M ĐUỞ Ầ
1. Lí do ch n đ tàiọ ề
Trong các yêu c u v đi m i ph ng pháp d y h c Đa lý theo h ngầ ề ổ ớ ươ ạ ọ ị ướ
phát huy tính tích c c c a h c sinh, đa s giáo viên đu l a ch n cácự ủ ọ ố ề ự ọ
ph ng pháp nh m phát tri n t duy, tính tích c c c a h c sinh. Tuy nhiênươ ằ ể ư ự ủ ọ
các ph ng pháp d y h c tích c c yêu c u h ng vào vi c rèn luy n kươ ạ ọ ự ầ ướ ệ ệ ỹ
năng thu th p thông tin t nhi u ngu n khác nhau, k năng phân tích, t ngậ ừ ề ồ ỹ ổ
h p, khái quát đ rút ra k t lu n v các thông tin thu th p đc, k năngợ ể ế ậ ề ậ ượ ỹ
trình bày k t qu nghiên c u thông tin m t cách khoa h c, thuy t ph c –ế ả ứ ộ ọ ế ụ
còn g i là k năng báo cáo và các ph ng pháp mà giáo viên v n d ng đọ ỹ ươ ậ ụ ể
rèn luy n k năng vi t và trình bày báo cáo cho h c sinh – thì giáo viên v nệ ỹ ế ọ ẫ
còn nhi u lúng túng trong quá trình s d ng. Đây là nh ng ph ng phápề ử ụ ữ ươ
d y h c tích c c có tác d ng t t trong d y h c phát tri n các k năng h cạ ọ ự ụ ố ạ ọ ể ỹ ọ
t p c a h c sinh, phù h p v i xu h ng rèn luy n kh năng ho t đng đcậ ủ ọ ợ ớ ướ ệ ả ạ ộ ộ
l p, ch đng trong quá trình nh n th c. Ph ng pháp này còn rèn luy nậ ủ ộ ậ ứ ươ ệ
cho h c sinh các k năng phân tích, liên h , trình bày,… khi tìm hi u m tọ ỹ ệ ể ộ
v n đ yêu c u v n d ng ki n th c đã h c và liên h th c ti n m t cáchấ ề ầ ậ ụ ế ứ ọ ệ ự ễ ộ
hi u qu h n.ệ ả ơ
L p 10 là l p đu c p THPT nên các em ch a hình thành đy đ v kớ ớ ầ ấ ư ầ ủ ề ỹ
năng vi t báo cáo, vì v y vi c rèn luy n k năng vi t báo cáo cho các em làế ậ ệ ệ ỹ ế
ti n đ đ các em hoàn thi n h n k năng này đng th i là c s cho vi cề ề ể ệ ơ ỹ ồ ờ ơ ở ệ
vi t báo cáo các l p sau.ế ở ớ
Đ tăng c ng vi c rèn luy n cho h c sinh các k năng thu th p, x líể ườ ệ ệ ọ ỹ ậ ử
thông tin, t đó t ng h p và trình bày thông tin góp ph n hình thành nh ngừ ổ ợ ầ ữ
năng l c c n thi t c a ng i lao đng m i h c sinh, góp ph n nâng caoự ầ ế ủ ườ ộ ớ ở ọ ầ
hi u qu d y h c b môn Đa lý trung h c ph thông (THPT), tôi đã ch nệ ả ạ ọ ộ ị ọ ổ ọ
nghiên c u v n đ ứ ấ ề “Rèn luy n k năng vi t báo cáo Đa lý cho h c sinhệ ỹ ế ị ọ
l p 10 trung h c ph thông”ớ ọ ổ . Hi v ng s góp ph n nâng cao ch t l ngọ ẽ ầ ấ ượ
d y h c b môn Đa lý.ạ ọ ộ ị
2. M c tiêu c a đ tàiụ ủ ề
Xác đnh đc h th ng k năng vi t báo cáo Đa lý và các ph ng pháp rènị ượ ệ ố ỹ ế ị ươ
luy n các k năng đó nh m nâng cao ch t l ng d y h c Đa lý 10 THPT.ệ ỹ ằ ấ ượ ạ ọ ị
1
3. Nhi m v c a đ tàiệ ụ ủ ề
- Nghiên c u c s lí lu n cho vi c xác đnh h th ng k năng c n thi t choứ ơ ở ậ ệ ị ệ ố ỹ ầ ế
vi c vi t báo cáo Đa lý trong d y h c.ệ ế ị ạ ọ
- Tìm hi u th c tr ng d y và h c các bài vi t báo cáo Đa lý trong ch ngể ự ạ ạ ọ ế ị ươ
trình Đa lý 10 THPT (ban c b n) hi n nay.ị ơ ả ệ
- Xác đnh h th ng k năng c n thi t cho vi c vi t báo cáo Đa lý trong d yị ệ ố ỹ ầ ế ệ ế ị ạ
h c Đa lý THPT, t đó xác đnh ph ng pháp phù h p đ rèn luy n các k năngọ ị ừ ị ươ ợ ể ệ ỹ
đó.
