Quan niệm về vũ trụ trong Ngũ kinh Moses

TẠP CHÍ KHOA HỌC  SỐ 26/2018 91<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> QUAN NIỆM VỀ VŨ TRỤ TRONG NGŨ KINH MOSES<br /> <br /> Nguyễn Thị Thủy<br /> Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh - Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> <br /> Tóm tắt: Kinh thánh là một bộ sách quan trọng nhất của Kitô giáo. Bộ sách này được tập<br /> hợp của nhiều cuốn sách khác nhau và được chia làm hai phần: Cựu uớc và Tân ước.<br /> Năm cuốn sách đầu tiên của Cựu ước là Ngũ kinh, hay được gọi là Ngũ kinh Moses.<br /> Trong đó, nổi bật là: quan niệm về vũ trụ trong Ngũ kinh Moses, quan niệm này có giá trị<br /> tham khảo về một dạng thế giới quan trong lịch sử tư tưởng nhân loại. Bài viết này phân<br /> tích các quan niệm về sự tạo dựng vũ trụ, về bổn phận của con người đối với vũ trụ của<br /> Ngũ kinh Moses.<br /> Từ khóa: Kinh thánh, Ngũ kinh Moses, vũ trụ, sự tạo dựng vũ trụ, bổn phận của con<br /> người đối với vũ trụ.<br /> <br /> Nhận bài ngày 25.7.2018; gửi phản biện, chỉnh sửa, duyệt đăng ngày 20.10.2018<br /> Liên hệ tác giả: Nguyễn Thị Thủy; Email: thuytrietnv@gmail.com<br /> <br /> 1. MỞ ĐẦU<br /> <br /> Khoa học công nghệ ngày càng phát triển, để trả lời cho câu hỏi nguồn gốc của vũ trụ,<br /> con người đã dùng nhiều cách khác nhau như: nghiên cứu khảo cổ, nghiên cứu vật lý lượng<br /> tử, nghiên cứu sinh học vi sinh, nghiên cứ hóa học, gửi các tín hiệu vô tuyến, phóng các<br /> tàu thăm dò ra ngoài trái đất. Nhưng tất cả các câu trả lời mang tính giả thuyết từ những<br /> phương tiện hiện đại của chủ nghĩa thực chứng cũng không làm thỏa mãn tư duy logic và<br /> trái tim biết yêu của con người. Đối với những nhà khoa học xã hội và nhân văn, nghiên<br /> cứu những quan niệm được ghi chép từ cổ xưa về nguồn gốc vũ trụ là để tham khảo về một<br /> cách lí giải cho câu hỏi trên. Trong đó, nghiên cứu tư tưởng về vũ trụ trong Ngũ kinh<br /> Moses là một công trình đáng chú ý và cần thiết, có giá trị tham khảo về một dạng thế giới<br /> quan trong lịch sử tư tưởng nhân loại.<br /> <br /> 2. NỘI DUNG<br /> <br /> 2.1. Quan niệm về sự sáng tạo vũ trụ<br /> Trong quan niệm về vũ trụ, có ít nhất là bốn quan điểm khác nhau trong ngành vũ trụ<br /> học (cosmology). Thuyết thứ nhất cho rằng, vũ trụ này có một khởi điểm, bắt đầu bằng một<br /> sự bùng nổ vĩ đại (big bang) từ một hạt nhân nguyên thủy. Tuy nhiên, sự phát nổ đó không<br /> 92 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ HÀ NỘI<br /> <br /> <br /> có tính cách vô hạn. Nói cách khác, theo thuyết thứ nhất, vũ trụ này có cùng tận. Sự tận<br /> cùng được diễn tả như là “big crunch”. Thuyết thứ hai thì cho rằng, vũ trụ này có một khởi<br /> điểm (big bang) nhưng với sự phát triển vô hạn định. Thuyết thứ ba thì cho rằng, vũ trụ này<br /> không phải chỉ có một khởi điểm mà có nhiều khởi điểm và cùng tận tiếp nối nhau. Thuyết<br /> thứ tư thì cho rằng, vũ trụ này ở trong trạng thái bền vững, chẳng có bùng nổ cũng chẳng<br /> có cùng tận. Ngày nay, chủ trương thứ tư coi như đã bị bác bỏ, vì nó trái ngược với những<br /> quan sát của vật lý học thiên văn (astrophysics) và vũ trụ học (cosmology). Còn ba thuyết<br /> trước, tuy với những dạng thức khác biệt, nhưng đều chấp nhận rằng vũ trụ này có một<br /> khởi điểm (big bang).