chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn. Khi nghiªn cøu b¶n chÊt cña chñ nghÜa ®Õ quèc Lªnin ®· nãi “... tù do canh tranh ®Î ra tËp trung s¶n xuÊt vµ sù tËp trung s¶n xuÊt nµy khi ph¸t triÓn tíi mét møc ®ä nhÊt ®Þnh l¹i dÉn tíi ®éc quyÒn. ..” Nh vËy sù h×nh thµnh cña chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn lµ mét tÊt yÕu v× : do thµnh tùu cña tiÕn bé khoa häc kü thuËt lµm cho lùc løîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn, h×nh thµnh ngµy cµng nhiÒu nghµnh míi, cã tr×nh ®é tÝch tô cao, ®ßi hái nh÷ng hinh thøc kinh tÕ tæ chøc míi, ®ã lµ nh÷ng xÝ nghiÖp lín, do n¨ng só©t ®· n©ng cao tû suÊt vµ khèi lîng gi¸ trÞ thÆng d nªn ®· má réng kh¶ n¨ng tÝch luü t b¶n, thóc ®Èy sj ph¸t triÓn s¶n xuÊt lín, t¨ng tÝch luü t b¶n vµ s¶n xuÊt. H¬n n÷a kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®Ó giµnh lîi nhuËn cao ®îc ®o b»ng sù tiÕn bé cña khoa häc, c¸c xÝ nghiÖp lín ra søc c¶i tiÕn kü thuËt, lµm cho c¸c xÝ nghiÖp nhá ph¸ s¶n, c¸c xÝ nghiÖp cã tr×nh ®é kü thuËt kÐm ph¸t triÓn liªn kÕt víi nhau, do vËy chØ cßn mét sè Ýt nh÷ng nhµ t b¶n lín l¾m ®i¹ vÞ thèng trÞ trong nghµnh hay trong mét sè nghµnh c«ng nghiÖp. Cïng víi qu¸ tr×nh tËp trung s¶n xuÊt th× tÝn dông t b¶n chñ nghÜa më réng h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn, t¹o tiÒn ®Ò cho sù ra ®êi cña tæ chøc ®éc quyÒn. MÆt kh¸c c¸c c«ng ty, xÝ nghiÖp cã tiÒm lùc kinh tÕ m¹nh tiÕp tôc c¹nh tranh víi nhau th× v« cïng khèc liÖt, khã ph©n th¾ng b¹i mµ hËu qu¶ thiÖt h¹i vÒ kinh tÕ lµ rÊt lín, v× thÕ nÈy sinh xu híng tho¶ hiÖp, tõ ®ã h×nh thµnh c¸c tæ chøc ®éc quyÒn. 2.1.2 §Æc ®iÓm kinh tÕ c¬ b¶n cña chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn. 4
Nh ®· ph©n tÝch ë trªn chñ nghÜa t b¶n lµ sù tËp trung s¶n xuÊt vµ c¸c tæ chøc ®éc quyÒn víi h×nh thøc kinh tÕ thèng trÞ lµ c«ng ty cæ phÇn, h×nh thµnh së h÷u tËp thÓ cña chñ nghÜa t b¶n. Nhê l¾m ®îc ®Þa vÞ thèng tri trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ lu th«ng, c¸c tæ chøc ®éc quyÒn cã kh¶ n¨ng ®Þnh gi¸ c¶ ®éc quyÒn cao h¬n gi¸ c¶ s¶n xuÊt ®èi víi nh÷ng hµng hãa mµ hä b¸n ra vµ gi¸ c¶ ®éc quyÒn thÊp díi gÝa c¶ s¶n xuÊt ®èi víi nh÷ng hµng ho¸ mµ hä mua, qua ®ã mµ hä thu ®îc lîi nhuËn ®éc quyÒn. Nh÷ng gÝa c¶ ®éc quyÒn còng gÆp ph¶i giíi h¹n kinh tÕ ®ã lµ sù tån t¹i cña c¹nh tranh nãi chung, ®éc quyÒn v¶ c¹nh tranh tån t¹i song song vµ thèng nhÊt víi nhau mét c¸ch biÖn chøng Cïng víi qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt trong c«ng nghiÖp, cÜng diÔn ra qu¸ tr×nh tÝch tuj vµ tËp trung t b¶n trong ng©n hµng dÉn ®Õn h×nh thµnh c¸c t« chøc ®éc quyÒn trong ng©n hµng. Ng©n hµng ®· chi phèi toµn