- Ti n hành th c nghi m s ph m đ th y đc tính kh thi và hi u qu c aế ự ệ ư ạ ể ấ ượ ả ệ ả ủ
vi c s d ng h th ng k năng vi t báo cáo Đa lý trong d y h c Đa lý 10ệ ử ụ ệ ố ỹ ế ị ạ ọ ị
THPT.
4. Ph m vi nghiên c uạ ứ
Các bài vi t báo cáo Đa lý l p 10 THPT (Ban c b n).ế ị ớ ơ ả
5. Ph ng pháp nghiên c uươ ứ
- Ph ng pháp lí thuy t.ươ ế
- Ph ng pháp nghiên c u th c ti n.ươ ứ ự ễ
2
N I DUNGỘ
CH NG 1. C S LÍ LU N VÀ TH C TI N C A VI C RÈNƯƠ Ơ Ở Ậ Ự Ễ Ủ Ệ
LUY N K NĂNG VI T BÁO CÁO ĐA LÝ CHO H C SINH L P 10Ệ Ỹ Ế Ị Ọ Ớ
THPT
1. Báo cáo Đa lýị
1.1. Khái ni mệ
- Báo cáo là m t hình th c mà trong đó, h c sinh d i s h ng d n c aộ ứ ọ ướ ự ướ ẫ ủ
giáo viên, thu th p, phân tích, t ng h p s li u, t li u,... trình bày thànhậ ổ ợ ố ệ ư ệ
báo cáo, sau đó thuy t trình tr c nhóm hay toàn l p.ế ướ ớ
- Báo cáo Đa lý là m t d ng bài th c hành, mà trong đó h c sinh d iị ộ ạ ự ọ ướ
s h ng d n c a giáo viên, ti n hành thu th p, phân tích, t ng h p, kháiự ướ ẫ ủ ế ậ ổ ợ
quát hóa thông tin đa lý, sau đó vi t và trình bày báo cáo v m t v n đ đaị ế ề ộ ấ ề ị
lý tr c l p ho c tr c nhóm.ướ ớ ặ ướ
Báo cáo có th ti n hành trong ch ng trình n i khóa ho c ngo i khóa.ể ế ươ ộ ặ ạ
1.2. Phân lo i báo cáo Đa lýạ ị
Báo cáo Đa lý có th trình bày d i nhi u d ng khác nhau:ị ể ướ ề ạ
- Báo cáo Đa lý trình bày d i d ng m t bài vi t (dài hay ng n) v m tị ướ ạ ộ ế ắ ề ộ
v n đ đa lý t nhiên, kinh t - xã h i c a đa ph ng, qu c gia hay m tấ ề ị ự ế ộ ủ ị ươ ố ộ
v n đ toàn c u. Đây là lo i ph bi n hi n nay trong ch ng trình phấ ề ầ ạ ổ ế ệ ươ ổ
thông.
