Quản lý môi trường và phát triển đô thị ở Việt Nam ( Chương 1)

Chia sẻ: Nguyen Minh Phung | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Thêm vào BST

Báo xấu

297
lượt xem 160
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tại Việt Nam, có sự phân tách giữa các loại hình quy hoạch khác nhau – quy hoạch kinh tế xã hội, quy hoạch xây dựng và quy hoạch phát triển ngành, và được thực hiện bới các cơ quan có thẩm quyền khác nhau, là các yếu tố hạn chế với quy hoạch đô thị lồng ghép.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Quản lý môi trường và phát triển đô thị ở Việt Nam ( Chương 1)

Nâng cao N ng l c Qu n lý ô th Vi t Nam L
M CL C 0 &/ & LL &É& &+ 9, 7 7 7 LLL 7Ð0 7 7 48 1 /ë 0Ñ, 75 1* 9 3+É7 75, 1 Ñ 7+ 9, 7 1$0 1.1 CÁC CHÍNH SÁCH Ô TH 1.3 QU N LÝ Ô TH 1.4 DI N ÀN TH O LU N NÂNG CAO N NG L C 2. C N NÂNG CAO N NG L C CHO NH NG AI? KHÍA C NH C U? 2.1 H TH NG TÍN CH VÀ CH T L NG ÀO T O 2.2 C P QU C GIA C P T NH &iF QKj OmQK R Yj QK QJ QJ L UD TX\ W QK FK W FK Yj SKy FK W FK
&iF JLiP F SKy JLiP F
FiF V WU F WKX F W QK 7U QJ 3Ky
FiF SKzQJ F S W QK &iF QKkQ YLrQ WK Nì F D OmQK R C P QU N/HUY N I U PH I H NG T I CÁCH TI P C N THEO NHU C U TH TR NG &81* 1* +, 1 7 , 9 3+É7 75, 1 1 1* / & 9, 7 1$0 3.1 M T CUNG VÀ QUY N S H U 3.2 CÁC C QUAN CUNG NG ÀO T O / 75Ï1+ 1Ç1* &$2 1 1* / & 9, 7 1$0 4.1 QUÁ TRÌNH PHÁT TRI N N NG L C 4.2 CÁC NHÓM IT NG VÀ CH & S TX F JLD & S W QKF S TX QKX\ Q 4.3 CÁC C QUAN CUNG NG ÀO T O 4.4 K HO CH HÀNH NG 4.5 VAI TRÒ VÀ TRÁCH NHI M Nâng cao N ng l c Qu n lý ô th Vi t Nam LL
CÁC CH VI T T T ACVN Hi p h i các ô th Vi t Nam AITCV Vi n Công ngh Châu Á – Trung tâm t i Vi t Nam AMCC H c vi n ào t o Cán b Qu n lý Xây d ng và ô th CB Nâng cao n ng l c CDS Chi n l c Phát tri n ô th DANIDA T ch c H p tác Phát tri n an M ch DARD S Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn DOC S Xây d ng DOF S Tài chính DOHA S N iV DOT S Giao thông DONRE S Tài Nguyên và Môi tr ng DOLISA S Lao ÿ ng, Th ng binh và Xã h i DPA S Ki n trúc Quy ho ch DPI S K ho ch ut DSI Vi n Chi n l c Phát tri n DUD C c Phát tri n ô th GoV Chính ph Vi t Nam GTZ T ch c H p tác K thu t CHLB c IHS Vi n Nghiên c u Nhà và Phát tri n ô th MARD B Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn MOC B Xây d ng MOF B Tài chính MOHA B N iV MOLISA B Lao ng, Th ng binh và Xã h i MONRE B Tài nguyên và Môi tr ng MOT B Giao thông V n T i MPI B K ho ch và ut Nâng cao N ng l c Qu n lý ô th Vi t Nam LLL
MSIP K ho ch ut a ngành VIAP Vi n Ki n trúc, Quy ho ch ô th và Nông thôn PC y ban Nhân Dân SDC C quan H p tác Phát tri n Thu S SEDP Quy ho ch Phát tri n Kinh t xã h i SEMLA Ch ng trình Qu n lý t ÿai và Qu n lý Môi tr ng b n v ng SIDA C quan H p tác Phát tri n Th y i n TUPWS Giao thông và d ch v Công trình công c ng ÿô th Nâng cao N ng l c Qu n lý ô th Vi t Nam LY
0. TÓM T T Phát tri n n ng l c là m t nhi m v ph c t p, ÿ c bi t trong l nh v c Qu n lý Môi tr ng và Phát tri n ô th (ÿ c ÿ c p ÿ n trong báo cáo này b ng thu t ng Qu n lý ô th 1) Vi t Nam. Báo cáo Giám sát Toàn c u c a Ngân hàng Th gi i rà soát l i nh ng thành t u ÿã ÿ t ÿ c theo các m c tiêu Phát tri n Thiên niên k , ví d nh nh ng c i thi n trong l nh v c qu n lý khu v c công và trong các c quan nhà n c (nh ng ch s v n ng l c c a khu v c công) ÿã b t t h u so v i nh ng ch tiêu khác trong m c tiêu phát tri n Thiên niên k . N ng l c qu c gia ÿ y ÿ là m t trong