bé ho¹t ®éng kinh tÕ, x· héi , nã kÕt hîp víi t b¶n c«ng nghiÖp do cã cïng lîi Ých kinh tÕ h×nh thµnh nªn t b¶n tµi chÝnh. Sù ph¸t triÓn cña t b¶n tµi chÝnh dÉn ®Õn s h×nh thµnh mét nhãm nhá ®éc quyÒn chi phèi toµn b« ®êi sèng kinh tÕ vµ chinh trÞ cña x· héi t b¶n MÆt kh¸c ë c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn ®· tÝch l÷y ®îc mét khèi lîng t b¶n lín vµ n¶y sinh t×nh tr¹ng “tha t b¶n”, do kh«ng t×m ®îc ¬i ®©u t cã lîi nhuËn cao ë trong níc. TiÕn bé kü thuËt ë c¸c níc nµy ®· dÉn ®Õn t¨ng cÊu t¹o h÷u c¬ cña t b¶n vµ h¹ thÊp tû suÊt lîi nhuËn, trong khi ë c¸c níc kÐm ph¸t triÓn dåi dµo nhiªn liÖu, nh©n c«ng rÎ nhng l¹i thiÕu vèn vµ kü thuËt nªn ®· h×nh thµnh sù xuÊt khÈu t b¶n t níc t b¶n ph¸t triÓn sang níc kÐm ph¸t triÓn. Lµm më réng quan hÖ s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa ra níc ngoµi, c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn ra søc bãc lét nÒn kinh tÕ ë c¸c níc kem ph¸t triÓn. ViÖc xuÊt khÈu vÒ t b¶n tang nªn vµ më réng ph¹m vi tÊt yÕu dÉn ®Õn ph©n chia thÕ giíi vÒ mÆt kinh tÕ nghÜa lµ ph©n chia lÜnh vùc ®Çu t t b¶n dÉn ®Õn cuéc ®Êu tranh giµnh thÞ trêng tiªu thô, nguån nguyªn liÑu vµ lÜnh vùc ®Çu t cã lîi nhuËn cao, cuéc ®Êu tranh khèc liÖt tÊt yÕu dÉn ®Õn tho¶ hiÖp ®Ó cñng cè ®Þa vÞ ®éc quyÒn cña chóng, tõ ®ã h×nh thµnh c¸c liªn minh ®éc quyÒn quèc tÕ. Chñ nghÜa 5
t b¶n còng do ®ã më réng l·nh thæ ®Ó khai th¸c vµ ®Çu t dÉn ®Õn sù ph©n chia thÕ giíi gi÷a c¸c cêng quèc lín vÒ l·nh thæ vµ thÞ trêng. 2.2. Chñ nghÜa T b¶n lµ chñ nghÜa ¨n b¸m thèi n¸t Sù thèng trÞ cña c¸c tæ chøc ®éc quyÒn ®íi víi toµn x· héi lµm cho chñ nghÜa ®Õ quèc co ®Æc tÝnh ¨n b¸m hay thèi n¸t. §Æc tÝnh ®ã mét sè biÓu hiÖn sau: Thø nhÊt :xu híng k×m h·m sù tiÕn bé, c¸c tæ chøc ®éc quyÒn cã thÓ kh«ng cÇn c¶i tiÕn kü thuËt mµ vÉn thu ®îc lîi nhuËn ®éc quyÒn cao.Trong nhiÒu trêng hîp, bon ®éc quyÒn sî c¸c ph¸t minh s¸ng chÕ lµm cho chóng, mÊt ®Þa vÞ ®éc quyÒn hoÆc ph¶i ®Çu t thªm nhiÒu t b¶n, hoÆc lµm cho t b¶n ®« sé cña chóng mÊt gi¸ v× hao mßn v« h×nh, nªn ®· t×m c¸ch b¸c bá hoÆc thñ tiªu cÊc ph¸t minh s¸ng chÕ. Nhng trong tõng nghµnh, tõng thêi kú, ë nh÷ng níc nhÊt ®Þnh kü thuËth vÉn ph¸t triÓn do viÖc theo ®uæi lîi nhuËn ®éc quyÒn cao, vµ viÖc ch¹y dua vò trang. Thø hai :tÇng líp ¨n b¸m vµ sè ngßi kh«ng lao ®éng ngµy cµng t¨ng. Do sù tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt, do nÒn s¶n xuÊt ®ùoc x· héi ho¸ cao, nªn trùc tiÕp qu¶n lý s¶n xuÊt dÇn dÇn ®îc giao cho mét sè ®èc c«ng, kü s, nh©n viªn kü thuËt lµm thªu ®¶m nhiÖm, cßn hÇu hÕt bän t b¶n trê thµnh kÎ thô lîi, nghÜa lµ nh÷ng kÎ chuyªn sèng vÌ tiÒn l·i cæ phÇn. MÆt kh¸c, viÖc xuÊt khÈu t b¶n, nh÷ng sè tiÒn lêi khæng lå tõ c¸c n¬i ïn ïn chµy vÒ chÝnh quèc, lµm cho c¸c tÇng líp htùc lîi t¨ng nªn. Bän nµy ¨n kh«ng ngåi råi biÕn thµnh ký sinh trïng ¨n b¸m vµo c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc. Thø ba : qu©n sù ho¸ nÒn kinh tÕ, ch¹y ®ua vò trang ®e.