Quản lý môi trường và kinh tế học ở Việt Nam: Phần 1

Chia sẻ: Nguyệt Thượng Vô Phong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:126

Thêm vào BST

Báo xấu

4
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phần 1 của cuốn sách "Kinh tế học về quản lý môi trường ở Việt Nam" trình bày những nội dung chính sau: tổng quan nghiên cứu kinh tế về các vấn đề môi trường ở Việt Nam; chi phí xói mòn đất tại chỗ và lợi ích của việc bảo tồn đất tại các vùng núi phía bắc Việt Nam; chi phí xói mòn đất tại chỗ và việc chọn lựa các hệ thống sử dụng đất của người dân vùng cao miền Trung Việt Nam;... Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Quản lý môi trường và kinh tế học ở Việt Nam: Phần 1

0 ) 1CHUONG TRINH KINH Tt VA MOI TRUONG DONG NAM A (EEPSEA) , VINH T HOC QUI4N MOI TRUONG meT NAM , Bion soon BUi Dung The va Herminia Francisco BiOn dich TrAn Thi Kim Chi F-110u dinh Priam Khanh Nam ta. t 71-171-4 ILI - ., fl 'E 1 ! -T. F.,,,f,..•: 7- - .. --i A NGI;yEy y,,..\ i T ;;. !rco C:;i h!INii _ r NHA XUAT BAN KINH TE TP. Ho CH( MINH Pu8,19eG IICUSE
3 KINH TE HQC VE QUAN LV MOI TRUONG 0VIETNAM . MVC LUC DANH MIX TAC GIA 5 7 Lb' TVA CHUIONG 1: TONG QUAN NGHIEN KINH TE VE cAc VAN -DE MO! TRUONG 8 VIETNAM BUi Dung The vã Hermenia Francisco CHUtING 2: CHI PHI Xel MON DAT TA1 CHO VA LQI iCH att. VIEC BAO TON DAT TAI CAC YUNG NOI PHIA BAC VIET NAM 22 Trail Dinh Tinto CHUONG 3: CHI PHI X051 MON DAT TAI CHO VA VIEC CHQN LVA CAC HE THONG Sir DUNG DAT CUA NGUtil DAN VONG CAO MIEN TRUNG VIET NAM......45 Bid Dung The CHUQNG 4: HO QUA MO! TRUtiNG VA CAC PHUONG AN KIEM SOAT O NHIEM TRONG SAN XUAT CA TRA NUOI AO 0 BONG BANG SONG CiTU LONG - TINH HONG NGH1EN CO.0 HUYEN THOT NOT, THANH PHO CAN THO 63 VO TN Lang, Kji Quang Vinh, vii Ngô Thi Thank Trtic CHUONG 5: PHAT TRIEN CHAN NUOI BO stiA: cAc U LVY MO! TRUONG VA CAC PHUONG AN KIEM SOAT 0 NHIEM 6 HA NQ1, MIEN BAC VIET NAM..88 Nguyen Odic Chinh CHUONG 6: CAC DOG CO KHUYEN KH1CH QUAN LV NUQC THAI TRONG 107 CAC KHU CONIC NGHIEP 0 VIET NAM Le Quang Thong vii Nguyen Anh Ngpc CHUONG 7: CAC PHUONG AN KIEM SOAT O NHIEM CHO CAC LANG NGHE TRUYEN THONG: TiNH HONG LANG [WONG LIEU 128 6 BONG BANG SONG HONG, VIET NAM Nguyen MP Dung vii Trait Thi Thu HO
4 KINN TE I-1QC VE QUAN Lt MOI TRUQNG O VI :ET NAM CHUONG 8: TUAN THlI QUI DINH MO) TRUONG 0 CAC xubNo SAN xuAT WI( TINH BAC NINH VIETNAM 150 Nguyin MElu Dung CHUONG 9: TAC BONG CUA TV DO HOA THVONG MEM DOI vOi 0 Nintm Sic NcHIEP: BANG CHITNG THVC NGHIEM it VIETNAM 172 Phgni Thai Ifun, 81,/ Anh Tuan vâ Nguyin Chink CHUONG 10: NHU CAU CAI THIEN NCH V11 CAP NUOC GOA CAC HO CIA DINH O THANH PHO HO CHI MINH 199 Phgtn Khanh Nam ve Trait NJ Hang Son CHUONG 11 DANH GIA LQ1 iCH KINH TE ODA VIEC BAo TON DI SAN VAN HOA: THANH NA Mii" SON DI SAN THE GIOI 0 VI ET NAM 224 Tran Haw Tulin
KINH TE HQC VE QUAN Lt MOI TRUONG 6 VI“ NAM 5 DANH MIX TAC GIA Tien si Herminia A. Francisco, giam dc Chucrng trinh Kinh te va Mai tnrerng Dong Nam A, IDRC Singapore. Email: hfraneisco@idrc.org.sg Tien si Bui Dung The, trutng phong Khoa h9c vã C8ng nghe, Hqp tac QuOc te va Dao tao Sau dal hoc, truemg Dai hoc Kinh t Hue, Viet Nam. Email: buidungthe@dng.vnn.vn Tien si Tran Dinh Thao, Ph6 tnrerng khoa, Khoa Kinh te NOng nghiep va Phat trien Nang them, Dai h9c NOng nghiep Ha N0i, Via Nam. Email: thaoktl@hua.edu.vn Thac sr VO Thi Lang, Khoa Kinh te va Quan tri Kinh doanh, Dai hoc Can Thu, Viet Nam. Email: vtlang@ctu.edu.vn Ong Ky Quang Vinh, Trung tam Giant sat MOi truemg Can Thu, thanh ph a Can Tha, Via Nam. Email: kqvinh@ctu.edu.vn; quangvinh@cantho.gov.vn Ba Ngô Thi Thanh Tr6c, Khoa Kinh tE va Quail tri Kinh doanh, Dai h9c Can Thu, thanh ph6 Can Thu, Via Nam. Email: rattruc@ctu.edu.vn Tien si Nguyen Quoc Chinh, trueing be.) mon Quan tri Kinh doanh, khoa Ke wan va Quan tri Kinh doanh, Dai h9c, Wing nghiep Ha N0i, Via Nam. Email: nqchinh@yahoo.com; nqchinh@vnn.vn Tian si Le Quang Thong, Dai h9c Ming lam, ThO Dfrc, thanh ph 6 110 Chi Minh, V rat Nam. Email: lqthong_kt@hcinuafedu.vn • Ong Nguyen Anh Ng9c, ph6 giam d6c Trung tam Xilc tien Timone mai vã Dau tu thanh pho HO Chi Minh. Email: anhngocitpc@gmail.com Tien si Nguyen Mau Dung, ph6 triserng bO mon Kirsh tE Moi twang va Tai nguyen Thien nhien, khoa Kinh te Ming nghiep va Phat trial Nong thon, Dai h9c Wing nuhiep Ha N0i, Viet Nam. Email: hau 2000@yahoo.com Tien ST Trail Thi Thu Ha, 130 mon Kinh ta, khoa Kinh te va Quin tri Kinh doanh, Dai h9c Lam nghiep Via Nam, Ha N0i, Viet Nam. Email: hafu v200 I @yahoo.com, h a.tranth ith u@wur.n I
6 KINH TE HQC VE QUAN Lt MO! TRUONG 0 VIBT NAM Tien si Pham Thai Hung, khoa Marketing, True:mg Dai hoc Kinh te QuOc clan, Ha N0i, Vie't Nam. Email: hungpt68@gmail.com Giao su Tien sr Büi Anh Tun, phO hieu truang trueng Dai hoc Kinh te quoc dan, Ha N0i, Viet Nam. Email: buianhtuan@neu.edu.vn Pito giao str Tien si Nguyen The Chinh, pito vin tnrOng, vien Chien luvc Chinh sad) Tai nguyen vã MOi trunrig (ISPONRE), BO Tai nguyen thien nhien va moi trunng (MONRE), Ha N0i, Viet Nam. Email: thechinh@fpt.vn Ong Pham Khanh Nam, bo mOn Kinh t Mai trunmg, trueng Kinh doanh, Kinh te va Luat, Dai hoc Goteborg, Thu), Dien. Email: pham.khanh.nam@economics.gu.se Ong Tr'an VO Hung Son, khoa Kinh te Phat trien, Dai h9c Kinh te thanh Oa HO Chi Minh, Viet Nam. Email: sontran@ueh.edu.vn Tien si Iran Hitu Than, khoa Kinh te va Phat trien, Dai hoc Kinh te Hue, Viet Nam. Email: tuantranhuu@yahoo.com
KINH TE HQC VE QUAN Lt MOI TRUONG O VICT NAM 7 LOT TI.J'A toi rat vinh dv gied thieu quyen sach "Kinh th hpc ve Quan 19 Moi truerng Viet Nam" den ban dpc, nhir ban là sinh vien kinh te, hpc gia, nha hoach 'ng dinh chinh sach, hay nhA lam luat dang tham gia Niko ding cuee bao ye trail tnrerngs er Viet Nam. Quyen sach nay IA mot an ban citing hie cüa Chucrng trinh Kinh to vã Moi tnrong Dong nam A (EEPSEA), phU hpp veri dinh haring chinh sach cüa nha nuere Viet Nam sap teri dim kinh te hpc vao viec quan 19 tai nguyen thien nhien va moi truerng. .Viet Nam la met fiat mac giau tai nguyen thien nhien. Viec bao ye Nth bao ton nguon tai nguyen nay la vo ding quan trpng nham dem lai phue Igi cho the he hien tai vã cat the he Wang lai. An ban nay se la mOt thing gop quan trpng cho n6 km cña Chinh phit nham cal thien vi'ec quan 19 m8i truemg, can d8i gifra tang tnrerng kinh te va ban ye moi truerng cling nhu xay dyng nang lye quan 19 moi tnrerng. T8i kSr vpng cac nha hoach dinh chinh sach moi tnthng va cac nha quan IY se nhan thay guy& sach nay cei the phue vp danh gia tot han the dy an mil tnrerng, xay dyng cac chinh sach va qui dinh bao ye m6i truing vã quan 19 viec sir dung tai nguyen thien nhien mOt each him hieu hon. 181 cling tin rang sinh vien NIA nha nghien ciru quan tam den linh vrc kinh te hoc mai triKmg nhu mOt chuyen nganh se nhan thay cac phuorng phap luan nghien cfru dugc mo tã trong quyen‘sach nay c6 the gulp phan tich vã de ra cac giii phi') viing chac cho the van de moi triremg etla dat nut. Thay mat elm BO Tai nguyen va Moi trtrO-ng, toi bieu duang sang kien, nang lye, va sy ding hien tha cac nhA nghien dm Viet Nam thyc hien cac nghien thu trong cuon sach nay. Toi cling danh gia cao EEPSEA da 116 trq xay dyng nang lye cho cac nha nghien ciru Viet Nam trong linh we kinh te m6i twang. 161 by vpng dc gia se sir dung hieu qua nhang tic lieu nay g6p phan dong Op cal thien tinh hinh moi truemg dat nut chimg ta. PHAM KHoI NGUYEN Ba truirng ba Tai nguyen ye Mai truirng
