Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp tổ chức tiết Hoạt động ngoài giờ chính khóa theo chủ điểm đạt hiệu quả cao

Một số biện pháp tổ chức tiết Hoạt động ngoài giờ chính khóa theo chủ điểm đạt hiệu quả cao<br /> <br /> A. PHẦN MỞ ĐẦU<br /> 1. Lý do chọn đề tài:<br /> Mục tiêu của giáo dục Tiểu học là hình thành cho học sinh những cơ sở<br /> ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm<br /> mĩ và các kĩ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học Trung học cơ sở.<br /> Để thực hiện mục tiêu đặt ra nhà trường phải tiến hành nhiều hoạt động<br /> giáo dục để đạt được "Học đi đôi với hành", "Nhà trường gắn liền với xã hội".<br /> Vì vậy, cùng với hoạt động dạy học trên lớp, hoạt động giáo dục ngoài giờ chính<br /> khóa ở trường tiểu học có một vị trí đặc biệt quan trọng trong quá trình giáo dục<br /> trẻ em. Thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa những tri thức, kỹ<br /> năng cơ bản đã được lĩnh hội có điều kiện để củng cố, mở rộng, khơi sâu. Đồng<br /> thời các em được trực tiếp rèn luyện các hành vi ứng xử, các phẩm chất nhân<br /> cách và là điều kiện tốt để các em hòa nhập cuộc sống.<br /> Giữa hoạt động dạy học các môn học và hoạt động giáo dục ngoài giờ<br /> chính khóa có mối liên hệ mật thiết với nhau, tác động bổ sung lẫn nhau, tạo cho<br /> quá trình giáo dục trẻ em đảm bảo sự phát triển toàn diện. Khi hoạt động giáo<br /> dục ngoài giờ chính khóa được tổ chức thực sự với các hình thức hoạt động cụ<br /> thể, đa dạng, hấp dẫn sẽ tạo nhiều khả năng thuận lợi cho sự hình thành và phát<br /> triển nhân cách con người Việt Nam phù hợp với yêu cầu của thời đại.<br /> Ở bậc Tiểu học, việc tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa có<br /> khả năng cùng lúc hướng tới ba đích. Đó là, giáo dục ý thức (tri thức, niềm tin),<br /> giáo dục thái độ, tình cảm (những rung động, xúc cảm) và giáo dục hành vi, kỹ<br /> năng cho học sinh. Cũng từ đặc điểm hiếu động, thích hoạt động và tính hồn<br /> nhiên của học sinh Tiểu học thì đây là cơ hội tốt nhất để các em phát huy tối đa<br /> tính tích cực, sáng tạo trong quá trình tham gia hoạt động.<br /> Với ý nghĩ đó, tôi đã quan tâm tìm hiểu và tổng kết thực tiễn quá trình dạy<br /> học của mình tự rút ra "Một số biện pháp nâng cao chất lượng tiết Hoạt động<br /> ngoài giờ chính khóa lớp 2.” để làm đề tài sáng kiến kinh nghiệm, nhằm góp<br /> phần tìm ra những phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động ngoài giờ chính<br /> khóa phù hợp, từng bước nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục của nhà<br /> trường.<br /> <br /> 1 |31<br /> <br /> Một số biện pháp tổ chức tiết Hoạt động ngoài giờ chính khóa theo chủ điểm đạt hiệu quả cao<br /> <br /> 2. Mục đích nghiên cứu:<br /> Trên cơ sở nghiên cứu lí luận, thực tế dạy học tiết Hoạt động ngoài giờ<br /> chính khóa ( HĐNGCK) của giáo viên và học sinh tại trường và xu thế phát triển<br /> của thời đại, đề tài sẽ chỉ ra thực tại, nguyên nhân dẫn đến tồn tại của cách dạy<br /> học trước kia, từ đó rút ra bài học và xây dựng được biện pháp tổ chức tiết<br /> HĐNGCK đạt hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo của nhà<br /> trường.<br /> 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:<br /> a. Đối tượng nghiên cứu:<br /> - Các phương pháp tổ chức HĐNGCK.<br /> - Các biện pháp tạo hứng thú cho tiết HĐNGCK.<br /> - Đội ngũ giáo viên và học sinh trường Tiểu học.<br /> b. Phạm vi nghiên cứu:<br /> Trường Tiểu học nơi tôi công tác.<br /> 4. Phương pháp nghiên cứu:<br /> - Điều tra - khảo sát thực trạng dạy học HĐNGCK ở Tiểu học.<br /> - Phân tích, đánh giá các nhân tố tác động bên trong và bên ngoài đến chất<br /> lượng giáo dục.<br /> - Kiểm nghiệm một số biện pháp đề xuất.<br /> 5. Kế hoạch nghiên cứu:<br /> Từ tháng 9 năm 2016 đến tháng 4 năm 2017.<br /> <br /> 2 |31<br /> <br /> Một số biện pháp tổ chức tiết Hoạt động ngoài giờ chính khóa theo chủ điểm đạt hiệu quả cao<br /> <br /> B. NỘI DUNG<br /> Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN<br /> 1.1.