Sản xuất bí đỏ - Tiềm năng và thách thức

Chia sẻ: Leon Leon | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

132
lượt xem 19
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Gần đây, phát triển sản xuất của bí ngô nguồn gen tại Việt Nam vẫn còn nhỏ và rời rạc. Nó chủ yếu phụ thuộc vào tự phát của nông dân trong việc sản xuất ra bí ngô làm quyết định. Trong thực tế, bí ngô và các sản phẩm của nó được đánh giá cao trong sản xuất nông nghiệp hệ thống và yêu cầu tiêu thụ tại các thị trường trung tâm ở thành phố Hà Nội, Vĩnh Phúc và Hải Dương tỉnh. Do đó, cần phải phân tích đúng về tiềm năng và thách thức trong sản xuất bí dựa trên các...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sản xuất bí đỏ - Tiềm năng và thách thức

S N XU T BÍ Đ - TI M NĂNG VÀ THÁCH TH C Lê Tu n Phong, Lê Kh Tư ng, Đinh Văn Đ o SUMMARY Pumpkin production Potential and Challenges Recently, production development of pumpkin genetic resources in Viet Nam is still small and fragmentary. It mainly depends on farmers' spontaneous in giving out pumpkin production making decision. In fact, Pumpkin and its products are being highly appreciated in agricultural production system and consumption requirement in central markets in Ha Noi city, Vinh Phuc and Hai Duong provinces. Therefore, need of proper analysis about potential and challenges of pumkin production based on aspects of production areas, economical efficiency and market is necessary to avoid freely and un-planned planting. The research results showed that pumpkin production areas at study sites are gradually increased in passed years, especially in specializing vegetable cultivation zones and intercropping models between pumpkin and perennial plants such as apple, guava.. as well as low land areas; the market potential of pumpkin products is very high, esspecially pumpkin leaves, bud which is considered as safety vegetables for consumers in central cities; And, pumpkin cultivation could achieve higher economical efficiency than some other upland crops due to its advantages in saving production expenses such as low investment in labour, soild preparation and weed cleaning. Keywords: Pumpkin, challenges and potential mang l i cho nông dân, và v trí c a chúng I. §Æt vÊn ®Ò trong th trư ng rau c qu Vi t Nam hi n Bí là loài quan tr ng c a chi nay có s nhìn nh n úng n nh ng giá Cucurbita h cucurbitaceae (Jeffrey 1980, tr ti m năng và thách th c trong vi c phát Kirkbride 1993). Theo s li u th ng kê c a tri n s n xu t cây tr ng này, t ó có nh ng FAO, di n tích tr ng Bí chi m 22% di n bi n pháp tác ng thích h p nh m nâng tích tr ng rau màu trên th gi i. Năm 2009 cao vai trò c a nó i v i s n xu t rau qu t ng di n tích b u, bí nói chung trên th hi n nay. gi i vào kho ng 1556143 ha v i năng su t ư c tính 136,2 t n/ha, t t ng s n lư ng là II. VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 21,2 tri u t n (FAOSTAT, 2009). Vi t 1. V t li u nghiên c u Nam, bí chưa có s li u th ng kê y S li u nghiên c u v tình hình s n v c di n tích l n năng su t. Song theo xu t và tiêu dùng bí ư c thu th p trong nh n nh t nhi u nghiên c u khác nhau năm 2010 t các h gia ình tr ng rau, thì v n phát tri n cây bí Vi t Nam ngư i buôn bán và tiêu th bí các a v n còn nh l chưa t p trung ch y u là do i m i di n là các vùng s n xu t rau t phát c a ngư i nông dân, chưa có s ng b ng sông H ng g m: qu n Hà ông, quan tâm y c a các nhà qu n lý, các huy n Hoài c, huy n Chương M (Hà nhà khoa h c... ánh giá úng vai trò và N i); huy n Gia L c (H i Dương); huy n t m quan tr ng c a cây tr ng này trong cơ Vĩnh Tư ng (Vĩnh Phúc). c u s n xu t, giá tr kinh t và dinh dư ng