8 KIN!-! TE HOC VE QUAN Lcr MO! TRUONG 0 VIETNAM CHUONG 1 TONG QUAN NCHIEN CUt KINH Tg VI' CAC VAN Dg MO! TIWONG ti VS NAM Bid Thing The' va Hermenia Francisco 1.0 GIOI THItU Trong suet han mOt thap nien, nen kinh te Viet Nam tang truang vài t9 le cao 6-8 phan tram mOt nam. Cling nhu cac woe dang phat trien khac, str tang nuang nay phy thuOc nhieu vao viec sir dyng cac nguon tai nguyen thien nhien. Tang twang lien tyc dat &ye nba hai nhop thi trwang toan cau ding vOl d8 thi hoa nhanh chOng khien cho tai nguyen thrall nhien cua Viet Nam chiu sgc_ep clang ke. Nhang van de rnoi trutng dat nutc dang Oa' duang dau la p nhiem nuac ;fa khong khi, suy thodi dat, suy thodi tai nguyen rung, ton that da dang ‘ sinh h9c, va sir dung nhien lieu sinh khoi cao (MONRE 2004). Nhitng van de nay de d9a sg pith trier) ben viIng cila Viet Nam. Trong n6 Igc giai quyet cac thir thach mOi,truang,cila clat nutc, chinh pht) Viet Nam da xay Ong rnOt khung phap 19 ye tinh ben yang mOi truen, vã hien clang cho thay nhang ket qua ban dau tich cyc. Nam 2003, chinh phi) thanh lap BO Tai nguyen va Moi truang (MONRE) va th6ng qua Chien lugc Bag vemôi truong quoc gia (NSEP). MOt so luat le va qui dinh ve baq ve mei . twang dtrac sda del hay ban hanh mai vã da có hieu Ivy thi hanh. Luat Bao ve m6i twang clugc sfra cloi va thong qua nam 2005, Luat Tai nguyen nu& dtrgc thong qua nam 1998, Luat Bat dai dtrgc thong qua nam 2003, va Luat Da clang sinh hgc dugc thong qua narn 2008. Cac van ban pay la nen tang phap 19 de cai s cach cac chinh sach bao v moi truing, thic day sir dung the c6ng cu kinh te hay cac cling cu dga vao thi tru&ng vã `xa hOi hOa'l cac no lye bao ve mai truang. Tram: thap nien vita qua, ca quan bao ve m6i twang cOa MONRE da day manli cr dyng cac &zing cy dva vao thi twang songt hanh vai the bien phap Ilan!) chinh truyen thong. Quy Bao ye moi truangr qutic gia Viet Nam ra del cam 2002 va cac quy tuang tir dugc thank lap 0 cap tinh ya ,khu vtrc..MOt so loai time va phi lien quan dens moi truang da dtrgc ban hank gan day, Tong theri trg cap pilau boa h9c va thuOc trir say duce bai bo. Cac loai phi bao,ve moi truang doi sten nu& thai dugc ban hanh tO thang 1-2004. Luat mai ye khong khi sach vã the nghi dinh chi) tr9ng den phi 6 nhiem dOi vOl cac nganh cong nghiep va giao thOng cling nhtr the c6ng cy khuyen khich kinh te de khuyen I Vi?t Nam da phat Ong melt chinh sach lien quan den moi thanh phan kinh te trong n& hit bao veinal trtrong. Quo trinh nay dtroc goi la 'xa hOi Ma' quart IS- mai mama va &roc sir dung pith biert trong cac van ban ctia chinh phil
KINN TE HOC VE QUAN Lt MO! TRUONG O VIET NAM 9 khich tuan thu lu'at mei twang citing bao lau ding së c6 hien hit. Quyen sach nay tap hop cac bao cao nghien ciru do cac nha kinh t Viet Nam thuc hien trong mixed nam qua ve, cac van de m8i truerng cang thang nhat er Viet Nam. Tat ca the nghien din deu dirge Chucrng trinh Kinh te va Moi truerng piing nam A (EEPSEA) h6 trg. Cac nha nghien din da phan tich the van de moi truerng cp the thong qua trete lugng chi phi gay ra cho xa hei va met s6 nghien ciru ding danh gia cac giai phap thong qua sir dung phan tich chi phi-lgi ich hay phan tich hie'u qua ye mat chi phi. MOt vai nghien ciru ding xem xet hanh,vi cüa cac chil the kinh te nhu nOng clan, doanh nghiep, va nguti tieu thing nham tim hieu nhiing Ong ca quyet dinh hanh deng sir dung tai nguyen mei twang Gila hp. Chong tôi da lam rO phuong phap luan sir dung trong ck phan tich khac nhau vai hy vpng rang cac phuo-ng phap luan nay se be' ich dôi veri cac sinh vien kinh te quan tam den chuyen nganh kinh te hoc m8i trutng. Chung toi ding k9 vong rang phat hien dm cac nghien ciru nay se co gia tri doi veri ck nha quan 19 tai nguyen thien nhien Nth the nha hoach dinh chinh sach. Chuang ma dau nay duvc chia thanh ba phan. Phan thir nhat trinh bay torn tat cac van de mai truing 6 Viet Nam. Phan thir 2 tong hgp the nghien din khac nhau va phan thir 3 ket Juan. 2.0 CAC VAN DE MO1 TRIA/NG U VItT NAM 2.1 O nhiem nut nhiem nuerc mat va nut ngam ngay cang trer nen nghiern trong er Via Nam. Ngay cang có nhieu ao he, song suet va kenh rach dirge sir dung lam nai chira flute thai eàa he thong thoat nut sinh hot va nutc dial ding nghiep. 0 nOi 0 cac thanh pho lern nhu Ha N0i, thanh ph6 Ho Chi Minh va Hai, Phong, nguiri ta nhan thay cac nguon nu& nay cep mirc o nhian cao gap !lam den mtrai Ian tieu chuan quoc gia doi veri nut mat (nh6m B-TCVN 5942-1995). Theo bao cao cila Ngan hang The gieri (2005), hau het eac ao h6 a telic thanh pith Via Nam dang 6 nhiem vi hien tugng phñ dutng \fa tai nhiem ban‘hau ca. Bao cao nay ding cho thay ming de chat hau ca xac dinh theo nhu cau 6 xy sinh hoc &prig nam ngay2 (BOD5) va ammonium (N-NH4+) trong cac con song 16-n dm dat nut vuert qua trot' chuAn gap 1,5-3 Ian va tong chat ran huyen phü (TSS) trong song h8 va he thong kenh rach vugt qua inirc cho phep gap 1,5-2,5 Ian. Nguen goe chinh gay 6 nhiem nut la hog Ong trong ding nghiep. nong nghiep, boat deng dm clan cu dO thi va dia cac tang nghe truyen thong. Gan nlitr toan be nut thai do thi deu dirge xã ra mei trutng khOng qua xir 19. Theo thong ke so be, chi di 4,26 phan tram tong nut thai ding nahiep dirge xir 19 dap ling cac tieu chuAn mei truerng Via Nam (MONRE 2004 MONRE BOD5 (nhu cau ô xy sinh boa trong narn ngay) la m6t dal lugng do Ming ham luting hut ca trong nut thai. DO la mirc o xy boa an dtrgc tieu thu trong nam ngdy thong qua qua trinh sinh hoc lam phan lnly chat hut co trong nuac thai. Don vi cOa dal luong nay la milligram tren liter (mg/B.