- Báo cáo Đa lý có th là m t s s u t p tranh nh đc s p x p theoị ể ộ ố ư ậ ả ượ ắ ế
h th ng kèm theo l i thuy t minh, m t s h th ng l c đ, hình v ,ệ ố ờ ế ộ ố ệ ố ượ ồ ẽ
tranh nh, s đ th hi n m t ch đ nh t đnh.ả ơ ồ ể ệ ộ ủ ề ấ ị
1.3. N i dung báo cáo Đa lýộ ị
N i dung báo cáo đa lý r t phong phú. Đó là các v n đ v t nhiên,ộ ị ấ ấ ề ề ự
kinh t - xã h i c a đa ph ng, đt n c và toàn c u.ế ộ ủ ị ươ ấ ướ ầ
- Báo cáo có th đc ti n hành sau khi t ng k t bài h c, m t ch đ,ể ượ ế ổ ế ọ ộ ủ ề
m t ch ng, hay t ng k t ch ng trình nh m h th ng hóa ki n th c đãộ ươ ổ ế ươ ằ ệ ố ế ứ
h c.ọ
- Ngoài ra, báo cáo còn đc ti n hành sau khi kh o sát, đi u tra các điượ ế ả ề ố
t ng đa lí đa ph ng.ượ ị ở ị ươ
1.4. T m quan tr ng c a báo cáo Đa lý trong d y h cầ ọ ủ ị ạ ọ
Trong d y h c báo cáo đa lý có vai trò quan tr ng, nó rèn luy n cho h cạ ọ ị ọ ệ ọ
sinh các kh năng nh :ả ư
3
- Nói, giao ti p và trình bày quan đi m c a mình tr c ng i khác.ế ể ủ ướ ườ
- Thu th p nh ng thông tin t nhi u ngu n khác nhau nh sách v , tàiậ ữ ừ ề ồ ư ở
li u tham kh o, s li u trên th c đa,...ệ ả ố ệ ự ị
- Hi u đc ph ng pháp trình bày m t báo cáo khoa h c dù là đnể ượ ươ ộ ọ ơ
gi n.ả
- Hi u nh ng v n đ đc trình bày m t cách k l ng theo h ng ”h cể ữ ấ ề ượ ộ ỹ ưỡ ướ ọ
qua làm”.
- Đi đáp ho c th o lu n, tranh lu n v i ng i khác m t cách lôgic.ố ặ ả ậ ậ ớ ườ ộ
- H p tác v i các b n trong nhóm, t , l p.ợ ớ ạ ổ ớ
- Nâng cao kĩ năng s ng.ố
Nh v y, k năng báo cáo th ng dùng cho h c sinh THPT th hi nư ậ ỹ ườ ọ ở ể ệ
s v n d ng t ng h p nhi u k thu t khác nhau nh tìm tòi, khám phá,ự ậ ụ ổ ợ ề ỹ ậ ư
quan sát, ph ng v n, thuy t trình, đi tho i,... Rèn luy n đc k năngỏ ấ ế ố ạ ệ ượ ỹ
này nghĩa là HS đã đt mình vào v trí c a ng i v a có khám phá, tìmặ ị ủ ườ ừ
tòi, phân tích, t ng h p, khái quát hóa ki n th c, v a ph bi n các triổ ợ ế ứ ừ ổ ế
th c đa lý cho nh ng ng i xung quanh mình.ứ ị ữ ườ
1.5. Các ho t đng làm c s hình thành k năng vi t báo cáo đa lýạ ộ ơ ở ỹ ế ị
1.5.1. Thu th p thông tinậ
Mu n thu th p thông tin thì c n thi t ph i xác đnh đc v n đ báoố ậ ầ ế ả ị ượ ấ ề
cáo là gì? C th h n là ph i xác đnh tên ho c n i dung mà bài báo cáoụ ể ơ ả ị ặ ộ
c n đ c p đn. Trên c s xác đnh v n đ báo cáo, ng i vi t s có cầ ề ậ ế ơ ở ị ấ ề ườ ế ẽ ơ
s đ ti n hành thu th p thông tin liên quan đn v n đ đó m t cách nhanhở ể ế ậ ế ấ ề ộ
nh t, hi u qu nh t.ấ ệ ả ấ
Khi s d ng các thông tin thu th p đc t nhi u ngu n khác nhau, c nử ụ ậ ượ ừ ề ồ ầ
ch n l c nh ng thông tin có liên quan đn ch đ báo cáo. Các thông tinọ ọ ữ ế ủ ề
ch n l c nên ghi thành phi u r i, ho c photo thành t r i và b vào túi họ ọ ế ờ ặ ờ ờ ỏ ồ
s báo cáo, s p x p theo tr t t đ d s d ng khi vi t báo cáo. Các t p sơ ắ ế ậ ự ể ễ ử ụ ế ậ ố
li u, b ng s li u, b n đ, tranh nh,... nên đ riêng.ệ ả ố ệ ả ồ ả ể
1.5.2. X lý, t ng h p thông tinử ổ ợ
Công vi c này bao g m phân tích, t ng h p, khái quát hóa ngu n t li uệ ồ ổ ợ ồ ư ệ
đã thu th p đc.ậ ượ
- Phân tích t li u: C n xem xét t li u thu th p đc có chính xác, c pư ệ ầ ư ệ ậ ượ ậ
nh t không? N i dung t li u bao hàm v n đ gì? Liên quan đn n i dung nàoậ ộ ư ệ ấ ề ế ộ
c a báo cáo?,...ủ
4
- T ng h p t li u: b sung thêm nh ng thông tin còn thi u, l a ch nổ ợ ư ệ ổ ữ ế ự ọ
nh ng n i dung c a t li u c n làm rõ cho n i dung c a báo cáo, liên hữ ộ ủ ư ệ ầ ộ ủ ệ
các thông tin v i nhau nh m xác l p tính th ng nh t và rút ra các nh n xétớ ằ ậ ố ấ ậ
c n thi t phù h p v i b n ch t c a s vi c, hi n t ng trong ch đ báoầ ế ợ ớ ả ấ ủ ự ệ ệ ượ ủ ề
cáo.