2. Phương pháp nghiên c u - Phương pháp ch n m u: D a trên các - Thu th p s li u th c p: S li u này s li u th c p, ti n hành ch n các m u ư c t ng h p, thu th p và phân tích d a trên kh o sát i di n cho a bàn i u tra d a các tài li u, báo cáo th ng kê hàng tháng, báo trên các ch tiêu v di n tích tr ng rau nói cáo t ng k t hàng năm v s n xu t bí t i chung và di n tích tr ng bí nói riêng, các i m nghiên c u. ng th i tham kh o s i u ki n kinh t xã h i c a h ... B ng li u trên sách báo và các trang web, các báo phương pháp ch n m u ng u nhiên có cáo khoa h c có liên quan. phân t theo quy mô s n xu t c a nông h , s li u ư c thu th p thông qua i u tra - Thu th p s li u sơ c p: ư c ti n ph ng v n 180 h nông dân tr ng bí t i hành b ng phương pháp ph ng v n tr c ti p 9 xã thu c 3 huy n c a 3 t nh thu c vùng d a trên các phi u i u tra có s n t i h nghiên c u. nông dân trên a bàn ch n m u. III. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn 1. Hi n tr ng s n xu t bí đ các vùng nghiên c u B ng 1. Hi n tr ng gieo tr ng bí t i các i m nghiên c u TT Ch tiêu Đơn v Hà N i H i Dương Vĩnh Phúc 1 Di n tích gieo tr ng cây hàng năm Ha 326220,0 166048,0 84587,8 2 Di n tích cây lương th c có h t Ha 232901,0 131872,0 68327,4 3 Di n tích cây ch t b t có c Ha 11687,0 1742,0 3859,8 4 Di n tích cây công nghi p hàng năm Ha 44751,4 2866,0 7908,1 5 Di n tích rau đ u các lo i trong đó có bí đ Ha 30624,0 28832,0 4492,5 Ngu n: S li u th ng kê c a t nh, 2010
- Hà N i: Hi n nay, di n tích gieo tr ng cây hàng năm vào kho ng 326220 ha trong ó di n tích cây lương th c có h t là 232901 ha, di n tích cây ch t b t có c là 11687 ha, di n tích cây công nghi p hàng năm là 44751,4 ha và di n tích rau u các lo i trong ó có bí t 30624 ha v i h s s d ng t tr ng cây hàng năm 2,25 l n. K ho ch s n xu t v ông 2010-2011, Thành ph ch trương duy trì di n tích gieo tr ng cây v ông nh m gia tăng hi u qu s d ng t v i ch l c là cây tr ng có th mang l i hi u qu kinh t , môi trư ng cao v i di n tích gieo tr ng lên t i 63.723 ha bao g m các lo i cây rau u khác nhau, trong ó di n tích tr ng bí là 773 ha phân b các a phương có di n tích rau màu nh m cung c p rau xanh, s ch cho th trư ng Hà N i (B ng 1). - H i Dương: Năm 2010, di n tích gieo tr ng cây hàng năm là 166.048 ha. Nhóm cây lương th c 131.872 ha, riêng cây lúa 127.133 ha; nhóm cây ch t b t t 1.742 ha; nhóm cây rau, u t 28.832 ha; nhóm cây công nghi p t 2.866 ha; nhóm cây hàng năm khác t 736 ha. Nhìn chung, di n tích gieo tr ng cây hàng năm tăng so v i các năm trư c nhưng tăng ch y u là di n tích cây v ông (tăng 2.296 ha). i n hình huy n Gia L c. K t qu i u tra cho th y di n tích gieo tr ng bí trong toàn huy n là 204 ha chi m t l tương i so v i di n tích tr ng cây rau màu khác trên di n tích 4.169 ha t gieo tr ng c a huy n. Bí ư c tr ng r i rác các xã, trong ó chi m di n tích l n nh t là các xã Quang Minh (65ha), ng Quang (35 ha) và Nh t Tân (15ha). - Vĩnh Phúc: T ng di n tích gieo tr ng cây hàng năm c năm 2010 t 100.718,9 ha. Trong ó, di n tích tr ng cây lương th c có h t là 77.120,5 ha, di n tích gieo tr ng cây ch t b t là 5.166,4 ha, di n tích rau, u, hoa, cây c nh ư c t 7.170,2 ha và di n tích gieo tr ng cây hàng năm khác t 1.318,6 ha. Năm 2009, t ng di n tích gieo tr ng c a toàn t nh t 84.587,80 ha, trong ó t ng di n tích gieo tr ng bí là 224,20 ha v i năng su t t 217,72 t /ha và t ng s n lư ng bí là 4881,30 t n. i v i huy n Vĩnh Tư ng, k t qu i u tra cho th y t ng di n tích gieo tr ng rau các lo i là 1.499,1 ha và vùng s n xuât hàng hóa gi ng bí có di n tích gieo tr ng t 270 ha n m t p trung t i các xã Yên L p, Vũ Di, Kim Xá, Vĩnh Sơn, Cao i, TT Vĩnh Tư ng, Phú a, Lý Nhân. Năng su t trung bình t 550 kg/sào; giá bán 3.500 ng/kg, giá tr s n xu t t g n 2 tri u ng/sào (53,47 tri u ng/ha) tăng hơn so v i s n xu t u tương. 