Ế Ả BÁO CÁO K T QU
Ứ Ứ Ụ Ế NGHIÊN C U, NG D NG SÁNG KI N
ờ ớ ệ 1. L i gi i thi u
ị ồ ọ ộ ế Đ a lí là m t môn khoa h c có ki n th c r ng, bao g m c Đ a lí t
ị ộ ế ả ị ề
ừ ượ ứ ộ ị ầ ả ệ ệ ị
nhiên ệ ư ế
ề ự ứ ễ
ế ả ứ ề ệ ng và hi u qu
ả ự ộ ự nhiên có nhi u n i nhiên và Đ a lí kinh t xã h i. Trong đó, ph n Đ a lí t ở ự ạ ng, khô khan. Hi n nay, vi c gi ng d y Đ a lí t dung khó, tr u t ế ườ ề ng THPT còn mang nhi u tính lý thuy t, ch a chú ý đ n vi c liên nhi u tr ể ấ ả ế ớ ế ệ ữ h gi a ki n th c lý thuy t v i th c ti n khi n cho HS c m th y khó hi u, ả ấ ượ ọ khó h c và không có h ng thú. Đi u đó làm gi m sút ch t l ạ ủ gi ng d y c a GV.
ứ
ể ạ ấ ượ ươ ọ ứ ổ ớ
ế ế ị ạ ả ắ ồ ự ử ụ ộ
ừ ữ ễ ể
ả ệ ng, hi u qu ả ng pháp gi ng ọ ắ t b d y h c, n i dung cho HS ghi ng n ể ớ ng d hi u, đ i m i cách ki m tra đánh giá… Trong đó, ộ ấ ươ ề ấ ả ạ ớ ọ ọ ậ Đ nâng cao h ng thú h c t p cho h c sinh và ch t l ữ ầ ả gi ng d y, GV c n ph i n m v ng ki n th c, đ i m i ph ạ d y, tích c c s d ng đ dùng, thi ọ ổ g n, xúc tích, t ệ ổ vi c đ i m i ph ng pháp gi ng d y là m t v n đ r t quan tr ng.
ọ ế ư Nh chúng ta đã bi
ệ ượ ộ ễ c ông cha ta đã đúc k t t
t Nam đ ấ ụ ế ừ ự ế ủ ự
ệ ề ạ
ế ủ ữ ả ệ ể ụ ễ t c a mình đ truy n l ề ế ệ ả ấ ộ
ủ ị ầ ậ
ễ ễ ứ ầ
ờ ồ ưỡ
ớ ễ ể ạ ự ớ ươ ả ng cho HS tình c m yêu quê h ể ạ ộ ấ ướ ng đ t n ữ ế ả ể ị ạ ụ ứ
ơ ạ ủ ữ ể ạ t, ca dao, t c ng là m t th lo i văn h c dân gian ộ ờ ố th c ti n đ i s ng, trong lao đ ng Vi ố ệ ượ ả nhiên, v n ng t s n xu t và c vi c theo dõi các di n bi n c a các hi n t ộ ể i cho th h sau.Trong n i kinh nghi m và hi u bi ệ dung c a ca dao, t c ng có r t nhi u n i dung liên quan, ph n ánh các hi n ể ộ ế ộ ượ ng đ a lí m t cách chính xác, g n gũi, d hi u, d nh . Vì v y đ m t ti t t ọ ậ ơ ộ ượ ị ọ h c Đ a lí đ c sinh đ ng, g n gũi h n v i th c ti n, t o h ng thú h c t p ồ cho HS. Đ ng th i b i d c, lòng ộ ự hào dân t c. Tôi nghĩ GV khi gi ng d y Đ a lí có th dùng nh ng câu ca t ữ ặ dao, t c ng ho c th văn, bài hát đ minh ho cho các n i dung ki n th c có liên quan trong bài d y c a mình.
ầ ả ữ ề
ủ ạ ử ụ ậ
ạ ọ ị ở ườ tr
ự ị nhiên ả ọ ậ ủ ẹ ọ ầ ế ứ ệ ằ
ượ B n thân tôi cũng đ c ông bà, cha m , th y cô d y nhi u nh ng câu ữ ộ ụ t c ng , ca dao c a dân t c. Vì v y, tôi ch n SKKN: “S d ng các bài hát, ữ ụ ng THPT t c ng , ca dao trong d y h c Đ a lí 12 ph n Đ a lí t ớ Tri u Thái” nh m nâng cao h ng thú và k t qu h c t p c a các em HS l p 12 2. Tên sáng ki n:ế
ụ ạ ầ ọ ị ị
ữ ệ S d ng các bài hát, t c ng , ca dao trong d y h c Đ a lí 12 ph n Đ a lí ự t ử ụ nhiên 12 t ng THPT Tri u Thái. ạ ườ i tr
1
ả ế 3. Tác gi sáng ki n:
ọ ị H và tên: Hoàng Th Qúy
ả ế ườ ệ ậ ạ sáng ki n: Tr ng THPT Tri u Thái – L p Th ch – Vĩnh
ỉ ị Đ a ch tác gi Phúc
ố ệ ạ S đi n tho i: 0973.884.612.
Email: hoangthiquy.gvtrieuthai@vinhphuc.edu.vn
ủ ầ ư ạ ế Không 4. Ch đ u t t o ra sáng ki n:
ự ụ ế 5. Lĩnh v c áp d ng sáng ki n:
ầ ạ ạ ị
ự ệ ạ ầ ị ề Góp ph n nâng cao kh năng truy n đ t, gi ng d y cho giáo viên Đ a Lí, ặ đ c bi ả ị t giáo viên d y Đ a Lí 12 ph n Đ a lí t ả nhiên.
