Quản lý môi trường và kinh tế học ở Việt Nam: Phần 2

Chia sẻ: Nguyệt Thượng Vô Phong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:125

Thêm vào BST

Báo xấu

4
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp phần 1, phần 2 của cuốn sách "Kinh tế học về quản lý môi trường ở Việt Nam" trình bày những nội dung chính sau: các phương án kiểm soát ô nhiễm cho các làng nghề truyền thống - tình huống làng Dương Liễu ở đồng bằng sông Hồng, Việt Nam; tuân thủ qui định môi trường ở các xưởng sản xuất giấy ở tỉnh Bắc Ninh Việt Nam; tác động của tự do hóa thương mại đối với ô nhiễm công nghiệp - bằng chứng thực nghiệm từ Việt Nam;... Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Quản lý môi trường và kinh tế học ở Việt Nam: Phần 2

128 KINH TE HQC VE QUANIS MOI TRUONG 6 VIETNAM CHUONG 7 CAC PIRATING AN KIE'M SOAT 0 NHIPM CHO CAC LANG NGHE TRUYEN THONG: TiNH HU6NG LANG DUONG LIEU O FONG BANG SONG HONG, VItT NAM _ Nguyen Mgu Dung va Tran Thi Thu Ho TOM TAT Nghien con nay phan tich cac he lpy m8i throng cita haat dOng che bien riding san va hieu qua ye mat chi phi cita, cac phuang an kiem soat 6 nhigm ,er Ducmg Lieu, mOt lang noi tiong a &Ong bang song Hong ye haat dOng che brat Wong san. Hien c6 hem 500 h0 gia dinh a Duo-ng Lieu tham gia boat dOng che bien nOng san. Binh quan moi 110 san xuat han mOt tan kit san m8i ngay va xa khoang 15 m3 nut thai chtra xir 19 vol ham lugng lan COD, BOD va ,SS vao moi truang. Nut thai gay 6 nhiern nghiem trong trong lang, clan den t9 le' nhiem cao nhirng can berth nhu dau dau, kich frng da,.dau cla day, dau mat, va ung thu. Ba phtrang an kiem sok o nhiem duce danh gia: (1) he thong xir 19 nut thai nh6 cho moi 110 gia dinh; (2) he th6ng xix 19 cho mOt nh6m ha gia dinh che Nen nong sin; va (3) he thong xó 19 cho ea !Aug. Phan tich,hieu qua ye mat chi phi cho thay phuang an 1. la phtrcrng an hieu qua nhat ye mat chi phi. Phtrang an nay kha nhay cam vai sr gia tang chi phi xay dung; Khi chi phi xay Ong tang them 10%, phuung an 3 tit nen hieu qua nhat ye mat chi phi. Phan tich kha nang chap nhan ctia xa hal &I vol ba phuang an naycCing dugc thgc hien thong qua thao Juan nhOm chuyen de. Phtrcrng an 1 von doi hal phai xay Ong be chira ngam 45 in3 cho moi ,h0 gia dinh thi tuang doi khO khan cho hau het cac Ito do khong gian han the. Plusang an 3 dugc chap nhan rang rai nhat; phuang an nay GO chi phi xir 19 thap nhat tren mai met khoi nut Mai vã co sari khong gian de xay dgng he thOng xir 19. Phuang an nay ding duct xem la co nhieu kha nang nhon dirge scr ho trg tai chinh nhat va giai quyet 'loan toan van de' ô nhiem nut trong lang. 1.0 GRA THItU 1.1 VAn de nghien cfru Cac ling nghe truyen thong' ' la mOt net van h6a phe Nen cua nOng Mon "Lang nghE. truyen th6ng" (hay "hay lang nghe thti Fong") la thuat ,n0 duct sit dung phi') bin ViEt Nam de noi toi can ngoi lang c6 hoat dOng nghE thu cOng truyen thong.
KINK TE HOC Vt QUAN . TRUONG d VW1' NAM 129 Viet Nam. Nhing Lang nay hei tu nhieu ho gia dinh (thuang lailan 30%) tham gia vao ding met loai hoat dOng sari xuat. ,Tir khi dat nuot dal mâi ,vAo nam 1988, viec phat trien ling nghe truyen, thOns duqc nha mit khuyen khich. Nhu mOt he qua,m0t so lang nghe truyen thong duce khoi phuic va phat trien, nhat là a yang &Ong bang song Hong von c6 dien tich dat canh tic mOi ho rat nhO so vol nlicrng Yang khac tren, ca nut. Nam 2004, so tang nghe truyen thong a dOng bang song Hong chiem den 58,9% cá nuerc (Dang 2004). Trong giai doan 1990-2000, con s6 nay tang them 4,6% mOt nam trong khi tong so lang nghe ca nuerc chi tang truerng 1,4% mot nam (Do 2003). Hau het cic tang nghe truyen thOng a clang bang song Hang tap trung vao the hoat dOng che hen thing sari, m0c, det, son mai, che Nen da, dan lit may tre la, tai che kim loai, va san xuat vat lieu xay dung., Trong sO,d6, che bien nong sin la hog dOng chi* chiern den 15,7% tong so tang nghe truyen thOng trong yang. Hoot dOng che Nen nOng san bao gôm xay xat gao; nau rum] tr gao hay san, lam banh ph& hay biln tir gao; lam au phv (tAu hi) tir nanh; lam mien dong tit cii dong; va cac hoat dOng che bien bOt san hay bet dong. RO rang, cac boat ding Ulf& ding mai chung va hoat dOng che bien nOng sin noi ri6ng ô dOng bang song Hong clang vai tr6 ding Ice gitip tao ra viec lam, cat then thu nhap lu) gia dinh, va x6a desi giam ngheo. Duong Lieu IA mOt lang (x5.)12 che bien Ong san c6 tieng &ding bang song Hang, cliii yeu che bien san thanh bOt san.Hien nay có han 400 he gia dinh trong lang tham gia vao hoat dc)ng nay va tong san luang bot san IA han 60.000 tan mot nam. Cho dü nghe che bien bOt san a Duang Lieu glop cal thien thu nhap h0 gia dinh clang ke, boat Ong nay ding gay ra ô nhiem nghiem trong trong lang. Dan tang Wang Lieu nhan thay nuac thai va,chat thai ran tir boat Ong che bien nOng sin IA mOi nguy hai cUa m6i twang doi \tad sot khOe can dut giai quyet (Dal, Do va, Dang 2000). Han nita, tinh hinh o nhiem trong lang ding ducyc tchinh quyen dia phro-ng va cac phtrang tien truyen thong lam it. Thy nhien. van de lam the nao giam thieu a nhiem mei truerng van IA mOt thr thach 16n. Vi the. nghien thu nay phan tich cic he Ivy moi truang cüa hoat Ong chE bien !long sin va cac phuang an kiem soat 6 nhiem a throng Lieu. 2.0 PHVONG PHAP LUAN 2.1 Phm vi nghien cfru Nthien dm nay chit yeti ta'p trung vao tinh trang 0 nhiem nut gan lien veri hoat citing che bien nOng sari. Dieu nay la do cac king che bien nOng san tao ra luring nut thai lern, nhung chat thai trong khong khi tuang dal it han so veri cac loai lang nghe kliac (Dang 2004). Han nita, nut thai tfr cac fang che bien nOng san c6 ming de BOD (Biochemical Oxygen Demand: nhu thu ô xy 12 Xa Dtrong Liu chi co rnOt tang duy nhAt.