10 KINH TE HQC VE QUAN MO! TRTIONG O VI$T NAM vi Ngan hang Th'e' glad 2005). Nutt thai cling nghiep va sinh hoat !thong qua xir 15r, ntrerc ri tir cac bai rac la nguy'en nhan nghiem trgng gay ô nhiem nu& mat va mac ngArn do sir hien din cac chat O nhia'm nhu kim loai nang, cac nitrat va arsenic dr mac de cao. Hien nay, chi mOt vai bai rac c6 van hanh he fusing xir l nuot thai. O vang Wong thon, nguan gac chinh gay ô nhiam nuerc la nuerc thai tir cac hoat dOng tieing nghiep va cac Lang nghe truyen theing.3 Du lugng thuoc trir sau va [Alan tong hgp ding nhu nuerc thai tir hoat dOng chart nu'Oi gia sac (nhu nuoi b6 sin Ira nuoi lign) gay ra tinh trang pha clufmg va nhiem ban nugc. Co hcrn 1.450 tang nghe ten ca mere. Cac lang nay neu có cac phucrng tin kiem soat 0 nhiem di chang aka thi cling rat han che Nth do 46 id met lucmg nuerc thai khong 10 ra moi tnrang (MONRE va,Ngan hang The glee' 2005). 6 nhieu nth, nhat la ck tang san xuat giay, giet mei gia sac, det va nhuOm, 0 nhiam mite ter thanh mOi quan ngai lern aM veri ngtrai clan dia phucrng \fa chinh quyen. MOt each ca the, 0 nhiam nugc tic dOng trgc tip vi bat lqi len sac Mt& con ngtresi, la mei trong nhiing nguyen nhan gay feu chay, nhie khuan kiet ly tm hinh que, dich ta, thuang han, viem gan A, yi cac benh kSr sinh thing, ding nhiing benh khk. Mang can benh nay c6 the clan den suy dinh duang, thieu mau, thieu sat, kern Slat trien a tre em vl tic vong, nhat la doi ven tre em. 2.2 45 nhient kh8ng khi Mai tnrerng Miring khi Ci hau het cac do thi vi yang ding nghiep deu chiu anh htremg cita cac chat gay 0 nhiem khac nhau nhtr cac vi hat, chi vã nitrous oxide, sulfur dioxide va carbon monoxide thai ra tir phtrcrng tin Fiat) thong, nha may san xuat, nha may din, cac 1116 gia dinh, cang nhang nguOn,i5 nhiem khac. 0 nhiem bui cep a phan Ian cac yang do thi tre'n ca rank; nhieu nai 0 nhiem len den mut bao dOng.,Vi du, ruing d0 bui trong khong khi nhimg thanh pho l&n nhu Ha Nei, Ho Chi Minh, Hai Phong va Di Nang cao gap hai den ba Ian tieu chuan cho pito!) (MONRE 2004; MONRE ye. Ngan hang The gigi 2005). Cac hoat &Ong san xuat c8ng nghiep van la mOt trong nhang again chinh gay 0 nhiem khong khi. Gan nhu khOng mOt co set cOng nghiep lau deri nao ding nlur cac doanh nghiep vira vi nh6 c6 thiet bi 19c bmi hay xfr ber khi dOc. Cac ca set ding nghiep ca k'Srphan bo rai the veri nhieu co kr nam ngay trong cac khu nOi 0 ctia thanh pho. Nhien lieu dau vi than thuang &rye sir dung cho cac nha may cil, xá chat ô nhiem vac, khong ichi. Han nita, nhieu nha may Ion, nhtx cac nha may nhiet then, cac nha may xi Mang vi vat lieu xay thing ding nam ben ngoai cac_khu dung nghiep, vi the khong ph thuOc vao cac bin phapyieni soat 0 nhiem nghiem ngat. 0 nhiem tir nganh giao thein ciin la mOt van chinh a cac thanh pith Ign. SO lucrng xe 0 to a thanh phO ;!1 Minh gia taug nhanh ch6ng dan den ham lugng chi gia tang trong moi 'zic i nghe truyen t'Ing' 15 thulat nga duce sir dung ph6 bin 6 Viet Nam n6i den nhung hoat itUng n 3 thil ding truyen thong.