ế ượ ụ ầ ế ầ : Ngày 20/08/ 2017 đ n 20/5/2018 6. Ngày sáng ki n đ c áp d ng l n đ u
ả ả ấ ủ ế 7. Mô t b n ch t c a sáng ki n:
ề ộ ủ ế V n i dung c a sáng ki n:
ơ ở ậ 7.1 C s lí lu n
ả ụ ượ ế Hi n nay theo ch
ươ ề ụ ổ
ụ ủ ộ ng trình c i cách giáo d c đã đ ả ợ ể
ạ ủ ọ ỹ ọ ọ
ồ ưỡ ằ ế ề ộ ng k năng t , nh m tác đ ng t
ự ế ọ ệ c pháp ch hóa ậ trong lu t giáo d c. Đi u 24.2 “Giáo d c ph thông ph i phát huy tính tích ớ ặ ả ủ ự ự giác, ch đ ng, sáng t o c a h c sinh ph i phù h p v i đ c đi m c a c c, t ậ ỹ ệ ự ọ ớ ừ h c, rèn luy n k năng v n t ng l p h c, môn h c, b i d ạ ả ớ ứ ụ d ng ki n th c vào th c t i tình c m, đem l i ni m vui ọ ậ ứ h ng thú h c t p cho h c sinh”
ầ ủ ươ ạ
Yêu c u c a vi c đ i m i ph ạ ươ ể ớ ng pháp so n gi ng cho phù h p đ đem l
ừ ể ệ ổ ả đó có th phát huy tính t ầ ọ ậ ụ ng pháp d y h c nên GV c n v n d ng ọ ứ ề ạ ợ i ni m vui, h ng thú h c ự ủ ự giác tích c c c a HS. các ph ậ t p cho HS, t
ị ả ầ ệ ắ
ấ ạ ậ ầ ơ ả ị
ườ ệ ạ ả ấ
ả ữ i giáo viên c n ph i tuân th đ mang l ạ ủ ể ụ ữ
ọ ể ầ ả ệ ử ụ ế ọ ộ ụ ứ ắ
ụ Vi c d y h c Đ a lí nói chung c n đ m b o các nguyên t c giáo d c, ỉ ạ đây là các lu n đi m có tính ch t ch đ o, nh ng quy đ nh, yêu c u c b n mà i hi u qu cao nh t trong quá ng ợ ụ trình d y h c. Vi c s d ng, áp d ng các bài hát, câu ca dao, t c ng phù h p ị ứ ớ ừ v i t ng n i dung ki n th c đã căn c vào các nguyên t c giáo d c (môn Đ a lí)
ỗ ữ ể ặ ộ
ề ộ ố ớ ọ ề ư ề ươ ứ ạ ồ ọ ị M i m t môn h c đ u có nh ng đ c đi m riêng v n i dung và các ng pháp d y và h c. Đ i v i môn Đ a lí là ngu n tri th c cũng nh v ph
2
ộ ọ ế ứ
ộ ề ầ ị
ộ ế ọ ể
ế ứ
ộ ở ớ ỉ ủ ộ ỏ
ế ộ ỗ ị ủ ấ ề ạ ộ ề ự ế ộ ớ xã h i v i môn h c có n i dung ki n th c sâu r ng v t nhiên và kinh t ừ ượ ặ ậ ự ệ nhiên. V y t ph n Đ a lí t ng đ c bi nhi u n i dung khó, khô khan, tr u t ự ễ ầ ớ ộ ở ị làm th nào đ có m t ti t h c Đ a lí tr nên sinh đ ng, g n gũi v i th c ti n, ả ệ ẹ ạ t o h ng thú cho HS giúp các em ti p thu bài m t cách nh nhàng, hi u qu ? Tôi nghĩ đây là m t câu h i, m t n i trăn tr l n không ch c a riêng tôi mà còn c a r t nhi u giáo viên d y Đ a Lí khác.
ả ổ
ự ử ụ ớ i c h t, GV c n tích c c s d ng các ph
ư ọ ộ
ả ờ ở ầ đây chính là GV c n ph i đ i m i ph Theo tôi, câu tr l ướ ươ ế ọ ủ ệ ọ ầ ạ ộ ồ ớ ạ ự ờ
ọ ư ọ ả ọ
ư ng pháp, kĩ năng mang tính đ c tr ng c a môn h c nh đ c atlat, v ả ậ ạ ả ươ ậ ủ ố ệ ể ạ ồ ố ươ ng pháp ạ ng pháp, kĩ d y h c c a mình. Tr ả thu t d y h c m i hi n nay nh ho t đ ng nhóm, đ ng não, khăn tr i bàn, ộ ế các m nh ghép, d y h c theo d án…Đ ng th i cũng ph i chú tr ng đ n m t ẽ ặ ố s ph và nh n xét các d ng bi u đ , phân tích b ng s li u th ng kê….
ạ ả ế ự ữ ậ ị
ồ ụ ữ ể
ệ ử ụ ệ ề ả ả ắ ấ ị
ế ả ọ
ự ự ả
ừ ứ ố ớ ọ ọ ế ể ư ớ ả ị ấ ữ ứ ầ ớ ấ Qua nh ng năm tr c ti p tham gia gi ng d y Đ a lí 12 tôi nh n th y ằ r ng, vi c s d ng l ng ghép các bài hát, câu t c ng , ca dao đ hình thành ứ khái ni m, ki n th c đ a lí đ u đ m b o các nguyên t c trên. Nh t là các ả ắ nguyên t c đ m b o tính khoa h c, tính v a s c đ i v i h c sinh và nguyên ư ắ l c, phát tri n t t c đ m b o tính t duy cho h c sinh nh ng không kém ọ ẫ ph n thú v , h p d n thu hút h c sinh v i nh ng ki n th c m i.
ạ ệ ự 7.2. Th c tr ng t ạ ườ i tr ng THPT Tri u Thái
ườ ọ ọ ế ể ậ i h c, không bi ồ t nh n xét bi u đ ,
ọ H c sinh không thích h c, l ấ ố ệ ả ả b ng s li u, tranh nh, video còn r t lúng túng.
ườ ộ ố ẫ ộ ọ ộ Ki m tra bài th ng không h c thu c bài, m t s v n còn thái đ sai,
ể nhìn bài, trao đ i....ổ
ữ ờ ọ ỏ ọ Nh ng câu h i phát v n trong gi h c th ể ng r t ít h c sinh phát bi u
ấ ọ ự ỉ ộ ọ ả ờ ườ ch m t vài h c sinh có h c l c khá xung phong tr l ấ i bài.