<br /> Qua lịch sử Kitô giáo, việc cho rằng Thiên Chúa tạo dựng vũ trụ đã có hai khuynh<br /> hướng tư tưởng đối lập nhau. Một trào lưu là thuyết phiếm thần luận (pantheism), đồng hóa<br /> Thiên Chúa với vũ trụ. Một trào lưu khác là thuyết nhị nguyên luận (dualism), đặt vũ trụ<br /> vật chất ra khỏi tầm kiểm soát của Thiên Chúa. Theo thuyết thứ hai, vật chất tự bản chất là<br /> xấu xa cho nên không thể nào do chính Thiên Chúa tốt lành đã làm ra, mà là do một<br /> thần khác.<br /> Đối lại với hai trào lưu trên, Kitô giáo chính thống cho rằng vũ trụ do Thiên Chúa sáng<br /> tạo ra, song vũ trụ này không phải là Thiên Chúa, Thiên Chúa khác biệt với vũ trụ, cũng<br /> tựa như người sáng tạo thì khác với sản phẩm được sáng tạo. Kitô giáo quan niệm vũ trụ<br /> được tạo dựng trong thời gian nhất định. Điều này có nghĩa là theo quan niệm của Kitô<br /> giáo, vũ trụ có khởi điểm chứ không hằng hữu; khởi điểm của vũ trụ cũng là khởi điểm của<br /> thời gian và của lịch sử. Quan điểm của Kitô giáo khác với quan điểm của nhiều tôn giáo<br /> cổ truyền xem vũ trụ như bánh xe quay tròn, xong chu kỳ này lại tiếp sang chu kỳ khác.<br /> Còn quan điểm về lịch sử của Kitô giáo thì cho rằng, lịch sử là một quá trình tiến tới, từ<br /> quá khứ đến hiện tại, chứ không phải là thụt lùi, hay quay vòng. Cũng theo các nhà thần<br /> học Kitô giáo, về phương diện chú giải Kinh thánh, không thể phân tích các chương đầu<br /> của sách Sáng thế với những dụng cụ áp dụng cho các bản văn sử học hay các ngành khoa<br /> học ngày nay, vì sách Sáng thế mang một thể văn riêng biệt. Những định luật vật lý là<br /> những phát biểu của nhà khoa học dựa trên sự quan sát các hiện tượng, chứ các hiện tượng<br /> không nhất thiết phải tuân theo một định luật do nhà khoa học đặt ra. Các nhà chú giải cho<br /> rằng có nhiều đường lối khác nhau để giải thích một hiện tượng. Vì vậy mà mỗi nhà khoa<br /> học cũng có mỗi quan điểm triết học khác nhau khi phân tích thực tại.<br /> Theo quan niệm của Ngũ kinh Moses, Thiên Chúa là đấng tối cao nhất, sáng tạo nên<br /> trời đất và muôn loài từ hư không. Theo sách Sáng thế ký kể lại rằng: Thiên Chúa tạo dựng<br /> vũ trụ trong vòng năm ngày:<br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC  SỐ 26/2018 93<br /> <br /> Ngày thứ nhất: Sự sáng<br /> Ngày thứ hai: Khoảng không<br /> Ngày thứ ba: Đất và Cây<br /> Ngày thứ tư: Mặt trời, mặt trăng, ngôi sao<br /> Ngày thứ năm: Sự sống của loài vật<br /> Cùng ngày thứ sáu, đỉnh cao của tạo dựng vũ trụ, Thiên Chúa dựng nên con người. Để<br /> nói lên vị trí đặc biệt của con người trong công trình tạo dựng.