130 KINN TE HOC VE QUAN MOI TRUONG O VI$T NAM sinh He), COD (Chemical Oxygen Demand: nhu cau ô xy h6a h9c), va SS (Suspended Solids: chat ran huyen pha) deu cao. Do do, cac phucrng an kiem sok o nhiem trong nghien dm nay chi :dr 19 BOD, COD, Ara SS. 2.2 Thu thb (lir lqu 2.2.1 Dd. WU ther cap DU lieu thir cap ve phat trien che bin Wong san va tinh hinh ô nhiertn Throng Lieu dugc thu that) tir cac nghien dm lien quan va cac bao cao hien co tir cac ca quan to chat (Ser Khoa hgc Ging nghe va Mi5i twang, Ser N6ng nghiep, va Phat trien Nang them; va cac Phong NOng nghiep Ara Phat trien Nong them cap quan huyen). So lieu ye tong clan so, )10 gia dinh, va so lugng h0 va ngueri lao dOng tham gia vao cac boat &Ong cite' biEn n6ng san, tong sari lugng cUa cac hoat Ong chE bien ruing san, lugng nuerc thai v.v... er Dtrang Lieu dirge thu thap tir ho sa thong ke cüa lang va tinh. 2.2.2 Da lieu se cap Dit lieu scr ,cap dugc thu thap tfr khao sat II0 gia dinh, than Juan nhenn chuyen de, tham van vai cac chuyen gia ky thuat va kiEm nghiem mau nut. Khdo sat 1:0 gia dinh Muc dich chinh cUa khao satin) gia dinh là nham thu thap thong tin ve: (i) cac boat dOng ch'e bien nhu cjui mO, cac nguyen Iiu &Au vao, san lugng dau ra, chi phi san xuat, va doanh so; (ii) anh huerng ctia cac hog dOng che bien !long san doi veri m6i twang va six kh6e con ngueri theo lacing nuerc thai, danh gia cüa ngueri tra iOi khao sat ye thay dOi chat lugng milk mat, nut ngam va khong khi, le, mac benh; va (iii) nhan thirc cUa ngtrOi dan ve tinh hinh 6 nhiem cung Atr 9 kien cüa ho ve cac phtrang an kiem sok o nhiem. Nghien ciru cling thtrc hien ph6ng van truc bop vOi 102 110 gia dinh th8ng qua sti dung bang cau hoi tieu chuAn. Cac he gia dinh lam nghe truyen th6ng trong lang duce chia thank ba nhom chra vao qui mO san xuAt: qui mo nho, qui, m8 trung binh va qui mo Ba muoi sau he qui mo nho (san lugng dual 90 tan bet san met nam), 33 h0 qui mo trung binh (san lugrig hi 90-120 tan bet san mOt nam) va 33 110 qui mo Ian (hcrn 120 tan bet san mOt nam) dugc chon ngAu nhien. Thdo Win nhom chuyin di ,I36n buM thao luan nhom chuyen de dugc to chat., trong do m6i therm bao gem 5-7 ngtrai yeti cac dac diem khac nhau ye tu6i, gieri tinh, vi tri xa hei, kinh nghiem vkqui m6 sin xuat che Wen nong san. That) Juan nhorn chuyen de duce to chtic de' thu thap th8ng tin ye su thay dôi chat lugng moi truerng trong lang so voi qua khter va so voi nhang lang khong co hoat (long nghe, cac chinh sach qui din hien hanh lien quan den pan 19 mai truerng va cac giai phap .h tiem nang de ?dr 19 ntrot thai trong tang. Tham vein chuyen gia kfr thui:0 MOt chuyen gia thuat dtrgc meri tham quan khu vizrc nghien ciru de
K1NH TE FIQC VE QUAN Lt MO1 TRISONG O VI“ NAM 131 quan sat cac boat ging che hen; giam dinh viec xa nuerc thii, cac he theng thoit nuerc, va cac ao chung; va Ay dung cac phucrng an xti 11 nu& thii: Cac buOi thao lan thong suet gift chuyen gia ky thuat va can be chinh quyen xã duce to chirc de xac dinh tinh hinh o nhiem hie'n nay trong lang va cac dieu kien de trien khai phuung an xir ly. Sau 44, cac phuung an xir 15 dugc chuyen , gia ky thuat xay dung. Thong tin ve chi phi N/A hieu qua cita cac phuung an khac nhau do chuyen• gia that cung cap duct sir dung de phan tich hieu qui ve mit chi phi dm cac phtrang an. 2.3 Cic qui trinh phãn tich Nghi8n thu sir dung theng ke mo tã, phan tich so sanh, va phan tich hie'u qua chi phi. Thefts Ice mo ta cho ta biet tinh hinh chung ca boat dOng che Hen trong lang nhu so lung va ty le ho gia dinh ,che bien ming san va ngueri lao Ong (lire lugng lao dOng), tong san lugng che Hen ruing san theo cac loai san pham v.v..:Phuang phap nay cling clugt sir dung de trinh bay nguOn lirc tong quat cüa môi nhom he gia dinh, ket qua boat dOng che }Dien nong san theo nh6m , he, va cac he Ivy mei twang dm boat Ong che bien nong san trong lang. , Phan tich so sanh dtrgc sir dung d trinh bay sir phat trien boat dOng che bien trong lang thong qua so sanh so lugng/tY so he gia dinh hay ngtreri lao Ong tham gia vao boat Ong chE bien va san lugng nang san cüa ca lang theo nam. Phan tich so sanh cling dirge sir dung de cho thay sir khac bit Oita Sc nh6m he' ye ngtion lirc sin xuat, ket qua che, bien coa cac he gia dinh, lugng ntrac thai xã ra, va thai de cUa nguai tra l&i dal veri viec xirlY mink thai. Cuai ding, phan tich hieu qua ve, mat chi phi dtrgc thin hien de chgn phtrang An xir l nude thai c6 chi phi, thap nhat. Truoc tien tinh huong ca ban dugc ma ta. Sau 46, cac phuang an kiem soat 6 nhiem dugc xac dinh va chi phi xir 1Y tren met met kited ntrac thai dirge tinh cho tirng phuang an. Sau ding, giai phap c6 chi phi t6i thieu dugc kien nghi dim vao chi phi trot tinh. 3.0 KET QUA VA THAO LUAN 3.1 Ch e bin sin & ling Dining Lieu Lang Outing Lieu ram a phia tay bac huyen Hoai Dot, tinh Ha Tay. Tang dien tich lang la ,410,5 hecta, trong 46 dat tieing nghiep chiem 70 phan tram va Tat th6 cu chiem 13,3 phin tram. Durcrng Lieu co tong din so 12.000 ngueri veri tY le tang truerng hang nam la 1,7%, dim vao so lieu nain 2005. Lang co 2.680 he dan, phan phoi trong 12 their] khac nhau. Nhieu he gia dinh trong lang (xa) tham gia vao Sc hoat deng phi nong nghiep, trong 46 che bien san IA boat dOng dan dau. Moat &Ong the bien Tieing sin a Ducmg Lieu bat dill t& thap nien 60. Tir , nhing nam 1960-1970, ky thuat che Wen rat dun gian, chi sir dung ding cv bang tay voi nang suat rat thap (30 kg san ttrai met ngay cong). Trong giai (loan 1970-1986, cling cu che bien dirge cai tien. Cong cc] bang tay dirge thay
132 KINH TE HOC VE QUAN MOI TRLIONG 6 VIET NAM the bang clang cu bang chan, lam tang clang suat tir 30 kg len 100 kg san mOt ngay ding. Sau nain 1986, vol chinh that Doi rnâi, cac ho gia dinh duce khuyen khich tham gia nhieu Ran vao hog &Ong nghe truyen, thong. Nghe the bien nong san a Duang Lieu dupe nha e ntrot quan tarn nhieu han. Cac may moc nhe dung trong hoat dOng the bien ming san dan dan dugc du nhap. Trong giai doan 1986-1996, viec Ai) dung may xay chay bang xang lam tang clang suat len 300 mOt t ngay ding. Nam 1996, may inoc Ong din dupt alp dung giUp tang nang suit len den 1.5001-2.500 kg mOt ngay cOng. Che bien sari Ong vai tro ngay cang quan trong trong nen kinh te xã. SO ho tham gia vao [boat dOng che bien tang clan dr vai Ito vao thap nien 60 len khoang 100 110 vac, clam 1990 va hien nay có han 400 hi). Cho bien sari va cac hog dOng lien quan to ra nhieu viec lam va tra thinh sinh ke chinh ctia nhieu h0 gia dinh trong ling. Theo bao cao thuong nien 2005 ,ctia IJ'y ban nhan dan xa . Duang Ligu, tong san luemg bOt san len den 60.000 tan hay 90 ty Ong trong nam do. Ngoai 25% WO gia dinh tham gia vao viec che bien bOt san can coexap xi 6%110 tham gia vao viec tinh lac bOt, 3% h0 lo viec lam sach va bac ve san, 2% buein ban cii san, vã dual 1% bit& ban ba san. 3.2 Ch e hien sin trong cac h0 dtrqc khao sat 3.2.1 Nguon lyc dIe!,1 Min ?tong san cfia hO gia dinh Ket qua khao sat cho thay tuOi binh quart tha nguti tra 161 khao sat la 44,5 tuoi va khong khac biet ding ke giüa cac nh6m h0. Hau het nhang nguti tra 161 (72%) c6 trinh c10 trung hpc CO sex trong khi chi mOt it ngued (10%) da di h9c phi) thong trung hoc. Qui mo 110 gia dinh nam trong khoang dr 2-11 nguti, vol binh quart IA 4,8 nguti. Binh quan mei h0 c6 2,94 nguti lao dOng, trong do lao &Ong nam giai chi8m 53,4%. Doi veri nhom san xuat qui. m6 nh6, 78% bre lugng lao dc)ng ho tham gia Vac) boat dOng che bien. Con sop cho cac lu) san xuat qui ma trung binh vá lem Ian Inert la 89% va 92%.,Hau het cac ho cO nhiau Warn kinh nghiern trong nghe che bien san; 78% so h0 da bat dau cOng viec che !Dien tir twee nam 1995. ,Tat ca cac h0 MIA° sat du thgc hien boat dOng che Hen ngay bin din tich dat cu tn ctia hp. Khu vgc che bien dugc bo tri de thge,hi 'en the hoat dOng lain sach, bOc vo, xay co, va chart bi mOt vai thUng chira de lang bOt c Khu vgc the bien ctla cac 110 rat nho. May mote chinh dung trong hoat Ong che bien san bao gom may lam sach, may xay, \fa may khuay. Truck nam 2003, tat ca cac ho che bien dau sir dung may khuay, de xir sari sau khi xay. Tuy nhien, nam 2003, mOt loai may `ket hop' mai dupe du nhap vao cac ho che bien. May nay ket hap hai chirc nang xay va khuay. Vic sit' dung may nay 04 gia tang nang suit che bien. Ngay nay, nhieu fu) (43%) su dung cac may nay de che bien bOt, nil& la cac ho san xuat qui tneo lan va trung binh. Bang 1 lit ké nguEin We tha the cac ho che hien nOng san a Duang Lieu.