ọ ộ ọ ọ Tâm lý h c sinh là m t môn h c khô khan, môn ph , h c sinh h c
ặ ỏ ẳ ạ ọ ạ ớ ể ọ ữ ụ ọ ở ệ l ch ho c b h n đ h c các môn thi vào đ i h c là nh ng tr ng i l n.
ộ ố
ề ế ớ ư ề
ế ầ ư ộ ư ể
ể ớ ỉ ệ ể ọ ỗ ố ệ ư Nhi u giáo viên r t tâm huy t tuy nhiên còn m t s ít giáo viên ch a ề nhi u vào chuyên môn do nhi u ộ ố ở đây là m t môn thi có th gánh đi m cho m t s ngày càng cao t nghi p v i t l
ấ ệ ề tâm huy t v i ngh nghi p, ch a đ u t ự ế nguyên nhân. Nh ng th c t môn Ti ng Anh, Toán .. đ h c sinh đ t các tr ế ườ ng THPT.
ả ệ 7.3. Gi ự i pháp th c hi n.
3
ụ ữ ụ ệ
ự ầ ị ị ạ ọ 7.3.1. Khái ni m và tác d ng các bài hát, t c ng , ca dao trong d y h c Đ a Lí 12 ph n Đ a lí t nhiên.
Bài hát là gì?
ạ ườ ng đ ẩ ộ ả ng là m t s n ph m ằ ể ệ ượ c th hi n b ng
Bài hát hay còn g i là bài ca, ca khúc, khúc ca th ạ ườ ọ ườ ủ ọ ầ ờ ồ âm nh c, g m có ph n l các gi ng hát c a con ng ệ i hát và giai đi u nh c.Th ạ ụ i và có nh c c kèm theo.
ụ ữ T c ng là gì?
ữ ệ
ằ ễ T c ng là “ câu nói có ý nghĩa, d nh vì có v n đi u, l u hành b ng ườ ầ ừ ơ ư ơ ệ ụ ề cách truy n mi ng t n i này đi n i khác” ớ i khác t i này sang ng ừ ườ ng
ữ ữ ủ ệ
ữ ộ
ặ ủ ế ề ế Nói chungT c ng là nh ng câu nói đúc k t kinh nghi m c a dân gian ậ nhiên, lao đ ng s n xu t và xã h i, là nh ng nh n xét ờ ế t ấ ộ ả ủ ự ệ ượ ng c a t nhiên liên quan đ n th i ti i thích c a nhân dân v các hi n t
ụ ề ọ ư ự v m i m t nh : t ả gi và khí h u.ậ
ọ ễ ệ ị
ữ ớ ễ ể ộ ố ừ ự
ấ ấ
ẩ ọ
ự i, đ ẹ ặ ữ ườ ớ ặ ụ nh ng câu t c ng đ ả s n xu t và đ u tranh c a nhân dân, do nhân dân tr c ti p sáng tác, đ ừ ra t ọ ằ h c b ng con đ ả ắ ể V i đ c đi m ng n g n, d nh , d hi u, có nh p đi u, có hình nh ờ ố ễ ữ ượ cu c s ng th c ti n, trong đ i s ng c hình thành t ượ ế ủ c tách ẩ ượ ượ ạ c rút ta tác ph m văn c l tác ph m văn h c dân gian ho c ng ờ i hay ý đ p. ng dân gian hoá nh ng l
Ca dao là gì?
ệ ầ ể
ơ ố ơ ụ ư ơ ắ ữ Ca dao là bài hát ng n l u hành trong dân gian, có v n đi u, theo th ữ th l c bát hay th b n ch , th năm ch .
ệ ề phong t c t p quán, v th i ti ề ờ ế t,
ả ọ ủ ữ ậ Ca dao là thi ca truy n mi ng mô t ệ khí h u, nh ng kinh nghi m thiên văn h c c a ng ụ ậ ườ ư i x a.
ọ ậ ụ ủ ụ ữ ị * Tác d ng c a các bài hát, t c ng , ca dao trong h c t p Đ a Lí
ặ ệ ứ ứ
ỗ
ứ
ố Vi c hình thành h ng thú h c t p cho HS đ c bi ọ ị ủ ế ạ ố i d y hay ng i h c, đa s các em cho r ng do ng
ữ
ể ố ọ ậ ệ ọ ậ t là h ng thú h c t p ầ ỏ ị ủ môn Đ a lí là yêu c u quan tr ng c a m i giáo viên Đ a lí. Khi h i các em ụ ọ ườ ọ nào quan tr ng ch y u t o nên h ng thú thú cho ng nhân t i h c ph ườ ằ ườ ọ ườ ạ ề ộ thu c nhi u vào ng i ậ ạ ợ ố ớ ứ d y.Khi các em nh n th c đúng thì các em có nh ng mong đ i đ i v i GV ọ ượ ậ ợ th t h p lí đ bài h c đ c phong phú, lôi cu n.
ử ụ ệ
ứ ạ ổ ứ ươ ồ ự ọ ậ ươ ề Có nhi u ph ư HS nh : dùng đ tr c quan, t ằ ng ti n đ GV s d ng nh m gây h ng thú h c t p cho ng trình ể ổ ứ ch c thăm quan dã ngo i, t ch c ch
4
ạ ổ ứ ữ ơ ị
ữ ụ ệ ộ
ầ ữ ọ ể ạ ứ ợ ớ ch c trò ch i Đ a lí… Tuy nhiên ngoài nh ng cách trên còn có ngo i khoá, t m t cách cũng không kém ph n h u hi u đó là dùng các bài hát, t c ng , ca dao sao cho phù h p v i bài h c đ t o h ng thú cho HS.