<br /> Theo đó: vũ trụ được sáng tạo theo hai đợt, mỗi đợt ba ngày. Đợt đầu tiên là các công<br /> trình, khu vực mang tính cố định như: sáng/ tối, biển/ đất, nước phía trên/ nước phía dưới.<br /> Đợt thứ hai là các công trình di động mang tính trang trí: mặt trời/ mặt trăng/ các vì sao,<br /> cá/chim, thú vật/ loài người. Những điều kể trên cho thấy thế giới được xác lập theo một<br /> trật tự thời gian, khác biệt, cấp bậc (vũ trụ vật chất có trước để trên đó xuất hiện sự sống<br /> sinh vật để con người được cai quản). Trật tự của thế giới được xác lập có liên quan tới<br /> nhau như những bộ phận không thể tách rời. Mặt trời, mặt trăng được tạo ra để soi sáng,<br /> phân chia, ấn định thời gian. Nhờ đó, con người mới có thể sắp xếp đời sống của mình theo<br /> kỷ luật thời gian, ngày lễ, ngủ nghỉ…<br /> Như vậy, Theo Kinh thánh (chủ yếu được nói đến trong kinh Sáng thế), Thiên Chúa<br /> sáng tạo ra thiên nhiên, vạn vật, từ bầu trời, ánh sáng đến sự sống của đất trời.<br /> Theo các nhà chủ giải Kinh thánh thì việc trình thuật trong sách Sáng thế chỉ là một lối<br /> nói ẩn dụ, tượng trưng chứ không phải hoàn toàn theo nghĩa đen như thế. Nghĩa là việc<br /> sáng tạo vũ trụ và vạn vật là một quá trình từ không gian, thời gian, ánh sáng, bóng tối, đất,<br /> nước, sinh vật, động vật và đỉnh cao cuối cùng là con người. Vì vậy, các nhà thần học Kitô<br /> giáo hiện nay không xem học thuyết tiến hóa là đối lập với quan điểm sáng tạo của Kitô<br /> giáo. Các nhà thần học cho rằng, tiến hóa thực chất là một quá trình sáng tạo của Thiên<br /> Chúa không ngừng với vũ trụ này.<br /> Kitô giáo quan niệm vũ trụ và vạn vật là do Chúa sáng tạo nên, mọi loài mọi vật được<br /> sáng tạo theo tuần tự từ thấp đến cao. Chúa không chỉ sáng tạo vũ trụ, muôn vật, muôn loài<br /> và con người mà còn chi phối vũ trụ từng giây từng phút, từ khởi thủy cho đến mãi muôn<br /> đời. Vũ trụ này có khởi đầu và sẽ có kết thúc. Như vậy, về bản thể luận, vũ trụ quan Kitô<br /> giáo thể hiện rõ tính chất duy tâm khách quan, tôn giáo.<br /> Như vậy, theo Ngũ kinh Moses: công cuộc tạo dựng vũ trụ của Thiên Chúa được diễn<br /> ra một cách trọn vẹn. Song nhiều câu hỏi được đặt ra: đó có phải là huyền thoại, là ngụ<br /> ngôn hoặc là sự kết hợp các tài liệu hay là ý tưởng của một cá nhân nào đó, về nguồn gốc<br /> của mọi vật hay không?. Qua nhiều nghiên cứu của các học giả, họ đều công nhận Kinh<br /> thánh là một tường thuật thẳng thắn, giản dị về hoạt động của Thiên Chúa trong việc tạo<br /> 94 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ HÀ NỘI<br /> <br /> <br /> dựng thế gian và con người. Câu chuyện “Khởi nguyên” đó mang diễn tiến cho sự chuẩn bị<br /> vũ trụ, một thế giới sẵn sàng cho loài người.Như vậy, quan niệm về vũ trụ trong Ngũ kinh<br /> Moses đã khẳng định được sự tạo dựng của vũ trụ thông qua một Đấng tối thượng là Thiên<br /> Chúa, do đó, theo Ngũ kinh Moses: con người cần có những bổn phận và trách nhiệm của<br /> mình đối vỡi vũ trụ - nơi con người sinh sống và tồn tại. Bên cạnh đó, nếu như Phật giáo<br /> cho rằng: sự sống đi theo đường vòng tròn khép kín với bốn chu trình: sinh, trụ, dị, diệt rồi<br /> lại quay vòng luân hồi đó, thì theo Kitô giáo: sự sống tồn tại và phát triển theo con đường<br /> thẳng: bắt đầu từ buổi đầu tạo dựng và điểm cuối tại ngày tận thế.