KINH TE HOC VE QUAN Lt MO! TRU0NG 0 VI“ NAM 133 Bang 1. Ngutin din en ciia hi) h cho hoat (Xing che bi Qui no3 Qui nib Qui ma Tting si; Sitn so Don vj nho trung binh larn (n = 102) (n =. 36) (n = 33) (9 = 33) Qui mo hO gia dinh ,. 4,9 4,6 5,0 4,8 Ngtrai (1,4) (1,7) (0,9) (1,2) SO Itryng lao dOng ,. 30 2,9 2,9 2,9 Ngiscri ' (1,5) (1,1) (1,1) (1,2) Lao dOng nam % 53,1 54,9 52,2 53,4 Si nguti tham gia vao hot ,. 24 2,6 2,7 2,5 • Ngua l ' dOng ch4 bin (0,6) (0,9) (0,9) (0,8) DiOn dell khu \Tut che bi6'n 2 31,2 38,3 50,3 39,7 m (15,0) (16,2) (22,4) (19,6) Ty IO ho c6: - May la hop % 13,9 51,5 66,7 43,1 - May lam sach va xay % 36,1 36,4 24,2 32,4 - May khuay % 86,1 51,5 33,3 57,8 Nguan: Khdo sat thvc Ghi cha: Cac con sa dtrac ley binh goon cho mat ha khao sat. Ngoai cac may m6c liet ké tren,day, tAt ca cat ho khao sat deu lay nu& ngam bang may barn, vi viec che bier' san del hoi phai sü dung luo:ng nu& khOng 16. IVIOi h0 deu ca thOng chCra hon hgp nu& Nth san. SO lugng thOng clutra moi 110 mill khic, tit 2-5 theing mOt ho, thy thu6c vao qui mei hoat dOng che bien. 3.2.2 San hrvng che bten sun Hoat dOng che bin din ra ter thang 9 den thang 3 khi cti sAn dugc thu hoach. Truck tien, cU san dugc rita sach. Sau do san &roc boc vo va xay. 1-16n hgp bOt sari va nuerc &rot de yen trong tam gier de tach. nuerc (qua trinh lang bOt). Sau do phan bOt den neii len be mat &rot loai ho de c6 bOt san tinh phat. Binh quan cac 110 c6 the che bien clugc khoang 450 kg sari pham ter meit tan cit san. Con so nay khOng khac nhau dana ké giaa cac nhoin ,h0.,Tuy nhien. co str khac bit lern ve khoi lugng san pham trong mOt ngay che bien gilta cac nh6m 110. Khoi king che bien trong inOt ngay càa cac h0 qui mei nho IA vao khoang 702 kg mOt ngay. trong khi con so nay IA 904 kg cho cac lig qui mO trung binh vã 1.567 kg cho the 110 qui mo 16n. TOng sari krong hang nam cUa cac h0 qui mO nho vao khoang 66 tan, trong khi cUa cac 110 qui mo trung binh va lern Ian lugt la 106 tan va 202 tan (bang 2). 3.2.3 Thu nhtip tfr chi bign san Bang 3 phan tich thanh phan nguem thu nhOp h0 gia dinh. Binh quan thu nhap t& che bier' san chiem 40% tong thu nhop he gia dinh. trgng thu nhap nay thay dOi ,theo qui mO san xuat, ty le phan tram lem nhat (50%) thuoc ye nhitng he) che bien qui mo IOn va thap nhat (27%) dOi veri nhang he the bien
134 K1NH TE HOC VE QUAN MO! TRUONG 6 VIETNAM qui mo nh6. Hoat dOng che biEn sin con quan trong vi qua do tar) ra that an de nu8i Ign. NH( chE hien san, nhiau 110 co the ma rOng qui mO nuoi Ign. ViEc nuoi lcm clang g6p inOt trong ding kE (31%) cho tong thu nhap 110. Thu nhap binh quan mOt Ito a lang Dtrang LiE -11 cao holt so vial cic ho & nhirng tang khong c6 hog dOng chE bien trong cling huyen; nhiEu hØ & Outing Ligu thuOc thu nhap - cao trong huyEn. Bang 2. .Kh6i lircyng sin phim che hien theo qui mô sin xuit hi) gia dinh Kh6i !ring san Kh6i him sin ehim T6ng sin Itnyng 4 Nh6m hi) pham &En mOt tren tn6t ngay elle bien nam 2005 (tAn/h0) tan eii (kg) (kg/h§) 447,2 702,3 66,4 Qui mo nh6 (13,7) (148,6) (18,6) Qui mei trung 450,0 904,6 106,0 binh (15,2) (118,4) (8,5) 450,3 1,567,3 202,0 Qui mo Ian (8,8) (629,6) (91,0) 449,1 1,047,6 123,1 Than 60 (12,8) (524,5) (77,7) Nguan: Khcio sat thyv dia. Ghi cha: Cac con sa trong dau ngoac cicrn là sai sa chuan. Bing 3. Thu nh4p hi) gia dinh tir hot di)ng che hien sin vi cic nguon thu nhe#p khic Dan vi. trieu cl an ' Che hien Tr6ng Chan Tan &mg Thu nhap Tong sti Nhem h(3 khfie tang sari &cot nue' 8.6 2,1 9,4 7,5 4,3 31,9 I. Qui mo nho (27,0) (6,6) (29,5) (23,5) (13,5) (100,0) Qui mil trung 13,1 2,2 10,3) 3,5 4,0 33,1 binh (39,6) (6,6) (31,1) (10,6) (12,1) (100,0) 24,7 1,7 16,2 3,6 3,1 49,1 Qui me 16n (50,3) (3,5) • (33,0) (7,3) (6,3) (100,0) 15,3 12,0 11,9 4,9 3,8 37,9 Than b0 (40,4) (31,7) (31,4) (12,9) (10,0) (100,0) Ngwon: Khao sat thvc Ghi chit: (I) So lieu thu nhcip duac lay binh guan cho mat ha khcio sat. (2) Cac con s6 trong dciu ngoac dan la tp le phcin tram trong long thu nhap ha gia
KINN TE HOC VE QUAN L? MO! TRUONG O VIET NAM 135 3.3 Cic h lyy mM truirng vi nOhyc ctia din ling 3.3.1 Nut thiii lir chi Win san Cho da che bin sfin giap cac ho trong ling c6 thu nhap cao hon dang ke va citing Op Ian cho phat trien kinh te cita khu we, hoat dOng nay ciing tao ra luerng chat thai Ian, chit yEu1a. chat thai ran và ntrot thai. Cfic -ket qua kit sat cho thay vi'ec che Eden met tan .san Mai phai sir dung 5,5-6,5 m3 ntrot va to ra 450-470 kg san phim bet sin am. Tux nhien, boat Ong che bien cung that ra 50 kg ve sari va cat, 350-420 kg ba sin am, 60 kg bet den Am, 80 kg can than am, va 5,05-6,3 m3 mac thai. BA sin am dirge ban cho met so cong ty lam thirc An gia sac, va bet den am &rot sir dung trong he lam thirc An cho lam hay bfin cho cac he nue' Ion khac trong lang, hay cfic xa Ian can. Can than &rex sir dung lai de che bin sau khi say Mt& Vi the, chi c6 nu& thai t& hoat Ong che bien la singe xa tu do vao cling rinh trong lang khong qua xir 19. Do do, nuErc thai la nguan 6 nhie mei throng chinh va la mai nguy hat ye the khoe cho Ong (long rm dia phtrung va tang gieng. Ltrung nu& thai xa ra mi ngay thi khk nhau gifra cac nh6m he. Binh quart met he sin xuat qui m6 nho xa ra gin 10 m3 nuere thai Met ngay trong khi ck he qui me trung binh va Ian Ian luert xa 12,3 m3 va 21,8 m3 met ngly. Luerng nuac thai toi thieu la 5 m3 met ngay trong khi luerng tOi da la 50 m3 met ngay. x • 3.3.2 Chat nhiern trong nwor tic hogt riOng chi bien san Ming de COD, BOD, va SS trong mark thai qua mui citing dean che bin deu vunt heti chart (bang 4). Nong de nay dc bit cao trong nu& thai trich ly tir bet Fang. Luang 6 nhiem (COD, BOD) trong nuerc thai tit cong doan lam sach va ngam cao han khoang 10-12 Ian so vEri tiEu chufin, nuErc thai tcr Rufi trinh tang bet co Wong de COD va BOD cao km 120 Ian so voi tieu Vic W. do xa nu& thai chtra qua xi( 19, nhat la tir qua trinh ling bet din den 6 nhiem mai trutng tong tang. Bing 4. Living o nhiem trong ntrerc thii tir che bin sin & Throng Lieu Cic chi hi° Dan vi Nut thii to ra qua mid ding don che bin Nut thai tit. Ntret thai ar Nut thai ar qua cong dean lam cong dean ngam trinh rang bet sach va bac vo cci sau khi bac ve pH - 6,8 6,5 3,9 COD mg/1 856 . 982 12.289 BOD mg/1 550 660 6.400 SS mg/1 42 52 1.186 Nguan: 'len Khoa hoc va COng nghe moi lru-ang, Dal hiac Clang nghe (2003) 3.3.3 t that vi van di mei trtremg _Nut thai vOi [tang de cao caa COD va BOD la nguyen nhan chinh gfix nhiem moi tnremg a Dtrang Lieu. Trong khi do, chat thai ran duce do ra le
