BÁO CÁO K T QUẾ Ả
NGHIÊN C U, NG D NG SÁNG KI NỨ Ứ Ụ Ế
1. L i gi i thi u: ờ ớ ệ
Môn Đa lí v i đc thù bên c nh nh ng ki n th c lý thuy t còn có nh ngị ớ ặ ạ ữ ế ứ ế ữ
n i dung th c hành. ộ ự Sách giáo khoa Đa lí 10 C b n có 7/42 th c hành. Các bàiị ơ ả ự
th c hành r t đa d ng, đóng vai trò quan tr ng trong vi c c ng c ki n th c líự ấ ạ ọ ệ ủ ố ế ứ
thuy t và t o ki n th c m i cho h c sinhế ạ ế ứ ớ ọ . Theo xu h ng đi m i ph ng phápướ ổ ớ ươ
d y h c nh hi n nay, ạ ọ ư ệ m c đích d y h c hi n nay ụ ạ ọ ệ v n đ rèn luy n ấ ề ệ hình thành
các kĩ năng th c hànhự cho h c sinh là h t s c c n thi t. Đi v i h c sinh, ọ ế ứ ầ ế ố ớ ọ h c điọ
đôi v i hành ớsẽ góp ph n tăng h ng thú h c t pầ ứ ọ ậ , nâng cao hi u qu môn h c.ệ ả ọ
Đi v i giáo viênố ớ , vi c nghiên c u và ng d ng các ph ng pháp d y các bàiệ ứ ứ ụ ươ ạ
th c hành trong ch ng trình đa lí 10 ban c b n ự ươ ị ơ ả sẽ giúp giáo viên d dàng h nễ ơ
khi so n giáo án và t ch c các gi lên l p nh ch đo, đnh h ng, ki m soát,ạ ổ ứ ờ ớ ư ỉ ạ ị ướ ể
đi u ch nh các ho t đng nh n th c và rèn luy n kĩ năng cho h c sinh. ề ỉ ạ ộ ậ ứ ệ ọ
V y làm th nào đ giúp cho HS có đc nh ng kĩ năng c b nậ ế ể ượ ữ ơ ả nh sư ử
d ng b n đ, v bi u đ, nh n xét b ng sụ ả ồ ẽ ể ồ ậ ả ố li uệ đ có th th c hi n các d ngể ể ự ệ ạ
bài t p th c hành m t cách có hi u qu , giáo viên cũng có đc ph ng phápậ ự ộ ệ ả ượ ươ
gi ng d y thích h p nh t v i nh ng ti t d y th c hành Đa lí? Đó là m t câuả ạ ợ ấ ớ ữ ế ạ ự ị ộ
h i làm tôi luôn trăn tr trong su t quá trình gi ng d y b môn. ỏ ở ố ả ạ ộ
Xu t phát t nh ng lí do trên , tôi ấ ừ ữ m nh d n ạ ạ l a ch nự ọ đ tài ề“M t sộ ố
gi i pháp nâng cao ảch t l ng giấ ượ ờ d y th c hành môn ạ ự Đa lí 10ị - C b nơ ả ”
làm sáng ki n kinh nghi m trong năm h c 2019 – 2020. ế ệ ọ
2. Tên sáng ki nế
“ M t s gi i pháp nâng cao ộ ố ả ch t l ng giấ ượ ờ d y th c hành môn ạ ự Đa lí 10ị -
C b nơ ả ”
3. Tác gi sáng ki nả ế
- H và tên:ọ Nguy n Th Nguy tễ ị ệ
- Đa ch : Tr ng THPT Nguy n Vi t Xuân - Vĩnh T ng - Vĩnh Phúc.ị ỉ ườ ễ ế ườ
- S đi n tho i: 0989774097ố ệ ạ
1
- Email: nguyenthinguyet.gvnguyenvietxuan@vinhphuc.edu.vn
4. Ch đu t t o ra sáng ki n:ủ ầ ư ạ ế Không
5. Lĩnh v c áp d ng sáng ki nự ụ ế
* Sáng ki n có th áp d ng trong gi ng d y các b môn:ế ể ụ ả ạ ở ộ
- Môn Đa lí l p 10ị ớ
6. Ngày sáng ki n đc áp d ng l n đuế ượ ụ ầ ầ ho c áp d ng thặ ụ ử
- Sáng ki n đc áp d ng đ d y h c t các ti t h c đu tiên c a môn ế ượ ụ ể ạ ọ ừ ế ọ ầ ủ
Đa lí 10, tháng 9/2019 t i l p 10D1 - tr ng THPT Nguy n Vi t Xuân.ị ạ ớ ườ ễ ế
7. Mô t b n ch t c a sáng ki nả ả ấ ủ ế