ợ ụ ử ụ ị
ọ ệ ượ ươ ọ ng pháp d y h c, tránh hi n t
ạ ầ ớ ọ
ể ắ ở ơ ớ
ễ ơ ộ ữ S d ng h p lý các bài hát, t c ng , ca dao trong bài h c Đ a lí là m t ị ạ ạ ng HS b nhàm cách làm đa d ng hoá các ph ứ ổ ứ ớ ch c l p h c, góp ph n đa d ng hoá các kênh thông tin, chán v i cách th c t ắ ộ ố ầ ọ làm bài h c tr nên g n gũi v i cu c s ng, HS n m b t nhanh h n, hi u sâu ộ ơ h n, d thu c bài h n.
ộ ố ể ử ụ ữ ụ
ầ ự ị ả 7.3.2. M t s các bài hát, t c ng , ca dao có th s d ng vào bài gi ng Đ a lí 12 ph n t nhiên
ọ ươ ạ ớ ế ấ ệ
ữ ế
ứ ủ ề ệ ế ế ạ ng pháp d y h c hi n đ i v i xu th l y HS làm trung tâm là Ph ứ ụ ng pháp HS ch đ ng chi m lĩnh tri th c. Các bài hát, t c ng , ca dao là ượ c đúc k t và truy n mi ng qua
ươ ữ ề ạ ủ ộ ph nh ng kho tàng ki n th c c a nhân lo i, đ ế ệ nhi u th h .
ữ ệ ử ụ ạ
ộ ươ ọ ụ ể ứ ộ
ạ ậ
ọ ơ ả ạ ệ ộ ộ
ứ ệ
ớ ộ ị ầ ụ Vi c s d ng các bài hát, t c ng , ca dao trong d y h c Đ a lí 12 ph n ả ạ ự ng pháp d y h c c th ch không đ n gi n là m t ví nhiên là m t ph t ạ ế ọ ọ ụ t cách dùng d minh ho cho bài h c. V y trong quá trình d y h c, ta ph i bi ộ ọ ươ ả ng pháp d y h c nhanh và nó m t cách linh đ ng, hi u qu . Đây là m t ph ờ ạ ọ ậ ả ồ hi u qu , đ ng th i t o cho HS h ng thú hăng say h c t p và ngày càng thích ị thú v i b môn Đ a lí.
ố ằ ỏ ủ B ng v n kinh nghi m ít i c a mình cùng v i vi c th c nghi m t
ả ớ ạ ự ư ệ ữ ạ
ụ ữ ụ ể
ạ ệ ệ i ạ ữ ớ các l p gi ng d y trong nh ng năm qua. Tôi xin m nh d n đ a ra nh ng ví ụ ụ ể ọ ượ d c th các bài hát, t c ng , ca dao có th áp d ng đ c trong các bài h c ư nh sau:
ấ ướ Bài 6, 7: Đ t n ề ồ c nhi u đ i núi
ể ử ụ ế ạ ắ ộ ị ủ GV khi d y đ n n i dung đ a hình c a vùng núi Tây B c có th s d ng
ườ ườ ễ Câu ca dao: “Đ ng lên M ng L bao la
ươ ề ả ươ Trăm b y m i thác, trăm ba m i gh nh”
ả Gi i thích ý nghĩa:
ề ậ ể ế ở ị
Câu ca dao trên đ c p đ n đ a hình vùng núi Tây B c cao, hi m tr , xa ấ ắ ườ ườ ễ ể ị xôi và r t nguy hi m, đó là khi lên M ng L (th xã M ng Lay).
5
ử ế ằ ộ ồ ị ủ Khi d y đ n n i dung đ a hình c a vùng đ ng b ng Sông C u Long.
ườ ẳ ạ ể ử ụ ồ GV có th s d ng câu ca dao: “Đ ng Tháp M i cò bay th ng cánh
ướ ườ N c Tháp M i lóng lánh cá tôm”
ả Gi i thích ý nghĩa:
ồ ằ ử ằ ẳ ị
ẳ Đ ng b ng sông C u Long có đ a hình khá b ng ph ng v i nh ng cánh ầ ph n ữ ướ ở c
ỷ ả ướ ồ ổ ọ ớ ồ ồ đ ng “th ng cánh cò bay”. Đ ng Tháp là vùng trũng ng p n ượ th ậ c ng t phong phú, giàu có ng châu th , ngu n tài nguyên thu s n n
ạ ế ạ ộ
ế ự ợ ả ự ồ ộ ườ ể ộ ể ế ủ Khi d y đ n n i dung h n ch c a khu v c đ i núi đ n s phát tri n ế xã h i. Gv có th dùng câu ca dao: “Đ ng b thì s H i Vân kinh t
ầ ợ ơ ỷ ườ Đ ng thu thì s sóng th n Hang D i”
ả Gi i thích ý nghĩa:
ộ ạ ả ứ ạ
ả ườ ướ ề ầ
ữ c khi có đ ủ ị ị ặ ế
ể
ụ ụ ọ ế ế ế ộ ủ ướ ậ Đèo H i Vân thu c dãy núi B ch Mã đ a hình cao, ph c t p. Giao thông ng h m g p nhi u khó khăn. Câu ca dao nói ậ ả ướ c i n ớ ự c, cùng v i s ả ầ ườ ng h m H i ộ ấ ướ ự t k xây d ng đ ề ể c ta đã thi
qua đèo H i Vân tr lên nh ng khó khăn c a đ a hình mi n núi đ n ngành giao thông v n t ta. Ngày nay đ ph c v cho phát tri n kinh t xã h i đ t n ế ti n b c a khoa h c kĩ thu t, n Vân.