§Ó ®µn ¸p c¸c phong trao tiÕn bé cu¶ d©n nh©n, ®Ó cíp giËt thÞ trêng vµ l·nh thæ thÕ giíi bän t b¶n tµi chÝnh ra søc ch¹y ®ua vò trang, qu©n sù ho¸ nÒn kinh tÕ vµ ph¸t triÓn chñ nghÜa qu©n phiÖt. Do ®ã c¸c nghµnh c«ng nghiÖp trùc tiÕp phôc vô chiÕn 6
tranh t¨ng nhanh, c¸c nghµnh s¶n xuÊt d©n dông gi¶m bít, khiÕn nÒn kinh tÕ cang mÊt c©n ®èi. Th t : sù ph¶n ®éng toµn diÖn vÒ chÝnh trÞ t tëng. ë ®©u cã sù thèng trÞ cña t b¶n ®éc quyÒn th× ë ®ã quyÒn sèng cña con ngêi chñ nghÜa cña c¸c d©n téc bÞ chµ ®¹p. Chóng ®· chia rÏ giai cÊp c«ng nh©n b»ng c¸ch t¹o ra mét tÇng líp c«ng nh©n quý téc, lµm suy yÕu phong trµo c¸ch m¹ng v« s¶n TÊt c¶ nh÷ng biÎu hiÖn trªn ®©y chng tá r»ng chñ nghÜa ®Õ quèc ®· trë thµnh lùc lîng k×m h·m sù tiÕn bé cña loµi ngêi. 2.3. Chñ nghÜa ®Õ quèc lµ chñ nghÜa t b¶n g·y chÕt. §éc quyÒn ch¼ng nh÷ng lµm cho chñ nghÜa t b¶n trá thµnh ¨n b¸m hay thèi n¸t mµ cßn dÉn chñ nghÜa t b¶n ®Õn ch«ç g·y chÕt do nh÷ng m©u thuÉn x· héi cña nã ph¸t triÓn cùc kú gay g¾t, - M©u thuÉn gi÷a t b¶n v µ v« s¶n. §©y lµ m©u thuÉn giai cÊp c¬ b¶n trong x· héi t b¶n,. Díi ¸ch thèng trÞ cña t b¶n tµi chÝnh, giai cÊp v« s¶n ngµy cµng bÞ bãc nét nÆng nÒ vÒ kinh tÕ vµ bÞ bãc nét tµn nhÉn vÒ chÝnh trÞ vµ tinh thÇn. ChÝnh phñ c¸c níc ®Õ quãc kh«ng ngõng tiÕn c«ng vµo quyÒn d©n sinh d©n chñ cña giai cÊp c«ng nh©n, ®µn ¸p vµ t×m c¸ch thñ tiªu phong trµo ®Êu tranh cña hä. T×nh h×nh ®ã lµm cho m©u thuÉn giai cÊp ngay cangs s©u s¾c, ®Êu tranh ngµy cµng quyÕt liÖt. C¸ch m¹ng v« s¶n, vÒ kh¸ch quan trë thµnh nhiÖm vô trùc tiÕp tríc m¾t cña giai cÊp v« s¶n. M©u thuÉn gi÷a mét nhãm bän ®Õ quèc vµ ®«ng ®¶o quÇn chóng bÞ ¸p - bøc trong hÖ thèng thuéc ®Þa. Sù thèng tri vµ bãc lét tµn b¹o cña c¸c níc ®Õ quèc ®èi víi hÖ thèng thuéc ®Þa lµm cho quÇn chóng lao ®éng vµ c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc ngµy c©ng kh«ng chuÞ næi, ph¶i ®øng dËy ®Êu tranh. C¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn kh«ng søc g× ng¨n c¶n ®îc. C¸ch m¹ng gi¶i phãng dan téc 7