7.1. N i dung c a sáng ki nộ ủ ế
7.1.1. C s lí lu nơ ở ậ
7.1.1.1. M t s khái ni m: ộ ố ệ
* Khái ni m bài th c hành đa líệ ự ị
Theo PGS.TS. Nguy n Đc Vũ “Th c hành là m t lo i bài h c d y v kĩễ ứ ự ộ ạ ọ ạ ề
năng, trong đó có hai nhi m v cung c p ki n th c lí thuy t làm c s cho kĩệ ụ ấ ế ứ ế ơ ở
năng và cung c p ki n th c hành đng c a kĩ năng và m r ng ki n th c”. ấ ế ứ ộ ủ ở ộ ế ứ
Kĩ năng theo tâm lí h c nói chung là ph ng th c th c hi n m t hànhọ ươ ứ ự ệ ộ
đng nào đó thích h p v i nh ng m c đích và nh ng đi u ki n hành đng.ộ ợ ớ ữ ụ ữ ề ệ ộ
Kĩ năng đa lí th c ch t là nh ng ho t đng th c ti n mà h c sinh th cị ự ấ ữ ạ ộ ự ễ ọ ự
hi n đc m t cách có ý th c trên c s nh ng ki n th c đa lí đã có. ệ ượ ộ ứ ơ ở ữ ế ứ ị
Kĩ năng đa lí bao g m:ị ồ
- Kĩ năng làm vi c v i b n đ trong đó có các kĩ năng đnh h ng trên b nệ ớ ả ồ ị ướ ả
đ, đo đc trên b n đ, đc b n đ, s d ng b n đ, l c đ…ồ ạ ả ồ ọ ả ồ ử ụ ả ồ ượ ồ
- Kĩ năng làm vi c ngoài tr i trong đó kĩ năng quan sát, đo đc v i các côngệ ờ ạ ớ
c quan tr c v các hi n t ng th i ti t, đa hình, th nh ng, đng th c v t…ụ ắ ề ệ ượ ờ ế ị ổ ưỡ ộ ự ậ
- Kĩ năng làm vi c v i các tài li u đa lí trong đó có các kĩ năng l p lát c t ,ệ ớ ệ ị ậ ắ
v bi u đ, b n đ, phân tích các s li u…ẽ ể ồ ả ồ ố ệ
- Kĩ năng h c t p đa lí trong đó có kĩ năng làm vi c v i sách giáo khoa, tàiọ ậ ị ệ ớ
li u tham kh o, kĩ năng mô t vi t và trình bày các v n đ đa lí…ệ ả ả ế ấ ề ị
2
Kĩ năng đa lí là m t b ph n quan tr ng c a h th ng tri th c đa lí mà h cị ộ ộ ậ ọ ủ ệ ố ứ ị ọ
sinh c n ph i có đng th i cũng là th c đo k t qu h c t p c a h c sinh.ầ ả ồ ờ ướ ế ả ọ ậ ủ ọ
* Khái ni m ph ng pháp d y h c th c hànhệ ươ ạ ọ ự
Th c hành trong là m t khâu quan tr ng trong quá trình h c t p giúp h cự ộ ọ ọ ậ ọ
sinh n m đc kĩ năng c v m t lí thuy t cũng nh hành đng. M i bài th cắ ượ ả ề ặ ế ư ộ ỗ ự
hành đc th c hi n trên l p v i các nhi m v c th nh m đt đc nh ngượ ự ệ ớ ớ ệ ụ ụ ể ằ ạ ượ ữ
m c tiêu đ ra. Bài th c hành đa lí có hai nhi m v c b n:ụ ề ự ị ệ ụ ơ ả
- Tr c h t và quan tr ng nh t là nh m vào vi c hình thành và rèn luy n kĩướ ế ọ ấ ằ ệ ệ
năng Đa lí.ị
- Ti p theo là c ng c và v n d ng ki n th c.ế ủ ố ậ ụ ế ứ
Gi th c hành yêu c u h c sinh rèn luy n kĩ năng, nh ng kĩ năng này đc hìnhờ ự ầ ọ ệ ữ ượ
thành d n d n t ng b c m t cách t m , t d đn khó, t nh ng hi u bi t banầ ầ ừ ướ ộ ỉ ỉ ừ ễ ế ừ ữ ể ế
đu đi đn ch n m đc các kĩ năng thu n th c, ph c v cho vi c v n d ngầ ế ỗ ắ ượ ầ ụ ụ ụ ệ ậ ụ
tri th c.ứ
* Các ph ng pháp d y th c hành Đa líươ ạ ự ị
- Ph ng pháp d y h c dùng l i g m ph ng pháp thuy t trình, ph ng phápươ ạ ọ ờ ồ ươ ế ươ