- Khái quát hóa: trong báo cáo c n nêu nh ng nh n xét, ý ki n nh n đnhầ ữ ậ ế ậ ị
khái quát hóa, ho c t k t qu hi n t ng có th có nh ng đ xu t thíchặ ừ ế ả ệ ượ ể ữ ề ấ
h p v gi i pháp, bi n pháp.ợ ề ả ệ
1.5.3. Trình bày thông tin
Hình th c trình bày thông tin có th là b n báo cáo, ho c trình bày mi ngứ ể ả ặ ệ
(trên c s đ c ng chu n b s n).ơ ở ề ươ ẩ ị ẵ
Đ trình bày thông tin đa lý khoa h c, vi c đu tiên c n ph i xây d ngể ị ọ ệ ầ ầ ả ự
đc đ c ng (dàn ý) bài báo cáo. Đ c ng (dàn ý) bài báo cáo xây d ngượ ề ươ ề ươ ự
m c đ khái quát, sau đó chi ti t hóa đ làm c s cho vi c vi t m t b nở ứ ộ ế ể ơ ở ệ ế ộ ả
báo cáo hoàn ch nh.ỉ
a. Bài vi t báo cáoế
- B n báo cáo c a h c sinh nên có nh ng n i dung sau:ả ủ ọ ữ ộ
+ Gi i thi u ng n g n v v n đ báo cáo: tên đ tài, đa đi m, th iớ ệ ắ ọ ề ấ ề ề ị ể ờ
gian, m c đích và nhi m v c th c a ho t đng.ụ ệ ụ ụ ể ủ ạ ộ
+ Trình bày v n t t các ho t đng và ph ng pháp đã th c hi n.ắ ắ ạ ộ ươ ự ệ
+ Trình bày, mô t nh ng k t qu th c hi n đc.ả ữ ế ả ự ệ ượ
+ K t lu n, đ xu t ý ki n (n u có).ế ậ ề ấ ế ế
- Ngôn ng c a báo cáo:ữ ủ
+ Văn phong khoa h c, ng n g n, súc tích, không dùng văn nói trong báoọ ắ ọ
cáo.
+ Trình bày v n đ khách quan, không th hi n c m xúc c a mình ho cấ ề ể ệ ả ủ ặ
mô t theo hình th c văn h c.ả ứ ọ
+ Câu trong báo cáo nên dùng th b đng. Ví d : không vi t: ”chúngở ể ị ộ ụ ế
tôi đã nghiên c u k v n đ trên và th y r ng...” mà nên vi t ”T k t quứ ỹ ấ ề ấ ằ ế ừ ế ả
nghiên c u v n đ trên, có th th y...”ứ ấ ề ể ấ
+ Đ báo cáo ng n g n và làm rõ v n đ, nên tăng c ng s d ng b nể ắ ọ ấ ề ườ ử ụ ả
đ, l c đ, tranh nh, bi u đ, s đ, b ng s li u, các s li u r i,....ồ ượ ồ ả ể ồ ơ ồ ả ố ệ ố ệ ờ
- Trình bày b n báo cáo:ả
+ Dùng đ m c h p lí.ề ụ ợ
5