Quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về vấn đề tôn giáo, tín ngưỡng và công tác tôn giáo trong thời kì đổi mới

Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 3 - 2012<br /> <br /> 3<br /> <br /> T¤n gi¸O - vÊN §Ò lÝ luËN vµ thùC tiÔN<br /> <br /> Quan ®iÓm cña ®¶ng Céng S¶n ViÖt Nam<br /> vÒ vÊn ®Ò t«n gi¸o, tÝn ng­ìng<br /> vµ c«ng t¸c t«n gi¸o trong thêi k× ®æi míi<br /> NguyÔn Phó Lîi(*)<br /> 1. Quan ®iÓm cña §¶ng Céng s¶n ViÖt<br /> <br /> Nam vÒ vÊn ®Ò t«n gi¸o, tÝn ng­ìng<br /> <br /> Cïng víi sù nghiÖp ®æi míi, tr­íc hÕt<br /> <br /> lµ ®æi míi t­ duy, §¶ng Céng s¶n ViÖt<br /> Nam (CSVN) ®· tõng b­íc ®æi míi nhËn<br /> thøc vÒ vÊn ®Ò t«n gi¸o vµ c«ng t¸c t«n<br /> <br /> tiÕp tôc ®­îc bæ sung, hoµn thiÖn, nhÊt lµ<br /> <br /> NghÞ quyÕt sè 25 Héi nghÞ Ban ChÊp<br /> hµnh Trung ­¬ng lÇn thø 7 (khãa IX) ra<br /> <br /> ngµy 12/3/2003. §iÒu ®ã ®­îc thÓ hiÖn ë<br /> c¸c néi dung c¬ b¶n sau ®©y:<br /> <br /> Mét lµ, tÝn ng­ìng, t«n gi¸o lµ nhu<br /> <br /> gi¸o. B­íc ngoÆt trong sù ®æi míi t­ duy<br /> <br /> cÇu tinh thÇn cña mét bé phËn nh©n d©n.<br /> <br /> gi¸o ®­îc ®¸nh dÊu b»ng sù ra ®êi NghÞ<br /> <br /> thøc t­ duy lÝ luËn cña §¶ng CSVN vÒ<br /> <br /> lÝ luËn cña §¶ng CSVN vÒ vÊn ®Ò t«n<br /> <br /> quyÕt sè 24 cña Bé ChÝnh trÞ ngµy<br /> 16/10/1990 VÒ t¨ng c­êng c«ng t¸c t«n<br /> <br /> gi¸o trong t×nh h×nh míi.<br /> <br /> VÒ nhËn thøc lÝ luËn, NghÞ quyÕt 24<br /> <br /> nªu lªn “3 luËn ®Ò” c¬ b¶n vÒ vÊn ®Ò t«n<br /> <br /> gi¸o, tÝn ng­ìng: Mét lµ , tÝn ng­ìng, t«n<br /> <br /> gi¸o lµ nhu cÇu tinh thÇn cña mét bé<br /> <br /> phËn nh©n d©n; Hai lµ, t«n gi¸o lµ vÊn ®Ò<br /> cßn tån t¹i l©u dµi vµ Ba lµ , ®¹o ®øc t«n<br /> gi¸o cã nhiÒu ®iÒu phï hîp víi c«ng cuéc<br /> <br /> x©y dùng x· héi míi. §Ó cã ®­îc nh÷ng<br /> <br /> t­ t­ëng ®æi míi cã tÝnh “®ét ph¸” nªu<br /> trªn, §¶ng CSVN t×m tßi, tr¨n trë trªn c¬<br /> së vËn dông s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c-<br /> <br /> Lªnin, t­ t­ëng Hå ChÝ Minh vÒ vÊn ®Ò<br /> t«n gi¸o vµo t×nh h×nh t«n gi¸o ë ViÖt<br /> Nam. Trong qu¸ tr×nh ®æi míi, t­ duy lÝ<br /> luËn cña §¶ng CSVN vÒ vÊn ®Ò t«n gi¸o<br /> <br /> §©y lµ kh©u ®ét ph¸ ®Çu tiªn trong nhËn<br /> <br /> vÊn ®Ò t«n gi¸o. Quan ®iÓm nµy ®· ®i vµo<br /> vÊn ®Ò cã tÝnh “b¶n thÓ luËn” cña t«n<br /> <br /> gi¸o v× ®· nªu lªn vµ tr¶ lêi cho c©u hái:<br /> <br /> t«n gi¸o lµ g×? Tr­íc ®©y, t«n gi¸o<br /> <br /> th­êng ®­îc tiÕp cËn tõ hai gãc ®é t­<br /> <br /> t­ëng triÕt häc vµ chÝnh trÞ víi hai ®Þnh<br /> nghÜa mang tÝnh kinh ®iÓn: “t«n