v n đáp, gi ng gi i, g i chung là nh ng ph ng pháp truy n th ng.ấ ả ả ọ ữ ươ ề ố
- Ph ng pháp luy n t p: m c đích c a ph ng pháp này thông qua ho t ươ ệ ậ ụ ủ ươ ạ đngộ
l p l i giúp h c sinh có nh ng ph n x t đng và nh l i t ng , tình ặ ạ ọ ữ ả ạ ự ộ ớ ạ ừ ữ hu ngố
c th d a trên lôgic gi a s v t và hi n t ng khác nhau.ụ ể ự ữ ự ậ ệ ượ
- Ph ng pháp d y h c tr c quan là ph ng pháp làm cho gi a lý thuy t g nươ ạ ọ ự ươ ữ ế ầ
gũi v i th c ti n. ớ ự ễ
- Ph ng pháp h ng d n h c sinh khai thác tri th c t b n đ: b n đ là ươ ướ ẫ ọ ứ ừ ả ồ ả ồ ngôn
ng c a đa lí, m t ph ng ti n tr c quan, ngu n tri th c đa lí h c. ữ ủ ị ộ ươ ệ ự ồ ứ ị ọ
- Ph ng pháp h ng d n h c sinh khai thác tri th c qua s li u th ng kê ươ ướ ẫ ọ ứ ố ệ ố
và
bi u đ: các s li u th ng kê ch ng minh và gi i thích đc nhi u khái ni mể ồ ố ệ ố ứ ả ượ ề ệ
và ph m trù đa lí h c. ạ ị ọ
- Ph ng pháp h ng d n h c sinh quan sát, khai thác tri th c đa lí qua ươ ướ ẫ ọ ứ ị tranh
nh băng hình, video... ả
- Ph ng pháp d y h c th c ti nươ ạ ọ ự ễ : quan sát ngoài th c đa. ự ị
7.1.1.2. Các bài th c hành đa lí l p 10 ban c b nự ị ớ ơ ả
3
Ch ng trình đa lí 10 g m 52 ti t h c trong đó có 7 ti t th c hành g m 4ươ ị ồ ế ọ ế ự ồ
ti t đc b n đ, 3 ti t v bi u đ và m t ti t vi t báo cáo. Ngoài ra m i bài h cế ọ ả ồ ế ẽ ể ồ ộ ế ế ỗ ọ
đu có các câu h i gi a bài, cu i bài v các k năng nh n xét b ng s li u, kề ỏ ữ ố ề ỹ ậ ả ố ệ ỹ
năng b n đ, tính toán… c th nh sauả ồ ụ ể ư
Các bài th c hành đa lí l p 10 ban c b nự ị ớ ơ ả
TI T PPCTẾTÊN BÀI
3 Bài 4: Xác đnh m t s ph ng pháp bi u hi n các đi ị ộ ố ươ ể ệ ố
t ng đa lí trên b n đượ ị ả ồ
10 Bài 10: Nh n xét v s phân b các vành đai đng đt, ậ ề ự ố ộ ấ
núi l a và các vùng núi tr trên b n đử ẻ ả ổ
15 Bài 14: Đc b n đ s phân hóa các đi khí h u và các ọ ả ồ ự ớ ậ
ki u khí h u trên Trái Đt . ể ậ ấ Phân tích bi u đ m t s ể ồ ộ ố
ki u khí h uể ậ
28 Bài 25: Phân tích b n đ phân b dân c th gi iả ồ ố ư ế ớ
33 Bài 30: V và phân tích bi u đ v s n l ng l ng ẽ ể ồ ề ả ượ ươ
th c, dân s c a th gi i và m t s qu c giaự ố ủ ế ớ ộ ố ố
40 Bài 34: V bi u đ tình hình s n xu t m t s s n ph mẽ ể ồ ả ầ ộ ố ả ẩ
công nghi p trên th gi iệ ế ớ
47 Bài 38: Vi t báo cáo ng n v kênh đào Suez và kênh đàoế ắ ề
Panama
7.1.2. C s th c ti n: ơ ở ự ễ
Đi v i giáo viên, v c b n đã n m b t đc các ph ng pháp d y vàố ớ ề ơ ả ắ ắ ượ ươ ạ
trình t th c hi n m t ti t th c hành Đa lí. Tuy nhiên mu n d y m t ti t th cự ự ệ ộ ế ự ị ố ạ ộ ế ự
hành Đa lý đt đc hi u qu cao là m t v n đ r t khó. M t s giáo viênị ạ ượ ệ ả ộ ấ ề ấ ộ ố
