1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Tiếng Anh ngôn ngữ toàn cầu, với hơn 350 triệu người trên thế giới nói tiếng
Anh như là ngôn ngữ thứ nhất hơn 430 triệu người như ngôn ngữ thứ hai. Đó là ngôn
ngữ của hầu hết các lĩnh vực đời sống ngiáo dục, kinh doanh, giải trí... Tiếng Anh
ngôn ngữ được sử dụng trực tuyến nhiều nhất là công cđể tiếp cận, tận dụng nguồn
tài nguyên tri thức hạn. Tiếng Anh trong các trường đại học không chuyên ngoại ngữ
vai trò đặc biệt quan trng bởi mọi ngành nghề đều một phân môn tiếng Anh
chuyên ngành riêng của mình. không những là cầu nối giúp sinh viênthể tìm hiểu
chuyên sâu hơn về lĩnh vực ngành nghề của mình, còn mra hội nghề nghiệp
mới. Với tốc độ hội nhập quốc tế hiện nay, nếu thiếu hụt vốn tiếng Anh học thuật đó,
những tri thức trẻ sẽ gặp không ít khó khăn hạn chế trong phát triển sự nghiệp sau
này. Thực tế cho thấy việc bồi dưỡng giảng viên tiếng Anh chuyên ngành chưa phù hợp,
không thể đáp ứng nhu cầu ngày ng cao của các ngành nghề trong hội khiến cho
công tác đào tạo tiếng Anh chuyên ngành không những không đạt hiệu quả như kvọng
mà còn lãng phí về mặt tài chính.
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, vừa cạnh tranh vừa phụ thuộc lẫn nhau, để tồn tại
phát triển không thể không sử dụng được ngôn ngữ quốc tế, đó tiếng Anh mà tiếng
Anh chuyên ngành chính ngôn ngữ nghề nghiệp, văn hoá nghề nghiệp, công cụ đ
học tập, nghiên cứu và phát triển bản thân. Để tạo ra một thế hệ trẻ năng lực tiếng
Anh tốt thể đảm nhận những trọng trách quan trọng trong việc xây dựng đất nước
hội nhập quốc tế thì vai trò của đội ngũ giảng viên tiếng Anh trong các trường đại học
không chuyên ngoại nglà cùng quan trọng. Giảng viên tiếng Anh, do vậy, cần
những năng lực đặc thù để có thể đáp ứng được yêu cẩu về giảng dạy, nghiên cứu khoa
học, phục vụ cộng đồng phát triển bản thân, gắn tiếng Anh với các chuyên ngành
khoa học của ntrường để khẳng định vai trò vthế của tiếng Anh chuyên ngành
trong các trường ĐH không chuyên ngoại ngữ. Tuy nhiên, năng lực nghề nghiệp GVTA
còn hạn chế do lịch sử đào tạo tuyển dụng trước đây để lại. Hầu hết xuất phát điểm
của các giảng viên tiếng Anh cnhân tiếng Anh chứng chỉ nghiệp vphạm chứ
không phải cử nhân sư phạm tiếng Anh, rất cần thiết phải được đưc bồi dưỡng về
phương pháp phạm. Hơn nữa, đội ngũ giảng viên này thường được chuyển đổi từ GV
giảng dạy tiếng Anh hội sang giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành trong khi chưa
sự am hiểu nhất định vchương trình đào tạo các ngành đào tạo khác của nhà trường.