gi¸o lµ<br /> <br /> h×nh th¸i ý thøc x· héi” vµ “t«n gi¸o lµ<br /> <br /> thuèc phiÖn cña nh©n d©n”. §©y lµ h­íng<br /> tiÕp cËn ®óng, nh­ng ch­a ®ñ theo quan<br /> ®iÓm míi cña §¶ng CSVN vÒ vÊn ®Ò t«n<br /> <br /> gi¸o. Bëi v×, t«n gi¸o kh«ng chØ lµ triÕt<br /> häc (mét bé phËn cña th­îng tÇng kiÕn<br /> <br /> tróc, ph¶n ¸nh thÕ giíi quan, nh©n sinh<br /> quan), kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò chÝnh trÞ (bÞ<br /> <br /> *. TS., Trung t©m Nghiªn cøu T«n gi¸o vµ TÝn<br /> ng­ìng, Häc viÖn ChÝnh trÞ-Hµnh chÝnh Quèc gia Hå<br /> ChÝ Minh.<br /> <br /> Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 3 - 2012<br /> <br /> 4<br /> c¸c thÕ lùc chÝnh trÞ xÊu lîi dông), mµ<br /> <br /> chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta”. NÕu nh­<br /> <br /> tr×nh lÞch sö cña nh©n lo¹i), lµ nhËn thøc<br /> <br /> vµo vÊn ®Ò cã tÝnh “b¶n thÓ luËn” cña t«n<br /> <br /> t«n gi¸o cßn lµ lÞch sö (ph¶n ¸nh tiÕn<br /> <br /> (gi¶i thÝch vÒ thÕ giíi vµ con ng­êi), lµ<br /> v¨n hãa (gãp phÇn h×nh thµnh nªn<br /> <br /> nh÷ng nÒn v¨n minh vµ nÕp sèng v¨n<br /> <br /> hãa cña loµi ng­êi), lµ ®¹o ®øc (gãp phÇn<br /> <br /> ®iÒu chØnh hµnh vi cña con ng­êi h­íng<br /> tíi nh÷ng gi¸ trÞ ch©n, thiÖn, mÜ) , lµ lèi<br /> (1)<br /> <br /> sèng (gãp phÇn h×nh thµnh lèi sèng cña<br /> <br /> nh÷ng ng­êi cã ®¹o) vµ t«n gi¸o lµ mét<br /> thùc thÓ x· héi (cã lùc l­îng tÝn ®å hïng<br /> hËu, cã tæ chøc gi¸o héi, t«n gi¸o ch©n<br /> <br /> chÝnh gãp phÇn vµo cñng cè céng ®ång<br /> vµ sù æn ®Þnh x· héi), v.v...<br /> <br /> Nh­ vËy, víi quan ®iÓm nh×n nhËn<br /> <br /> míi, §¶ng CSVN kh«ng chØ bã hÑp t«n<br /> <br /> gi¸o trong khu«n khæ cña t­ t­ëng triÕt<br /> häc vµ chÝnh trÞ mµ ®a diÖn h¬n, ®óng<br /> víi sù tån t¹i vµ ph¶n ¸nh cña nã. §©y lµ<br /> <br /> mét vÊn ®Ò cã tÇm quan träng ®Æc biÖt,<br /> thÓ hiÖn tÇm s©u trong t­ duy nhËn thøc<br /> <br /> lÝ luËn cña §¶ng CSVN vÒ vÊn ®Ò t«n<br /> <br /> gi¸o. §iÒu ®ã ®· kh¼ng ®Þnh râ th¸i ®é<br /> cña nh÷ng ng­êi CSVN vÒ sù t«n träng<br /> <br /> nhu cÇu ®êi sèng t©m linh cña nh©n d©n,<br /> mét nhu cÇu ®Ých thùc, chÝnh ®¸ng cña<br /> quÇn chóng cã ®¹o, thÓ hiÖn sù quan t©m<br /> <br /> luËn ®Ò thø nhÊt cña NghÞ quyÕt 24 ®i<br /> <br /> gi¸o, th× luËn ®Ò thø hai nµy l¹i ®Ò cËp<br /> tíi “nguån gèc vµ sù tån t¹i” cña t«n<br /> <br /> gi¸o. Tr­íc ®©y, khi gi¶i thÝch vÒ sù ra<br /> <br /> ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña t«n gi¸o,<br /> chóng ta th­êng chØ nhÊn m¹nh ®Õn hai<br /> nguån gèc: tù nhiªn vµ x· héi. VÒ nguån<br /> <br /> gèc tù nhiªn, do tr×nh ®é hiÓu biÕt cña<br /> <br /> con ng­êi cßn h¹n chÕ, kh«ng gi¶i thÝch<br /> ®­îc thÕ giíi tù nhiªn, bÊt lùc, sî h·i<br /> tr­íc thiªn nhiªn nªn con ng­êi g¸n cho<br /> nh÷ng hiÖn t­îng tù nhiªn lµ thÇn<br /> <br /> th¸nh, nh­ Lªnin ®· chØ râ: sù sî h·i ®Î<br /> ra thÇn th¸nh. VÒ nguån gèc x· héi, khi<br /> <br /> x· héi h×nh thµnh ®èi kh¸ng giai cÊp vµ<br /> <br /> cã sù ¸p bøc bãc lét, th× “Sù bÊt lùc cña<br /> <br /> giai cÊp bÞ bãc lét trong cuéc ®Êu tranh<br /> chèng bän bãc lét tÊt nhiªn ®Î ra lßng<br /> tin vµo cuéc ®êi tèt ®Ñp h¬n ë thÕ giíi<br /> <br /> bªn kia, còng gièng y nh­ sù bÊt lùc cña<br /> <br /> ng­êi d· man trong cuéc ®Êu tranh<br /> chèng thiªn nhiªn ®Î ra lßng tin vµo<br /> <br /> thÇn th¸nh, ma quû, vµo nh÷ng phÐp<br /> mµu”(2), tøc lµ ng­êi ta t×m ®Õn víi t«n<br /> gi¸o ®Ó ®­îc che chë vµ cøu vít.<br /> <br /> Víi quan ®iÓm nh×n nhËn míi, nguån<br /> <br /> vµ b¶o ®¶m cho nh÷ng lîi Ých thiÕt th©n<br /> <br /> gèc tù nhiªn vµ x· héi cña t«n gi¸o vÉn<br /> <br /> träng, b¶o ®¶m vµ tháa m·n nhu cÇu ®êi<br /> <br /> tån t¹i vµ ph¸t triÓn cßn cã nh÷ng<br /> <br /> cña ®ång bµo c¸c t«n gi¸o. ViÖc t«n<br /> <br /> sèng tÝn ng­ìng lµnh m¹nh, chÝnh ®¸ng<br /> cña hä còng gièng nh­ viÖc b¶o vÖ c¸c<br /> <br /> quyÒn lîi kh¸c cña con ng­êi nh­ ¨n, ë,<br /> <br /> mÆc, b¶o vÖ søc khoÎ, tù do, nh©n quyÒn,<br /> d©n chñ, v.v...<br /> <br /> Hai lµ, tõ viÖc kh¼ng ®Þnh t«n gi¸o<br /> <br /> cßn “tån t¹i l©u dµi” ®Õn x¸c ®Þnh râ t«n<br /> <br /> gi¸o, tÝn ng­ìng “®ang vµ sÏ tån t¹i<br /> <br /> cïng d©n téc trong qu¸ tr×nh x©y dùng<br /> <br /> ®óng, nh­ng ch­a ®ñ. V× t«n gi¸o ra ®êi,<br /> nguyªn nh©n kh¸c n÷a, trong ®ã cã<br /> nguyªn nh©n nhËn thøc, t©m lÝ,… g¾n víi<br /> <br /> con ng­êi. Nh×n chung, c¸c t«n gi¸o ®Òu<br /> tËp trung lÝ gi¶i vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n<br /> <br /> 1. Xem: NguyÔn Thanh Xu©n. Trë l¹i víi nh÷ng<br /> quan ®iÓm ®æi míi vÒ c«ng t¸c t«n gi¸o cña NghÞ<br /> quyÕt 24, t¹p chÝ C«ng t¸c T«n gi¸o, sè 2 (10/2005),<br /> tr. 7- 8.<br /> 2. Lªnin Toµn tËp, tËp 12, Nxb. TiÕn bé, Matxc¬va,<br /> 1979, tr. 169 - 170.<br /> <br /> 4<br /> <br /> NguyÔn Phó Lîi. Quan ®iÓm cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam...<br /> cña triÕt häc: con ng­êi tõ ®©u ®Õn, con<br /> <br /> 5<br /> <br /> Tõ luËn ®Ò t«n gi¸o cßn tån t¹i l©u<br /> <br /> ng­êi ®ang ®øng ë ®©u, ®Æc biÖt con<br /> <br /> dµi, trong qu¸ tr×nh ®æi míi, §¶ng CSVN<br /> <br /> hÖ gi÷a con ng­êi khi sèng vµ con ng­êi<br /> <br /> kh¼ng ®Þnh râ h¬n t«n gi¸o “®ang vµ sÏ<br /> <br /> ng­êi sau khi chÕt sÏ ®i vÒ ®©u, mèi quan<br /> <br /> sau khi chÕt ra sao? ë nh÷ng gãc ®é<br /> kh¸c nhau, c¸c t«n gi¸o ®Òu nh×n nhËn<br /> thÕ giíi sau c¸i chÕt víi nh÷ng lêi gi¶i<br /> <br /> thÝch rÊt hÊp dÉn. Do ®ã, chõng nµo con<br /> <br /> ng­êi ch­a kh¾c phôc ®­îc c¸i bi kÞch<br /> lín nhÊt cña cuéc ®êi vÒ c¸i chÕt th× t«n<br /> <br /> gi¸o vÉn cßn c¬ së ®Ó tån t¹i. §ã lµ ch­a<br /> <br /> kÓ trong cuéc sèng th­êng ngµy, dï x·<br /> héi cã ph¸t triÓn cao ®Õn mÊy, con ng­êi<br /> <br /> còng khã cã thÓ tr¸nh khái hÕt nh÷ng<br /> rñi ro, bÊt tr¾c,… c¬ së cho t«n gi¸o tån<br /> <br /> t¹i vµ ph¸t triÓn . H¬n n÷a, con ng­êi<br /> (3)<br /> <br /> ®Õn víi t«n gi¸o cßn lµ sù biÓu lé niÒm<br /> <br /> kÝnh träng, lßng biÕt ¬n c«ng sinh thµnh<br /> ®èi víi «ng bµ tæ tiªn, nh÷ng ng­êi ®·<br /> khuÊt, biÕt ¬n nh÷ng ng­êi cã c«ng víi<br /> lµng, víi n­íc, v.v…<br /> <br /> Nh­ vËy, víi quan ®iÓm nh×n nhËn míi,<br /> <br /> §¶ng CSVN cho r»ng t«n gi¸o cßn tån t¹i<br /> <br /> l©u dµi, kh«ng thÓ ®¬n gi¶n cho r»ng t«n<br /> gi¸o sÏ mÊt ®i mét sím mét chiÒu khi con<br /> ng­êi cã thÓ kh¸m ph¸, chinh phôc ®­îc<br /> <br /> tiÕp tôc ph¸t triÓn lªn mét b­íc míi,<br /> tån t¹i cïng d©n téc trong qu¸ tr×nh ®i<br /> <br /> lªn chñ nghÜa x· héi”. NhËn thøc nµy cã<br /> <br /> ý nghÜa lÝ luËn vµ thùc tiÔn s©u s¾c, lµ sù<br /> <br /> ph¸t triÓn cã tÝnh s¸ng t¹o chñ nghÜa<br /> M¸c-Lªnin, t­ t­ëng Hå ChÝ Minh, ®ång<br /> thêi ph¶n ¸nh ®óng quy luËt tån t¹i<br /> <br /> kh¸ch quan cña tÝn ng­ìng, t«n gi¸o ë<br /> <br /> n­íc ta trong thêi k× qu¸ ®é lªn chñ<br /> <br /> nghÜa x· héi. LuËn ®iÓm nµy ®· cô thÓ<br /> hãa quan ®iÓm “tån t¹i l©u dµi” cña t«n<br /> <br /> gi¸o do NghÞ quyÕt 24 nªu ra, nh­ng<br /> <br /> ph¸t triÓn râ h¬n trong mèi quan hÖ<br /> gi÷a d©n téc vµ chñ nghÜa x· héi ë n­íc<br /> ta. Trªn ph­¬ng diÖn nhËn thøc, quan<br /> ®iÓm nµy tr¸nh ®­îc c¸c cuéc tranh luËn<br /> kh«ng cÇn thiÕt vÒ vÊn ®Ò t«n gi¸o sÏ tån<br /> <br /> t¹i ®Õn khi nµo? §ång thêi kh¾c phôc<br /> ®­îc t­ t­ëng chñ quan, duy ý trÝ, nãng<br /> <br /> véi cho r»ng t«n gi¸o sÏ mÊt ®i nhanh<br /> chãng trong qu¸ tr×nh x©y dùng chñ<br /> nghÜa x· héi.