136 KIN!-! TE HOC VE QUAN MO! TRUONG 6 VIET NAM dtrerng tnrot khi ban cho cac tong ty thac an gia sac lam b6c min khO chju trong lang. Cita tich fly ban nhan d'an_xa* Duang Lieu tuemg thuat rang nhiem moi truerns rid ton tai a Dtran? Lieu tir lau do chat thai khong qua xir S hog (Ring che bien, nhurig cho den bay gier van chua co giai phap cho van de nay (Bao Nhan clan 2005). Ket equa,khao sat cho thy gAn 75% hi, gia dinh tuang thuat rang nuetc thai tir ché bien san lam 0 nhiem moi truerng nghiem tr9ng. Chi khoang 2% ngyeri tra 161 cho rang nude thai khong anh huang den mill truong xung quanh. Doi veri chat thai ran, 28% ngueri tra 161 nth:1g thuat rang chat thai ran khang anh huong den mei truang trong khi ,66% tha nhan do la moi gay hal mai twang. Nuerc thai tir hog d'Ong che bien ciing lam 8 nhiem nguOn ntrot trong tang. Cac ao ho bi o nhiem nang vao mita che bien va ntrerc ao trong lang kh8ng the sir dung de rira ray hay giat giU ducc nita, nha tuang thuat dm 97% ngtrai dupt pheng van. Hoat dOng che Nen san cling co the clan den suy thodi va hay hoai ,ntrac ngam trong. yang. Da so' nhang ngtriyi tra lin (74%) thira nhan rang nhieu 110 phai dao gieng sau han truot kia vi nark ngam da bi hay hoai. Dan lang rat kilo barn nuarc trong maa che bison vi mpi 110 che hen deu sir dung nhieu nu& ngam de che bien sAn. MOt so hot, the bien tuang thuat rang mu& cO da nude, hp phai that day rat serm vao buoi sang de barn mak. Chat luting nude ,ngam t han tnruc kia; 22% cac ho tutng thuat rang h9 phai I9c nuot qua cac bon I9c thuang xuyen ion han so veri trong qua khir. Nguai clan ol• cac x5 Ian can co nuot thai chay qua ,thuang than phien ye 0 nhiem mOi,traerng do the bien sari a Duong Lieu. MOt so' nguiri din da kien cac nhà san xuat bOt san Duong Lieu gay '6 nhiem mei truong va feu can sir can thiep cüa chinh quyen huyen. Ban chi tinh Ha Tay cling dang tai van de nay va keu g9i giai phi!). Tuy nhien, van de vE'n chtra duct giai quyet. Ro rang, 8 nhiem do hoat dOng che bin s'an trong lang cia tac Ong tieu cut len sac kit& nguti dan dia phuang. Nhang can benh duct tuang thuat ph6 hen a Throng Lieu la dau (tau (52%), dau lung (43%), benh ho hap (38%), va kich Crng da (36%). 3.3.4 Ccic nJ kw Sea dia pluro'ng digMm ô nhilm ö long ThrongLau Do cac he Ivy mOi twang nghi'em tr9ng gay ra beri hog dOng che bien nOng sin a Ducmg Lieu,,chinh quyen dia phuang va ngtreri dan da áp dung mOt vai bin phap nharn co gang giain bert 0 nhiern. Vao thing 3-2000, Uy ban nhan dan x5 Throng Lieu soan thao va ban hanh qui dinh bao ye moi throng, nen res trach nhiem cña cac h0 che bien va cac ban nganh doan the dia phuang (fJy ban nhan dan, hOi phir nU, doan thanh nien, hiep hi ruing dan v.v...) phai bao ye nail truing trong lang x5. Can cir theo qui dinh, m6i ngtreri dan trong x5 phai (long Op 3.000 dong/thing cho Qugr Ve sinh mai trverng. Ngoai ra, rnOi h0 che bien sari phai (long gop vao quy 50.000 donginam. Tir nam 2005, to ye
HQC VE QUAN Lt MO! TRUONG 0 VW1' NAM 137 sinh mei tnrerng duce thanh lap vari strach nhi'em chinh la thu gom chat thai sinh boat ran, lam sach duimg sá va cong thoat nude trong lang. M6Hi nam, chinh quyan xA du tu khoang 20 tri'eu. deing d bao tri he thong thoat,ntrac eiàa lang. He thong thoat nude kha eU ky vi dugc xay dung S nam 1990. Do de, dOi khi he theng bi hong, lam the nghen nude thai va chat thai. Viec truyeubd thong tin ye bao ye moi truing dirge thug hien met hay hai Ian met nam nham nang cao 9 that dan lang. ho .gia dinh, nhAm giam 6 nhiem trong khu we sinh sfing rieng, nhien he dä nang cap 4 thong cong ranh de nude thai S ho cep the nhanh cluing chay vao he thong thoat nude eña lang. Hon nfia, vi ngtrai dan dia ,phuong nhan thirc rang 6 nhiem nghiem tn.:mg trong lang co the lam suy thoai chat lugng mac ngit hau het the he er Duang Lieu den co ck be chin nude mtra de ding (thay tirt, vi uong tic nguOn nude ngim). 3.4 Cic phwcrng in kieni soit ô nhigm cho ling Dyeing Lieu 14.1 Thth kaphirang an kilm sorit ô nhilm Hien nay, ntrare thai tic the he the bin sin, o• Duong Lieu khong qua xfr 19 ma chay thang vao cong den met ao chung, roi di qua met con kenh thoat nude ra sting Nhue. Met trong cac phuang thug giam O nhiem_m6i trueng Dtrang Lieu IA xfr 19 mac thai tic boat dOng che bien. Der tim hieu xem nen áp dung gong nghe xer 19 nao va he thong xir 19 nen dirge thiet ké ra sao, chung toi meri met chuyen gia ky that tham gia nghien thu nay. Cac•chuyen tham quan duty dia tang Dtrang Lieu cep chuyen gia ky thuat va cac nha nghien thu &rot 136 tri. Chuyen •giaC thuat tham quan the he che bien va quan sat he theng thoat nuerc va ao chung trong lang. MOt cuOc hop gi&a chuyen ky thuat, cac nha nghien dm, va cac lanh ciao lang dirge to chip, qua do chuyen gia k thuat at thu h6i lien quan den he thong thoat nude hien tai ding nhis cac ao chung vã cac IAA do lang tra leri. Dip vao quan sat dm Ong ding nhang thong tin thu thap &lye ve nude thai trong lang, chuyen gia key thuat thiet ke 3 phuang an xer 19 nude thai cho lang: (1) xay clung met h th'Ong xi'. 19 nh6 cho tAng che bien; (2) xay dung met he e thong xer 19 nude thai cho met nhom he the bien; va (3) xay dung met h th6ng th 19 nude thai cho ca. tang. Phuring an 1: H? 1hng xfr O ntrac thin nhO cho fling hi)riêng Id Vi khOi Sang nude thai binh quan tic met he che hien vao khoing 14-15 m3 /ngay, nen he thong xir 19 nhe veri ding sua't xer, 19 15 tri' met ngay dirge thiet ke. Dua vao ham Song nude thai tic cac he che bleu, phuang an sir dung bO ky khi dirge ch9n. DE xir 19 him hiOu, can phai tang dO pHtcr 4,64 len 7,5. De giarn nong O BOD sau khi x& 19 xuons 50 mg/1 (tlet' chuan), theri gian xer 19 nude thai (tic Inc nude thai chay vao den Inc chay ra) së la 72 gib. Hinh 1 trinh bay thiEt Ice be xir 19.