các nhân t c b n ÿang còn thi u trong nh ng n l c hi n t i ÿ ÿ t ÿ c nh ng m c tiêu phát tri n thiên niên k . Báo cáo cho th y nh ng n l c phát tri n t i s th t b i, n u nh vi c phát tri n n ng l c b n v ng không ÿ c quan tâm nhi u h n. Hi n t i, nhi u t ch c tài tr và các qu c gia ÿ i tác ÿã nh n th c ÿ c v n ÿ này, nh ÿã ÿ c th hi n vào n m 2005 trong Công c Paris v Hi u qu c a nh ng kho n vi n tr 2 Nh ng câu h i quan tr ng ÿ c ÿ t ra, ai c n ÿ c phát tri n n ng l c, và ai s th c hi n quá trình phát tri n n ng l c? Lo i hình phát tri n n ng l c nào là c n thi t, các ph ng pháp nào là phù h p và làm th nào ÿ các c quan ÿào t o, các t v n qu n lý và các ÿ i tác phát tri n ÿóng m t vai trò trong phát tri n n ng l c? Báo cáo này c g ng th hi n nh ng n l c hi n t i và trong t ng lai v Nâng cao n ng l c trong l nh v c ÿô th Vi t Nam. Báo cáo s phân tích hai khía c nh cung, c u và s ÿ xu t m t l trình. Báo cáo này ÿ c d a trên vi c rà soát các báo cáo v nâng cao n ng l c cho các t ch c Vi t Nam, và các cu c ph ng v n v i các bên liên quan chính, thay m t cho Vi n Nghiên c u c a Ngân Hàng Th gi i. +uQK &iF Y Q ÿ Các c quan nhà n c ch u trách nhi m v phát tri n ÿô th , bao { WK " g m B Tài Nguyên và Môi tr ng, B K ho ch và &iF JL L SKiS 1kQJ FDR Q QJ u t và B O F Xây d ng, ÿ i m t v i nh ng khó kh n và s thi u n ng l c. L c l ng lao ÿ ng các c quan này, t các nhà qu n lý cho ÿ n các nhân s b c th p nh t, th ng không ÿ c ÿào t o ÿ ho c h p lý ÿ ÿ i m t v i nh ng thách th c. ào t o Vi t Nam th ng t p trung ch y u vào các quy ÿ nh v pháp lý và hành chính, không quan tâm ÿ n các nguyên t c qu n lý hi n ÿ i. Các ÿào t o tr c ÿây ÿã t p trung vào các nhóm nh t ÿ nh và không bao trùm h t các nhà chuyên môn v quy ho ch ÿô th . ào t o cho các cá nhân c p qu c gia c n t p trung không ch vào vi c gi i thi u nh ng thay ÿ i trong quan ÿi m làm vi c, t duy, và các ph m ch t “phi k thu t khác” (nh s t tin), mà còn gi i thi u nh ng cách ti p c n m i và sáng t o trong qu n lý ÿô th . Theo Báo cáo g n ÿây c a IEG: “S d ng ÿào t o ÿ nâng cao n ng l c cho phát tri n”, m c dù ÿào t o th ng có tác ÿ ng lên t ng cá nhân ÿ c ÿào t o nh ng không luôn luôn t o ra 1 Quy ho ch và qu n lý các khu v c ÿô th bao g m nhi u l nh v c và m c tiêu, v i s ch ng chéo ÿáng k , ÿ ÿ t ÿ c ch t l ng môi tr ng, tính hi u qu c a d ch v và s h p tác ch t ch . Trong khuôn kh báo cáo này, chúng tôi nh n th y Qu n lý môi tr ng và Phát tri n ô th Vi t Nam có th ÿ c ÿ c p ÿ n b ng m t thu t ng chung là Qu n lý ô th . 2 OECD M ng l i U ban H tr Phát tri n Chính quy n ÿô th (GOVNET), i m t v i các thách th c v Nâng cao n ng l c: bài h c kinh nghi m và các th c ti n t t (2005) Nâng cao N ng l c Qu n lý ô th Vi t Nam Y
s thay ÿ i khi h quay tr l i n i làm vi c”. Báo cáo c ng cho r ng: “Thi t k ÿào t o hi u qu ÿ nâng cao n ng l c không ch xem xét làm th nào ÿ ÿ t ÿ c các m c tiêu ÿào t o m t cách t t nh t, mà còn quan tâm ÿ n làm th nào ÿ ÿ m b o r ng các h c viên có th áp d ng nh ng ki n th c ÿã h c t i n i làm vi c và n i dung ÿào t o ÿáp ng các nhu c u v t ch c và th ch . Nh v y, thi t k ÿào t o t t là quan tr ng ÿ có th thành công trong su t chi u dài chu i k t qu ÿào t o và ÿánh giá ÿào t o là m t công c quan tr ng ÿ ÿ m b o nh h ng t t h n các c p th c hi n”. M i quan h gi a ÿào t o và môi tr ng làm vi c mà h c viên quay tr v là r t quan tr ng. Chính ph Vi t Nam (GOVN) hi n ÿang tách b ch gi a quy ho ch không gian ÿô th /quy ho ch xây d ng (B Xây d ng) và Quy ho ch kinh t xã h i (trách nhi m c a B K ho ch u t ). Các n l c nâng cao n ng l c trong l nh v c qu n lý ÿô th do ÿó v n b phân tán và các cách ti p c n m i, sáng t o ÿ i v i quy ho ch do ÿó v n ch a ÿ c ti p thu t t. M c dù môi tr ng làm vi c mang tính truy n th ng, nh ng rõ ràng, có nhu c u ÿ i v i ÿào t o v Qu n lý ô th L ng ghép, Chi n l c Phát tri n Thành ph nh m t công c m i và h u ích ÿ i v i các thành ph và s tham gia c a c ng ÿ ng. Các ch ÿ này nên ÿ c gi i thi u cho các ngành và trong m i ngành t t c các c p. M c dù các nhóm ÿ i t ng có th khác nhau c ng nh th i gian, n i dung chi ti t và c quan cung ng ÿào t o có th thay ÿ i, nh ng các ch ÿ c n thi t thì r t gi ng nhau. S gi ng nhau v ch ÿ c a các khóa ÿào t o c n ÿ c c c u ÿ t o thành m t “tháp ÿào t o” (v i c ng ÿ các khóa ÿào t o khác nhau ÿ i v i các ÿ i t ng khác nhau) nh m ÿ m b o r ng t t c các c p trong m t t ch c, m t ngành hay m t c quan nhà n c s hi u rõ h n v các v n ÿ liên quan. i u này s gi m t i ÿa r i ro khi các chuyên gia bên trong và bên ngoài t ch c n p các b n quy ho ch ho c gi i thi u các ý t ng mà c p trên c a h (các nhà qu n lý cao c p) không hi u. Nhóm ÿ i t ng c p qu c gia là các nhân viên qu n lý c p trung t i các b khác nhau liên quan ÿ n ÿô th , ÿ c bi t là MOC và MPI và ít liên quan h n là MONRE. c p t nh, có 4 nhóm ÿ i t ng chính c n ÿào t o: Ch t ch và Phó Ch t ch, Các giám ÿ c, các nhà qu n lý và các nhân viên th ký. ÿ m b o thành công, các h i th o h ng t i các Ch t ch và Phó ch t ch c n ÿ c t ch c t t và ÿ c khuy n khích c p cao nh t (c p b tr ng!). Các giám ÿ c và các nhà qu n lý ÿ u c n có các cách ti p c n qu n lý hi n ÿ i ÿ i v i ÿào t o. Bên c nh ÿó, các nhân viên th ký, nh ng ng i th ng xuyên gây khó kh n cho các s chuyên môn, c n ÿ c trang b ki n th c t t h n v nh ng v n ÿ ÿô th . c p qu n, các l p ÿào t o gi ng nh trên là c n thi t cho các nhóm t ng t - ch t ch và phó ch t ch UBND qu n/huy n, cán b qu n lý các phòng ban và các nhân viên th ký. T t c các khóa ÿào t o c n nh n m nh vào nh ng k n ng chung – suy ngh th u ÿáo/sâu s c, t tin,… - nh ng ÿ c bi t là t p trung vào qu n lý ÿô th sáng t o. Các khóa ÿào t o c n ÿ c thi t k ÿ nh n m nh nh ng v n ÿ gi ng nhau và khuy n khích h p tác ÿa l nh v c và nâng cao n ng l c ÿa ngành. Tuy nhiên, nh ng khóa ÿào t o này c n h ng t i nhu c u, do có s khác bi t r t rõ v n ng l c gi a các ÿô th . Theo nh h th ng ÿ xu t, các cán b ÿ a ph ng có th l a ch n t m t danh sách các nhà cung ng ÿào t o và các khóa ÿào t o. 7 FiFK WL S F Q WUX\ Q WK QJ 6DQJ FiFK WL S F Q KL Q ÿ L &iF NKyD ÿjR W R FKXQJ &iF NKyD ÿjR W R WKHR \rX F X *LDR WL S Fi QKkQ + F W [D TXD P QJ
&iF WL S F Q G D WUrQ ÿjR W R /LrQ K Y L QJKLrQ F X /ê WKX\ W + QJ V Q SK P 7KHR FKL X G F 7KHR FKL X QJDQJ Nâng cao N ng l c Qu n lý ô th Vi t Nam