<br /> <br /> Theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c-<br /> <br /> thiªn nhiªn, khi ®êi sèng vËt chÊt ®­îc<br /> <br /> Lªnin, t«n gi¸o chØ mÊt ®i khi nh÷ng c¬<br /> <br /> gèc tù nhiªn. §©y lµ mét nhËn ®Þnh mang<br /> <br /> t©m lÝ, nhËn thøc cho sù tån t¹i cña nã<br /> <br /> n©ng cao, tøc lµ ®· gi¶i quyÕt ®­îc nguån<br /> tÝnh khoa häc vµ c¸ch m¹ng s©u s¾c cña<br /> <br /> §¶ng, ph¶n ¸nh ®óng tÝnh tÊt yÕu kh¸ch<br /> <br /> quan trong sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña tÝn<br /> ng­ìng, t«n gi¸o. ChÝnh Ph. ¡ngghen ®·<br /> <br /> chØ râ: “Khi nµo con ng­êi kh«ng chØ m­u<br /> sù mµ cßn lµm cho thµnh sù n÷a, th× chØ<br /> <br /> khi ®ã, c¸i søc m¹nh xa l¹ cuèi cïng hiÖn<br /> nay vÉn cßn ®ang ph¶n ¸nh vµo t«n gi¸o<br /> <br /> sÏ mÊt ®i, vµ cïng víi nã, b¶n th©n sù<br /> ph¶n ¸nh cã tÝnh chÊt t«n gi¸o còng sÏ<br /> <br /> mÊt ®i, v× khi ®ã sÏ kh«ng cã g× ®Ó ph¶n<br /> ¸nh n÷a”(4).<br /> <br /> së kinh tÕ-x· héi, thËm chÝ lµ c¶ c¬ së<br /> kh«ng cßn n÷a. NghÜa lµ khi nµo nh÷ng<br /> <br /> c¬ së cho sù tån t¹i cña t«n gi¸o “kh«ng<br /> cßn<br /> <br /> g×<br /> <br /> ®Ó<br /> <br /> ph¶n<br /> <br /> ¸nh n÷a”,<br /> <br /> nh­<br /> <br /> Ph.<br /> <br /> ¡ngghen ®· chØ ra, th× khi Êy t«n gi¸o sÏ<br /> mÊt ®i. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng chñ<br /> nghÜa x· héi ë n­íc ta, mèi quan hÖ gi÷a<br /> con ng­êi víi con ng­êi, gi÷a con ng­êi<br /> víi thÕ giíi tù nhiªn cßn nhiÒu ®iÒu ch­a<br /> <br /> 3. Xem: NguyÔn Thanh Xu©n. Trë l¹i víi nh÷ng<br /> quan ®iÓm ®æi míi... , bµi ®· dÉn, tr. 8.<br /> 4. C. M¸c, Ph. ¡ngghen Toµn tËp, tËp 20, Nxb.<br /> ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi, 1994, tr. 439.<br /> <br /> 5<br /> <br /> Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 3 - 2012<br /> <br /> 6<br /> thÓ ®¹t ®Õn sù hîp lÝ, ®Æc biÖt mÆt tr¸i<br /> <br /> ch©n, thiÖn, mÜ. TÝn ®å c¸c t«n gi¸o víi<br /> <br /> ph©n hãa giµu nghÌo, nh÷ng rñi ro, bÖnh<br /> <br /> vÜnh h»ng sau khi chÕt, lo sî bÞ trõng<br /> <br /> cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, nh­ téi ph¹m, sù<br /> <br /> tËt, m«i tr­êng sinh th¸i bÞ hñy ho¹i,<br /> v.v… vÉn cßn lµ c¬ së kh¸ch quan cho t«n<br /> <br /> gi¸o tån t¹i vµ ph¸t triÓn trªn nh÷ng<br /> ph¹m vi nhÊt ®Þnh. Do ®ã, t«n gi¸o vÉn<br /> cßn tån t¹i, khã cã thÓ ®o¸n ®Þnh ®­îc<br /> <br /> “tuæi thä” cña t«n gi¸o, song ch¾c ch¾n<br /> <br /> r»ng t«n gi¸o vÉn lµ mét thùc thÓ tån t¹i<br /> trong chñ nghÜa x· héi.<br /> <br /> Ba lµ, tõ viÖc thõa nhËn “®¹o ®øc t«n<br /> <br /> gi¸o” ®Õn kh¼ng ®Þnh nh÷ng gi¸ trÞ v¨n<br /> <br /> hãa, truyÒn thèng tèt ®Ñp cña t«n gi¸o vµ<br /> sù t­¬ng ®ång gi÷a lÝ t­ëng t«n gi¸o víi<br /> môc tiªu cña chñ nghÜa x· héi, coi t«n<br /> <br /> gi¸o lµ mét thµnh tè cña v¨n hãa. LuËn<br /> <br /> ®iÓm nµy ®Ò cËp tíi vai trß, chøc n¨ng vµ<br /> <br /> ¶nh h­ëng cña t«n gi¸o. §©y lµ h­íng<br /> tiÕp cËn t«n gi¸o