<br /> <br /> 2.2. Quan niệm về bổn phận của con người đối với vũ trụ<br /> Theo Ngũ kinh Moses, Thiên Chúa đã tạo dựng trái đất và vũ trụ trong sáu ngày và<br /> thổi sinh khí vào chúng. Mỗi một công trình sáng tạo, trong bản chất riêng của mình, đều<br /> phản ánh sự tốt đẹp riêng của nó. Chính vì vậy ở đây đòi hỏi con người phải tôn trọng từng<br /> công trình sáng tạo, tránh không được sử dụng các sự vật một cách vô trật tự. Do đó, Kinh<br /> thánh dường như nhắc nhở con người phải biết trân trọng, hàm ơn công lao sáng tạo vũ trụ<br /> của Đấng sáng tạo và đòi hỏi con người phải có những bổn phận của mình đối với công<br /> trình sáng tạo vũ trụ ấy.<br /> Sau khi vũ trụ được hình thành, trật tự và sự hài hòa của thế giới đó là do sự đa dạng<br /> của các sự vật và sự đa dạng của các liên hệ giữa chúng với nhau và con người đã dần<br /> khám phá ra các mối liên hệ ấy như là các định luật của thiên nhiên. Vẻ đẹp này của vũ trụ<br /> phản chiếu nên vẻ đẹp của Đấng sáng tạo. Vẻ đẹp này gợi lên nơi trí tuệ và ý chí con người<br /> sự tôn kính và quy phục. Từ đó đỏi hỏi bản thân con người phải biết trân trọng và gìn giữ<br /> những vẻ đẹp ấy.<br /> Sau khi vũ trụ được tạo dựng, theo Ngũ kinh Moses: Thiên Chúa giao cho con người<br /> làm chủ đất đai, thiết lập trật tự mới của thế giới. Như vậy, với quyền năng được ban cho<br /> làm chủ cai quản mặt đất và vạn vật, con người đã được giao cho trọng trách to lớn. Con<br /> người không chỉ có trách nhiệm với chính bản thân con người: “sinh sôi đầy mặt đất” mà<br /> đồng thời con người cũng được làm chủ mọi vạn vật trong vũ trụ. Quyền “làm chủ” trần<br /> gian mà Thiên Chúa đã ban cho con người ngay từ lúc đầu, được thực hiện trước tiên nơi<br /> chính con người, là việc làm chủ chính bản thân mình. Con người còn nguyên vẹn và có<br /> trật tự trong chính bản thân, vì còn tự do đối với ba thứ dục vọng khiến con người quy<br /> phục các lạc thú của giác quan, sự ham mê của cải trần thế và ngược lại những lệnh truyền<br /> của lý trí [30, tr.122]. Bên cạnh đó, ta thấy: dấu chỉ của sự thân thiện của con người với<br /> Thiên Chúa là việc Thiên Chúa đặt con người trong vườn địa đàng. Con người sống ở đó<br /> để: “cày cấy và canh tác đất đai” [St 2,15]. Điều đó khẳng định được vị trí và vai trò hết<br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC  SỐ 26/2018 95<br /> <br /> sức to lớn của con người trong vũ trụ, đòi hỏi con người phải “làm chủ” như thế nào để gìn<br /> giữ, nuôi dưỡng không chỉ chính bản thân con người mà còn là các thụ tạo của vũ trụ mà<br /> đã được sáng tạo, tồn tại song song cùng với cuộc sống của con người, nuôi dưỡng bản<br /> thân con người.