biÕn thuéc ®Þa tõ chç lµ hËu bÞ qu©n cña chñ nghÜa ®Õ quèc thµnh hËu qu©n cña c¸ch m¹ng v« s¶n, lµm cho hËu ph¬ng cña chñ nghÜa ®Õ quèc bÞ lung lay. -M©u thuÉn gi÷a ®Õ quèc vµ ®Õ quèc. Khi nghiªn cøu ®Æc ®iÓm kinh tÕ c¬ b¶n cña chñ nghÜa ®Õ quèc ta ®· thÊy r»ng trong qu¸ tr×nh xuÊt khÈu t b¶n, giµnh giËt nguyªn vËt liÖu cïng víi viÖc ph©n chia thi trêng “khu vùc ¶nh hëng “ vµ ph©n chia l·nh thæ thÕ giíi, c¸c tËp ®oµn t b¶n tµi chÝnh vµ c¸c nhµ níc ®éc quyÒn ®· m©u thu©n víi nhau hÕt søc gay g¾t. Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh nh÷ng cuéc ®Êu tranh gay g¾t ®ã dÉn ®Õn chiÕn tranh thÕ giíi, g©y nhiÒu ®au khæ cho nh©n lo¹i. Nh vËy, ba m©u thuÉn nµy cã nh÷ng biÓu hiÖn kh¸c nhau, nhng ®Òu ph¸t triÓn cùc kú gay g¾t, t¸c ®éng lÉn nhau, ®ang thóc ®Èy chñ nghÜa ®Õ quèc ®i vµo con ®êng suy sôp vµ kh«ng g× cøu v·n næi. 3.Chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn nhµ níc. 3.1Qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn tõ chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn thµnh chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn nhµ níc. Chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn ra ®êi trong mét thêi kú lÞch sö hÕt søc ng¾n ngñi, h×nh thøc ®éc quyÒn t nh¸n t b¶n chñ nghÜa kh«ng ®¸p ®îc yªu cÇu ph¸t triÓn cña lùc läng s¶n xuÊt, tõ ®ã sù ph¸t triÓn tÊt yÕu cña sù thèng trÞ cña c¸c tæ chøc ®éc quyÒn ®ã lµ chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn nhµ níc. ViÖc chuyÓn sang chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn nhµ níc lµ do: TÝch tô vµ tËp trung t b¶n cang lín th× tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt cµng cao, dÉn ®Õn yªu cÇu kh¸ch quan lµ nhµ níc ph¶i ®¹i biÓu cho toµn bé x· héi qu¶n lý nÒn s¶n xuÊt. Khi ®ã lùc lîng s¶n xuÊt x· héi ho¸ ngµy cµng cao m©u thuÉn gay g¾t víi h×nh thøc chiÕm h÷u t nh©n t b¶n chñ nghÜa do ®ã tÊt yÕu ®ßi hái mét h×nh míi cña quan hÖ t b¶n chñ nghÜa ®Ó lùc lîng s¶n xuÊt tiÕp 8
tôc ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn cßn sù thèng trÞ cña chñ nghÜa t b¶n, h×nh thøc míi ®ã lµ chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn nhµ níc. Sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµm xuÊt hiÖn mét nghµnh mµ c¸c tæ chøc ®éc quyÒn t b¶n t nh©n kh«ng thÓ hoÆc kh«ng muèn kinh doanh v× ®Çu t lín, thu håi vèn chËm. Nhµ níc T s¶n trong khi ®¶m nhiÖm kinh doanh nh÷ng nghµnh ®ã, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c tæ chøc ®éc quyÒn t nh©n kinh doanh nh÷ng c¸c nghµnh kh¸c cã lîi, Sù thèng trÞ cña ®éc quyÒn lµm s©u s¾c thªm m©u thuÉn gi÷a giai cÊp T s¶n víi giai cÊp v« s¶n vµ nh©n d©n lao ®éng nhµ níc ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®Ó xoa dôi nh÷ng m©u thuÉn ®ã nh :trî cÊp thÊt nghiÖp, ®iÒu tiÕt thu nhËp quèc d©n, ph¸t triÓn phóc lîi x· héi , Sù bµnh tríng cña c¸c liªn minh ®éc quyÒn quèc tÕ vÊp ph¶i nh÷ng phong trµo quèc gia d©n téc vµ xung ®ét lîi Ých víi cÊc ®èi thñ trªn thi trêng thÕ giíi. T×nh h×nh ®ã ®ßi hái ph¶i cã sù ®iÒu tiÕt cña c¸c quan hÖ chÝnh trÞ vµ kinh tÕ quèc tÕ, nhµ níc t s¶n cã vai trß quan träng ®Ó gi¶i quyÕt c¸c quan hÖ ®ã. 3.2.