Quang Trung và ngh thu t d ng binh th n t c, táo b o ệ ậ ụ ầ ố ạ
Ngày c p nh t:ậ ậ 27/08/2009 16:43
Không ng o ngh nh Caesar - m t v hoàng đ La Mã cạ ễ ư ộ ị ế ổ
đ i - nh ng Quang Trung hoàng đ có m t ni m tin m nh mạ ư ế ộ ề ạ ẽ
vào chi n th ng cu i cùng mà đ i quân c a ông có th giànhế ắ ố ộ ủ ể
đ c tr c k thù. ượ ướ ẻ
Đó là nh ng chi n th ng đ c xây d ng t ngh thu t d ngữ ế ắ ượ ự ừ ệ ậ ụ
binh th n t c, táo b o và n m ch c th i c . ầ ố ạ ắ ắ ờ ơ
Th k 16, Đ i Vi t chìm trong chia c t: h t cu c chi n gi aế ỷ ạ ệ ắ ế ộ ế ữ
t p đoàn phong ki n Tr nh-M c cho đ n cu c đ i đ u tri nậ ế ị ạ ế ộ ố ầ ề
miên gi a dòng h Tr nh-Nguy n. Cu i th k , c c di n đàngữ ọ ị ễ ố ế ỷ ụ ệ
trong đàng ngoài chính th c hình thành và kéo dài mãi t đóứ ừ
đ n g n hai th k sau. ế ầ ế ỷ
Đ t n c lâm nguy, vua chúa c hai mi n ch lo v vét c a c i, ăn ch i h ng l c, khi n nhânấ ướ ả ề ỉ ơ ủ ả ơ ưở ạ ế
dân l m than. Trong b i c nh y, không ít cu c kh i nghĩa đã n ra. Tuy nhiên, ch a cu c kh iầ ố ả ấ ộ ở ổ ư ộ ở
nghĩa nào th ng l i.ắ ợ
Năm 1771, trên vùng Tây S n Th ng Đ o (An Khê, Gia Lai ngày nay), 3 anh em Nguy n Nh c,ơ ượ ạ ễ ạ
Nguy n L , Nguy n Hu ph t c kh i nghĩa. Đ c nhân dân ng h , trong vòng 12 năm, tễ ữ ễ ệ ấ ờ ở ượ ủ ộ ừ
1777-1789, nghĩa quân Tây S n liên ti p l p nên nh ng chi n công hi n hách: l t đ 2 t p đoànơ ế ậ ữ ế ể ậ ổ ậ
phong ki n Tr nh - Nguy n; đánh tan 5 v n quân Xiêm và đè b p 29 v n quân Thanh Xâm l c.ế ị ễ ạ ẹ ạ ượ
Trong su t ch ng đ ng chi n đ u, Nguy n Hu đã không ch ch ng t mình là nhà lãnh đ oố ặ ườ ế ấ ễ ệ ỉ ứ ỏ ạ
chính tr xu t s c mà còn là m t nhà c m quân tài ba. Nh ng gì ông làm, không ph i v t ngị ấ ắ ộ ầ ữ ả ị ướ
nào cũng th c hi n đ c.ự ệ ượ
Táo b o - Đòn ph đ u không ng ạ ủ ầ ờ
M t trong nh ng đi m n i b t trong cách d ng binh c a Nguy n Hu là s k t h p gi a tài chộ ữ ể ổ ậ ụ ủ ễ ệ ự ế ợ ữ ỉ
huy quân s và tính cách cá nhân: táo b o, th n t c và vô cùng t tin. ự ạ ầ ố ự
Trong cu c ph n kích tiêu di t quân Xiêm (1785), thay vì ch n khúc sông M Tho có đ a hìnhộ ả ệ ọ ỹ ị
thu n l i cho vi c ph c kích nh đo n t Cái Bè đ n Bình Chánh Đông, ông l i ch n khúc R chậ ợ ệ ụ ư ạ ừ ế ạ ọ ạ
G m - Xoài Mút - m t khúc sông r ng và đ a hình tr c tr h n đ đ t ph c binh. ầ ộ ộ ị ắ ở ơ ể ặ ụ