Các hoàn c nh m i c a ÿô th có ngh a là qu n lý ÿô th ÿang thay ÿ i. Các nhà qu n lý hi n nay c n m t lo t các ki n th c, t phát tri n môi tr ng ÿ n b t ÿ ng s n. Cùng v i các ki n th c m i, c n có nh ng quan ÿi m và cách ti p c n m i, khác so v i cách ti p c n quy ho ch truy n th ng ÿ n ngành và t trên xu ng. ào t o Vi t Nam c n h ng t i nhu c u, c n ÿ c các chính quy n kh i x ng và xác ÿ nh nhu c u c ng nh các nhà cung ng ÿào t o, d a trên nh ng nhu c u ÿã ÿ c th hi n. Có m t s các nhà cung ng ÿào t o (xem danh sách trong ph n 3.2), bao g m các tr ng ÿ i h c, các c quan nhà n c và các nhóm t v n t nhân, có kh n ng ÿáp ng nhu c u ÿào t o. M t s tr ng ÿ i h c Vi t Nam hi n ÿang th c hi n các khóa ÿào t o và c p b ng trong l nh v c ÿô th , nh ng ch y u t p trung vào các sinh viên b c ÿ i h c. Quy mô l n nh t là ih c Ki n trúc H Chí Minh và i h c Ki n trúc Hà N i v i ý ÿ nh ÿào t o 150 sinh viên ngành qu n lý ÿô th vào n m t i. VIAP n m gi nh ng ki n th c chuyên môn sâu trong l nh v c quy ho ch ÿô th , nh ng t p trung vào nghiên c u và h tr k thu t h n là ÿào t o. H c vi n ào t o Cán b Qu n lý Xây d ng và ô th là m t t ch c m i ÿ c nâng c p, và thi u kinh nghi m v qu n lý ÿô th ; c quan này có nhi m v cung ng ÿào t o và nên ph i h p v i các c quan nh VÍAP. Hi p h i các ô th Vi t Nam (ACVN) là m t t ch c khác có ti m n ng cung ng ÿào t o, m c dù kinh nghi m c ng nh ch c n ng c a hi p h i v ÿào t o còn h n ch . ACVN có th coi là m t ngu n thông tin trung l p và m t m ng l i ÿ trao ÿ i kinh nghi m. Còn có m t s các c quan cung ng ÿào t o t nhân hi n ÿang t ch c các khóa ÿào t o v k thu t. Các nhóm này th ng ph thu c vào nhu c u c th . Nâng cao n ng l c ÿòi h i ti p thu ki n th c ÿ c ÿào t o và vi c áp d ng th c t ki n th c này ÿ phát tri n k n ng d n d n. Do v y, m c dù các chi phí và khó kh n trong vi c ÿi u ph i, vi c ti p t c ÿào t o t i n i làm vi c là t ng ÿ i hi u qu . Ch t l ng ÿào t o là m t v n ÿ khác c n quan tâm. Nâng cao n ng l c Vi t Nam th ng mang tính truy n th ng, t p trung vào vi c cung c p thông tin qua các bài gi ng ho c công b tài li u. C n t p trung nhi u h n vào vi c thi t k các ch ng trình ÿào t o th c t , liên quan ÿ n công vi c và các d ch v h tr sau ÿào t o c n ÿ c t ÿ ng ÿ a vào m i khóa ÿào t o. Báo cáo này ÿ xu t 5 khóa h c có th t ch c cho t t c các c p chính quy n và có th ÿ c ÿi u ch nh v th i l ng ho c n i dung tùy theo t ng nhóm ÿ i t ng. Cán b qu n lý c p trung có th l a ch n m t trong 4 khóa. H p tác gi a các bên trong Quy ho ch và Qu n lý ô th , Quy ho ch Môi tr ng, Quy ho ch Chi n l c, và Các ÿ c ÿi m và các cách ti p c n Quy ho ch ô th . ào t o cho Gi ng viên. Ch ng 4 ÿ a ra m t l trình v i trách nhi m c a m i c quan. Trong l trình này, B Xây d ng ch u trách nhi m ÿ xu t các chi n l c m i, th ch hóa các quy ÿ nh v nâng cao n ng l c, và t ch c m t kênh nâng cao n ng l c v i các c quan ÿ u ngành khác. B K ho ch và u t ch u trách nhi m ÿ xu t các ph ng pháp quy ho ch không gian và thu th p các ngu n l c và ngân qu cho các ho t ÿ ng nâng cao n ng l c. B N i V ÿóng vai trò h tr , ch ÿ nh và thi t l p m t c s d li u nhân s ÿ ÿào t o v k n ng và ÿ b t th ng ch c. U ban nhân dân các ÿ a ph ng s ÿ c giao nhi m v l p các chi n l c nâng cao n ng l c và thúc ÿ y c i cách v t ch c và th ch . Các tr ng ÿ i h c có th tham gia vào quy trình ÿào t o và c p nh t ch ng trình t t c các c p. Nh v y các c quan ÿào t o t nhân có th ÿ c thuê ÿ xây d ng các ho t ÿ ng dào t o và cung ng h tr k thu t khi có yêu c u. Các hi p h i chuyên môn (ví d nh ACVN) c ng ÿóng vai trò t ch c các h i th o và di n ÿàn ÿ trao ÿ i kinh nghi m. Nâng cao N ng l c Qu n lý ô th Vi t Nam