§Æc ®iÓm kinh tÕ cña chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn nhµ níc. Tõ sù ph©n tÝch nh÷ng ngyªn nh©n h×nh thµnh cña chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn nhµ níc ë trªn ®· cho ta thÊy r»ng : Chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn nhµ níc lµ sù kÕt hîp søc m¹nh cña c¸c tæ chøc ®éc quyÒn t nh©n víi m¹nh cña nhµ níc t b¶n thµnh mét thiÕt chÕ vµ thÓ chÕ thèng nhÊt nh»m phôc vô lîi Ých cña c¸c tæ chøc ®éc quyÒn vµ cøu nguy cho chñ nghÜa t b¶n. Trong chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn nhµ níc, nhµ níc t s¶n xuÊt hiÖn nh mét chñ së h÷u t b¶n, mét nhµ t b¶n x· héi , ®ång thêi lµ ngêi qu¶ lý x· héi b»n ph¸p luËt vµ bé m¸y b¹o lùc to lín. Nhµ níc t s¶n xuÊt hiÑn kÕt hîp vÒ nh©n sù víi c¸c tæ chøc ®éc quyÒn ®îc thùc hiªn th«ng qua c¸c d¶ng ph¸i t s¶n thèng tri vµ trøc tiÕp xay dùng 9
®éi ngò cho bé m¸y nhµ níc. Cïng víi c¸c ®¶ng ph¸i t s¶n lµ c¸c héi chñ xÝ nghiÖp, nã trë thµnh lùc lîng chÝnh trÞ to lín, cung cÊp kinh phÝ cho c¸c ®¶ng ph¸i tham gia vµo viÖc lËp ph¸p. Chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn nhµ níc ra ®êi dÉn ®Õn sù h×nh thµnh cña së h÷u t b¶n ®éc quyÒn nhµ níc, nã ®an kÕt vµo së h÷u ®éc quyÒn t nh©n, bao gåm nh÷ng ho¹t ®éng s¶n vµ bÊt ®éng s¶n cña nhµ níc, nh÷ng doanh nghiÖp trong c«ng nghiÖp vµ trong lÜnh vùc kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ –x· héi , nh giao th«ng vËn t¶i, gi¸o dôc, y tÕ. Ph¹m vi møc ®é ph¸t triÓn cña s¬ h÷u t b¶n nhµ níc tuú thuéc vµo lîi Ých cña giai cÊp T s¶n thèng trÞ. Do sù ph¸t triÓn cña tr×nh ®é x· héi ho¸ lùc lîng s¶n xuÊt ®· vuît qua sù ®iÒu tiÕt cña c¬ chÕ thi trêng vf ®éc quyÒn t nh©n ®ßi hái ph¶i ®îc bæ sung b»ng sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc. Nhng sù ®iÒu tiÕt nµy l¹i cã mÆt tÝch cùc vµ h¹n chÕ :thÞ tr¬ng, ®éc quyÒn t nh©n vµ ®iÒu tiÕt cña nhµ níc. Nã nh mét tæng thÓ nh÷ng thiÕt chÕ kinh tÕ cña nhµ níc, ®iÒu tiÕt sù vËn ®éng cña toµn bé nªn kinh tÕ quèc d©n, toµn bé cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x· héi . Nh vËy chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn nhµ níc n¶y sinh nh mét tÊt yÕu kinh tÕ, ®¸p øng yªu cÇu x· héi hãa cao ®é cña lc lîng s¶n xuÊt trong khu«n khæ chÕ ®é t b¶n, ®ãng vai trß quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn nhng vÉn vÊp ph¶i nh÷ng gi¬i h¹n m©u thuÉn mµ chñ nghÜa t b¶n kh«ng thÓ vît qua khái. 4.Chñ nghÜa t b¶n hiÖn ®¹i. Khi nãi tíi “hiÖn ®¹i “ ngêi ta thêng nghÜ tíi tr×nh ®é ph¸t triÓn cao nhÊt cã thÓ ®¹t ®îc vµ trong thùc tÕ ®· ®¹t tíi.ThËt ra “hiÖn ®¹i “ cã nghÜa lµ “thuéc vÒ h«m nay”, nhng ®ã lµ c¸ch hiÓu th«ng thßng, cha mang ®Çy ®ñ tÝnh khoa häc. Trong nh÷ng nghiªn cøu vÒ “chñ nghÜa t b¶n hiÖn ®¹i “, phÇn lín c¸c t¸c gi¶ trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp muèn nãi tíi chñ nghÜa t b¶n mang bé 10