Với lý do đó, việc bồi dưỡng năng lực phát triển chương trình, học liệu tiếng Anh
chuyên ngành khoa học khác cho đội ngũ GVTA là hết sức cấp thiết. Tuy nhiên, đội ngũ
này này lại chưa nhận được squan tâm đúng mức của các cấp quản lý. Hầu hết các
giảng viên tiếng Anh không nhận được bất kỳ một sự đào tạo hay bồi dưỡng nào về năng
lực phát triển chương trình, học liệu tiếng Anh chuyên ngành việc chuyển đổi từ
giảng dạy tiếng Anh Xã hội sang giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành được thực hiện chủ
yếu thông qua qtrình tự đào tạo của nhân giảng viên. Hơn nữa, do tình trạng thiếu
giảng viên dạy tiếng Anh chuyên ngành tại các trường đại học Việt Nam, họ thường
được chỉ định dạy nhiều hơn một khóa học tiếng Anh chuyên ngành. Đây cũng những
vấn đề trong thực tiễn giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành các nước có chung bối cảnh
giáo dục với Việt Nam. Do vậy, việc bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giảng viên
tiếng Anh các trường đại học không chuyên ngoại ngữ là vấn đề cấp thiết cần được quan
tâm đặc biệt.
2
Hiện nay, trong bối cảnh toàn cầu hóa gắn với mục tiêuy dựng ngun nhân lc chất
ng cao, ng cao chất lượng đào tạo bậc đại học hội nhập quốc tế, hầu hết các
trường đại học Việt Nam đều đưa học phần ngoại ngữ, đặc biệt tiếng Anh tiếng Anh
chuyên ngành vào chương trình giảng dạy. Trước ch tơng tự chủ đối với ngành giáo dục,
việc đổi mới pơng pháp dạy và học ngoại ngtại các trường đại học Việt Nam đang
được triển khai quyết liệt. Tuy nhiên, để việc đổi mới được hiệu quả hơn cần phải có sự thay
đổi đồng bộ, từ đổi mới ng tác giảng dạy của GV, đổi mới ng tác QL của các bộ phận
chức năng, đặc biệt là đổi mới phương thức QL hot động bồi dưỡng cho GVTA. Cần phải
có các giải pháp QL hiệu quả, đồng bộ và toàn diện để cải thiện nh hình dạy và học TACN
trong c trường ĐH.
Trong khi, Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm đến việc phát triển đội ngũ giáo
viên các bậc học, đặc biệt giảng viên Đại học, thông qua việc cung cấp các học bổng,
đề án Ngoại ngữ..., chất lượng của đội ngũ giảng viên tiếng Anh lại chưa xứng tầm với
sự đầu y. Giáo dục ĐH trong thời gian qua, bên cạnh những thành tựu đã đạt được,
vẫn còn tồn tại một số vấn đề đặc biệt những khó khăn trong việc BD và QL hoạt
động bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp GVTA các trường đại học không chuyên ngoại
ngữ nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới dạy học ngoại ngữ hiện nay. Trong khi GVTA
các trường đại học không chuyên ngoại ngữ chịu trách nhiệm giảng dạy c học phần
tiếng Anh chuyên ngành nhưng lại chưa được đào tạo hay bồi dưỡng về chuyên ngành
khoa học, chưa được bồi dưỡng các năng lực nghề nghiệp phục vụ giảng dạy tiếng Anh
chuyên ngành. Bản thân GVTA CBQL cũng chưa nhận thức đúng đắn về vai trò của
GVTA trong việc gắn tiếng Anh với các chuyên ngành khoa học khác của nhà trường để
tiếng Anh chuyên ngành thực sự đi vào thực tiễn cuộc sống.
Mặc dù, trong thời gian qua nhiều công trình khoa học về bồi dưỡng quản lý
hoạt động bồi dưỡng GVTA (phần lớn bậc Trung học) nhưng chưa một nghiên cứu
đầy đủ hệ thống nào tập trung vào phân ch quản hoạt động bồi dưỡng năng lực
nghnghiệp cho giảng viên tiếng Anh các trường đại học không chuyên ngoại ngữ. Một
số công trình đề cập đến năng lực của giảng viên tiếng Anh nhưng chưa làm rõ được các
năng lực đặc thù của giảng viên tiếng Anh c trường đại học không chuyên ngoại ngữ.