<br /> <br /> Vai trò của hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa:<br /> <br /> Hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa là một hoạt động quan trọng,<br /> góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, thực hiện mục tiêu giáo dục<br /> của nhà trường. Chính từ những hoạt động như: lao động, sinh hoạt tập thể, hoạt<br /> động xã hội đã góp phần rất lớn trong việc hình thành nhân cách của học sinh.<br /> Giúp các em biết tự giáo dục, tự rèn luyện, tự hoàn thiện mình. Có thể nói việc<br /> tổ chức các hoạt động ngoài giờ chính khóa là xây dựng cho các em mối quan hệ<br /> phong phú, đa dạng, một cách có mục đích, có kế hoạch, có nội dung và phương<br /> pháp nhất định, gắn giáo dục với cộng đồng, tạo sự thân thiện trong mọi tình<br /> huống. Biến các nhu cầu khách quan của xã hội thành những nhu cầu của bản<br /> thân học sinh. Thông qua việc tham gia các hoạt động mà giáo dục kĩ năng sống<br /> cần thiết cho trẻ, giúp trẻ biết làm chủ bản thân, thích ứng và biết cách ứng phó<br /> trước những tình huống khó khăn trong cuộc sống hàng ngày và có cuộc sống<br /> tốt đẹp trong một xã hội hiện đại. Thực hiện được yêu cầu giáo dục: “Mỗi ngày<br /> đến trường là một ngày vui”.<br /> Hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa là một bộ phận bắt buộc trong<br /> kế hoạch dạy học ở trường phổ thông đã được Bộ Giáo dục & Đào tạo ban<br /> hành. Hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa có quan hệ chặt chẽ với hoạt<br /> động dạy học, tạo điều kiện gắn lý thuyết với thực hành, thống nhất giữa nhận<br /> thức và hành động, góp phần quan trọng vào sự hình thành và phát triển nhân<br /> cách toàn diện của học sinh trong giai đoạn hiện nay.<br /> Hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa là dịp đề học sinh củng cố kiến<br /> thức đã học trên lớp, biến tri thức thành niềm tin, thành kĩ năng ở mỗi học sinh.<br /> Đây là điểm rất cơ bản của Hoạt động giáo dục kỹ năng ngoài giờ chính khóa,<br /> khác với hoạt động ngoại khoá môn học.<br /> Tham gia các hoạt động này, học sinh có rất nhiều cơ hội để thể hiện, phát<br /> huy khả năng, học hỏi bạn bè. Hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa là cơ<br /> hội cho mỗi học sinh phát triển toàn diện, có thể kích thích các em vươn lên<br /> trong quá trình giáo dục. Vì vậy Hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa sẽ<br /> phát triển tối đa năng lực, nhu cầu và thiên hướng của học sinh.<br /> Hoạt động giáo ngoài giờ chính khóa phát huy cao độ tính chủ động, tích<br /> cực của tập thể học sinh nói chung, của mỗi học sinh nói riêng. Dưới sự giúp đỡ<br /> của giáo viên, học sinh sẽ cùng nhau tổ chức các hoạt động với nhiều nội dung<br /> giáo dục khác nhau.<br /> <br /> 3 |31<br /> <br /> Một số biện pháp tổ chức tiết Hoạt động ngoài giờ chính khóa theo chủ điểm đạt hiệu quả cao<br /> <br /> 1.1.1. Hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa mang tính chất<br /> linh hoạt, mềm dẻo, mở:<br /> Nếu như hiện nay, việc dạy học các môn văn hóa chịu sự chi phối khá<br /> chặt chẽ về thời điểm, thời lượng, tài liệu học tập, về quy trình tổ chức dạy học,<br /> về nội dung dạy học … thì HĐNGCK lại mang tính chất linh hoạt, mềm dẻo,<br /> mở hơn về tất cả các mặt. Cụ thể là:<br /> - Các HĐNGCK được tổ chức vào tất cả các thời điểm khác nhau trong<br /> năm học. Mỗi tháng một chủ điểm. Trong một chủ điểm, tùy từng trường, tùy<br /> từng lớp mà giáo viên chủ nhiệm tổ chức các hoạt động phù hợp.<br /> - HĐNGCK có thể tổ chức theo những quy mô khác nhau như: theo<br /> nhóm lớn, nhóm nhỏ hay theo cả lớp.<br /> - HĐNGCK ở mỗi chủ điểm có thể tổ chức theo các hình thức đa dạng<br /> khác nhau; có thể sử dụng tài liệu từ nhiều nguồn khác nhau.<br /> - Nội dung hoạt động cũng rất đa dạng, phong phú.<br /> Đó là một lợi thế lớn, mà việc dạy học chính khóa trên lớp không thể có<br /> được. Điều này giúp cho việc tổ chức các HĐNGCK dễ thực hiện hơn, dễ đáp<br /> ứng được các nhu cầu của các đối tượng HS khác nhau, phù hợp với các điều<br /> kiện của các vùng miền khác nhau trong cả nước.