138 KINH TE HQC VE QUAN 1St MO! TRUONG 6 VIETNAM Be nmic vol Vach ngan Nutt (hal Nude dA xir Diem thu Rom can C\P CKP Hinh 1. Ite ky khi d xir 19 ntrerc that cho met hi-) gia dinh rieng le (pluming in 1) Truk Wen, dung dich rank voi (Ca(OH)2 hay calcium hydroxide) dirge cho vao, nu& thai sau khi da loai bei ck chat thai ran (nhu vo sari, chat xa, va cat). Tiep den nuerc thai dugc dua vao be ky khi. Dung dich nick vol c6 the dong lam tang di) pH len 7,5 — day la met nuyeri lieu re va sir dong hair hieu: Can trong be ky khi dirge born hat dinh k9 bang bang may barn. Dung tich be ky khi la 45 m3 (de xir 1915. m3 nu& thai m6i ngay). Be dirge lam ngam dual dat do din tich dat dm he han che. Nguyen lieu can thiet cho phuang An nay la met thimg dung dich nuerc voi, ông nhoa PVC, vã the van kh6a. Hwang an 2: rily dung he thing xti Ifl cho m'ft nhim hi) Trong phircmg An nay,.ntrot thai tit met nh6m 10-15 he che Men a gan nhau së dirge tap trung lai de xu• 19. Luang nuate thai xis 19 qua he th6ng nay vao khoang 200 m3/ngay. Phuang an nay sir dong ding nghe xir 19 sinh h9c va hoa h9c va dirge trinh bay trong hinh 2. Tru6c tien nuot thai chay qua met be* d loai cac chat ran kich think Ian nhu the trong qua trinh chay vao. Sau de, nu& thai chay qua,m0t, be tang cat de loai nhang chat ran con lai có duerng kinh han 0,2 mm. Tiep den, nuere that' chay vao be can bang va hru lai day trong tarn gier de On dinh chat ,6 nhiem. Sau do, nuck thai dugc barn vao be don (barn dirge dung dé binh On clang chay vao he theng Xiit (Sodium hydroxide, NaOH) dirge barn vao b &Mg bang met may barn the tich 4e tang de pH dm nueic thai len 7,5; dO pH nay la dieu kin thuan Igi cho cac buere xir 19 tie)) theo (kich hoat so ket to can va xii• 19 sinh h9c). Barn xiit dirge giam sat tij deng va to deng dirng khi de pH dat 7,5. Tac chat , than hoat tinh manh (PAC) cang,cluge teen vao be dong. Sau do h6n hop nark thai va than hoat tinh chay vao be ket to.
KIN!-! TE I-1QC VE QUAN MO! TRUONG Q VIETNAM 139 Trong M ket fli, hOn hap dugc khuay tr tir de tao ra chat ket 4113 (vai thgi gian Itru gift tir 15-30 phut). Sau khi dat dugc kich thuge Ira tr9ng lugng nhat dinh, chat lc& tu së dtrgc dua vao be On dinh sa cap NIA on dinh a do. Nuerc con lai (vol ham lugng COD cao) së chay vao be phan ling tang can ky khi d6ng len (upward-flow anaerobic *sludge blanket reactor — g91 tat la UASB). Nuerce se luu lai trong be UASB mOt thCri gian dé n6ngdO COD trong nage giam xtiong con 500 mg/1, pha hgp vol viec xir 1/ th8ng gie tiep theo. Sau khi qua be UASB, nu& thai sê chi)/ qua mOt be thong gi6. Chat him ca con lai se dirge phan hay th8ng qua cac vi sinh vat tra khi. 0 xy hoa tan (DO) trong be thong khi se dirge duy tn & mgc 1,5-2 mg/I thOng qua thiet bj kiem sok DO tu &Ong. Sau do, nut se chay vao be on dinh thir cap, raj chay ra ding thoat nu& chung ala tang. Chat lugng nugc se dip frng tieu chuan B theo qui dinh mei viral-1g TCVN 5945-1995-COt B (MOSTE 2002). Can thai trong be lang cat, be On dinh sa cap va be On dinh thir cap se dirge barn ra ngoai dinh ky. Phwang an 3: Xay dyng h? thong xer If nut then cho cá tang Lang Ducrng Lieu dugc chia thanh hai vimg ngdn,cach bed mOt con de. CO 217 hØ che bien ben ngoai de Nth han 200 110 the hien ben trong de. Toan IGO nut thai tü cac h0 che hien ben ngoai de chi)/ vao mOt ao chung th6ng qua he thong thoat nage va k8nh rach ala tang. Thong ttr, toan Ix) ntrec thai tir cac hO che bien b8n trong de ding chay vao rn0t ao chung khac trong Lang. Dga vao so lugng hO che biene va lucing ntrac thai hang ngay, ngueri ta age tInh Itrgng nute thai tir cac h'O che bi6n den mOi ao chung vao khoang 2.000-2.500 m m9t ngay. Can cix theo lacing nunt thai nay NIA Wong dO BOD, COD, va SS trong nutc thai trong cOng ranh dm ling, mOt he thong xCr19,chung dugc thiEt ke. Ke hoach la thiet lap hai h th6ng xfr I/ trong Lang, mei h'e thong se xir 19 2.500 m3 ntrac thai mOt ngay. Offing nghe xir 19 trong phtrong an nay Wang tij nhu trong phuang an 2. Chi c6 lugng nu& thai mei ngay la khac. Iron& phtrcrng an nay, mOt phan ctia mei ao chung phái dugc sir dung de xay citing he thong xi119. 13ChAt ket tu la mOt khOl vi hat ngung dung lai. Mm nit; vao nhau. heat: (kith dang huyan ha kat tda tit raft dung dich.
140 KINN TE HQC VE QUAN MO! TRU'ONG O V1tT NAM Nu& thdi 4. Loc hay chin Mc 4. Be tang cat 1 4.1 Can thai Theing gio BC can bang Dieu chinh pH Be (long Tac chat —I" Bel kn ty Can thai BE on clinh so ctp 4 BE UASB 4. KhEing khi BC thong gio H6i tun can Be on dinh fink dp Can thai t i • VVV Nu& BA qua xir lair nude can (Tien chuan B) Hinh 2. 14 thOng IST nut thai cho mi)t nhOm h gia dinh (phtrang an 2) 3.4.2 roc lirvng chi phi cila cdc phtreng an kiam sorit ô nhilm TOng chi phi xn 19 ntrat thai cho tat ca cic phuang an bao Om, dinh phi (chi phi co dinh) Nth Wen phi (chi phi bien doi). Dinh phi trong tat cá cac phtrang an bao slim chi phi‘xay dung he' thong, chi phi quan 19, va chi phi tin& bi; trong khi !pion phi bao Om chi phi h6a chat hay tac chat va chi phi then. D6i Arai phuong An I, mOt b ky khi 45 m 3 se throe xay dung ngarn vai nien han sir dung la 15 nam. Cac thiet bi can %let cho hoat dOng bao gam barn hOt can, be, phon chAn rac, thOng, va ong nhtra. Chi phi xfiy dung he thong dtroc troc luong dua vao gia xay chmg hien hanh. Chi phi thiet bi, tic chat, then, vã c6ng lao Ong cling duce trot lucrng dua vao gia hien hanh. Cac hang num chi phi trong phtrong an 2 va phtrang an 3 cling duct trerc Itrong thong tkr. Cac chi phi chi tiet cUa ba phuong An ducat trinh bay trong bang 5. Tuy nhien, do dung nghe va cong sufit xcr 19 khac nhau nen chi phi dm cac phuong an cling rat khac nhau.