ị ả ưở ể Bài 8: Thiên nhiên ch u nh h ắ ủ ng sâu s c c a bi n
ủ ưở ế
ặ ể ầ ả c ta mang nhi u đ c tính c a khí h u h i d
ủ ắ
ờ ế ạ ạ ộ ẩ ị ứ
ả ờ ế ụ ể ồ ạ ệ ậ Khi d y ph n nh h t Nam, làm ng c a bi n Đông đ n khí h u Vi ướ ậ ậ ề ả ươ ề cho khí h u n ng đi u hoà ư ượ ơ ệ ủ ớ h n, l t l nh khô t c a th i ti ng m a và đ m l n, gi m tính kh c nghi ớ t nóng b c trong mùa h . Chúng ta có trong mùa đông và làm d u b t th i ti ữ ư ộ ố th l ng ghép m t s câu ca dao, t c ng nh :
ầ ướ ự ồ “ Mùa n c gió đông thì đ ng đ y n c”
ả Gi i thích ý nghĩa:
ế
ệ ượ ư ễ ổ ứ bi n th i vào d gây ra m a, nên có hi n t
ự “ Mùa n c” t c là nói đ n mùa nóng mùa hè, có gió Đông, Đông Nam mang ầ ồ ơ ướ ừ ể h i n ng “ đ ng đ y c t ướ n c”
ơ ừ ừ ằ ạ ằ ơ
ừ ừ Hay : “ C n đ ng Đông, v a trông v a ch y. C n đ ng Nam, v a làm v a ch i”ơ
ả Gi i thích ý nghĩa:
6
ồ ể ộ V mùa hè,
ộ ở ằ ươ ở ộ ố ườ ế ng đ n đia ph
ươ ườ ề ề ạ ở ị ắ ổ ng vì có gió th i theo h ừ ả ắ mi n B c th
ế
ắ m t s vùng đ ng b ng ven bi n B c B và B c Trung ướ ng Đông phía Đông th ừ ậ ớ ừ ể ư bi n vào g y m a to, gió l n nên ph i “ v a trông v a ố ớ ở ng ít ng phía Nam đ i v i nhi u đ a ph ng gió th nh hành là Đông, Đông Nam, còn mùa ừ ườ ắ ị ơ ừ ằ ơ ề B , dông và Đông Nam t ch y”. Còn dông khi kéo đ n vì mùa hè th ướ đông là gió h ng Đông B c nên “ C n đ ng Nam, v a làm v a ch i”.
ế ế ứ ế ể ị
ưở ạ ả ấ ướ ử ể ế ị ị
ầ
ờ ị ướ ả Khi nói đ n ki n th c Bi n Đông còn nh h ng đ n đ a hình vùng ể c ta r t đa d ng: các v nh c a sông, ven bi n khi n cho đ a hình ven bi n n ồ ẳ ờ ể b bi n mài mòn, tam giác châu có bãi tri u r ng, bãi cát ph ng, đ m phá, c n ể ẫ ị cát, v nh n ề ộ c sông, đ o ven b , v nh san hô… GV có th d n câu ca dao:
ươ ố “ Th ng anh em cũng mu n vô
ợ ồ ợ S truông nhà H , s phá Tam Giang”
ả Gi i thích ý nghĩa:
ồ ỏ ằ ị ỗ ở ắ ấ ộ B c Trung B ( Hà Tĩnh) r t ph ổ
“ Truông” – Đ a hình đ i c , c n c i bi n.ế
ị
ụ ừ ộ ỉ ượ
ử ọ ồ
ể ỷ
ế ươ ố ữ ơ ượ ộ ể ấ ồ ể c bi n ăn sâu vào l c đ a thông v i c a bi n ề c 3 c ng t vào: sông Ô Lâu, sông B , Sông H ng t o vùng ặ v i qu n th thu sinh đ c đáo: cá hanh, cá Dìa, cá Đ i, Tôm…đ c ườ i i đáy th m rong phát tri n r t dày. Ngu n phân h u c đ c ng
ớ ử ể ướ “ Phá Tam Giang” Vùng n ư ậ ử ẹ h p(c a Thu n An, c a T Hi n) thu c t nh Th a Thiên Hu . Phá đ ổ ướ ạ con sông đ n ầ ướ ợ ớ c l n ả ệ ướ bi t d dân khai thác bón cho hoa màu.
ệ ớ ẩ ế Bài 9: Thiên nhiên nhi t đ i m gió mùa (ti t 1)
ấ ệ ớ ẩ ấ
ậ Khí h u Vi ể ượ
ộ ấ ấ ớ ự
ệ t Nam mang tính ch t nhi ệ ạ ả ề ưở ề ướ ắ
ư ề ẩ ạ
ộ ạ ề ể ồ
ữ ữ t đ i m gió mùa. Tính ch t gió ớ c bi u hi n v i m t năm có hai mùa gió chính là gió mùa mùa đông mùa đ ả và gió mùa mùa h . Tính ch t gió mùa còn nh h ng r t l n s phân hoá khí ờ ậ c ta c v không gian và th i gian: Mi n B c có 2 mùa: Mùa đông h u n ư ư ạ l nh, ít m a. Mùa h nóng m m a nhi u. Mi n Nam có 2 mùa: m a và khô. ự ố ậ ằ Gi a Tây Nguyên và đ ng b ng ven bi n Trung Trung B l i có s đ i l p ư gi a mùa m a và mùa khô.
ả ắ ấ
Gió mùa mùa đông: b n ch t là kh i khí l nh ph ướ ộ ng Đông B c tác đ ng vào mi n B c n
ề ắ ướ ố ạ ươ ắ ướ c ta. Ho t đ ng t ạ ộ ề ạ ắ theo h ế đ n tháng IV năm sau t o cho mi n B c n ể ng B c, di chuy n ừ ạ ộ tháng XI c ta m t mùa đông l nh, trong đó
7
ờ ế ạ ẩ t l nh m
t l nh khô, còn n a sau mùa đông th i ti ể ộ ắ ắ ở ồ ử ầ n a đ u mùa đông th i ti ư có m a phùn ờ ế ạ ử ộ ằ vùng ven bi n và các đ ng b ng B c B , B c Trung B .