KINN TE HQC VE QUAN LY MO! TRUONG 0 VIET NAM 11 tnriang khOng khi (bao Khoa hoc 2007). Tuy nhien, ,chat lugng khang khi a neing than nhin chung van con tOt, ngoai trir a met so tang nghe truyen thong ye nhang vimg tap trung nuai Ign va cac trang trai 136 sUa. Vi du, nhieu dan cu huyen Gia Lam er HA NØ1 nhan thay miti‘hai tix cac trai nuai Ign va be Oa krNguyen 2001). Khang khi ô the tang nghe bi a nhiem cha yeu do kh6i dx cac 16 nung sir dung nhien lieu than ail, xa bui va Ichi dee hai nhu carbon monoxide, carbon dioxide va sulfur dioxide vao Wing khi. 0 nhia'm khong khi a met sa noi nghiem trong den mitt ngtraci dan ditaphucrng cam thay kh6 the.. CUng nhu 6 nhiem mac, 0 nhi'am khOng khipting gan lien vol the Ong va sire khoe. Met nghien ciru cila TO chirc Y té The giai vao nam 2001 bao cao rang c6 den 35,7 phan team cac ca nhiem benh h'e' ha hap NIA 22 phan tram cac ca benh piled man tinh IA do 6 nhiem khang khi trong nhA (MONRE NIA Ngan hang The glen 2005). Chi phi hay thiet hai do 8 nhiam kheing khi et HA Nei trerc Itrong khoang mat t9 (long met ngay (Kieu 2005). 2.3 Suy thofii dit va 8 nhiem dit , Viet Nam có gan 25 trieu hecta &At d6c. Nguai ta trot lugng rang 12,5 phan tram dat clac cim Viet Nam, kilo can, bi suy thoai tram treing, da" bi xoi m6n nghiem trgng, va c6 tang dat mat rat ming. Khoang 60 phan tram din tich vimg nñi nay lien Mc bi suy thodi vol 1,5 cm be day tang dat mat canh the tieing nghiep bi mat di m8i nam (Vo 2002). X6i men dat va suy thodi & eac yang niti cao IA do cá cac ye to con tu t ngtriai cling nhu the yau to sinh dia 19. Cac hoat Ong canh tic gay x6i mein nhu phat quang va dot viai cac thei k 66 hoang ngan va dc canh cling doge xem IA nhiing nguyen nhan chinh gay x6i mon dat. Khi hau khac nghiet vâi cuang,d0 mtra lem va dia hinh deic cling lam cho dat vin cao, de 1)1 xoi mein. Mat dat do x6i men lAm giam nang suat !tong nghiep. Tan that dat ding lam suy kit tham thirc ivat ,va tan pha da dang sinh h9c; tao thanh yang xody ?col m6n va suy thodi dat tram trong han. Suy thoai dat khang chi lien quan dan ,t8n that lop dAt mat. dyiet Nam, phan hoa hoc dung trong canh tac IA met nguan chinh gay ô nhiern dat. Sir dung phan h6a hoc & Viet Nam ngay cang tang ca ve so luau lAn elding loai. Tt ra ding phai co den 1.420 loai phan hoa. hoc &roc tint thay den thl truemg. Lugng nhap khau hang nam eim Viet Nam vao khoang 1-1,4 trieu tan phin ure, chi dap Ung met pilau ba nhu cau nOi dia (MONRE va World Bank 2005). Cho dà mire sir dung phan boa hoc trong ming nuhiep tuarig dal that), tang lugng phan sir dung van là ngu6n ding Ice gay 0 nhiam do chat lugng phan bon thap, each sir dung khang dieing va Bong can dal (Le 2001). Vic sir dung thuac trir sau, thu6c diet nam va dm& diet co ,trong Ming nghiep cling IA met nguein dong gop quan tong khac cho 6 nhiem dat 6 Viet Nam. hr nam 1997, tong lugng thu6c trir sau nhap khau dugc giâi .han trong pham vi 2.500 tan Mang duang thanh pham, nhung tOng Itremg thutic trir sau sir dung (chit you trong tr6ng tang th8m 1,2- 1,5 Ian mai nam tinh di mire nam 1990 (MONRE va Ngan hang The glen 2005). NOng (10 cao cña cac chat d6c hai va kim loai nang trong dat lam tang
12 KINN TE HQC VE QUAN MOI TRUONG O VIET NAM ham lugng chAt dec hal dOng thac vat hAp thu, dn den tac &Ong tieu cat IS silt Mt& con nguiri. Viec sir dung tran Ian hoa chat trong ruing nghiep din den tang s6 ca nhiem dec. Nam 2004 co 145 ca — trong dO cO 23 phan tram nhiem dOc thac pham vã 13 phan tram nhiem dec Ma. chat — anh huerng den 3.59 ngueri va gay ra 41 throng hgp tcr vong (MONRE vã Ngan hang The gieri 2005). 3.0 fiNG DUNG KINH TE HOC TRONG PHAN TI CH CAC VAN BE MO! TRUONG U VIST NAM: TONG QUAN Cac tinh huong nghien ciru trong quyen sach nay giUp chüng ta thau !lieu nhiing tit* thach Viet Nam dang phai throng dau trong viec quan 19 tai nguyen m8i tnrerng. Cac nghien cthi bao trim ba chit de chink 6 nhiem nong nghiep vã thay san; ô nhiern &mg nghiep; va nghien Ohl nhu ,cau cai thien va bao v moi Huang. Cac nghien thu trinh bay cac vi da cp the ye eachthirc sir dung cac cong cp va ky thug kinh té mai twang giai quyet ck van de m6i throng. 3.1 0 nhiern trong nfing nghit'p vi duly sin 3.1.1 Xei man dat vet bdo tan AI X6i men dAt do nuot mua chay tran va thAm vao long dat la van de kinh te xã hi va m6i truerng Ian a cac vimg cao dat doc dm Viet Nam. Luang dat ton that cling php thuec vao each sir dung dat cüa ngtthri din. T6n that dat tao ra mai quan ngai Ion vi dieu do 96 nghia la ten that chat him co va dinh duding, - giam con suat gift ntrac eüa dat va giam dO sau dat canh tac. Suy cho , ding, nhang dieu nay dan den giam nang gig va thu nhap tieing nghiep, khien cho doi ngheo cang them tram tong a \rung cao. Nha nghien ciru Tran Dinh Thao do lutng chi phi xoi m6n dAt tai ch6 va ark luong Ii Ich cOa viec that hien cac bin phap bao ton dat d6i Arai nguiyi dan cac vans mai phia bac Viet Nam (chuong 2). Trong khoins thesi gian bay nam, ton that dat a nhang yang khong eó tic bin phap bao ton dat , cao gap, hai Ian so vai a, Mang nai c6 cac Igen phap bao ton tat; Theo gia tri bang tien, dieu nay tuang throng veri mat ton that 1.832 nghin &mg (109,43 USD) mOt hecta theo gia nam 1998. Nghien ciru cho thay rang xoi m6n dAt lam giam ding ke san lugns hoa mau. So sanh nhilng trang trai c6 va khong co cac bin phap bao t6n dat, tat gia. trot Luang rang khi nha n6ng áp dung cac bien phap bao Jon dat, san lugng ng6 giam cham han soya' mat ton that san Kiang 17,4 phan tram khi khong cO hog Ong bao ton dat. Nghien con cling so sanh Igi ich rang cüa ba ky thug bao ton rig th8ng qua sir dung phan tich chi phi-Igi ich. Ba Icy thuat nay la: a) trOng cay che lam hang giau; b) trOng cay Tephrosia candida (cay cot khi) lam hang eau, va c) sir dung ce) va cay che lain hang giau. Nghien ciru phat hien thay viec sir dung cay Tephrosia candida (cay cot khi) lam hang gig] la phuang an hieu qua kinh te nhat trong ba ky thug nay. Nghien thu nay,ciing phan tich sau xa hot hanh vi ciia ngueri dan, trons hog dOng dau ttr bao ton dat. Nghien cat phat hien ra rang chi deli bao ton flat chiu anh huong cña cac dc diem ruing hO, thu Map gia dinh, nguan lac lao
KINH TE HOC VE QUAN TRU-ONG O VICT NAM 13 Ong, va trinh di) h9c van cim chit In) tang nhu sr san có tin dyng Ming thon. t Dee day manh cat boat (long bao ton dat trong khu we, chinh sach nen tru tien thiet ke mOt, qui hoach tong, the ye sir citing dat, cap quyen sir dyng dat cho ngueri dan, to chat dao tao ye san xuat hoa mkt va cat ky this bAo ton dat, ho tro ky thuat cho nguai dan, cling nhu phit trien cac boat dOng kinh te da clang trong khu we. Cling c6 inOt nghien ciru tucrng tu v xoi men dat er cat viing nu' cao nguyen mien trung Viet , Nam duct trinh bay tong chuang 3, trong do nha nghien thu BÜi Dfing The thyt hien phan tich kinh te >col m6n dat trong bon he thong sir dyng dat tieu bleu: a) he thong trong hla cao nguyen, b) h thong trông mia cao nguyen, c) he Wong lam dtra vao cay an qua, và d) he thong trong bach,dan. Sir dyng mo hinh )(al mon-nang suat, , nghien ciru pith hien ra rang he thong trong lea cao nguyen gay x6i mon nhieu nhat, vol ton that ,dat Len den 80 tan/ha mot, nam. Cho dit do• gay,x6i mem than so voi he thong trOng lila cao nguyen, he trong 'Ma cling clan. den tOn that dat hang nam .53 tan/ha mOt 'tam, Van con cao. He nong lam cay an qua it gay x6i mem nhat, vari ton that dat la 40 tan/ha mc)t nam. Do krang theo gia tri ton that thu nhap hang nam, chi phi ca hi tai chis càa xoi men dat trong mOi he thong sir Ong dat tren mOt hecta mOt nam so sanh vol he nOng lam cay an qua la nhu sau (theo thir tv tang clan): 635.000 clang (37,57 USD) (161 voi he trOng cilia; 1.019.000 diing (60,29 USD) &Si vol he thong bach dan; va 