<br /> Trong Đệ nhị luật có nói về bổn phận của con người được thể hiện:<br /> Đối với sản phẩm đầu mùa [Đnl 26,2] “khi anh em được Thiên Chúa ban cho anh em<br /> làm gia nghiệp, khi anh em chiếm hữu và đất ở đó, thì hãy lấy một phần mọi nông sản đầu<br /> mùa thu hoạch được từ miền đất mà Thiên Chúa ban cho. Anh em hãy để những thứ đó<br /> vào giỏ rồi đi đến nơi Đức Chúa, chọn danh người dự”. Điều đó thể hiện được lòng biết ơn<br /> đối với người đã sáng tạo ra chính bản thân mình và cho mình sinh sống. Con người có bổn<br /> phận dâng những lễ vật mà con người canh tác được để hướng đến Thiên Chúa, đấng sáng<br /> tạo ra vạn vật hay chính là thể hiện lòng kính trọng, sự biết ơn hướng đến nguồn cội đã tạo<br /> ra con người và cho con người làm chủ vạn vật như ngày nay. Đây cũng là lời răn dạy lí lẽ,<br /> lối sống cho con người, để từ đó con người có trách nhiệm với bản thân mình, với công<br /> việc của mình cũng như với những người đã sáng tạo ra mình.<br /> Trong thuế thập phân ba năm một lần [Đnl 26,3] nghĩa là “năm thứ ba, tức năm nộp<br /> thuế thập phân, sau khi anh em đã trích ra mười phần hoa lợi mà đem cho thầy Lê vi, người<br /> ngoại kiều và cô nhi quả phụ, và họ đã được ăn uống no nê trong các thành của anh em thì<br /> anh em đến thưa trước tôn nhan Đức Chúa” [Đnl 26,3]. Điều này thể hiện được bổn phận<br /> của con người có trách nhiệm với cộng đồng, với xã hội. Của cải sau khi được sản xuất ra<br /> con người đem chia cho các thầy Lê vi, người ngoại kiều và cô nhi quả phụ, họ còn mang<br /> đến Thiên Chúa để tưởng nhớ lại công ơn nguồn cội của mình. Đây chính là trách nhiệm,<br /> nghĩa vụ cũng như bổn phận của con người. Con người yêu thương lẫn nhau, người lao<br /> động chia một phần của cải của mình cho những người không thể lao động trong xã hội.<br /> Thể hiện tình đoàn kết, tương thân tương ái lẫn nhau, qua đó cũng giáo dục, răn dạy con<br /> người về đạo đức, lối sống của con người. Bên cạnh đó, lề luật của Ngũ kinh Moses đó<br /> cũng thể hiện được lòng biết ơn nguồn cội đối với tổ tiên, Người tạo dựng nên bản thân<br /> con người, cho con người làm chủ đất đai, vũ trụ để “canh tác”, trồng trọt duy trì cuộc sống<br /> của mình. “Thuế thập phân ba năm một lần” ở đây thể hiện trách nhiệm, nghĩa vụ cũng như<br /> đạo đức hướng tới nguồn cội và yêu thương lẫn nhau của con người.<br /> Như vậy, ta thấy: tất cả những lề luật, những sự căn dặn con người của Kinh thánh đều<br /> thể hiện ra những giá trị tốt đẹp hướng tới xây dựng đạo đức, phẩm chất con người. Con<br /> người biết ơn nguồn cội của mình, biết ơn được sự sáng tạo ra vũ trụ của Thiên Chúa để từ<br /> đó trân trọng và xây dựng đạo đức lối sống của mình. Bổn phận của con người đối với vũ<br /> trụ ở đây được thể hiện khi con người được giao phó cho trọng trách làm chủ vũ trụ, làm<br /> 96 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ HÀ NỘI<br /> <br /> <br /> chủ bản thân mình, Để từ đó con người hình thành nhân cách, đạo đức của mình để xây<br /> dựng đời tốt đẹp hơn.