KINH TE FIQC yE QUAN Lt MO! TRUONG 0 Vit:T NAM 141 ... — . .. _ _ . a an kiem soit ô nhiern Hyng myc chi phi Chi phi Chi tiet , (nghin ding) I. Phaang An 1: He thong xii19 nhei cho met he gia dinh rieng le (15 m 3/ngay) , 1.1. Xay di:mg he [Ming 34.918 He thong xii 19 c6 the sir dyng trong 15 nam. 1.2. Thiet bi 8.216 Thiel bi c6 the,sir ding trong 5 nam. 1.3. Chat mac tac 1,875 Chi phi tac chat nay la de xir 19 hang ngay 15 m3 nuErc that 1.4. Dien 2,4 Chi phi din nay la de xir 19 hang ngay 15 m3 nu& thai. 1.5. Lao Ong 100 Day la chi phi nhan ding hang thans (30 ngay) de van hanh va quan 19 he thong. Plurang An 2: He thong xii.19 cho mot nhein he 200 m 3/ngay) 2.1. Xay dyng he' thong 139.932 He thong xir 19 c6 the sir ding trong 20 nam. 2.2. TN& bi 376.425 Thiet hi c6 the, sir dyng trong 5 natn. 2.3. Chat xitc tac 100,1 Chi phi tac chat nay la de xir ly hang ngay 200 m3 nu& that. 2.4. Dien 292 Chi phi dien nay la de xir 19 hang ngay 200 m3 nuot that. 2.5. Lao dOng 1.400 Day la chi phi nhan cong hang thans (30 ngay) dE van hanh va quart 19 he thong. Phutrng An 3: He thong xiirly cho cä lang (2.500 m 3/ngay) 3.1. Xay dung he th6ng 2.110.611 He thong xir 19 c6 the sir dyng trong 20 Mm. 3.2. Thiet hi 1.386.000 Thiet hi ce the sir dyng trong 5 nam. 3.3. Chat xim tac 1.251,5 Chi phi tat chat nay la de xis 19 hang ngay 2.500 m3 nu& thai. 3.4. Dien 1.402 Chi phi din nay 15 de xtr 19 hang ngay 2.500 m" mac that. 3.5. Lao &Ong 7.200 Day la chi phi nhan ming hang thans (30 ngay) de van hanh va quan 19 he thong. Ngzton: Theo zrac hivng circa chuyen gia ki7 thug! ; Ghi chzi: Cac gid Itnyng Ia cho inOt h4 thOng.th IV hang onOi phitang on. 3.4.3 Phan tich hieu quo chi phi vet phan tich do nhgy Dkra vao cac gia tri troy Itrong chi phi cho ha phtrung An, chi phi Nir 19 nutc, thai binh .quan dugc tinh wan. Chi phi xir 19 binh quint ctia plurang An 1 là thap nhat, ké den la pinning an 3.; va phtrana An 2 có chi phi binh quan cao nhat (bang 6). Vi vay, có the noi rang phtrang An I la plurang an Nil 19 nuot thai hieu qua nhat ye mat chi , phi. Dieu nay la do cong nghe trong phtrang An 1 (Nit 19 qui ma' nho) tuang dal don gian ya .kluing dOi hai phai .c.6 cac thiet hi hien dal. Chi phi thiet bi va chi phi din de NU 11 nit met khoi nu& thai rat thap so vai hai phucmg An kia. Phan tich dr) nhay dtrgc thkrc hien cho cac phuana, an de tim lieu anh hutng ctia sir thay dôi cac chi phi Nay dkrn, thiet hi va tac chat. Qua phan tich nhan thay nEu chi phi Nay dung, trong tat ca cac phuang An tang them 10% hay
142 KINH TE HQC VE QUAN Lt MO! TRUQNG d VIETNAM 20%, chi phi xfr 19 mem thai binh quart trong phtrcmg an 3 se trer nen thap nhat (Ian luta la 2.031 d'Ong/m3 hay 2.054 dOng/m3). Nhu voy nEu chi phi lay clang tang, phucmg An 3 se trer thanh tong nghe xir 19 cep chi phi thap nhat. Tuy nhien, neu chi phi thiEt bi hay chi phi tic chat tang, se khong c6 thay doi tha ta xEp hang tic he thong theo chi phi xfr 1, binh plan, phuang An chi phi thap nhat van la phut:mg an 1 va phuang an dat do nhat van IA phucmg an 2. Vi the, neu chi xem xet chi phi xfr 19, thi viecxa 19 nuot thai a cap d6 h6 gia dinh rieng le nen dugc chon, nhung neu chi phi xay dung tang , len,, thi viec xay dung he thong xir 19 cho ca lang se la phuang an hieu qua nhat ye mAt chi phi. Bang 6. Phan tich di) nhqy cila chi phi xii 157 nut thai binh quail theo tirn hutrn an don m3 Plitrovg an 1 Phut:mg in 2 Phtrcrng in 3 Wm lugng chi phi dm ba phucmg an 1.978 4.480 2.008 Neu chi phi xay dung tang -them 10% 2.064 4.498 2.031 - them 20% 2.150 4.518 2.054 Neu chi phi thiEt bi tang -them 10% 2.039 4.689 2.070 - them 20% 2.100 4.898 2.131 Neu chi phi tac chat tang -them 10% 1.990 4.529 2.058 - them 20% 2.003 4.580 2.108 Ngtran: Tinh wan Er cew gW vac luvng chi phi xi? It 3.4.4 Khci ming chip nhon can xii hen dai yin Se ph (tong an xfr lj5nwócthdi , Phan tich hie'u qua vE mat chi phi dm cat Sarong an kh6ng da lam co ser de dua ra quyet dinh ve phuang an tot nha't; ta con phai xem xet den kha nang chap nhan caa xa hOi den veri cat phirang an. Trong nghien dm nay, kha nang chap nhan ciia xä h6i doi veri cat phtrang an xir 19 nuerc thai khac nhau &at xem xet tit phuang dien tinh kha thi ye dia diem, nang hit tai chinh, kha nang chap nhan ye mat van h6a, va nang luc vAn hanh hay quan 19. Trutt tien, chuyen egia,lcy that trinh bay re, rang ba phuang an ?dr 19 mac thai — tic so do tin& ke phuang an dirge trinh bay ding vai bieu do cac he thong xa 19 mr6c thai. Sau da, cat phA nghien cau giii thich ve chi phi caa tang phutrng an. Cac nha nghien eau trinh bay bang chi phi xay dung he thOng, chi phi thiet N, tac chat, then va cong lao thing cho tang phuang in. Chi phi birth quan xir 19! met khoi nuck thai trong tang phtrang an &rot tinh toan va trinh bay cho nhang ngutri tham du. K8 den, viec thao luart, giita ngtreri dan dia phtrang, chuyen gia ky thuot va cat nha nghien thu &rye to chat. Moi phuang An duct thao luan chi tiet va cat thac mac dm din lang dirge nhorn
KINH TE HQC VE QUAN MOI TRUONG d VWf NAM 143 nghien ciru giai dap. CuOi cimg, a xep hang the phucmg an, vik bieu quyet dirge tien hanh voi str tham du cila 15 ngueri clan dia phuong bao gem hai can be xà va melt dal din cüa m6i h0 trong 13 he the bien; qua do, rnôi ngtrai tham du c6 quyen ch9n phucrng anya thich cita minh nhin tir DSc di) ca nhan. Kha nang chap nhan cUa xa hei doi vei Fac phucrng an dugc danh gia thOng qua 6:mg kEt cac chgn lua ca nhan. 1 Thoat du, nghien ciru xem xet phtrang phi!) bleu quyet va phucmg phap chant diem de chon phuong an. Tuy nhien, sau khi thao Juan vol nhang ngueri tham gia, xem ra phuang phap ch5m diem qua pink tap &A vgi ho — h9 së g5p phai khep khan trong viec danh gia \fa cham diem cho tirng dac diem dm cac phuong an. H9 thich ap dung phucrng phi!) bieu quyet hum, trong do h9 chi can tra lai."0" hay "kitting" khi ch9n cac phuang an; diEu dO dé clang hcm d6i , v6i h9. De ngant ngira tinh trang tra led vOi hay bat can, nhfrng ngtrai tham du dtrgc you cau viet ra 19 do khien he chon hay khong ch9n met phuang an. Tinh khd thi v dhs diam Vic thao Ink ginp‘phai bay met se van a ve tinh kha thi v dia diem cUa ck phuang an. Nhu de xuat cho phuong an 1, met be ngAm voi the tich 45 m3 phai dugc lay