Còn trong cu c ti n công t Phú Xuân ra Thăng Long tiêu di t 29 v n quân Thanh (1789),ộ ế ừ ệ ạ
Nguy n Hu - khi đó đã là vua Quang Trung - ch n cách t n công vào Thăng Long t phía Nam.ễ ệ ọ ấ ừ
Đó là khu v c quân Thanh b phòng c c kỳ k l ng. Nh ng đó cũng là h ng quân Thanh chự ố ự ỹ ưỡ ư ướ ủ
quan nh t, vì chúng đinh ninh r ng mình ít có kh năng b t n công, th nên ông đã quy t đ nhấ ằ ả ị ấ ế ế ị
ra đòn ph đ u.ủ ầ
Đ t ph n kích quân Thanh theo h ng này di n ra r t chóng vánh: ch trong vòng 6 ngày, k tợ ả ướ ễ ấ ỉ ể ừ
khi xu t binh (Đêm 30 t t) đ n khi tiêu di t hoàn toàn quân Thanh trong tr n Đ ng Đa (ngàyấ ế ế ệ ậ ố
m ng 5 t t). ồ ế
Bi n th n t c thành s c m nhế ầ ố ứ ạ
Nh ng s táo b o ch phát huy đ c s c m nh c a nó n u cu c t n công đ c tri n khai nhanhư ự ạ ỉ ượ ứ ạ ủ ế ộ ấ ượ ể
chóng, th n t c và b t ng . ầ ố ấ ờ
4 năm sau tr n chi n m t ngày R ch G m - Xoài Mút, đ i quân c a Nguy n Hu l i làm nênậ ế ộ ở ạ ầ ộ ủ ễ ệ ạ
m t đi n hình m u m c trong l n truy di t 29 v n quân Thanh năm 1789. ộ ể ẫ ự ầ ệ ạ
N u không tính đ n cu c hành quân nhanh kỳ l và đ n gi v n còn gây nhi u tranh cãi c a đ iế ế ộ ạ ế ờ ẫ ề ủ ộ
quân Tây S n t Phú Xuân ra B c, thì ch nguyên cu c ph n kích quân Thanh trong vòng 6ơ ừ ắ ỉ ộ ả
ngày T t K D u 1789 cũng đã là m t bài h c tuy t v i trong kho tàng ngh thu t quân s . ế ỷ ậ ộ ọ ệ ờ ệ ậ ự
Đêm 30 t t, quân Tây S n bí m t v t sông Gián Kh u, tiêu di t g n đ ch đ n ti n tiêu và cế ơ ậ ượ ẩ ệ ọ ị ở ồ ề ả
nhóm quân do thám. Đêm m ng 3 t t, quân c a ông bí m t vây đ n Hà H i (Th ng Tín, Hàồ ế ủ ậ ồ ồ ườ
Tây). Quân gi c b t ng , ho ng s h khí gi i đ u hàng. M sáng 5 t t, trong khi cánh quân Tâyặ ấ ờ ả ợ ạ ớ ầ ờ ế
S n do đích thân Quang Trung ch huy b t đ u t n công đ n Ng c H i (Thanh Trì, Hà N i) thìơ ỉ ắ ầ ấ ồ ọ ồ ộ
m t cánh quân Tây S n khác nh m th ng vào đ n Đ ng Đa (Hà N i). ộ ơ ắ ẳ ồ ố ộ
Cùng lúc v i hai chi n th ng đó là hàng lo t chi n th ng khác: chi n th ng Đ i Áng, chi n th ngớ ế ắ ạ ế ắ ế ắ ạ ế ắ
Đ m M c, chi n th ng Nhân M c, chi n th ng H Yên Quy t. Các cu c t n công trên đ u di nầ ự ế ắ ụ ế ắ ạ ế ộ ấ ề ễ
ra m t cách nhanh chóng và d n d p đ n đ quân Thanh không k p tr tay. Chúng không còn cóộ ồ ậ ế ộ ị ở
th i gian đ thông báo, h tr hay ng c u nhau.ờ ể ỗ ợ ứ ứ
T ng vua Quang Trung t i B o tàngượ ạ ả
Quang Trung, Tây S n, Bình Đ nhơ ị