ấ ắ
ơ ộ ố ộ ữ ể ứ ụ ể ẫ ủ Đ làm rõ h n tính ch t và tác đ ng c a gió mùa Đông B c, GV có th d n ch ng m t s câu ca dao, t c ng sau:
ư ầ ấ “ Mùa đông m a d m gió B c”
ả Gi i thích ý nghĩa:
ơ ẳ ạ ư ư ừ
ỏ ố
ặ ấ ả ưở ư i d u v t gì. S dĩ có lo i m a này do nh h
ấ ố
ờ ế ễ ả ượ ồ ế ể ữ ắ ỷ ủ ng tu c a th i ti ắ ủ ị c H Ch T ch di n t t mùa đông còn đ
ư ầ ọ “ M a d m” là lo i m a phùn (m a bay) r i dai d ng t ngày n sang ư ạ ặ ướ ư ạ ụ ơ ngày kia, h t m a nh nh h t b i, r i xu ng m t đ t hay m t n c cũng ể ạ ấ ủ ạ ở không đ l ng c a gió mùa ắ Đông B c đi qua bi n vào cu i mùa đông( do áp Alê út hút gió) còn gió B c là ố ọ ệ do g i l ch ch B c mà ra, đó chính là gió mùa Đông B c. Cái rét tê tái, bu t ươ ậ t n x qua 2 câu th :ơ
ắ ự ươ “ Gió s c t a g m mài đá núi
ư ọ Rét nh dùi nh n chích cành cây”
ủ ề ấ ậ ộ ắ ướ c
ề ấ ở ự Chính cái rét y cũng là m t nét c c đoan c a khí h u mi n B c n mi n núi cao. ta trong mùa đông, nh t là
ạ c ta theo h Gió mùa mùa h : Th i vào n
ồ ộ ướ ướ ế
ố ầ ệ ớ ẩ
ừ ng Đông Nam), t ạ ằ ộ
ệ ọ ớ ư ớ ơ ng S n và các dãy núi ch y d c biên gi
ủ ể ộ
i Vi ự ữ ạ
ắ ố ạ ộ ạ
ơ ậ ả ướ ư ẩ ắ ướ ổ ng Tây Nam( riêng B c ố ố ừ ư 2 kh i tháng V đ n tháng X nh ng ngu n g c t B có h ộ ươ ừ ắ Ấ B c n Đ D ng, t đ i m t khí khác nhau. Đ u mùa h là kh i khí nhi ượ ồ t qua dãy gây m a l n cho đ ng b ng Nam B và Tây Nguyên. Khi v ồ ạ ố ườ t – Lào xu ng vùng đ ng Tr ở ố ầ ằ b ng ven bi n Trung B và ph n nam c a khu v c Tây B c, kh i khí này tr ọ nên khô nóng (g i là gió Ph n – gió Lào). Vào gi a và cu i mùa h , gió Tây ầ ế ừ ấ cao áp c n chí tuy n bán c u Nam, ho t đ ng m nh, gây Nam xu t phát t ề nóng m m a nhi u trong c n c.
ể ờ ế ủ ữ ơ Đ cho HS th y rõ h n nh ng đ c đi m c a th i ti ạ t mùa h , GV có
ấ ộ ố ặ ữ ể ẫ ụ ứ ể th d n ch ng m t s câu ca dao, t c ng sau:
ớ ư “ Mùa hè m a to gió l n”
ả Gi i thích ý nghĩa:
ừ ắ ưở mi n B c, mùa hè t tháng V đ n tháng X, do nh h
Ở ề ạ ư ả ờ ồ ộ ở ế mùa mùa h (gió mùa Tây Nam) nh đã nói ủ ng c a gió ủ trên, đ ng th i do tác đ ng c a
8
ả ộ ụ ư ể ệ ớ nhi t đ i…) nên
ạ ư ớ ữ ư ề ễ nh ng nhi u lo n hoàn l u khí quy n (dông, bão, d i h i t m a nhi u, m a l n.
ể ế ủ ượ ư ở ề ắ ướ ữ ụ ng m a mi n B c n c ta, t c ng có
Hay đ nói bi n trình năm c a l câu:
ư ả “ M a tháng b y gãy cành trám”
ả Gi i thích ý nghĩa:
ộ ế
ữ ộ ượ ươ ư ẩ ng m a trong năm x y ra vào tháng VII d
ề ằ ồ ở
mi n đ ng b ng và ven bi n (t ư ư ự ạ ắ ượ ố
ủ ượ ụ ng Câu t c ng này đã nói m t cách chính xác bi n trình năm c a l ở ị ư ở ắ các ng l ch B c B , l m a ừ ắ ể ề mi n Tây B c, Đông B c và trung du. Còn ở ồ ng m a c c đ i vào tháng VIII. M a tháng VII còn H ng Gai tr xu ng) l ư ượ ọ c g i là m a Ngâu. đ
ư
ộ ệ ớ t ng c a d i h i t
t đ i. Ngoài ra đ ụ ủ ả ộ ụ ủ ờ ế ặ ễ ả ộ ưở ư ữ ụ ở ắ B c B . Nguyên nhân M a Ngâu là nguyên nhân chính gây lũ l ể ả nhi ắ t đ c tr ng c a mùa hè là n ng nóng. T c ng có
ư chính gây ra m a Ngâu là nh h ể m t ki u th i ti di n t ắ câu: “ N ng tháng tám, rám trái bòng”
ụ ữ ộ Câu t c ng : “ Tháng giêng rét dài, tháng hai rét l c, tháng ba rét nàng Bân”
ả Gi i thích ý nghĩa:
ớ
Tháng giêng và tháng hai âm d ở ươ ờ ế ấ ị
ư
ứ ị ươ ng ng v i tháng hai và ng l ch t ươ ế ợ ơ ắ ề ờ t m áp h n, k t h p mi n B c th i ti ng l ch. Th i gian này ậ ợ ệ ượ ng m a phùn, đ m tăng không khí cao nên thu n l i cho cây ể tháng ba d ớ ộ ẩ v i hi n t ồ ả ộ ồ tr ng phát tri n đâm ch i n y l c.