1.022.000 &Ong (60,47 USD) doi vai he thong Ida cao nguyen. De xem xet cac yeu tO quyet dinh viec ch9n he thOng sd dung dat, tac gia thdc hien mOt phan tich logit da thCrc. Ong nhan thay viec ch9n he thong sir dyng dat chlu,anh twang ala cac &it diem cim ming 110 nhu trinh dO.h9c van, viec chiem him dat vã thu nhap; chlu anh Imerng cita cac dac diem 10 dat nhu dien tich, dO,docya khoang cach dEn nha ngueri dan; va cling chiu anh Mreing ccia cac Nen so chinh sach Mit( cac chinh skit khuyen khich sir dung dat, cac dich Nip khuyen !tong vã tin citing. Cy the, tap hop bien so chinh sach het silt quan tong khi giai thich six chon Itra phuang an sir dyng dat ala nguti dan cao nguyEn. Ong kham phi them rang,cac chinh sad] can thiep trong qua khir thien lech theo htreing khuyen Ithich trong !trig vã tramg mia. H canh tac !long lam da khong dugc chit y day dn. Han nita, viec thuyet phyc ngtrai dan viing cao lure hien cac hoat dOng sir dyng dat bEn vang nhu h thong nong lam se gAp nhieu thir thach.vi dieu do dei,hoi cat chi phi thiet lap ban dau cao Ong vai viec quan ly he thong phut tap ye sinh h9c N/A kinh te. Them vac) do, npreri dan vimg cao thi ngheo, trinh dO h9c van thap, va song trong mOt men trtrang ttrong dOl co lap. Bi rang buOc bad doi ngheo, ngueri,dan. nhat la ngueri dan tOc thieu s6, khai that dat bang cac he thong sir dung dat gay x6i mon de dap big cat nhu thu birc bath ala h9. 3.1.2 ti nhiem nu& tir hoit dentg until tr6 ng thity sin San xuAt thily san la mOt nganh dang Oat triEn 0 viing &mg bang sOng Cfru Long va tang trderng nhanh cluing trong hai thap Men vim qua. Ca tra
14 KINH TE HQC VE QUAN MOI TRUONG O VIST NAM (Pcmgasius hypoththalmus) la met trong nhang 'coal ca da tran dugc nuoi a (fang bang song Ciru Long. Chuang 4 trinh bay nghien ciru cüa Vo Thi Lang, K9 Quang Vinh va NgO Thi Thanh Trim ve to nhiem do ntrot thai tir cac ao ca tra vao Leah rach va song ngOi a huyen That Not thanh 06 Can Tho. Nghien ciru nay xem xet cac he' Ivy mei tnrang Oat sinh tir viec nuoi ca tra ao va tint hieu cac phtrang an xir 19 ntrac thai kith thi ye mat k9 thuat va kinh te nham giam ô nhiem nuerc xuang 'nice c6 the chap nhan, phñ hop cac Wen chufin mai truing Viet Nam. Nghien ciru cho thay Wong de nhu cau 8 xy h6a hoc (COD) trong nu& thai tir cac ao ca tra IA 34 mg/I, vuoft qua giai han COD cho phep trong nuerc mat (clued 10 mg/I) can cir theo tieu chufin chat Itrang nu& mat dm Viet Nam (TCVN5942-1995, nhom A). Tai suat ô nhlem (PLR) trong san xuat cá tra IA 0,098 kg COD tren met kilogram ca san xuat ra. Tac gia ciing so sanh hieu qua ve mat chi phi dm ba phtrang an Icy thuat s- n có del vol nhOng nguai nu8i cá tra de xir 19 nutc thai tir ao nuoi ca. Ba a phuang an nay la: a) Fle,theing sic khi, b) he thong I9c sinh he nh6 gigt, va c) sir dung he thong dam lay nhan ttao He thong Ice sinh hec nhO gi9t dirge Oat hien la phtrang an hieu qua nhat ye mat chi phi vol chi phi xir 19 trot lugng 1,51 nghin dOng (0,09 USD) met kilogram COD. Tuy nhien, chi phi pay cao hcrn nhieu so vol phi bao ve mei trueng theo qui dinh IA 0,3 nghin dong met kilogram COD. Kha nang chap nhan ba phuang an nay ve mat x5 hei dirge danh gia th6ng qua thao luAn nh6m chuyen de. Phan &Ai chinh eQa nguari nu6i cá xoay quanh sir kieula ca ba phtrang An deu can them dat, cung Ung din day dñ, va von dau lir dang Ice; tat ca deu la nh&ng dieukien rang buOc quan tong doi vài ngtrai nue' cá. Khi dirge yeu cau xep hang ba phuang an vai dieu kin la chinh phi' se thkrc thi nghiem twat the qui dinh moi trueng, c6 50 phan tram nguti dan ch9n sir dung he thong I9c sinh h9c nh6 giet va 36 phan tram chi:NI he theng suc khi. M'et se ngtrai tham du khao sat (14 phan tram) tir choi xep hang cac phtrang in, cho thay h9 phan del bat k5' de xuat hoat Ong phii hop \Rai cac tieu chuan m6i twang nao. Tat ca d'eu de nglii rang nha nutc nen lap dat cac cong nghe dual clang thi diem truck tien de chimg minh ket qua van hanh. 3.13 Chin Huai be sia Nganh nue' 1345 sera a Viet Nam phat trien nhanh chang trong nhiing nam gan day, dac bit la & the yang ngoai 6 mien bac. BO sfra chit yeu dutc nuoi bei cac he gia dinh nong dan nho IchOng c6 dit nguon Jut de bio•ve moi throng. Do do, nglie chan nuoi be sita gay ra met s6 van de 6 nhiem, nhat la 6 nhiem khong khi va mac. 0 nhiern khOng khi do phan he la met van d'e nghiem trong vi cac chuang bo a gan hoac gait lien \red nha clan. Nutt thai tir cac trai chan nuoi thutng kitting dirge xir 19 vA duce xa truc tie!) ra vutn, ao, va sOng ng6i, lam ô nhiem cac ngu6n nut nay. Dieu nay gay ra chi phi y te to Ian cho nguiri clan song trong khu we. Nhà nghien cut Nguyen Quoe Chinh danh gia the cong nghe kiern soat t
K1NH TE HOC VE QUAN MO! TRISONG 6 VIETNAM 15 nhi6m s'An có d6i vai nguari chAn nuoi be, scra a huyen Gia Lam ngoai ô Ha N0i, Viet,Nam (chtrcrng 5). Cac phucrng an dugc danh gia bao gam: a) Phtrong an truyen th6ng cho phan vao ho hay ncri chira on dinh trong vuon gan chung be, b) Lap at cac he thong biogas mai vom co dinh qui mo Ian hay nho, va c) thu On chat thai qua ngtriyi trung gian. Thong qua qua trinh xep hang bang each ket hgp cac chi bao kha thi ye kinh te, moi tnrang va thut te, he thong biogas xem ra la phucmg an kiEm soat 6 nhi6m tot nhat cho cac vimg ngoai 6 Ha NOi. Tuy nhien, viec xüc tien cong nghe nay va'n bi rang buOc bed nhang yeu to nhu thiet ke icy tit*, chi phi dau tu ban dau cao, ky nAng xay dpng bat cap ciia ngual lao Ong /tong thon, va hog dOng‘nau An truyen thang sir dung cac dang nhien lieu khac.Nghien ciru kien nghi rang chinh phU Viet Nam nEn 116 trg k9 thuat va tai,chinh, dugc yem trg bang cac chien dich dao tao gido due 9 thirc, nham khuyen khich áp dung he th6ng biogas. 3.2 6 nhiem cling nghib 3.2.1 O nhilm nut viz khu cong nghtep Sp ra dai cüa cac khu cong nghiep Cryiet Nam la mobt buoy tin quan trcong trong qua trinh c8ng nghiep h6a. Vo so khu cong nshiep dugc xay Ong tir nam 1993 tren khap dat nutc. Dieu nay ngp 9 nhu cau ngay cang tang ye dam bao hoat Ong ding nghiep phü hgp vâi cac qui dinh quan 19 nu& thai. Cho dü cac co quan hot quan cid cai thin hoat Ong quan 19 khu cong nghiep trong nhimg flair' gan day, cac bin phap kiem soat ô nhiem him hieu van c6n han che. Nhieu khu ding nghiep kh6ng xay Ong cac nha may xii. 19 nut thai tap trung va la mOi de d9a to Ian dOi vol chat lugng nuot trong meti twang. Tinh trang thieu cac nha may xU 19 nut thai, pnhat la cac nha may xir 19 nuot thai chung (WWT), ding veri cac qui trinh kiem sok khong phii hgp, dA dan den_tinh trang co lung nuerc thai khong 10 chtra qua xti 19 xa ra s6ng ngoi. nhiem ntrac nghiem trgng dang xay ra & song Doug Nai (tinh Bong Nai), song Sal Gem (thanh pith Ho Chi Minh) va song ,Thie Vai (tinh Ba Ria Viing Tau). Dieu nay lam phat sinh cau hoi ye nhang yeu to nao gay ra tinh trang nay va phuan phap ph6 hgp dé giai quyet van dE nay la gi. Dieu nay cling cho thay ,g nhu can can c6 qui dinh kiem soat, ctrang che thi hanh, va cac dich vi,i h6 trg him hien hem. Nghien can dm Le Quang Thong va Nguyen Anh Nage (chuo•ng 6) phan tich hoat dOng quan 19 nude thai trong cac khu ding nghiep chinli & thanh pho HO Chi Minh, va cac tinh Binh Dining, Dong Nai va BA Ria Wing Tau. Nghien cho thay rang mat dO xit 19 nude thai trong nhieu khu cang nghiep con thap; nhieu khu ding nghiep va cac nha may hoat Ong ben trong khu cong nghiep khong dãu tu vao cac nha may xir 19 nude thai chung, va nhieu cong ty (ngay ca nhitrig c6ng ty c6 ket n6i vol cac nha may xir 19 nut thai chung) ding quyet dinh khans tuan thU quy dinh xir 19 nude thai. Nguyen nhan ctia tinh trang nay la do thieu von dau tu, hog Ong cuorig che thi hanh luat yeu kern, mirc phat thap doi vOl hanh vi khong tuan thü, va ccr cat' le phi xir 19 nufac thai khong pha hgp.