Tr c khi th c hi n các k ho ch Nâng cao n ng l c, c n ÿánh giá m t cách chi ti t các quy trình th ch . C n t ng nh n th c v s c n thi t c a nâng cao n ng l c và các c quan c n ÿ c khuy n khích tham gia vào quá trình. Trung tâm c a quá trình này là s c n thi t ph i ph i h p ch t ch gi a các c quan và xác ÿ nh nh ng c i thi n kh thi trong c u trúc qu n lý. Dù l p lu n nh th nào thì vi c ÿánh giá c ng là không th thi u trong vi c xác ÿ nh m c ÿ thành công c a các khóa ÿào t o và s ÿóng góp c a các c quan ÿ i v i nh ng thay ÿ i có th ÿo l ng ÿu c trên th c t . 6 hành ÿ ng sau ÿây ÿ c ÿ xu t: 1. D báo ánh giá hi n tr ng là ÿi u ÿ u tiên ph i làm khi chu n b cho m t ch ng trình phát tri n n ng l c. Không ch c n phân tích b i c nh ÿô th hi n t i và còn ph i phân tích các xu h ng trong t ng lai, ÿánh giá các n ng l c hi n t i, các c c u t ch c và c u trúc th ch . Báo cáo này là b c ÿ u tiên ÿ ti p t c th o lu n v h ng ÿi trong th i gian t i và th ng nh t v s c n thi t c a chi n l c. 2. Nh n th c Các h c viên c n bi t t i sao quan ÿi m c a h , thói quen làm vi c và các quy trình ph i có s thay ÿ i. Bên c nh ÿó, c n c i thi n s h p tác gi a các nhà tài tr , các t ch c chính ph và các ÿ n v cung ng ÿào t o. Do ÿó, c n thi t l p m t nhóm ÿi u ph i nâng cao n ng l c. 3. Các c u trúc th ch Môi tr ng th ch c n ÿ c thay ÿ i nh th nào, bao g m s ph i h p gi a các b khác nhau và vi c rà soát l i h th ng quy ho ch hi n t i. Bên c nh ÿó, c n thi t k và th c hi n m t ÿánh giá nhu c u ÿào t o. 4. C c u t ch c H c viên ào t o Cán b Qu n lý Xây d ng và ô th có th tr thành m t ÿ n v quan tr ng trong vi c th c hi n các ho t ÿ ng ÿào t o, ph i h p v i VIAP, h c vi n chính tr H Chí Minh và có th là c DSI (B K ho ch và u t ). Có th thi t k m t ch ng trình t ng c ng n ng l c cho các t ch c này (ÿ c bi t là AMCC) trong l nh v c qu n lý ÿô th l ng ghép. 5. Th c hi n, Giám sát và ánh giá Vi c ÿánh giá ÿào t o là r t quan tr ng ÿ ÿ m b o r ng các cách ti p c n m i th c s có tác ÿ ng. Vi c ÿánh giá có th ÿ c th c hi n thông qua m t ch ng trình h tr k thu t (ch ng trình JICA m i) ho c b ng các k ho ch hành ÿ ng trong ch ng trình ÿào t o. Các khóa ÿào t o c n h ng t i nhu c u nhi u h n và h ng t i th tr ng. Thay cho vi c các t ch c tài tr cung c p các khóa ÿào t o, c n t p trung vào các c quan cung ng ÿào t o ÿ ÿ m b o r ng các khóa ÿào t o ch t l ng ÿ c t ch c mà các nhóm ÿ i t ng có th l a ch n theo nhu c u. 6. ánh giá và T ng k t Trong kho ng 6-12 tháng, tác ÿ ng c a ÿào t o có th ÿ c ÿo l ng. Vi c t ng k t c ng có th ÿ c th c hi n b ng vi c t ch c các ch ng trình tái kh i ÿ ng và tái th c hi n ch ng trình m t cách th ng xuyên (ít nh t là hàng n m). Nâng cao N ng l c Qu n lý ô th Vi t Nam
Ch ng 1 Do nh ng v n ÿ v t ng tr ng không b n v ng ÿang ÿe do các thành ph c a Vi t Nam, các nhà qu n lý ÿô th ÿang ÿ i m t v i nh ng thách th c m i ngày càng t ng lên mà h ch a ÿ c trang b nh ng ki n th c và k n ng ÿ gi i quy t vào th i ÿi m này. Các quy ÿ nh g n ÿây liên quan ÿ n ÿánh giá môi tr ng chi n l c ÿang ÿ c áp d ng và th nghi m ÿ chu n b cho vi c th c hi n trên di n r ng. T i Vi t Nam, có s phân tách gi a các lo i hình quy ho ch khác nhau - quy ho ch kinh t xã h i, quy ho ch xây d ng và quy ho ch phát tri n ngành – và ÿ c th c hi n b i các c quan có th m quy n khác nhau, là các y u t h n ch ÿ i v i quy ho ch ÿô th l ng ghép. Các h th ng giáo d c và ÿào t o v phát tri n ÿô th c n ÿáp ng nhu c u v qu n lý ÿô th hi n ÿ i. Nâng cao N ng l c Qu n lý ô th Vi t Nam