chñ yÕu theo t­ t­ëng<br /> <br /> niÒm tin vµo ®Êng tèi cao vµ cuéc sèng<br /> <br /> ph¹t hoÆc bÞ “qu¶ b¸o” nÕu ph¹m téi hoÆc<br /> lµm ®iÒu ¸c nªn ®· cã hµnh vi ®¹o ®øc<br /> h­íng thiÖn. Gi¸o lÝ, gi¸o luËt vµ nh÷ng<br /> lêi r¨n d¹y cña t«n gi¸o ®· t¹o ra nh÷ng<br /> <br /> quy ph¹m ®¹o ®øc h­íng con ng­êi lµm<br /> c¸c viÖc thiÖn lµnh, tr¸nh ®iÒu ¸c, tu<br /> nh©n tÝch ®øc ®Ó ®­îc gi¶i tho¸t (theo<br /> quan niÖm cña PhËt gi¸o), ®­îc lªn Thiªn<br /> <br /> §µng (theo quan niÖm cña Kit« gi¸o,<br /> Islam gi¸o). C¸c t«n gi¸o kh«ng chØ<br /> <br /> “thiªng hãa” c¸c quy ph¹m ®¹o ®øc mµ<br /> <br /> cßn t¹o ra d­ luËn x· héi ®Ó ®iÒu chØnh<br /> <br /> hµnh vi cña tÝn ®å h­íng vÒ c¸i thiÖn,<br /> bµi trõ c¸i ¸c. Nh­ vËy, ®¹o ®øc t«n gi¸o<br /> gãp phÇn ®iÒu chØnh hµnh vi x· héi cña<br /> con ng­êi.<br /> <br /> Kh«ng dõng l¹i ë viÖc thõa nhËn tÝnh<br /> <br /> Hå ChÝ Minh vµ cña §¶ng CSVN trong<br /> <br /> “phï hîp” cña ®¹o ®øc t«n gi¸o víi c«ng<br /> <br /> nh­ng ®­îc bæ sung hoµn thiÖn vµ lµm<br /> <br /> tr×nh ®æi míi, t­ duy lÝ luËn cña §¶ng<br /> <br /> c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n,<br /> s©u s¾c h¬n trong thêi k× ®æi míi. T«n<br /> <br /> gi¸o trong qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t<br /> <br /> triÓn lu«n béc lé hai mÆt: tÝch cùc vµ tiªu<br /> cùc. Tr­íc ®©y do yªu cÇu cña c¸ch m¹ng<br /> <br /> cÇn ph¶i tËp trung cho nhiÖm vô ®Êu<br /> tranh gi¶i phãng d©n téc trong ®iÒu kiÖn<br /> c¸c thÕ lùc thï ®Þch th­êng lîi dông t«n<br /> <br /> cuéc x©y dùng x· héi míi, trong qu¸<br /> cµng ph¸t triÓn s©u s¾c h¬n khi kh¼ng<br /> ®Þnh t«n gi¸o lµ mét thµnh tè cña v¨n<br /> <br /> hãa. Thùc ra, quan ®iÓm t«n gi¸o lµ mét<br /> <br /> bé phËn cña v¨n hãa ®· ®­îc Chñ tÞch Hå<br /> <br /> ChÝ Minh ®­a ra ngay tõ ®Çu nh÷ng n¨m<br /> 40 cña thÕ kØ XX. Ng­êi viÕt: “V× lÏ sinh<br /> <br /> tån còng nh­ môc ®Ých cña cuéc sèng,<br /> <br /> gi¸o chèng ph¸ c¸ch m¹ng nªn chóng ta<br /> <br /> loµi ng­êi míi s¸ng t¹o vµ ph¸t minh ra<br /> <br /> chÕ cña t«n gi¸o, nh­ t­ t­ëng yÕm thÕ,<br /> <br /> khoa häc, t«n gi¸o, v¨n häc, nghÖ thuËt,<br /> <br /> míi cña §¶ng, bªn c¹nh mÆt h¹n chÕ cÇn<br /> <br /> vÒ mÆc, ¨n, ë vµ c¸c ph­¬ng thøc sö<br /> <br /> th­êng nhÊn m¹nh ®Õn mÆt tiªu cùc, h¹n<br /> <br /> ng«n ng÷, ch÷ viÕt, ®¹o ®øc, ph¸p luËt,<br /> <br /> ru ngñ con ng­êi. Nh­ng quan ®iÓm ®æi<br /> <br /> nh÷ng c«ng cô cho sinh ho¹t h»ng ngµy<br /> <br /> kh¾c phôc, cÇn tr©n träng vµ ph¸t huy<br /> <br /> nh÷ng gi¸ trÞ tÝch cùc cña t«n gi¸o,<br /> trong ®ã cã mÆt tÝch cùc