Với lẽ trên, tác gichọn vấn đề: Quản hoạt động bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp
cho giảng viên tiếng Anh các trường đại học không chuyên ngoại ngữ” để nghiên cứu
trong khuôn khổ luận án tiến sĩ chuyên ngành Quản lý giáo dục.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên sở nghiên cứu luận v quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực nghề
nghiệp cho GV tiếng Anh trường đại học, đánh gthực trạng quản hoạt động bồi
dưỡng năng lực nghề nghiệp cho GVTA các trường đại học không chuyên ngoại ngữ;
luận án đề xuất một số giải pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho
GV tiếng Anh các trường đại học không chuyên ngoại ngữ Việt Nam nhằm nâng cao
năng lực nghề nghiệp cho GVTA đáp ứng yêu cầu đổi mới đào tạo đại học nâng cao
chất lượng đào tạo đại học.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giảng viên tiếng Anh trong các
trường đại học không chuyên ngoại ngữ.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
3
Quản hoạt động bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho GVTA các trường đại học
không chuyên ngoại ngữ.
4. Câu hỏi nghiên cứu
Ngoài những ng lực chung của GV, GVTA c trường đại học không
chuyên ngoại ngữ cần những năng lực nghề nghiệp đặc thùo cần được phát triển.
Năng lực nghề nghiệp của GVTA các trường đại học không chuyên ngoại ngữ
những hạn chế gì?
Các nhà quản c cấp trưng Đại học cần những giải pháp quản lý bồi ỡng
nào để giúp GVTA ở các trường đại học không chuyên ngoại ngữ có năng lực nghề nghip
đáp ng yêu cầu đào tạo nhân lực cht lượng cao, hội nhập quốc tế trong c lĩnh vực đào
tạo khác nhau.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu s luận về quản hoạt động bồi dưỡng năng lực nghề
nghiệp cho GVTA các trường đại học không chuyên ngoại ngữ.
5.2. Nghiên cứu sở thực tiễn về quản hoạt động bồi dưỡng năng lực ngh
nghiệp cho GVTA các trường đại học không chuyên ngoại ngữ.
5.3. Đề xuất giải pháp quản hoạt động bồi dưỡng năng lực ngh nghiệp cho
giảng viên tiếng Anh các trường đại học không chuyên ngoại ngữ.
5.4. Tổ chức khảo nghiệm nh cấp thiết, tính khả thi thử nghiệm 01 giải pháp
được đề xuất trong luận án.
6. Giả thuyết khoa học
Tổ chức bồi dưỡng quản hoạt động bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho
giảng viên là vấn đề cấp thiết cần được ưu tiên và đầu tư đúng mức. Trong thời gian qua,
các sở giáo dục đã chú trọng đến việc bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho đội ngũ
giảng viên nói chung GVTA nói riêng, song hiệu quả của hoạt động BD còn nhiều
hạn chế, bất cập. Việc nghiên cứu, đxuất các giải pháp QL hoạt động bồi dưỡng năng
lực nghề nghiệp cho GVTA trên sở khoa học, luận cthực tiễn, phù hợp với điều
kiện của các trường ĐH không chuyên ngoại ngữ sẽ góp phần nâng cao năng lực của đội
ngũ giảng viên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục đại học hiện nay.
7. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu
7.1 Giới hạn về nội dung
Nghiên cứu đề xuất hệ thống giải pháp quản dành cho chủ thể quản
lãnh đạo các trường đại học không chuyên ngoại ngữ trong quản lý hoạt động bồi dưỡng
năng lực nghề nghiệp cho giảng viên tiếng Anh.
7.2. Giới hạn về địa bàn nghiên cứu
T chức khảot tại 12 trường đại học công lập không chuyên ngoại ng (không đào
tạo ngành ngôn ng tiếng Anh hoặc phạm Anh) ở miền Bắc Việt Nam.
Các trường được lựa chọn tiến hành khảo sát nh đại diện cho một số lĩnh vực,
ngành nghề, cả dân sự, cả công an, cả quân đội. Tất ccác trường này điểm chung
đều giảng dạy học phần tiếng Anh chuyên ngành.