dung de xir 19 15 m3 nuerc thai m6i ngay. The tich be xir 19 phai lern ban neu lugng nu& thai nhieu hon., Tuy nhien, din tich dat cu trü ala cac ,h0 che bien 0 Ducrng Lieu rat nho. Hau het cac he chi co, met san sau rat be de che bien va kheing c6 vuern. Do do, viec xay dung met be xi' 19 ngam 45 m3 trong din tich cu tra dm he se rat kho khan. Doi v6i nhang he cO luting nu& thai nhieu han, viec xay dung the be xir 19 lon horn trer nen khOng kha thi do thieu khong,gian. Tinh bat kha thi ala viec xay dung met be xix 19 IOn cho met he che bien qui mo lam chk chart dan den tinh trang kitting deng nit& trong viec xir 19 nut thai giüa cac h0. Vi the, tinh kha thi ye dia diem dm phtrang an 1 la khong tot. Phuang an 2 de xuat xay Ong met vai be xir 19 nho cho cac nhem ho. Tuy nhien, van de la.cac thiet b. phai dugc xay dung tren dat ! nOng nghiep vi kh8ng cO dat chung de sir, dung. Dieu nay del hoi su thay d6i chinh sach dat dal hien hanh lien quan den viec sir dung dat ,nong nghiep va phai mat met thin gian dai mai alai quyet dtrgc. Ngay ca net' rang buec ye chinh skit dat dai cu6i ding clugc giii quyet, thi thing can phai co theri gian va cac chi phi giao dich khac de, thuyet pluic chit dat di del ra khoi dat nong nghieRctia h9 nham giai toa dat elm viec x5y dung he thong xir 19, 'long theri phai den bü cho 119: day von di la met van de het, sk MI6 khan. Tuy nhien, trong pinrang an 3, kh6ng c6 van de ve dien tich dat xay dung he thong xir 19 vi he thong së dugc xay dung tren cac ao chung trong ling (met ao ben trong vã met ao ben ngoai de). Tinh kha thi tai chinh RO rang la nguai ta khang the xay dung cac he th8ng xir 19 nugc thai chi hoan wan dtra vao &mg gap ala cac he gia dinh er lang Duc:mg Lieu vi chi phi xay dung vã van hanh ala ba phuong an nay deu rat lot va wet ra ngoai kha
144 KINH TE HQC VE QUAN MO! TRUONG 6 VIO- NAM nang cUa cac he. Cho dii cac he cite bier] &Ong 9 &mg gap khoang 10% thu nhap hang nam dm 119 tir hoat deng che bien, mire &rig g6p nay chi tao thinh tir 2,9-7,5% chi phi thiet bi vã xay dtmg ban dau. Vi the, can c6 sty h6 trg tai chinh tit chinh quyen diaphuang va cac nha tai trg khae;Hien nay, '6 nhiem mei trverng a cac lang che bien n6ng san la met van de het sire quan iris& del veri chinh quyen. MOt dv an )(VI/ nuerc thai thi diem 6 met lang che bien n6ng san c6 the co trien veng nhan 116 trg tai chink tit chink quyen dia phut:mg va - cat nha tai trg. Do do, cac dtr an dva tren cac phtrang an de xuat nen dirge thiet ke de keu g9i skr he trg nhtr vay. Theo nhang ngueri tham dv, phucmg an 3 la kha thi han so vol phuang an 1 vã 2, nhat la tren plurang dien quart 19 dau trong khi dOi veri phuang an It, se kilo phan bo nguon von tai trg gitta các he gia dinh han va ding khO kiem soat,chat lugng dm he thong xa 19 ham. Trong phtrang An 3, toan be ngan sack dau tu dugc dimg cho met he thong xir 1/ lan duy nhat dual sir giam sat dm cac chuyen gia xay dtmg. Chat lugng cUa he thong xay dung va viec se+ dung ngan sach dau ttr dirge cho la sE de' kiem soat hon. Khri ruing chap nh" n vi in' t van hoa O O Nhieu ngtr61 tham du bay to nhan dinh l'Ang se kilo thuyet phtic cac he gia dinh xay dvng mot be ngam 45 m3 trong san,nha de xii 19 nithe thai. Mot trong cac nguyen nhan la vi nhieu nguiyi din tin rang viec dao mot be chira sau va reng gAn nha (va cac ban the.) së mang lai van rOi trong cuee song va &mg viec lam an. Do do, plurang an 1 xem ra kheng pha hap veri dien tich Tat cif tra chat help cilahg. Chi nliiing he c6 dien tick thO cu Ian hay c6 vuern mei co thE chap nhan de xuAt nay. Doi vOl phtrang in 2, nhiing nguari tham dtr cling - nghi rang viec xay diEng khoang 15 he th6ng xii 19 nu&c thai trong lang cling : se kheng dirge chap nhan ye mat van boa. Nang lire vjmn hanh hay vain If COng ngh xii 19 trong phuang An I thi don gian va co the dJ dang chuyen giao cho cac he gia dinh. Cho dit cac he c6 the de dang quan 19 cling nghe nay, xem ra cling khO biet lieu h9 c6 tuan tha cac huong clan ky thuat va c6 the,kiem soat chat !gang &mg nutc chay ra tit he thong xi" I/ hay khong. Cat van de true frac veri be xir 19 cling kh6 giai quyet vi be dirge xay dvng ngam va se can c6 sty h6 trg Icy thuat ben ngoai. Trong khi do, ky that xCr 19 trong phtrang an 2 va 3 thi phirc tap va hien, nhung he theng sê dtrgc x11'19 dai bOi cac 1c thuat vien, nen se khong c6 van de gi vori viec van hanh. Chat lugng nu& ra së dugc cac Icy thuat vien kieni soat. Kt qua danh gia kha n5ng chap nhan cOa xa he' &lye trinh bay trong - bang 7. Cac 19- do khien ngtr tham dir chon hay '
KINN TE HOC yE QUAN LA> MOI TRUONG 6 'MT NAM 145 87% con lai tin rang khong phai mai hO gia dinh trong lang deu ,c6 the kham noi he thong nay do chi phi cao ,va dien tich dat cu frit han che. Dong thai, ngtrol ta ding kh6ng the giai quyet dugc tinh trang ô nhiem nut thai neu nhu chi cep mOt vai hi) xit I/ nu& thai trong khi nhitng 110 khac khong xis 19. Hon nth, viec nhon va quail nguOn von tai trg cho phuang an 1 ding kh6 )(Ilan han so vial cac phuang in khac. He thongcting khOng duqc chip nhan ye mat van hodva nien Ilan sir dung Wang deli ngan. Tit ea' flitting ngtrai tham dtr deu bac b6 phuang an 2, chit yeu do chi phi xir _19 binh quart rat cao (4.480 dong/m 3) so voi cac phuang ,an khac. Viec tim cho xay dung h'e thong ding kilo va kha nang chap nhan ye mat van h6a doi vai phuang an nay cling rat thap. Hau het nhang ngtrilyi Chain du (87%) du tra chueing phuang an 3, nghia la xay dung mOt he thong >dr 1/ nut thli cho ca lang. Cho du chi phi xtir 19 binh quan trong phuang an 3 hai cao han so vai phuang an I, chi phi nay van thap (2.008 dOng/m3) va tit nen thap nhat neu chi phi xay dung gia tang. Cac au diem cita r phuang an 3 bao gôm vi'ec .co san kh6ng gian xay dung he thong, kha nang chap nhin cao ye mat van hoa, va tinh kha thi tai chinh. Phuang an 3 cei the tan dung he thong thoat ntrac, kenh rach va cac ao chung hien tai, va giai guy& dirge hoan toan van de ô nhiem nuac trong lang.Nhugc diem dm he thong la no del hOi sty hO trg Icy thuit cao dé thtrc hien va quart 19. Tuy nhien, dieu nay se khong thanh van de vi së có cac k thuit vien vitt hank he thong. - Bang 7. Dinh gia kha fling chap nhan cüa la lied aM Wit dc , ... ...., ,., nir&c thui Is xuat Phtrung Chap nhan/ Ty l' Ly do chap nhan hay khon chapg Ethan an khong chap phan nhn tram - Chi phi xa ly tren rnQt In'thhp nhat - Chi phi thiet bi, tac chat vã lao dOng d&I thip en en Chap nhan - De dhna quan va van hanh cac h0 gia clinh 19 bed Hang le - KhOng gian )(ay clang han che dOi vOri in6i h0 gia Phtrcmg An dinh 1 - KhOng phai mot h0 trong lane deu c6 the kham KhOng chap 86.7 mil he thong nay ye mat tai chinh nhhn - Kh6 nlihn 116 try tai chinh cho timg HS che Hen vã khO quart 19 ripen tai chinh h6 try - KhOng dtroc chap nhhn yepht van haa - Nien han sir dang tuan4 dot ngan - Nib han sir clang he thong dai Chap nhhn 0 - Thit dung he thong Moat nutact kali rach va cac Pnuang An ao chung hien tai trong lane -) - Chi phi sir ly wen mOt m' rat cao Kh6ng chap 100 - Kh6 tim khem,, gian xay datig he th6ng , nhhn - Chi phi thiet 61 rat cao so yai cac phuang an khac