ủ ợ ọ
ủ ị ươ Rét nàng Bân là cách g i dân gian c a đ t rét cu i cùng c a mùa đông ư ng l ch, tháng t
ị ở ư ắ ệ ề ố ẩ ng kèm theo m a phùn x y ra vào tháng ba âm d t Nam ng l ch mi n B c Vi ườ th ươ d
ừ ừ ụ ữ ằ ạ ơ Câu t c ng : “ C n đ ng Đông v a trông v a ch y
ừ ừ ằ ơ C n đ ng Tây v a cày v a ăn”
ả Gi i thích ý nghĩa:
ể ắ ộ Mùa hè nh t là vào tháng b y
ấ ệ ộ ấ
ớ ự ấ ẩ ậ ố
ừ ư ậ
ả ở ồ ắ ằ đ ng b ng và ven bi n B c B , B c ụ ị ộ t đ không khí trên l c đ a cao, hình thành khu áp th p hút gió Trung B , nhi ệ ư ớ ữ ừ ể bi n vào gây nên nh ng tr n m a l n cùng v i s xu t hi n (kh i khí m) t ừ ằ ơ ấ ủ c a khí áp th p gây nên m a bão. Vì v y “ C n đ ng Đông v a trông v a ch y” ạ
9
ưở ủ ị ườ ả Do nh h ng c a đ a hình dãy Hoàng Liên S n, dãy Tr
ơ ộ
ể ắ ằ ồ ộ
ơ ng S n nên ư Ở khi có gió Tây Nam (gió Tây) gây m a cho Nam B và Tây nguyên. vùng ộ ồ đ ng b ng Sông H ng, B c Trung B và ven bi n Nam Trung B không có m aư
ấ ầ ờ Câu ca dao: “ Lúa chiêm l p ló đ u b
ấ ờ ễ ấ ế H nghe ti ng s m ph t c mà lên”
ả Gi i thích ý nghĩa:
ầ
ố ượ ộ ủ Ở ắ ấ ẩ ng x y ra hi n t ườ ng đ
ử
ư ơ
theo n ờ ướ ớ ộ ồ t t
ẻ
ờ ạ ẽ ể ặ ơ
ư ệ ượ ạ ườ ng m a giông do có B c B vào đ u mùa h th ấ ự c hình thành vào mùa hè. s tranh ch p c a các kh i khí. S m th ơ ự ệ t do trong Trong quá trình phát ra tia l a đi n nung nóng không khí, ni t ố ợ ạ ố ơ ổ c m a giông r i xu ng, cung không khí t ng h p t o ra mu i ni t ồ ự ạ ố ươ ừ ấ c p m t ngu n đ m t i. khí tr i khá l n cho cây tr ng thêm t nhiên t ắ ừ ở ề mi n B c t tháng hai tháng sáu là th i kì đ nhánh và làm Lúa chiêm ộ ầ ư đòng, g p m a giông đ u mùa thì lúa s phát tri n m nh h n mùa màng b i thu.
ệ ớ ẩ ế Bài 10: Thiên nhiên nhi t đ i m gió mùa (ti t 2)
ả t đ i m gió mùa có nh h
ờ ố ưở ệ ấ ớ ề ệ ớ ẩ ấ Thiên nhiên nhi ấ
ộ
ắ ệ ớ ạ ể ệ
ướ ả ồ
ấ ồ
ờ ụ ạ ộ
ừ ị ệ ả ấ ố ạ ộ ế ng r t l n đ n ho t đ ng ệ ẩ ấ ả ả t m cao, khí s n xu t và đ i s ng, nh t là s n xu t nông nghi p. N n nhi ự ậ ề ạ h u có s phân hoá đa d ng (theo mùa, theo đ cao, theo B c Nam) t o đi u ộ ề ể ướ ệ c ta phát tri n m t n n nông nghi p nhi ki n đ n t đ i quanh năm năng ạ ấ ụ ấ c, có kh năng xen canh, tăng v , đa d ng hoá su t cao, nh t là tr ng lúa n ậ ờ ế ủ ườ ậ t, khí h u gây ng c a th i ti cây tr ng, v t nuôi. .. Tuy nhiên, tính th t th ạ ế ồ ơ ấ khó khăn cho ho t đ ng canh tác, c c u cây tr ng, k ho ch th i v , phòng ệ ch ng thiên tai, phòng tr d ch b nh… trong s n xu t nông nghi p.
ể ệ ầ ự
ụ ấ ướ ớ ưở ủ ữ ậ ề Đ liên h g n gũi v i th c ti n, GV có th l y ví d r t nhi u câu ca ố ớ ả ờ ế ụ c ta đ i v i s n ể ấ t và khí h u n
ệ ấ ế ề ả ng c a th i ti dao, t c ng nói v nh h ụ ư ấ xu t nông nghi p, nh t là tính mùa v nh :
ạ ế ồ “ Tháng ch p là ti t tr ng khoai
ồ ồ ậ Tháng giêng tr ng đ u, tháng hai tr ng cà
ỡ ộ Tháng ba cày v ru ng ra
ư ắ ạ Tháng t ơ ơ ậ r c m thu n hoà n i n i
ừ ồ ặ Tháng năm g t hái v a r i
10
ướ ướ ồ B c sang tháng sáu n ầ c trôi đ y đ ng
ợ ợ ồ ồ Nhà nhà, v v , ch ng ch ng
ể ớ ồ ư Đi làm ngoài đ ng sá k s m tr a
ả ừ Tháng sáu, tháng b y khi v a
ỏ ừ ỏ ồ ố Vun tr ng gi ng lúa, b ch a c gianh
ổ Tháng tám lúa tr đã đành
ườ ặ ị ườ Tháng m i g t hái cho nhanh k p ng i”
ế ụ ụ ư ữ ế Hay nh câu t c ng : “ Đông ch t se, hè ch t l t”
ả Gi i thích ý nghĩa:
ế ạ “ Đông ch t se” là do giá rét m nh và mùa đông gây nên hi n t
ị ế ộ ễ ả
ấ ố
ạ ồ ạ ng h n ướ c, dù t đ đ t h xu ng th p gây nên. Vì v y, trong ệ ờ i già, gia súc và cây tr ng đ b o v đ i
ấ ệ ượ ồ ứ sinh lí. T c là cây tr ng b ch t khô vì b r không có kh năng hút n ậ ệ ộ ấ ạ ủ ướ ấ trong đ t có đ n c, do nhi ầ ể ả ườ ố mùa đông c n ch ng l nh cho ng ườ ố s ng con ng ả i và s n xu t.