7.3. Giới hạn về đối tượng khảo sát:
- Khảo sát: Nhóm LĐ/CBQL, Nhóm GVTA, Nhóm sinh viên
7.4. Giới hạn thời gian khảo sát:
Số liệu khảo sát từ năm 2019 đến 2023.
8. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu
8.1. Cách tiếp cn nghn cu: Tiếp cn hot động; Tiếp cn năng lực; Tiếp cận hệ
4
thống, Tiếp cận chức ng quản lý, Tiếp cận liên nnh
8.2. Phương pháp nghiên cứu: Nhóm phương pháp nghiên cứu thuyết; Nhóm các
phương pháp nghiên cứu thực tiễn; Phương pháp thống kê toán học
9. Luận điểm bảo vệ
9.1. Bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp được xem là một hoạt động đào tạo liên tục
gắn với yêu cầu giảng dạy và nghiên cứu khoa học cho GV với sứ mệnh là đào tạo quản
nguồn nhân lực tham gia vào thtrường lao động giao tiếp trong i trường đa văn
hoá hội nhập
9.2. Làm năng lực đặc thù của GVTA c trường đại học không chuyên ngoại
ngữ. Ngoài những năng lực chung của GVĐH, GVTA thì GVTA các trường đại học
không chuyên ngoại ngữ cần có những năng lực nghề nghiệp đặc thù gắn với chuyên
ngành khoa học của ntrường. Năng lực đặc thù này sẽ khẳng định vtrí vai trò của
GVTA các trường đại học không chuyên ngoại ngữ. Trên snăng lực đặc thù này
mới tổ chức các hoạt động BD phù hợp với nhu cầu và điều kiện thực tế của nhà trường.
9.3. Quản hoạt động BD năng lực nghề nghiệp cho GVTA các trường đại học
không chuyên ngoại ngphải dựa trên quan điểm liên ngành, tiếng Anh kết hợp với các
chuyên ngành khoa học khác của trường. Như vậy, GVTA mới có thđịnh hình phát
triển các năng lực nghề nghiệp cho bản thân và các GV các chuyên ngành khoa học khác
cũng đồng thời nâng cao năng lực nghề nghiệp của mình trên sở điều kiện, mục tiêu
phát triển của nhà trường.
9.4. Nhà quản phải tạo các điều kiện thuận lợi về môi trường, về cơ svật chất,
chế, chính sách, thời gian, thực hiện đồng bộ các giải pháp quản hoạt động bồi
dưỡng năng lc nghnghiệp cho giảng viên tiếng Anh các trường đại học không chuyên
ngoại ngữ hướng vào giải quyết các hạn chế của thực trạng bồi dưỡng quản bồi
dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giảng viên tiếng Anh các trường đại học không chuyên
ngoại ngữ hiện nay
10. Đóng góp của luận án
10.1. Về lý luận: Làm phong phú thêm lý luận về bồi ỡng, Quản hoạt động bồi
dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giảng viên tiếng Anh các trường đại học không chuyên
ngoại ngữ trong bối cảnh đổi mới giáo dục đại học.
10.2. Về thực tiễn:
Giúp c cấp quản lý tại các trường khảo t nhận diện được những điểm mạnh,
điểm yếu tng qua khảo sát, phân ch thực tin bồi dưỡng quản hoạt động bồi
dưỡng năng lực nghề nghip cho giảng viên tiếng Anh các tờng đại học không
chuyên ngoại ngữ đcó hướng khắc phục và cải tiến trong quá trình quản lý hoạt động
bồi dưỡng.
H thống các giải pháp quản hoạt động bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho
giảng viên tiếng Anh các trường đi học không chuyên ngoại ngữ được xây dựng phù hợp
với đối tượng, những thách thức đặc trưng của nghề nghiệp p phần làm thay đổi
duy, nhận thức trong việc lựa chọn nội dung, cách thức tổ chức hoạt động bi dưỡng
quản lý hoạt động bồi dưỡng của các cấp quản lý, các đơn vị tổ chức bồi dưng.