1. QU N LÝ MÔI TR NG VÀ PHÁT TRI N Ô TH VI T NAM Các thành ph là ÿ ng l c cho t ng tr ng kinh t và nh ng s thay ÿ i. Do ÿó, ÿi u quan tr ng là nh ng thành ph này ÿu c qu n lý h p lý. Vi c nh ng nhà qu n lý ÿô th thi u n ng l c t i m t trong nh ng n n kinh t t ng tr ng nhanh trên th gi i s c n tr s phát tri n kinh t b n v ng. Quy ho ch và qu n lý các khu v c ÿô th bao g m nhi u l nh v c, v i s ch ng chéo l n nhau ÿ ÿ t ÿ c ch t l ng môi tr ng, hi u qu d ch v và s ÿi u ph i th ng nh t. V i m c ÿích c a báo cáo này, chúng tôi nh n th y r ng c qu n lý môi tr ng và phát tri n ÿô th nhanh chóng Vi t Nam có th ÿ c g i chung là Qu n lý ô th . 1.1 CÁC CHÍNH SÁCH Ô TH Trong vài th p k qua, Vi t Nam ÿã có t c ÿ t ng tr ng kinh t và ÿô th hóa nhanh. Vi t Nam c ng ÿã ch u nh h ng t nh ng tác ÿ ng tiêu c c c a quá trình ÿô th hóa nh t c ngh n giao thông, tai n n, cung ng các d ch v kém, ô nhi m môi tr ng và môi tr ng s ng b xu ng c p. Theo B Xây d ng3, nh ng v n ÿ l n c a khu v c ÿô th Vi t Nam bao g m: 1. Các thành ph thi u m t c s kinh t m nh ÿ làm ÿ ng l c cho phát tri n ÿô th , 2. S m t cân b ng ngày càng l n gi a dân s và phát tri n kinh t ; di dân làm t ng kho ng cách gi a các khu v c ÿô th và nông thôn. 3. L m d ng ÿ t nông nghi p cho phát tri n ÿô th ÿe d a an toàn l ng th c. 4. C s h t ng ÿô th còn thi u và y u kém ÿ có th ÿáp ng các tiêu chu n phát tri n ÿô th trong th i k công nghi p hóa, hi n ÿ i hóa. 5. Suy thoái môi tr ng, ô nhi m và tài nguyên thiên nhiên c n ki t do ÿô th hóa nhanh và khai thác không h p lý 6. Quy ho ch ÿô th không theo k p s lan t a c a ÿô th . Các quy ho ch thi u chi ti t và các ÿ u vào ch t l ng cao. 7. Quan tâm ch a ÿ y ÿ ÿ n ki n trúc ÿô th và giá tr di s n v n hóa. 8. Thi u các c ch huy ÿ ng v n ÿ u t cho phát tri n ÿô th . 9. Các k n ng, ki n th c và nh n th c v qu n lý ÿô th c a các chính quy n vùng và ÿ a ph ng còn h n ch . 10. Các th t c hành chính r m rà và t n nhi u th i gian là rào c n ÿ i v i các ÿ ng l c phát tri n. i phó v i nh ng v n ÿ trên, các chính sách v phát tri n ÿô th c a chính ph ÿ c trình bày trong nh h ng Quy ho ch T ng th Phát tri n ô th ÿ n n m 2020 do BXD so n th o (h ng t i n m 2025). M c tiêu c a nh h ng Quy ho ch là trang b cho các khu v c ÿô th c s h t ng hi n ÿ i phù h p và m t môi tr ng lành m nh ÿ các ÿô th có th ÿóng góp tích c c ÿ n s phát tri n kinh t xã h i c a c n c. Tuy nhiên, vi c th c hi n quy ho ch ÿ ÿ t ÿ c các m c tiêu là công vi c khó kh n. Theo m t s chuyên gia ÿ c ph ng v n, ÿi u này là do thi u các k n ng qu n lý ÿô th ÿ có th gi i quy t ÿ c các v n ÿ li t kê trong các m c trên. ánh giá Môi tr ng Chi n l c (SEA) Là m t ph n trong Lu t Môi tr ng (ÿ c ban hành vào tháng 11 n m 2005), và Ngh ÿ nh 80/2006/ND-CP (2006), B TNMT ÿã ban hành Thông t 08 vào tháng 9 n m 2006, ÿ a ra nh ng h ng d n chi ti t v vi c th c hi n ánh giá Môi tr ng Chi n l c (SEA) và ánh giá Tác ÿ ng Môi tr ng (EIA) và các quy ÿ nh khác v môi tr ng. 3 i u ch nh ÿ nh h ng quy ho ch t ng th phát tri n ÿô th ÿ n 2025. H i th o BXD 25 tháng 4 n m 2008 Nâng cao N ng l c Qu n lý ô th Vi t Nam