2. Nh n đ nh và đánh giá 2.1. V kh năng m r ng s n xu t Hi n nay b gi ng bí dùng trong s n xu t r t a d ng và phong phú bao g m c gi ng lai và gi ng a phương, c bi t có nh ng gi ng chuyên cho ăn lá và ăn qu . Tuy nhiên, ph n l n gi ng tr ng trong s n xu t hi n nay là gi ng lai cho năng su t cao nhưng ít b n v ng v i môi trư ng. Th c t , bí là lo i cây tr ng d tính, thích h p v i nhi u chân t và có th tr ng quanh năm, phù h p v i m i vùng và ti u vùng khí h u trong c nư c. Cây bí có th tr ng trên c chân t trũng, i u này ư c minh ch ng trên t trũng t i xã Yên L p, huy n Vĩnh Tư ng, t nh Vĩnh Phúc. K t qu th c t cho th y, t l u qu c a gi ng bí h t u TLPF1- 868 trên t trũng t t i 90%, cho năng su t bình quân 17 - 18 t n/ha, tr chi phí thu nh p t 35-40 tri u ng/ha/v . Mô hình thành công này ã góp ph n làm tăng hi u qu kinh t g p ba l n so v i trư c, ng th i m ra cơ h i cho phát tri n bí các vùng trũng khác. T k t qu trên vi c ưa cây bí vào chân t sau hai v lúa ã m ra
hư ng tăng di n tích cây v ông nh t là cây bí và góp ph n tăng thu nh p cho ngư i nông dân 2.2. V kh năng kinh t Bí ang ư c xem như m t cây tr ng có th mang l i thu nh p cao hơn cho ngư i nông dân tr ng lúa. Theo khuy n cáo c a Trung tâm Khuy n nông t nh Vĩnh Phúc, hi n nay t nh ang s n xu t th nghi m m t s gi ng bí F1 như F1- 868, F1-979 cho năng su t 17-18 t n/ha, cho thu nh p cao hơn tr ng các gi ng bí a phương là 216 nghìn ng/sào và cao hơn tr ng lúa là 625 nghìn ng/sào. Là lo i cây c n r t ít gi ng khi gieo tr ng và ít sâu b nh h i trong v ông, ít ph i s d ng thu c b o v th c v t nên ư c ánh giá là lo i th c phNm an toàn. c bi t, tr ng bí t n ít công lao ng hơn so v i các lo i cây v ông khác như khoai tây, cà r t, cà chua, b p c i, su hào... nh t là trong nh ng khâu n ng nh c như làm t do có th áp d ng phương pháp làm t t i thi u, r t phù h p i v i nh ng a phương thi u lao ng, có ngh ph . K t qu kh o sát th c t s n xu t cho th y u tư cho bí th p hơn so v i cây tr ng khác, thư ng 1 sào bí u tư gi ng, phân bón, thu c b o v th c v t kho ng 250 - 300 nghìn ng, trong khi cho lúa 500 - 550 ngàn ng, khoai tây 700-800 ngàn, cà chua 1,2-1,5 tri u, c i b p, su hào kho ng 400-450 ngàn. Do ít t n công lao ng, m i h gia ình (2 lao ng) có th s n xu t t vài sào n hàng m u, nên trong nh ng năm qua di n tích cây bí ã liên t c ư c m r ng. Bí tr ng xen hi n t i cũng ư c ánh giá mang l i hi u qu cao hơn vi c tr ng thu n. Cây bí tr ng xen dư i tán các cây lưu niên, nh t là vào nh ng năm u khi cây chưa khép tán ho c sau khi cây ư c cưa n tái sinh, v a có tác d ng gi Nm cho t, h n ch ư c c d i, v a có thêm ngu n thu nh p “l y ng n nuôi dài”. 2.3. Ti m năng v th trư ng Hi n này, bí ư c coi là s n phNm s ch, ch a ng nhi u y u t dinh dư ng quan tr ng giúp c i thi n s c kh e con ngư i nên chúng ư c tiêu th m nh t i các th trư ng l n như Hà N i và m t s thành ph l n. Nh n th y l i nhu n mang l i t vi c buôn bán bí , nhi u thương lái t i t n ru ng và thu mua ho c t hàng, c bi t i v i nh ng vùng tr ng v i di n tích l n. nh ng vùng tr ng manh mún thì vi c tiêu th t i ch a phương cũng r t d dàng. Qua k t qu i u tra sơ b v nhu c u tiêu dùng bí t i các th trư ng t p chung cho th y 100% ngư i tiêu dùng coi Bí là s n phN s ch, có th n u thành nhi u món v a m h p khN v v a b dư ng. u ng th i, bí là ngu n cung c p vitamin A thiên nhiên phong phú và ch t xơ, s t. Ngoài ra, bí còn mang l i vitamin C, acid folic, magnesium, kali và ch t m. Nhi u nhà hàng coi s n phN rau bí như m t món ăn chính trong các m th c ơn. Theo i u tra th ng kê, có n 100% s nhà hàng u s d ng rau bí là món ăn cung c p ch t xơ cho th c khách không th thi u. Ư c tính trung bình m i nhà hàng h ng trung tiêu th t 10-20 kg rau bí m t ngày, nhưng a ph n h tr l i là không có hàng cung c p cho th c khách. ây là m ng th trư ng có nhu c u l n v rau bí mà nông dân c n t p trung khai thác bán các s n phN c a mình. m Do tính a d ng, các s n phN t bí m có th áp ng nhu c u cho nhi u i tư ng khách hàng khác nhau như ăn qu , ăn thân lá và l y h t ăn ngày t t và ch a b nh. Do v y, tùy vào m c tiêu kinh t mà ngư i nông dân có th nh hư ng s n xu t c a mình nh m áp ng yêu c u th trư ng em l i hi u qu kinh t cao nh t.