mÆt míi cña nã. Nh÷ng ®Æc ®iÓm míi cña nã g¾n liÒn víi nh÷ng biÕn ®éng vÒ tr×nh ®é s¶n xuÊt cao cha tõng thÊy do c¸ch m¹ng khoa häc míi ®em l¹i. Noi c¸ch kh¸c “chñ nghÜa t b¶n hiÖn ®¹i “ lµ chñ nghÜa t b¶n tù biÕn ®æi trªn c¬ së ¸p dông nh÷ng thµnh tùu cña c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt, kinh doanh cña nã trªn quy m« thÕ giíi. Nhng ph¬ng híng chÝnh cña c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt lµ tù ®éng ho¸ tæng hîp cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kiÓm tra vµ qu¶n lý b»ng c¸ch ¸p dông réng r·ihÖ thèng m¸y tÝnh ®iÖn tö, kh¸m ph¸ vµ sö dông nh÷ng lo¹i n¨ng lîng míi, t¹o ra vµ sö dông ng÷ng lo¹i v¹t liÖu x©y dùng míi, cèt lâi cña nã lµ “tin häc ho¸” toµn bé ®êi sèng x· héi. Chñ nghÜa t b¶n hiÖn ®¹i –nhµ níc t s¶n hiÖn ®¹i, mét mÆt g¾n liÒn víi lîi Ých cña t b¶n lín ( nhÊt lµ cña t b¶n ®éc quyÒn) vµ mÆt kh¸c g¾n víi lîi Ých c¶u toµn x· héi t s¶n,. Nã kh«ng chØ phôc vô gai cÊp cÇm quyÒn mÇ cßn phôc vÞ toµn x· héi Chñ nghÜa t b¶n hiÖn ®¹i b¾t ®Çu sù v¹n vµ ph¸t triÓn cña nã trªn mét c¬ së vËt chÊt kü thuËt míi vÒ chÊt kü thuËt cña x· héi sau nã ®ang ®îc h×nh thµnh, Víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc kü thuËt, cïng vãi sù xuÊt hiÑn cña m¸y tÝnh ®iÖn tö, lao ®«ngj trÝ ãc ngµy cang gi÷ vai trß quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña løc lîng s¶n xuÊt x· héi, së h÷u trÝ tuÖ ®ang ngµy gi÷ vÞ trÝ quan träng trong mèi t¬ng quan víi sá h÷u t b¶n vµ së quyÒn lùc. Nhµ níc ph¸t triÓn nh÷ng chøc n¨ng víi mét trung tam ®iÒu tiÕt vÜ m«, nh ngêi tæ chøc ®êi sèng kinh tÕ x· héi. Nhµ níc ®· kÕt hîp thêng xuyªn, chÆt chÏ víi t b¶n ®äc quyÒn thµnh bé m¸y thèng nhÊt ®iÒu tiÕt kinh tÕ x· héi b»ng mét hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ, hµnh chÝnh. luËt ph¸p Nhµ níc can thiÖp vµo mäi nghµnh kinh tÕ, mäi linh vùc t¸i s¶n xuÊt x· héi, mäi ho¹t ®éng kinh tÕ trong vµ ngoµi níc nh»m thóc ®Èy nghµnh kinh tÕ x· héi. Duy tr× chñ nghÜa t b¶n, thùc hiÖn ch¾c n¨ng giai cÊp vµ chøc n¨ng x· héi cña nhµ níc. HÖ thèng tµi chÝnh, tÝn dông ng©n hµnh ph¸t triÓn cha tõng cã, ¶nh hëng quan träng ®Õn sù ®iÒu tiÕt vÜ må cña nhµ níc. Trong giai ®äan cña chñ nghÜa t b¶n hiÖn ®¹i, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm vµ c¸c c¬ quan tµi chÝch ®· ph¸t triÓn rÊt m¹nh, ng©n hµng vµ c¸c c¬ quan tµi chÝnh 11