16 KIN! TE HOC VE QUAN UN> MOT TRUONG 6 VI“ NAM Nghien dru nay phat hien ma so' dre'u kin rang buOc hay ye tS can trer tu viec xay clung cac nha may xit 19 nuec thai chung trong mot khu ding nghiep. DO la tinh trang thieu nguon Itrc tai chinh, dien tich dat han che, hay t9 l'e doanh nghiep hoat dOng trong khu ding nghiep thap. Neu kheing ce, sfrc ep tir chinh phit, cac khu ding nghiep nay c6 the se kitting dat mac tru den cao cho viec xay dtmg cac nha may xcr 19 nuerc thai chung. Nghien dru ding cho thay cO nhang yeti to anh huang den hi'eu lye cUa cac bin phap kiem seat O nhiem trong cac khusong nghiep, bao gom each that thuc hi'en kinh doanh dia cac ding ty ca sei ha tang, loai hinh nganh nghe hoat &Ong trong khu &Ong nghiep, Ira loai nha dau ttr. Cac khu,cong nghiep a bon dia diem nghien thu phai ducmg dau Ira cac van de trong kiem soat a nhiem nuot do cac nha may xfx 19 nu& thai khang hieu qua cling nhtr kh6 khan trong viec dinh lugng phi xif 19 phi] hap va giam sat sty tuan thit ctia cac nha dau tu. Them vao do, chinh quyen môt vai nai i.ru tien thu ha cac nha dau tu vao khu cOng nghiep han la rang buOc h9 vâi the qui dinh kiern sok o nhiern nu&c. Nghien thu nay ket luan rang cac chinh sach kian ,soat c 0 nhiem nude dOi voi khu cong nghiep 0' Via Nam dirt khoat can dtrac cal to. 3.2.2 Clic !Ong nghe truyen thong Cac lang nghe truyen thong la mOt net van h6a drat hinh cüa ming then Via Nam. Cac lang nghe thtrang tap trung nhieu h0 gia dinh (thuerng la hon 30 phan tram h0 gia .dinh trong Lang) tham gia vao mOt loai hinh boat Ong kinh doanh. Tir khi doi mai nam 1986, Oat trial lang nghe truyen thong duct nha nuot khuyen khich. Tir dO cac lang ngh'e' truyen ,thong dirge tai thiet va phat trién, nhat la er khu \Tut &Mg bang sting Hong von c6 dien tich dat canh tac tren dau nmeri Wang dOi nh6 so vori cac viing khac a Via Nam. Khong co phtrcing,tien kiem soat ô nhiém. cac lang nghe truyen thong xã Luang flax thai Bong lo ra moi twang. Trong chtrang 7, cac nha nghien cat Nguyen Mau Dung va TrAn Thj Thu Ha phan tich he Ivy ma twang cüa hoat dOng chE bien san va hieu qua ye mat chi, phi cita cac pinning an kiem soat 0 nhiern tai langpghe Throng Lieu Ci (long bang song Hong. Trong_nghien thu nay, h9 nhan thay nutc, thai tir hoat Ong che bien san gay ô nhiem nghiem trong trong lang, clan den ty le mac benh cao nhang can benh nhtr dau dau, dau lung, benh hO hap, kich frng da, dau da day, dau mat, va ung thu. De giam 0 nhiem mOi twang lang Duang Liu, ha phuang an kiem soat 0 nhietn, duct Net ke va danh gia: a) mot nha may ica 19 nh6 cho mOi hO gia dinh chE bien san (pluming an 1); b) mOt nha may xcr 19 cho tnOt nhom 110 che bien sAn (phuong an 2); va c) mOt nha may ?dr 19 cho ca lang (phucrng An 3). Phan tich hieu qua ve mat chi phi cho thay plurang An 1 hieu qua nhat ye' mat chi phi, tie!) theo la pint:mg an 3 va phuang an 2. Cac phuang an nay kin' nhay cam vai chi phi xay dung gia tang. Khi chi phi xay dung, tang them IC phan tram, phtrang an 3 tit nen hieu qua nhat ye mat chi phi., Neu chi phi thiei bi hay chi phi thuOc tha gia tang, se kitting co thay doi gi ye thfr ttr xep han€ ban dau theo chi phi xer 19 binh quan cOa cac he thong. Vi th8, neu chi xem xel
J'a NIG or! liu V4 k61 Mal THIJONG KINN TE HQC VE QUAN Lt MOI TRUONG dM15flIAM' 4(.1; M1 N'''' 17_ /9, LI 7 ., DNB' chi phi xft 19, phuang an xis 19 nu& thatt r cap d9 119 ca e se tfarc egg-- c nhung neu chi phi xay clung, gia tang, thi xay clung he thong xit 19 cho ca lang se IA phuang an hieu qua nhat ve mat chi phi. Nghien env cling thgc hien phan tich kha nAng chap nhan cUa xA hal 46i veri ba phucmg an thong qua thao Juan nheim chuyen de. Phucmg an I, xay d\mg mat be chin ngam dung tich 45 mi3 a rdeii h gia dinh, la tuang 48i kilo khan vai hau het Gee he) do han che ye khong gian. ,Phuang an 3 (trot chap nhan rang rai nhat; phuO-ng an nay c6 chi phi xit 19 thap nhat tren mat met khOi nuerc thai vã co clit ch6 de xay dung phuang tin xi( 19. Phucmg an nay cling dirge xem IA de nhan dirge su 116 trg tai chinh Ara giai quyet them ding van 46.8 nhiem nu6c trong lang. , Mat nghien cfru khac cOa Nguyen Mau Dung (chuang 8) tim hien 19 do . khien the nha may giay & xä Phong Khe tinh Bac Ninh kh8ng tuan th8 cac qui dinh mai truing. Nghie'n cum eho thay do mite 40 tuan thit luat moll twang thap, nen chi phi tuan thu thgc tE cOa cac nha may giay trong xa" thap ban . nhieu so veri chi phi tuan thU hoar! toan. Chi co mat vai nha may vi pham chap hanh nap phat vi pham qui dinh mai truang..Nhang yeu to quan trong anh huang den vie tuan dui luat moi twang bao gôm loai nha may, vi tri nha may, va trinh do' hoc van cita chU nha may; Nhang nha may nam trong khu citing nghiep tuan th8 qui dinh mai true:rug tot han saver' nhang nha may ben ngoli khu cong nghiep. L9 do chinh khien cac nha may kheing Wan thii qui dinh la chU nha may kheing am hien day in ye qui dinh m6i truamg. thieu nguOn Igc tai chinh, khong gian lap &at he thong 'dr 19 han hcp, mire tien phat thap, va nang Ivy cueing che thi hanh han che cUa chinh quyen dja phuang. Nghien thu cling phan tich kha clang chap nhan cita xA hai 46i yeti hai phucmg an xit 19 nu& thai: a) thiet lap mOt he thong xft19 ca nhan (phuang an 1) vã b) thiet lap mat he th6ng xi( 19 cho mat nham nha may er gan nhau (Outing an 2). Phan tich duce thgc hien thong qua thao luan nhom vol mat so tieu chi nhu,tinh kha thi ye dia diem, tinh kha thi tai chinh, ,hieu qua kinh te, kha nang chap nhan ye mat van hoa, vã kha tiling thgc hien ye mat hanh chinh. Ve hieu qua kinh to, phuang an 2 c6 hieu qua ve mat chi phi han so yeti phuang an 1 (chi phi xit 19 Ian brat la 2,64 nghin dong/m - va 3,14 nghin dong/m3). Cac um diem khac cUa phuang an 2 bao gôm c6 du ch6 dé xay dung he thOng, c6 the ,chap nhan ye mat van boa, de dugc h6 trg và de quan 19 tai chinh hem. Vi the, da s6 nguai tra lai khao sat (91:67 phan tram) thich phuang an 2 han. Tuy nhien, thgc hien plurang an nay can co hanh clang tap the dia nhieu thanh phan lien dal, bao gOrn clan vi quan 19 moi twang clia phugng, ity ban nhan clan xa, vã chinh the cha nha may giay. 3.2.3 Ti do hoa Maytag niqi Cal each chinh sach thuang mai nhu mat thanh [Than cat yeu cua g6i cai each tir,dau thap nien 90 dA chuyen hOa dat ntrac Viet Nam tit mat nen kinh te thay the nhap khau thank mat nen kinh te tg do hoa cao. Nen ,kinh te Viet Nam trer n8n ngay cang m& cin truerc die ap lye thi truang queic te v64 ski. tang