Vi c áp d ng SEA là m t quy trình b t bu c trong vi c l p, th m ÿ nh và phê duy t các d án phát tri n. Trong khi vi c l p m t báo cáo SEA ph i ÿ c th c hi n cho các quy ho ch xây d ng và quy ho ch kinh t xã h i, SEA th ng không ÿ c l ng ghép vào quy trình này. C D án Qu n lý Môi tr ng B n v ng và Qu n lý t ÿai (SEMLA) c ng nh H p tác Phát tri n Vi t Nam – an M ch v Môi tr ng (DCE), H p ph n Phát tri n b n v ng v môi tr ng t i các khu v c ÿô th nghèo (SDU), ÿ u ÿang h tr B Xây d ng và B TNMT trong vi c phát tri n c hai công c này trong các quy trình qu n lý. B TNMT ÿã ban hành m t ngh ÿ nh v SEA, và d án SEMLA ÿang làm m t th nghi mv SEA m t s khu v c. H p ph n SDU ÿang so n th o các h ng d n SEA cho khu v c xây d ng ÿô th d a trên khung SEA c a B TNMT. Các h ng d n SEA này có th ÿ c chính th c thông qua trong B Xây d ng và có th tr thành m t ph n c a Lu t Quy ho ch ô th m i d ki n ÿ c ban hành vào cu i n m nay. B TNMT và nh ng nhà tài tr khác nhau (GTZ, DANIDA, SIDA) hi n ÿang tài tr cho Ch ng trình ào t o cho các gi ng viên các ngành khác nhau v SEA. H p ph n SDU có th l ng ghép v i ch ng trình này, nh ng v n ÿ này ch a ÿu c quy t ÿ nh. H p ph n SDU cu i cùng s th c hi n m t khóa ÿào t o v H ng d n SEA cho các bên liên quan. 1.2 QUY HO CH PHÁT TRI N Vi t Nam, quy ho ch là m t quy trình t trên xu ng. Có ba lo i hình quy ho ch liên quan ÿ n các khu v c ÿô th . T t c các quy ho ch này bao g m 3 giai ÿo n: Chi n l c (15-20 n m), quy ho ch t ng th (10 n m), và k ho ch (5 n m). L
quy ho ch phát tri n kinh t xã h i; LL
quy ho ch xây d ng (còn ÿ c g i là quy ho ch không gian); và LLL
quy ho ch phát tri n ngành. Quy ho ch Phát tri n Kinh t xã h i ÿ c l p b i B K ho ch và u t , các c quan tr c thu c c p t nh và huy n và bao g m các m c tiêu phát tri n kinh t xã h i và m t ÿ nh h ng phát tri n ngành. Quy ho ch (không gian) xây d ng, là trách nhi m c a BXD, m t khác th hi n ÿ xu t v t ch c không gian s d ng ÿ t và c s h t ng cho m t t nh, thành ph , huy n ho c m t khu v c phát tri n. B Xây d ng và các S Ki n trúc Quy ho ch (S xây d ng nh ng n i ch a có S Ki n trúc Quy ho ch) c p t nh/thành ph là các tác nhân ch ch t ch u trách nhi m qu n lý nhà n c v xây d ng và quy ho ch phát tri n ÿô th , nhà , ki n trúc, phát tri n c s h t ng k thu t và các d ch v công c ng có liên quan. Các quy ho ch phát tri n ngành ÿ c l p b i các b t ng ng và các s ÿ i v i m i ngành. Trong khi quy ho ch phát tri n kinh t xã h i gi ng nh chi c ô bao trùm lên các quy ho ch khác, v n còn có nh ng cu c tranh lu n v làm th nào nó có th l ng ghép m t cách hi u qu và mang tính ch t quy t ÿ nh ÿ i v i các lo i hình quy ho ch khác. Th ng thì các quy ho ch này ÿ c l p tách bi t v i nhau, d n ÿ n s l n l n và m t m c ÿ nào ÿó; các quy ho ch có s ch ng chéo v qu n lý ÿ t ÿai, quy ho ch h t ng, b o v môi tr ng, quy ho ch kinh t xã h i và ngân sách. 1.3 QU N LÝ Ô TH Qu n lý ÿô th l ng ghép hi n ÿ i là t ng ÿ i m i m v i các khu v c ÿô th Vi t Nam. i u này m t ph n là do h th ng hành chính, m t ph n là do thi u nhân l c ÿ c ÿào t o ÿ y ÿ nh mô t trên. Theo truy n th ng, quy ho ch ÿô th ÿ c coi là công vi c ÿ n ngành và t trên xu ng, ÿ c th c hi n b i các ngành khác nhau và h u nh không có s tham gia c a các nhóm khác, r t ít s ÿi u ph i gi a các s ban ngành và không quan tâm ÿ n các v n ÿ kinh t xã h i và môi tr ng. Trên th c t , qu n lý ÿô th ÿ c h u h t các t ch c c a chính ph hi u nh m t t p h p các th t c hành chính, th c thi các quy ÿ nh và ki m soát các hành Nâng cao N ng l c Qu n lý ô th Vi t Nam