ch a hi u rõ n i dung, yêu c u c a m t bài th c hành nên khi d y còn lúng túngư ể ộ ầ ủ ộ ự ạ
v ph ng pháp, ho c coi nh v ki n th c d y th ng qua loa theo l i thuy tề ươ ặ ẹ ề ế ứ ạ ườ ố ế
trình, giáo viên làm vi c nhi u, còn h c sinh không ch u thao tác, l i cho th yệ ề ọ ị ỷ ạ ầ
cô. Bên c nh đó xạu t phát t ph ng pháp d y h c truy n th ng cho r ng th cấ ừ ươ ạ ọ ề ố ằ ự
hành ch là m t bài h c v n d ng tri th c, có m c đích c ng c ki n th c và kĩỉ ộ ọ ậ ụ ứ ụ ủ ố ế ứ
năng đã h c không đem l i ki n th c gì m i cho h c sinh. Do đó khi d y bàiọ ạ ế ứ ớ ọ ạ
th c hành giáo viên th ng coi nh và xem nó nh m t bài t p t làm bìnhự ườ ẹ ư ộ ậ ự
4
th ng c a h c sinh, không c n chu n b cũng không c n so n giáo án, ho cườ ủ ọ ầ ẩ ị ầ ạ ặ
d y bài th c hành cũng gi ng nh d y bài lí thuy t.ạ ự ố ư ạ ế
Đi v iố ớ h c sinh, ọcác em còn xem nh vi c rèn luy n kĩ năng th c hành ẹ ệ ệ ự Đaị
lí so v i vi c rèn luy n kĩ năng các môn h c khác nh ớ ệ ệ ọ ư Văn, Toán, Ngo i ng vv...ạ ữ
nên r t y u v kĩ năng th c hành. V i n i dung th c hành đa s h c sinh ch làmấ ế ề ự ớ ộ ự ố ọ ỉ
vi c v i sách giáo khoa, còn vi c s d ng sách bài t p th c hành h u nh khôngệ ớ ệ ử ụ ậ ự ầ ư
có.
Tóm l i, ạm t th c tr ng gi d y các bài th c hành hi n nay, giáo viênộ ự ạ ờ ạ ự ệ
th ng loay hoay ch a tìm ra ph ng pháp phù h p, th i gian trên l p qúa ít đườ ư ươ ợ ờ ớ ể
giáo viên có th hoàn thành yêu c u c a bài th c hành và ph n l n h c sinh cũngể ầ ủ ự ầ ớ ọ
ch a th hoàn thành n i dung bài th c hành c a mình ư ể ộ ự ủ trong th i gian 45 phútờ. Đa
ph n k năng th c hành c a h c sinh ầ ỹ ự ủ ọ m c trung bình và y uở ứ ế . Đi u này thề ể
hi n r t rõ qua k t qu kh o sát đi m k năng c a h c sinh nh sau:ệ ấ ế ả ả ể ỹ ủ ọ ư
B ng 1 : K t qu kh o sát đi m k năng c a h c sinh kh i 10 ả ế ả ả ể ỹ ủ ọ ố đu ầnăm h c ọ
2019 - 2020
S l ng h cố ượ ọ
sinh
M c đứ ộ
Gi iỏKháTrung bình Y uế
T ng s 431 HSổ ố 30 = 6,9 % 150 = 34,8 % 183 = 42,3 % 69 = 16 %
Qua đó có th ph n ánh ch t l ng các gi d y n i dung th c hành ch a cao.ể ả ấ ượ ờ ạ ộ ự ư
7.1.3. M t s gi i pháp nâng cao ch t l ng gi d y th c hành môn Đa líộ ố ả ấ ượ ờ ạ ự ị
10 – C b n: ơ ả
7.1.3.1. Quy trình d y bài th c hành: ạ ự
Do c u trúc c a bài th c hành có ph n tri th c v kĩ năng và ho t đngấ ủ ự ầ ứ ề ạ ộ
hình thành kĩ năng, nên các quá trình th c hi n các bài th c hành cũng ph i di nự ệ ự ả ễ
ra theo 2 giai đo n ti p n i nhau: ạ ế ố
- Giai đo n 1ạ: Trang b tri th c v kĩ năng mà h c sinh c n đc hình thànhị ứ ề ọ ầ ượ
(ho c rèn luy n) trong bài th c hành. Trong giai đo n này h c sinh ph i hi u rõặ ệ ự ạ ọ ả ể
5