18 KINN TEHQC VE QUAN L'5?. MOI TRUONG O VIETNAM twang hoat clang xuat nhap khAu n tuncmg trong hai,thap niOn vita qua. Tang throng xuat khau trong nira dau Map nisei) 90 chfi yeut tir cac mat hang nong san, chiern binh quan 45 phan tram tong kim ngach xuat khau. Tir 1997-2004, kim ngach xuat khau &Ong nghiep nhe da vugt len tren kim ngach xuat khau ruing san do sg tang truemg nhanh chat-1g cüa cac nganh may mac, giay dep va thily sin, ding \fed sty suy gram gia thE gi6i dôi veil the mat hang ruing san ma Viet Nam, xuat khau chit you ,(Ngan hang The gi6i 2006). Ciing 'wed tang truerng xuat khau cao, nhap khau ding ma (Ong binh quan 21 phan tram mOt nam trong giai doan 1990-2004. Nguyen vat lieu, nine', lieu, thiet bi .va may moc cho,san xuat nOi dia chiem da s8 trong cac giao dich nhap khau, binh quan len den 90 phan tram tong kim ngach nhap khau. Nghien dru cña Pham Thai Hang va cOng sij (chtrang 9) phat hien ra rang tg do hoa thuang mai lam tram tr9ng them tinh trang 8 nhi8tn ding nghiep 6.,cap dO,cloanh nghiep va cap ,c10 nganh. 0 nhiem cong, nghi6p tap trung nhieu a mien Wing nam b0 va Wong bang sOng Hong 0. mien bac. Cac san pham gray, h6a chat, phan bOn, sat thep,_hang det may, thgc pham va nut giái khat nam trong so nhOng nganh 0 nhiem nhieu nhat. Cac doanh nghrep nha nut trung uang dugc xac dinh IA thanh.phan chinh g6p Wan say 0 nhiem ding nghiep. Neu cac yeti to khac khong dOi, thi cir giam 10 phan tram [hue quan binh quan trong s8 së dan den tang mire 0 nhiem them 0,21%-0,33%. Anh huang dma thuang mai xem ra manh nhat doi veri 0 nhiem khong khi nhung it han trong truong hgp 0 nhiem chat dOc. Sr danh di giaa W. do hoa thucmg mai va 0 nhlEin c6ng nghiep that clang lo ngai khi Viet Nam vita gia nhap TO chtic Thtrang mai The gied (WTO) va cac bier' phap day manh ti do hoa thtrong mai sap duct tier' hanh. Nghien ciru nay cho thay can co mOt nhan thirc cong khai han ye sty danh doi gitra ft do Wm thuang mai va 0 nhiem, nhat la khi thgc hien nhiem vu danh gia mai truerrig chien lute meri duot ban hanh gan day et cap dO nganh. Can xem xet viec day manh cal cach thaang mai trong mOt bôi canh bao quat va can giai quyet cac anh hunng ti8u cgc tiern nang dal veri môi truerng bang cac bien phap chinh sach phü h9p. CfrOng che thi hanh cac qui dinh moi_truong va bao dam sao cho viec Ung dung ding nghe thong tin la than thien yeti moi tnrOng ding het son quan ming. 3.3 Gia tn ciia cal thin mM truirng 3.3.1 Cung ting fluor sgch tiot tinh co khoang 80 phan tram dan s6 Vi6t Nam tip can ntrot u6ng sack DO thi boa dang dien ra vori nhip dO nhanh chong va viec dau tu dang ke vao co sa ha tang d8 thi ding alms cao dich vu men truemg can phai bat kip qua trinh do. MOt tj, h dan so do thi dong dUc dang song trong cac khu vgc co dich vg, he thong nut, ve sinh, thoat nu& va dunng sá yeu kem va bat cap. Chi rieng thanh phi) HO Chi Minh cid co 300.000 nstreri sling tong nhting khu nhu thE (NOM hang The gioi 2007). 0 Viet Nam, that bai thutng xuyen cüa cac chr an cai thin nut do thi IA nlitmo kinh nghiem dat gia do cac nha cung cap thieu hieu brat ye nhu can nut dm cac Flo gia dinh, nhan khau h9c hO gia dinh, tinh trong
KINH TE HOC VE QUAN MO! TRUONG 0 VIcr NAM 19 tai chinh, va hanh vi sir dungntrac cim ha. H'e qua sau ding la khang dap (mg dime nhu cau cim dan chimgye dich vi mot sinh hoat ding tin cay (WSC 2002). Ck h0 gia dinh a thanh pho Ha Chi Minh hien dang sir dung nguon ntrot , may chat bang kern kitting clang tin cay Ira tra tien mac hens thing Mang dOi re. Nhieu h0 cling sir dung the nguon mite khk nhu mite gieng khoan cho the nhu cau sinh hoat hang ngay. Nghien ciru ella Pham Khanh Nam va TrAn Vo Hung Scm (chuang 10) dirge time hien trong bOi canh ngay cang có nhieu van dé cung irng nut sinh boat trong thanh pho, va dã lam ro sir can this& phai tru den cho nhu cau nguai tieu dung trong qui hoach cung cap nut. Nghien ciru nay trac , Itnyng so thich hO gia dinh doi veri cac dich vu cap nuerc cai thien a thinh pho Ho Chi Minh thong qua sir dung ma hinh Danh gia niau nhien (CV) va M6 hinh ,ch9n lva (CM). Nghieuciru cho thay nhieu ha gia dinh dang chi tieu nhieu tien de clai ph6 yak nguon cung nut chat luang kern, khong ding tin cay hien nay. Tuy nhien h9 van san long chi tra tir 148.000 clang (9,61 USD) den 175.000 'Jong (11,36 USD) binh quail mat thing de cal thien nguan cung nut, cao hcrn khoang 35 phan tram den gap deli so voi chi phi nut hien nay. Nhirng ha sir dung rank may san long chi tra 3,5 phan tram thu nhap hang thang cho dich vu cap mrac Si thien trong khi t9 le nay trong nhang ha chua sir dung nut may la tir 4,1 pfla'n tram den 4,6 phan tram, thy theo viec sir dung phan tich CV hay CM. Usac luang phiic Igi thq dirge tir hai phuang phap (CV \fa CM) thi khong chenh lech ye mat thong ke. 3.3.2 &la tan di san van hod Cac nut dang phat trien c6 nhieu canh quan dirge &Ong nhan la di san van h6a the Oa' eita Lien hiep,quac,(WHS); Ding tiec thay, nhieu di sin nay hien dang trong tinh trang xuong cap va het slit can dirge phue hoi ton tact thOng qua cac , chuang trinh phuc che va bao t6n. Thanh dia My San, mat di san van h6a the giai tha UNESCO 6,tinh Quang Nam, Viet Nam dang c6 nguy ca suy thoai nghiem trong. Van de can dirge giai dap la lieu xa hai