2.4. Nh ng h n ch Ngu n cung c p gi ng hi n t i ch y u t các công ty và ph n l n là gi ng lai do v y giá thành cao, không gi ng ư c nên nông dân hoàn toàn ph thu c vào các công ty cung c p gi ng. ng th i ch t lư ng gi ng không m b o, không cho qu ho c qu không áp ng ư c yêu c u c a ngư i tiêu dùng v phN ch t, m u mã và tr ng lư ng... m gây th t thu cho ngư i nông dân. Do bí chưa ư c coi là cây tr ng chính, chưa ánh giá úng ư c vai trò và giá tr s d ng do v y chưa ư c quan tâm nghiên c u y v chính sách phát tri n th trư ng phù h p kích thích tr ng và tiêu th r ng rãi. Hơn th n a, quy mô s n xu t manh mún cũng nh hư ng n vi c s n xu t ra m t lư ng s n phN m u ra theo yêu c u c a kinh t th trư ng. V n giá c b p bênh, v n tiêu th cho ch bi n chưa ư c chú tr ng nên khi ngư i dân tr ng i trà thì v n nguyên li u s g p khó khăn, cho nên vi c xây d ng các nhà máy ch bi n m b o u ra n nh cho ngư i dân c n ư c chú tr ng. IV. KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ 1. K t lu n - Di n tích gieo tr ng bí t i các i m nghiên c u tăng d n trong nh ng năm qua, c bi t là các vùng có kh năng tr ng xen bí v i các cây lưu niên khác cũng như các vùng trũng có th tr ng ư c bí . - Ti m năng th trư ng tiêu th s n phN t bí m r t cao, c bi t là rau bí m t s n phN s ch cho ngư i tiêu dùng t i các khu t p trung dân cư. m - Tr ng bí có th em l i hi u qu kinh t cao hơn m t s cây rau màu khác do có th ti t ki m ư c chi phí trong s n xu t bí . 2. Đ ngh vi c s n xu t bí mang l i hi u qu cao và b n v ng cho ngư i nông dân òi h i s vào cu c c a b n nhà, c n có nh ng chính sách nh hư ng phát tri n phù h p như h tr cho s n xu t, khoanh vùng nghiên c u ch n t o gi ng và xây d ng các bi n pháp k thu t phù h p... Có như v y vi c s n xu t bí m i không v p ph i nh ng r i ro do b p bênh giá c , kh ng ho ng th a s n phNm. TÀI LI U THAM KH O 1. Esquinas J.T., P.J. Gulick, 1983. Genetic Resources of Cucurbitaceae-J.T., IBPGR. 2. FAOSTAT, 2009. 3. Grubben G.J.H., 2004. Plant Resources of Tropical Africa, Prota. 4. Kirkbride JH, 1993. Biosystematic monograph of the genus Cucumis (Cucurbitaceae). Parkway Publishers, Boone (NC, USA). P. 159 5. Jeffrey C, 1980. A review of the Cucurbitaceae. Bot J Linn Soc 81: pp. 233-247. 6. Nguy n M nh Th ng, 2009. Nghiên c u c i m sinh trư ng, năng su t và ch t lư ng m t s gi ng bí v xuân và v thu ông, Trư ng i h c Nông lâm Thái Nguyên.
7. Nguy n Văn D , 2009. Báo cáo t ng k t nghiên c u tuy n ch n b gi ng bí , Vi n Cây lương th c- Cây th c phNm. 8. http://www bacninh.gov..vn/Story/N ongN ghiepKhuyenN ong/2010/10/22613.html Ngư i ph n bi n GS. TSKH. Tr n Đình Long