vÒ ®¹o ®øc g¾n<br /> <br /> víi chñ nghÜa nh©n v¨n. T«n gi¸o cã<br /> chøc n¨ng ®iÒu chØnh hµnh vi x· héi cña<br /> con ng­êi, h­íng con ng­êi ®Õn c¸i<br /> <br /> dông. Toµn bé nh÷ng s¸ng t¹o vµ ph¸t<br /> minh ®ã tøc lµ v¨n hãa”(5) . Tuy nhiªn, do<br /> <br /> ph¶i tËp trung cho nhiÖm vô c¸ch m¹ng<br /> gi¶i phãng d©n téc nªn nh÷ng ý t­ëng<br /> <br /> 5. Hå ChÝ Minh Toµn tËp, tËp 3, Nxb. ChÝnh trÞ<br /> Quèc gia, Hµ Néi, 1995, tr. 431.<br /> <br /> 6<br /> <br /> NguyÔn Phó Lîi. Quan ®iÓm cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam...<br /> <br /> 7<br /> <br /> cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ch­a cã ®iÒu<br /> <br /> ®æi míi v× môc tiªu: “d©n giµu, n­íc<br /> <br /> míi, t­ t­ëng cña Ng­êi vÒ t«n gi¸o nãi<br /> <br /> tr×nh x©y dùng chñ nghÜa x· héi víi chñ<br /> <br /> kiÖn ®Ó thùc hiÖn. Khi b­íc vµo thêi k× ®æi<br /> chung, ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa, ®¹o<br /> <br /> ®øc cña t«n gi¸o nãi riªng, ®· ®­îc §¶ng<br /> CSVN ph¸t triÓn vµ lµm râ h¬n. ChØ thÞ 37<br /> <br /> cña Bé ChÝnh trÞ (2/7/1998) chØ râ: “Nh÷ng<br /> gi¸ trÞ v¨n hãa, ®¹o ®øc tèt ®Ñp cña t«n<br /> <br /> gi¸o ®­îc t«n träng vµ khuyÕn khÝch ph¸t<br /> huy”(6). NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø 5 Ban<br /> ChÊp hµnh Trung ­¬ng kho¸ VIII vÒ X©y<br /> <br /> dùng nÒn v¨n hãa ViÖt Nam tiªn tiÕn<br /> <br /> ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc (16/7/1998), dµnh<br /> quan ®iÓm thø 8 vÒ “ChÝnh s¸ch v¨n hãa<br /> <br /> ®èi víi t«n gi¸o”, kh¼ng ®Þnh: “KhuyÕn<br /> <br /> khÝch ý t­ëng c«ng b»ng, b¸c ¸i, h­íng<br /> thiÖn… trong t«n gi¸o” .<br /> (7)<br /> <br /> T«n<br /> <br /> gi¸o,<br /> <br /> tÝn<br /> <br /> ng­ìng<br /> <br /> kh«ng<br /> <br /> ®¬n<br /> <br /> thuÇn chØ lµ vÊn ®Ò thuéc vÒ ®êi sèng<br /> t©m linh, tinh thÇn, mµ cßn lµ vÊn ®Ò v¨n<br /> <br /> m¹nh, c«ng b»ng, v¨n minh”. Trong qu¸<br /> tr­¬ng, ®­êng lèi ®óng ®¾n cña §¶ng vµ<br /> Nhµ n­íc ta, c¸c t«n gi¸o ®· vµ sÏ cã sù<br /> ®iÒu chØnh ®Ó thÝch øng víi x· héi míi.<br /> <br /> §ång bµo c¸c t«n gi¸o ngµy cµng tham<br /> gia tÝch cùc h¬n vµo phong trµo thi ®ua<br /> <br /> yªu n­íc x©y dùng cuéc sèng “tèt ®êi,<br /> ®Ñp ®¹o”. Quan ®iÓm nªu trªn cña §¶ng<br /> <br /> ®· gãp phÇn kh¬i dËy, ®éng viªn ®­îc<br /> nh÷ng gi¸ trÞ tèt ®Ñp, ph¸t huy tÝnh tÝch<br /> cùc, ®iÓm t­¬ng ®ång cña t«n gi¸o víi<br /> <br /> chñ nghÜa x· héi; ph¸t huy tinh thÇn yªu<br /> n­íc cña ®ång bµo c¸c t«n gi¸o lµm cho<br /> <br /> hä tù gi¸c ®Êu tranh chèng l¹i nh÷ng<br /> luËn ®iÖu xuyªn t¹c, ©m m­u lîi dông<br /> t«n gi¸o cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch chèng<br /> ph¸ chÕ ®é x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta.<br /> <br /> ViÖc kh¼ng ®Þnh nh÷ng ®iÓm “t­¬ng<br /> <br /> hãa, ®¹o ®øc, lèi sèng. Trªn tinh thÇn Êy,<br /> <br /> ®ång” gi÷a môc tiªu cña t«n gi¸o víi lÝ<br /> <br /> cña v¨n hãa, cã nh÷ng gi¸ trÞ mµ c«ng<br /> <br /> míi cã gi¸ trÞ lÝ luËn vµ thùc tiÔn s©u<br /> <br /> §¶ng CSVN coi t«n gi¸o lµ mét thµnh tè<br /> cuéc x©y dùng x· héi míi cã thÓ tiÕp thu.<br /> §iÒu Êy thÓ hiÖn mét c¸ch s©u s¾c quan<br /> ®iÓm thèng nhÊt gi÷a lÝ luËn vµ thùc<br /> <br /> tiÔn, gi÷a tån t¹i x· héi víi ý thøc x· héi<br /> <br /> cña §¶ng CSVN vÒ vÊn ®Ò t«n gi¸o, mét<br /> lÜnh vùc phøc t¹p vµ nh¹y c¶m. T«n gi¸o<br /> <br /> bªn c¹nh nh÷ng h¹n chÕ còng chøa ®ùng<br /> <br /> nhiÒu yÕu tè hîp lÝ bëi tÝnh nh©n b¶n,<br /> <br /> nh©n v¨n, tÝnh h­íng thiÖn cña nã,<br /> nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa, ®¹o ®øc tèt ®Ñp<br /> cña t«n gi¸o cã nhiÒu ®iÒu phï hîp víi<br /> <br /> c«ng cuéc x©y dùng x· héi míi, gãp<br /> phÇn bæ sung hoµn thiÖn cho viÖc x©y<br /> dùng nÒn v¨n hãa ViÖt Nam tiªn tiÕn<br /> <br /> ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc. H¬n n÷a, mäi t«n<br /> <br /> gi¸o ch©n chÝnh ®Òu r¨n d¹y tÝn ®å<br /> h­íng tíi c¸i ch©n, thiÖn, mÜ. §ã chÝnh lµ<br /> ®iÓm t­¬ng ®ång, gÆp gì víi c«ng cuéc<br /> <br /> t­ëng x· héi chñ nghÜa lµ mét luËn ®iÓm<br /> s¾c, thÓ hiÖn sù vËn dông nhuÇn nhuyÔn<br /> <br /> nÐt ®Æc s¾c trong t­ t­ëng Hå ChÝ Minh<br /> vÒ viÖc khai th¸c, ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ<br /> <br /> tèt ®Ñp trong v¨n hãa, ®¹o ®øc cña c¸c<br /> t«n gi¸o víi môc tiªu cña c«ng cuéc x©y<br /> <br /> dùng x· héi míi ë n­íc ta hiÖn nay.<br /> LuËn ®iÓm nµy, mét mÆt, lµm thÊt b¹i<br /> <br /> nh÷ng ©m m­u tuyªn truyÒn xuyªn t¹c<br /> cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch vÒ chñ nghÜa<br /> céng s¶n v« thÇn chèng t«n gi¸o, vi<br /> <br /> ph¹m nh©n quyÒn, d©n chñ, vi ph¹m<br /> quyÒn tù do tÝn ng­ìng, t«n gi¸o ; mÆt<br /> <br /> 6. ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o vµ TÝn ng­ìng. LÝ luËn vÒ<br /> t«n gi¸o vµ chÝnh s¸ch t«n gi¸o ë ViÖt Nam (tµi liÖu<br /> tham kh¶o), Nxb. T«n gi¸o, Hµ Néi, 2007, tr. 323.<br /> 7. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn<br /> thø 5 Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng khãa VIII, Nxb.<br /> ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi, 1998, tr. 67.<br /> <br /> 7<br /> <br />