<br /> 1.1.2. Hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa có nội dung mang tính<br /> tích hợp, tổng hợp cao của nhiều môn học, nhiều lĩnh vực khoa học và đời<br /> sống thực tiễn:<br /> Khác với các môn học chính khóa, nội dung HĐNGCK rất đa dạng và<br /> mang tính tích hợp, tổng hợp cao của nhiều môn học, nhiều lĩnh vực khoa học<br /> và đời sống thực tiễn. Điều đó giúp cho nội dung giáo dục gần gũi với đời sống<br /> thực tiễn hơn, thiết thực hơn, đáp ứng được nhu cầu của HS, giúp các em lĩnh<br /> hội, chiếm lĩnh và vận dụng các nội dung giáo dục vào thực tiễn cuộc sống một<br /> cách dễ dàng thuận lợi hơn.<br /> 1.1.3. Hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa tạo cơ hội cho học sinh<br /> được thực hành, trải nghiệm các kiến thức đã học vào trong thực tiễn cuộc<br /> sống:<br /> HĐNGCK đem lại những cơ hội tốt cho HS được thực hành trải nghiệm<br /> những kiến thức đã học vào những lĩnh vực của cuộc sống thực tiễn. Điều đó<br /> giúp cho các em hiểu biết sâu sắc hơn về những nội dung đã được giáo dục;<br /> 4 |31<br /> <br /> Một số biện pháp tổ chức tiết Hoạt động ngoài giờ chính khóa theo chủ điểm đạt hiệu quả cao<br /> <br /> giúp các em phát triển kỹ năng, thái dộ và hành vi tích cực; phát triển năng lực<br /> thích ứng, năng lực hành dụng - là những năng lực rất cần thiết của con người<br /> sống trong xã hội hiện đại.<br /> 1.1.4. Hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa tạo cơ hội thuận lợi<br /> cho học sinh được tham gia một cách tích cực, trên cơ sở đó giúp các em phát<br /> triển các phẩm chất và năng lực cần thiết:<br /> Lứa tuổi Tiểu học là lứa tuổi hiếu động, thích khám phá, do vậy các em<br /> rất quan tâm và mong muốn được tham gia vào những hoạt động nhẹ nhàng,<br /> sinh động, vui tươi, phú hợp với sở thích. Các nghiên cứu về tâm lý – giáo dục<br /> cũng cho thấy, nhiều nét tính cách chính của con người được hình thành trước<br /> và trong tuổi học đường. Do vậy, việc tham gia vào nhiều dạng HĐNGCK<br /> phong phú sẽ tác động tích cực đến nhận thức, tính cảm, niềm tin và hành vi của<br /> HS; tạo cơ hội cho các em được thể hiện, bộc lộ, tự khẳng định bản than; được<br /> giao lưu học hỏi bạn bè. Từ đó, các em được phát triển kỹ năng sống, những<br /> phẩm chất tích cực. Như tinh thần đồng đội, khả năng hợp tác, tính kỷ luật, tinh<br /> than trách nhiệm, tình cảm nhân ái, sự cảm thông, tính mạnh dạn, tự tin, kiên<br /> định, tư duy phê phán, tư duy sáng tạo, … Những nét nhân cách này chính là<br /> nền tảng quan trọng cho việc hình thành các giá trị cốt lõi của con người Việt<br /> Nam trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa.<br /> Xét ở phạm vi rộng hơn, HĐNGCK còn tạo điều kiện để HS được tham<br /> gia, được hội nhập vào dòng chảy chung các hoạt động chung của trẻ em ở địa<br /> phương, đất nước, khu vực mình sinh sống. Vì vậy, HĐNGCK có vị trí quan<br /> trọng trong việc giáo dục những con người phát triển toàn diện, hài hòa. Đồng<br /> thời điều này còn tạo ra hứng thú, lòng nhiệt tình của HS đối với hoạt động –<br /> một điều kiện quan trọng làm lên hiệu quả của giáo dục.<br /> 1.1.5. Các hình thức đa dạng của hoạt động giáo dục ngoài giờ chính<br /> khóa giúp cho việc chuyển tải các nội dung giáo dục tới học sinh một cách<br /> nhẹ nhàng, hấp dẫn:<br /> Mỗi loại hình hoạt động đều tiềm tàng trong nó những khả năng giáo dục<br /> nhất định. Do không bị bó hẹp về thời lượng, không gian quy mô tổ chức, …<br /> như hoạt động dạy học các môn văn hóa nên HĐNGCK có những lợi thế riêng<br /> trong việc chuyển tải nội dung giáo dục tới HS. Nhờ các hình thức hoạt động đa<br /> dạng, việc giáo dục HS được thực hiện một các tự nhiên, sinh động, không gò bó<br /> và khô cứng, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý, cũng như nhu cầu, nguyện vọng<br /> của HS. Trong quá trình thiết kế, tổ chức, đánh giá các HĐNGCK, cả GV và HS<br /> 5 |31<br /> <br />