Kết qunghiên cứu là liệu tham khảo cần thiết cho các lãnh đạo sgiáo dục đại
học không chuyên ngoại ngữ.
11. Cấu trúc luận án
Ngoài các phần: m đu, kết luận khuyến nghị, danh mục tài liu
tham khảo và phụ lc, lun án được tnh bày trong 3 cơng:
5
Chương 1. s luận về quản hoạt động bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp
cho giảng viên tiếng Anh các trường đại học không chuyên ngoại ng
Chương 2. sở thực tiễn quản hoạt động bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp
cho giảng viên tiếng Anh các trường đại học không chuyên ngoại ng
Chương 3. Giải pháp quản hoạt động bồi dưỡng năng lực nghnghiệp cho
giảng vn tiếng Anh các trường đại học kng chuyên ngoại ng
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG
NĂNG LỰC NGHỀ NGHIỆP CHO GIẢNG VIÊN TIẾNG ANH
CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHÔNG CHUYÊN NGOI NGỮ
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Công trình nghiên cứu về quản lý bồi dưỡng giảng viên sở giáo dc đại học
Các nghiên cứu QL bồi dưỡng GV bàn thảo các khía cạnh khác nhau, về các chủ đề
n: Tầm quan trọng của HĐBD, nội dung BD, hình thứcphương pháp BD.
1.1.2. Công trình nghiên cứu về bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho GVTA s
giáo dục đại học
Các công trình nghiên cứu về bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho GVTA sở
giáo dục đại học tập trung vào các yêu cầu vnăng lực, nhóm năng lực như năng lực
ngôn ngữ, năng lực sư phạm, năng lực khoa học, năng lực công nghệ, năng lực công dân,
năng lực liên văn hoá và khung năng lực.
1.1.3. Nhận xét chung vcông trình được tổng quan và vấn đề đặt ra tiếp tục nghiên
cứu trong luận án.
Các công trình, đề tài khoa học đã khẳng định vai trò quan trọng của BD và QL
hoạt động BD trong việc nâng cao chất lượng đào tạo đáp ứng yêu cầu của xã hội hội
nhập QT.
Về BD QL hoạt động BD năng lực ngh nghiệp GVTA Việt Nam trong thời
gian qua đã một số công trình đ cập đến ng lực dạy học ngoại ngữ, chuẩn hóa
năng lực ngoại ngữ, một số công trình về xác định nhu cầu phát triển nghiệp vụ giảng dạy
tiếng Anh chuyên ngành trong các trường Cao đẳng Đại học, chủ yếu là các công trình
khoa học về BD và QL hoạt động bồi dưng GVTA ở bậc Trung học, chưa có một nghiên
cứu đầy đủ và hệ thống nào tập trung vào phân tích quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực
nghề nghiệp cho ging viên tiếng Anh các trường đi học không chuyên ngoi ngữ.
Các công trình nghiên cứu đề cập đến ng lực của giảng viên tiếng Anh nhưng
chưa m rõ được các năng lực đặc thù của giảng viên tiếng Anh các trường đại học
không chuyên ngoại ngữ, cũng chưa có công trình o đề xuất giải pháp bồi dưỡng năng
lực nghề nghiệp cho GVTA các trường đại học không chuyên ngoại ngữ.
1.2. Khái niệm cơ bản của luận án
1.2.1. Năng lực nghề nghiệp
Kế thừa các quan điểm khác nhau về năng lc ngh nghiệp, trong phạm vi luận án
này “năng lực nghề nghiệp” là s kết hp một cách linh hoạt và có tổ chức các kiến thức,
kỹ năng với thái độ, tình cm, giá trị của giảng viên nhằm phát triển phẩm chất cá nhân và
năng lc làm việc của họ, đáp ứng các yêu cầu đổi mới giáo dục trong bối cảnh hội nhập.
1.2.2. Bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giảng viên tiếng Anh
Trong luận án này năng lực nghề nghiệp được hiểu sự huy động tổng hợp các
kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ phạm, giáo dục, nghiên cứu các thuộc tính m