<br /> <br /> 3. KẾT LUẬN<br /> <br /> Ngũ kinh Moses là quan niệm về sự tạo dựng vũ trụ của Thiên Chúa trong vòng sáu<br /> ngày. Nếu như Phật giáo cho rằng sự sống đi theo một vòng tròn khép kín: sinh trụ dị diệt<br /> thì Kinh thánh của Kitô giáo đã khẳng định sự ra đời và phát triển của vũ trụ đi theo một<br /> con đường thẳng, bắt đầu sự tạo dựng của Thiên Chúa ở điểm khởi đầu đến điểm kết thúc<br /> là ngày tận thế, ngày xét lại cho con người, ngày sẽ quyết định con người được lên thiên<br /> đàng hay xuống hỏa ngục. Cùng với đó, quan niệm về vũ trụ trong Ngũ kinh Moses đã nói<br /> lên trách nhiệm và bổn phận của người đối với vũ trụ để từ đó con người điều chỉnh hành<br /> vi, bảo vệ môi trường sống của mình. Đó là quan niệm ít nhiều có điểm tương đồng với<br /> khoa học.Tuy nhiên, đó vẫn là quan điểm duy tâm tôn giáo, chứa đựng trong đó nhiều<br /> nghịch lí đòi hỏi phải giải quyết bằng những thành tựu của khoa học hiện đại.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Ban Tôn giáo Chính phủ (2009), Các văn bản pháp luật quan hệ đến tín ngưỡng tôn giáo, -<br /> Nxb Tôn giáo, Hà Nội<br /> 2. John Hayes (2008), Nhập môn Kinh thánh, (Nguyễn Kiên Trường dịch), - Nxb Tôn giáo, Hà<br /> Nội.<br /> 3. Hồ Chí Minh, Về vấn đề tín ngưỡng, tôn giáo, - Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội, 1996.<br /> 4. Hội đồng Giám mục Việt Nam (2007), Kinh Thánh Tân Ước và Cựu Ước - Lời Chúa cho mọi<br /> người, - Nxb Tôn giáo, Hà Nội.<br /> 5. Nhóm Phiên dịch các giờ kinh Phụng Vụ (1999) Kinh Thánh trọn bộ Cựu Ước và Tân Ước,-<br /> Nxb TP Hồ Chí Minh.<br /> 6. Hội Thánh Tin lành Việt Nam (miền Bắc), (2006), Giải nghĩa Kinh Thánh: I-II Côrintô, - Nxb<br /> Tôn giáo, Hà Nội.<br /> 7. Hội đồng Giám mục Việt Nam (2011), Sách Giáo lý của Hội thánh Công giáo, - Nxb Tôn<br /> giáo.<br /> 8. Lm.Inhaxio Nguyễn Ngọc Rao, O.P, (2005), Tìm hiểu Ngũ Thư.<br /> 9. Đỗ Minh Hợp (chủ biên), (2005), Tôn giáo lý luận xưa và nay, - Nxb Tổng hợp Thành phố Hồ<br /> Chí Minh.<br /> 10. Đỗ Minh Hợp (chủ biên), (2006), Tôn giáo học nhập môn, - Nxb Tôn giáo, Hà Nội.<br /> 11. Http://tsthdm.blogspot.com/2013/02/quan-niem-kinh-thanh-ve-con-nguoi.html.<br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC  SỐ 26/2018 97<br /> <br /> <br /> <br /> THE CONCEPT OF UNIVERSE IN MOSES PENTECOST<br /> <br /> Abstract: The Bible is the most important book of Christianity. This book is a collection<br /> of many different books and is divided into two parts: The Old Testament and the New<br /> Testament. The first five books of The Old Testament are the Old Pentecost, also known<br /> as the Moses Pentecost. Particularly, the notion of universe in the Moses Pentecost is of<br /> great importance which is worth referring to a number of kinds of worldview in the<br /> history of human. This paper analyzes the notions of universe creation and human’s<br /> responsibility to universe in the Moses Pentecost.<br /> Keywords: Bible, Moses, universe, universe creation, human’s responsibility to universe.<br />