146 KINH eft HQC yE QUAN Ia‘? MOI TRLIONG O VIO' NAM - ICha kilo nhan he trg tai chinh - Kha nang chap nhan ye mat van Ma thap - DOI hai sir 116 trg Icy thuat cao cte thgc hien va quan 19 - Chi phi xii 19 tren mOt m3 thap - Hien c6 khong gian d'e xay dgng he thtng xii 19 - De nhAn h6 trg tai chinh hcrn -CO the chap nhan ve mat van hem Chap nhan 86,7 - Tan clang he thong thoat nutc, kenh rach \fa ao , Phuang an 3 chung hien tai trong lang. • - CO the giai quy'et hoan toan van de 6 nhiem mOi tnrerng trong lang Khong chap 13,3 - D6i hei he trg Icy' thuAt cao de thgc hien va quart nhan 19 Algzcan: Khcio sat (hut cha. 4.0 KlET LUAN VA MEN NGHT 4.1 Ket Juan Hoat deing che bien ruing san 6 tang Dtrang Lieu v6n có lich sir lau dal tir thap nien 60; Vao then diem nghien can, có han 400 h0 gia dinh trong lang tham gia vao nghe nay, sane xuat khoang 60.000 tan b6t san (90 t9 (long) hang nam. Binh quan m6i h6 che bien có 2,5 nguti tham gia vao ding viec che bien san, din tich che bien binh quan 39,7 m7, c6 ft* vai may che bien, va san xuat era 1.047,6 kg 661 sari moi ngay; Binh quan thu nha'p tir hoat dOng ch'e bien chiem 40,4% thu nhap h6 (50,3% d8i voi nhang ho san xua't qui rno Ion va 27% nhang h6 san xuat qui m6 rata). , Cho di' ding viec chE hien king sari glop cac ho gia dinh During Lieu kiem dtroc thu nhap cao han dang ke, nhung hoat d6ng nay ding tao ra m6t luong lon chat thai, dac biEt la nu& thai chtra ,qua xfr 19 xã ra moi truerng. Binh quan mOt h0 sari xuat qui mo nhO xa rae gan 10 rn- nuot thai m6t ngay trong khi lacing mac thai cüa cac h0 san xuat qui mo trung binh va Ian Ian lugt la 12,3 m3 Nth 21,8 m3. Wing 40 COD, BOD, va SS trong nutc thai trong M91 gong doan san xuat deu cao ban tir 10 den 120 Ian so yeti tieu chuan, gay suy thoai moi trueing nghiem trong va tac &Ong tieu eve len sire khOe con nguti. Nhieu nguti dan tin range nhang can bEnh ph6 bien trong tang la do 0 nhiem gay ra tit* hoat dOng che bien san. NhArn giant bo-t 6 nhiem moi truing 6 Duang Lieu, ba phircmg an kiEm sok o nhiem duce tin& ke de xir 19 nu& thai trong !Aug. Cac phuong an nay la: xay dung m6t li thong xi' 19 nuac thai nho cho môi h0 che bien (phucrnge an 1); inOt hE thong xir 19 cho m6t nhom hO che bien (phtrang an 2); m6t hE thong xit 19 cho ca lang (phirang an 3). Chi phi xay dung hE thong, thi8t bi, tac chat, diEn, vae lao ging duce trot 'mans cho tirng phuong an. Phtrong an el có chi phi xis 19 thap nhat tren meit met khoi nuot thai (1.978 dOng/m3), ke den la phtrong an 3 '
K1NH TE HQC VE QUAN Lt MOT TRISONO 6 VIETNAM 147 (2.008 dOng/m3), va phuang an 2 c6 chi phi xir 19 cao nhit (4.480 dOng/m3).NOi each khac, phtrang an 1 la phucmg an hieu qua that ye mat chi phi. , Phan tich d nhay cho thiy phucrng an 3 se tre'r thanh phuong an hieu qua nhat ye mat chi phi nEu chi phi xay dung trong tat ca cac phuong an deu gia tang. Vic phan tich kha nang chap nhan cüa xa hOi clOi veri ba phuang an dtrgc thkrc hien theo cac chi bao khac nhau th6ng qua thao luan nhom chuyen de va phuang, phop bleu quy'et, trong de, miSi nguai tham dkr cheat, ra phuang an phi' hop nhat nhin tit g6c dO ca nhan 119. Cac ket qua cho thay phuang An 3 la phuong an dugc chap nhan rOng rai rthit vi co chi phi xir 19 thap trait mOt met khOi nu& thai, c6 san kh6ng gian de xay clung ,he thOng xir 19, c6 nhieu kha nang nhan h6 trg tai chinh hon,i cling nhtr c6,nhieu kha nang quan 19 nguon tai chinh dO hi'eu qua ham, va co the chap nhan ye mat van h6a hon; dong thed cling c6 the giai quyet van de 6 nhiem trong lang mOt each hoan chinh hon. 4.2 Kien nghi giam thieu a nhiem mai truang & ling Dtrong Lieu, mOt sO kin nghi dirge de* xuat. Xay dung mOt he thOng xU19 ntrac thai cho ca lang Cac ket qua phan tich hieu qua va mat chi phi va danh gia kha nang chap nhan elm xa hOi cho thay rang viec xay slung mOt he thong xf.r 19 nutc thai cho ca lang sE là phuang An c6 the dang yang nhat de giai guy& yan de 6 nhiem moi, truarng trong Lang. Tuy nhien, chi phi dau ttr ban dau de xay dung va lap at thiet bi kha cao va vugt ra ngoai nang luc (long g6p cüa cac h che bien cho da h9 san Icing (long gOp den 10% thu nhap hang nam tr hot dOng che bien. Do da can c6 six Ito trg tai chinh tr chinh ph& hay cac nha tai trg nutc ngoai. flute tien, InOt de an xir 19 nut thai thick hop dkra vao phuang an 3 nen dupe phac thao vari skr tham van sau xa hon caa cac ,chuyen gia ky thuat va cac nha nghien cdu. De an, vgi thiet k8 chi tiet ye he thong xir 19 nut thai va m6 tã qui trinh van hanh, nen trinh bay CO rang tY‘l clang g6p ca. cac hO che bien trong tang va ty trong ha trg tai chinh can thiet ttr cac MIA tai trg. De an - cling nen bao ham mOt phan tich chi phi-lgi ich caa viec thkrc hien du an de thuyet phkic cac nha tai trg Ong hO clu an. DO an nen dugc , e(ri den So Khoa h9c C6ng nghe va M6i truang tinh Ha Tay de Um nguOn tai trg cac to chat dia phuang va quOc te. Thu phi xa 19 nut thai tr cac hO che bin Cho cla Nghi dinh 67/2003/ND-CP ye phi bao v mai cruel-1g clici vai mak thai tuan thee nguyen tac "nguari gay 6 nhiern phai va c6 hieu lkrc di nam 2004, cac hO cite pion a Duang Lieu van khong,chit tra cho viec xa nut thai caa h9. Dieu nay la do cac boat dOng che bien dirge that hien beci nhieu 110 gia_clinh san xuat trEn qui mo nho va viec do ItrOng brong nu& thai dr mai hO là mOt ding viec bit kha thi. Kheng cO