ÿ ng. i u này trái ng c v i th c t và cách ti p c n ÿ c qu c t công nh n theo ÿó, quy ho ch ÿô th là m t công c ÿa ngành và linh ho t ÿ thúc ÿ y phát tri n ÿô th . Do cách ti p c n truy n th ng và nh n th c mu n v qu n lý ÿô th , các nhà qu n lý ÿô th c a Vi t Nam không có ÿ n ng l c ÿ qu n lý ÿ y ÿ s t ng tr ng nhanh chóng c a các trung tâm ÿô th t i Vi t Nam. Nhi u ng i trong s h không ÿ c ÿào t o ÿúng chuyên ngành làm vi c. N u có, thì h h c v thi t k ÿô th , ki n trúc ho c m t cách ti p c n quy ho ch ÿô th ÿ n ngành truy n th ng. M c dù ÿã có nh ng thay ÿ i nh ng thay ÿ i v hành chính và t ch c là tiên quy t ÿ c i thi n qu n lý ÿô th hi n ÿ i và c n g n li n v i m t l c l ng lao ÿ ng có n ng l c h n và làm vi c hi u qu h n. M t câu h i quan tr ng v nâng cao n ng l c là li u môi tr ng làm vi c c a công ch c ÿã s n sàng ÿ ti p nh n các cách ti p c n m i hay ch a. M t khác, nâng cao n ng l c có th d n ÿ n s thay ÿ i trong suy ngh và quan ÿi m v quy ho ch và qu n lý ÿô th . Trong b t k tr ng h p nào, các n l c nâng cao n ng l c c n ÿ c th c hi n theo tháp ÿào t o mà trong ÿó, các nhà lãnh ÿ o ÿ u nh n th c ÿ c v nh ng thay ÿ i c n thi t và các lãnh ÿ o có th h c h i (tóm t t) v các n i dung nh các nhân viên c a h ÿã h c. i u này s khi n cho h c viên áp d ng các ki n th c ÿã h c m t cách d dàng h n. 1.4 DI N ÀN TH O LU N NÂNG CAO N NG L C M t s ÿ i tác phát tri n qu c t g n ÿây ÿã ÿánh giá các n l c nâng cao n ng l c c a h và t các báo cáo c a h , có th k t lu n r ng phát tri n n ng l c là y u t h n ch nh t trong s h tr c a các nhà tài tr . 4 Trong nh ng n m v a qua, c quan Nghiên c u c a Ngân hàng Th gi i ÿã tr giúp Vi t Nam trong vi c th nghi m m t khóa ÿào t o v Qu n lý Môi tr ng và Phát tri n ÿô th cho các lãnh ÿ o Thành ph và các nhà quy ho ch ÿô th . Ba khóa ÿào t o ÿã ÿ c t ch c à N ng (tháng 11 n m 2006), Hà N i (Tháng 5 n m 2007) và V ng Tàu (cho vùng TP.HCM vào tháng 6 n m 2007) cho các h c viên t các t nh lân c n. Các h c viên ÿã tích c c ÿ xu t vi c ÿào t o sâu h n cho lãnh ÿ o các thành ph và các cán b ÿ ng nhi m di n r ng h n. Vi n nghiên c u c a Ngân hàng Th gi i ÿã có sáng ki n thi t l p m t di n ÿàn th o lu n v nâng cao n ng l c qu n lý môi tr ng ÿô th Vi t Nam. Thay m t cho vi n nghiên c u c a Ngân hàng Th gi i, Urban Solutions ÿã ph ng v n các ÿ i di n t nh ng c quan nhà n c, các nhà tài tr , các c quan ÿào t o và nh ng nhà lãnh ÿ o thành ph (xem danh sách c th trong ph l c I). Ngoài các cu c ph ng v n, m t s các báo cáo ánh giá Nhu c u ào t o (TNA) ÿã ÿ c rà soát. Nh ng ng i ÿã tham gia vào vi c l p các báo cáo này nh t trí r ng ch a có báo cáo nào th hi n nhu c u th c s trên toàn qu c v nâng cao n ng l c phát tri n ÿô th và v n c n ph i thi t k và th c hi n m t ánh giá Nhu c u ào t o t ng h p trong l nh v c này. 4 Các tài li u tham kh o bao g m: Báo cáo c a IED v S d ng ào t o nh m Nâng cao n ng l c cho Phát tri n, 2008. OECD M ng l i U ban H tr Phát tri n Chính quy n ô th , i m t v i thách th c Nâng cao n ng l c: bài h c kinh nghi m và các th c ti n t t (2005); DANIDA, “Rà soát các khu v c, h tr ch ng trình và các hành ÿ ng can thi p c a an M ch” (2003); Báo cáo v Hi u qu Phát tri n c a UNDP n m 2003 và C i cách H p tác k thu t cho Nghiên c u Phát tri n N ng l c (2001-2003). “T ng c ng n ng l c khu v c công: Rà soát l i các nghiên c u” Ban ánh giá Ho t ÿ ng, Ngân hàng Th gi i (2003); Williams và các c ng s l. “T m nhìn cho H p tác k thu t trong t ng lai trong H th ng Phát tri n Qu c t ,” London: Oxford Policy Management (2003); SIDA, “Các ph ng pháp nâng cao n ng l c” (2002). Nâng cao N ng l c Qu n lý ô th Vi t Nam