c6 clanh gia cao cac di san nay hay khong,,vOn la the hang I-16a cong toan cam, va lieu Igi ich Sc di san mang lai c6 MI dê bien minh cho chi phi bac) ton hay khong. Nghien eith ella Tran Him Tun (chircmg II) co gang tra l&i nhang eau h6i nay thong qua mat tinh huong nghien eau tai thanh dia M9 San. Tac gia sir dung hai each tiep can ba try Ian nhau — Danh gia ngau nhien (CV) va Thuc nghiem chon Kra (CO — de suy ra gia tri ma ,khach tham quan trong nut va nut ngoai danh gia viec bao ton quan the den dai nay. Mire san long chi tra trung binh (phi tham quan) de bao ton My Son trong nghien dm CV Ian luyt la 7,97 USD, 1,67 USD, 2,53 USD, vã 2,11 USD den yeti du kith rank, ngoai den M9 San, du khach Viet Nam den M9 San, du , khach Viet Nam den khu %VC va ngtrai clan dia phuung. Trong khi do, cac ket qua nghien ciru CE cho thay mat du khach mot ngoai twang thanh den M9 San san lOng chi tra phi tham quan 6,21 USD de thay dOi hien trang thang qua tithe hien ke hoach bao ton. Nghien ciru cling nhan Elk/ mat ha gia dinh dia phuang & tinh Quang
20 KINH TE HOC VE QUAN MO! TRUONG 6 NAM Nam san long chi tra 2,14 USD cho sr thay 461 Prong ttr. Hai phinyng !Map, CV va CE, cho cat ket qua het sot turns ttr nhu nhau va dieu nay cho thay bang chang kiem dinh hei W. TrOn cac ket qua 141 de phan tich cho thay them rang chi lieu CV va CE có cang ca thu sà thich ca ban. Nghien thu cho thy lam tang chenh lech phi tham quan gifra du khach nuerc ngoai va du khich Viet Nam den My San se lam tang doanh thu va c6 the dim bao c8ng bang xã Wei nhieu han. Co cau phi tham quan toi tru nhu the cling glop lam giant tinh trang the nghen a diem tham quan ,va dat dirge hai mut tieu la tao doanh thu va bao ton di san. Tuy nhien, ccr the dinh gia nay se kh6ng lam giam tinh trang tat nghen gay ra beri du khach Viet Nam: Tic gia - cling dua ra 9 taerng áp dat mot ea cau dinh gia phan bit theo ma de giam s8 du khach Viet Nam vao maa cao diem. Cat ket qua cho thay neu viec dau ta chi daa tren ca sir phi tham quan, thi mac bao ton My San se khong to' tru cho ban than di tich va cho xä 4.0 KET LUAN , Viet Nam da dat dugc nhieu tin be trong viec thgc hien,qui hoach qu6c gia ye Oat trier) b8n v&ng va moi twang 1991-2000. He thong bao v m6i trtrang trong met ,khung phap 19 kha Wing chat da dtrgc thanh lip va nhiing thanh tgu buerc dau kha hira hen., Vi dv, ô nhiem va suy thoai mOi truong met vai nai da dirge ngan than phan nao, chat lugng moi truang cal thin dang ke & nhang dia phtrorng cii the Nth nhang van nan m6i twang cang thang nhu ; pha rang dang dirge giai civet. Bao v moi truang her nen `xa POI hoa' veri nhieu doanh nghiep dang d'au ttr vac) viec ap dung cac tong nghe than thien mOi twang va xay dang cat phuang tien xa 19 chat thai. Tuy nhien, nha nhin nhin tong Chien lugc Bao ve moi twang quOc gia cho den nam 2010 va TAm nhin den ,nam 2020, co nhang thach that mei truang to lern ma Viet Nam phai throng dau trong nhang nam sap den, chang han ninr sty danh dOi gilla tang throng kinh te va bao tan m6i twang, ca ser ha tang ky thuit 161 theri, va nang lac quan 19 moi truang bat tip (MONRE 2004). Nhu minh h9a qua cat nghien eau trong,an ban nay, nghien ciru kinh te m6i true:mg c6 the gill') dam bao c6 sly danh dOi khan ngoan va cal thien hieu qua sa dung ngu8n Ivy trong bao v mOi twang thong qua viec giap thau hieu chi phi va Igi ich caa cac heat (long bao tOn cling nhu hanh vi cUa cat doanh nghiep va ca nhan tren phucrng d*-t dap ling trach nhiem moi throng càa hg. Vai trap quan trong cña kinh te hoc mei throng dä dugc tong nhin a Viet Nam nhu the hien qua qui dinh trong Chien huge quoc gia bao ye moi truong la phal thtrc hien cat nghien cau de áp dung him hieu cat tong cv bao ye m6i truang nlar thue va phi; Oaf) pH!) phat thai va han ngach chat thai; tin dung moi trtrang,, nhtrgng quyen mei throng va cac tong cc' khuyen khich hay khong. khuyen khich tai chinh khac. Chang ta hy vong rang quyen sach nay se that day nghien thu sau xa han trong linh vac kinh te moi twang de ho trg va mang lai tic giai phap thgc te cho the van de mai truang a Viet Nam.
KINN TE HQC VE QUAN Lt MOI TRUONG O Vitl' NAM 21 TAI LIEU THAM KHAO Bao Khoa HOC. 2007. Thanh ph 6 Ha Chi Minh: Khang khi bi ô nhiem chi. http://wvvw.khoahoc.com.vn/doisong/moitruOng/thamhoa/17153 TP HCM Khong khi bi o nhiem chi.aspx. Kieu, M. 2005. Ha nal: O nhigm khong khi lam thiet hai khoang 1 t9 clang 1 ngay. Bao Khoa hoc. http://vietnamnet.vn/khoahoc/moitruong/2005/07/472581/. Le V. K. 2001. Nang nghiep \TA Mai true-rig. Nha xuat ban Nang nghiep. BO Tai nguyen va Mai trtrerng Ira Ngan hang The gieri. 2005. Bao cao hien trang mai trtrang Viet Nam: tong quan. http://www.nea.gov.vn/HTMT_Tongquan05.htm MONRE (BO Tai nguyen vá Moi trutng). 2004. Chien lutng quac gia bar) ve moi truO•ng den nam 2010 va tam nhin den nam 2020. Nha xuat ban Chinh tri Qui& gia. Ha nOi. Viet Nam. Nguye n M. C. 2001. Phat trien chart nu6i ba sin tang Pha Dang. Bao cao tong z ket hang nam.Gia Lim. Ha NOi. Viet Nam. VO Q. 2002. "Tang quan m6i trutng mien nai Viet Nam trong 10 narn qua: Hien trang Nth cac van de nay sinh". Trong Le Trong Cue Nth Chu Han Qu9 (hen dinh). Phat trien ben viing var$ mien nai Viet Nam: Nhin lai 10 nam va cac van de nay sinh. Nha xuat ban Nang nghiep. Ha nOi. World Bank. 2006. Accelerating Vietnam's Rural Development: Growth, Equity and Diversifi cation. Volume 1: Overviews. World Bank Vietnam Office. Hanoi. World Bank. 2007. Vietnam Environment. http://web.worldbank.org/ WBS ITE/EXTERNAL/COUNTRIES/EASTAS IAPAC IF IC EXT/EXTE APREGTOPENVIRONMENT/0„contentMDK:2026633 I —men uPK:355 8292—pagePK :34004173—pi PK:34003707-4heS itePK:502884,00.htm I Cong ty cip nut. 2002. Dinh gia nutc a Thanh ph6 Ha Chi Minh: Hien trang va giai phap. Bao cao caa c6ng ty cap nut. K9 yeu hoi thao. 20/9/2002. TP. Ha Chi Minh. Viet Nam. 96 trang.