ế ụ ề ụ ổ ấ t, t n th t mùa
t” do mùa hè m a nhi u, bão, gây lũ l ườ “ Hè ch t l ả ủ ạ ư màng, tài s n và tính m ng c a con ng i.
ể ử ụ ấ ắ ữ ụ GV có th s d ng câu t c ng : “ Ba ngày gió Nam, mùa màng m t tr ng”
ả Gi i thích ý nghĩa:
ượ ơ ng S n B c) t dãy Tr
“ Gió Nam” t c là gió Lào (gió Ph n do v ắ ườ ơ ạ ấ ớ ứ ộ ể ặ ấ
ắ ở vùng B c Trung B có đ c đi m r t khô và nóng, gây tác h i r t l n cho mùa màng.
ưở ủ ề ấ ấ ậ ả t khí h u nh h ng c a th i ti ế ả ng r t nhi u đ n s n xu t nông
ườ ư ờ ế ự ấ S th t th ệ nghi p nh câu ca dao: “ Có đói thì con ăn khoai
ừ ổ ớ ấ Ch th y lúa tr tháng hai mà m ng”
ả Gi i thích ý nghĩa:
ế ậ ộ ng rét mu n đ n t n tháng ba (rét nàng Bân) gây
ệ ượ ổ ớ Do v mùa đông có hi n t thi ề ệ ạ t h i cho lúa Chiêm tr s m.
Hay câu ca dao:
ồ ư “ M ng tám tháng t ư không m a
ỏ ả ừ ấ B c cày b a mà l p lúa đi”
11
ử ụ ặ ư Ho c GV s d ng câu ca dao nh :
ồ ư “ M ng chín tháng chín có m a
ề ư ẹ ặ ớ M con đi s m v tr a m c lòng
ồ ư M ng chín tháng chín không m a
ừ ẹ M con bán cá cày b a mà ăn”
ả Gi i thích ý nghĩa:
ậ Theo quy lu t bình th
ị ườ ấ ờ ớ
ả ệ ư
ượ ạ ế ạ ẹ
ấ ấ ớ ưở ế ả ồ ng thì trong hai ngày m ng 8 tháng 4 và mòng 9 tháng 9 (âm l ch) mà th c ch t là vào kho ng th i gian đó v i 2 ngày trên làm ố ườ m c th ng có m a, đi u này t o đi u ki n cho lúa chiêm và lúa mùa đang ra ờ ẽ ổ ố đòng s tr t i n u th i ườ ấ t th t th ti ự ề ề ể ứ t và có th h a h n cho năng su t cao và ng ư ng không có m a thì nh h c l i mùa màng. ng x u t
ứ ướ ấ t, khí h u n
ờ ế ấ ậ ệ ặ
c tính th t th ấ ờ ắ ố ỗ ậ ừ ự s nh n th c đ Chính t ủ ưở ả và nh h ả nông dân đã ph i th t lên nh ng l ủ ườ ượ c ta ng c a th i ti ế ả ả ệ ng c a nó đ n s n xu t, đ c bi t là s n xu t nông nghi p, bà con ữ i than chua xót và n i lo sâu s c:
ấ ờ “ Khó khăn làm m y tháng tr i
ư ắ ạ ấ ổ ờ L i còn m a n ng th t th i kh trông”
ủ ế t đ i m gió mùa còn nh h ờ ố ng đ n đ i s ng c a con
ả ướ ợ ề ụ ườ ệ ớ ẩ Thiên nhiên nhi ữ i qua câu t c ng : “ V hi n hoà nhà h ưở ng Nam” ng
ả Gi i thích ý nghĩa:
ề Câu t c ng trên nói v quy lu t c a ch đ gió mùa và h ng gió đ
ướ ẻ ố ớ ế ộ ứ ướ ử ợ ậ ủ ng, có l
ữ đó xây d ng nhà c a đúng h ề ướ
ề ị ể i cho s c kho đ i v i nhân dân ơ ắ ng Nam vì mùa hè có gió mùa Tây Nam mang h i bi n vào làm d u đi cái nóng c a mùa hè. Còn v mùa đông khi gió c t
ổ ế ẽ ủ ượ ắ ạ ụ ự ừ t mi n B c. Làm theo nhà h ướ ừ ể n mùa Đông B c l nh th i đ n s tránh đ c gió rét.
Bài 11: Thiên nhiên phân hoá đa d ngạ
ắ ự ướ
ạ ắ ấ
ắ ầ
ạ ầ ạ
ớ ừ ầ ổ
ấ ậ ớ ả ể
ậ ậ ự ạ ậ Thiên nhiên n c ta có s phân hoá đa d ng: theo B c – Nam, Đông – ộ Tây, theo đ cao. Thiên nhiên phân hoá theo B c Nam, l y dãy núi B ch Mã ổ ớ ể i đ phân chia ph n lãnh th phía B c và phía Nam. Ph n lãnh làm ranh gi ớ ậ ệ ớ ấ ắ ổ th phía B c khí h u mang tính ch t nhi t đ i gió mùa có mùa đông l nh v i ệ ớ ể ả t đ i gió mùa. Còn ph n lãnh th phía c nh quan tiêu bi u là đ i r ng nhi ạ Nam khí h u mang tính ch t c n xích đ o gió mùa v i c nh quan tiêu bi u là ể ấ ớ ừ đ i r ng c n xích đ o gió mùa. Đ th y rõ s phân hoá khí h u khác nhau
12
ề ề ắ ớ ữ ề ậ i phân chia khí h u gi a hai mi n, có
ữ gi a mi n B c và mi n Nam, ranh gi câu:
ớ ừ ả “ H i Vân đèo l n v a qua
ư ắ ổ M a xuân ai đã đ i ra n ng hè”
ệ ủ ộ ớ ự Hay s khác bi ề t c a khí h u mi n Trung và Nam Trung B v i mi n
ế ộ ư ề ầ ề ắ ậ ậ B c còn có ch đ m a và bão ch m d n v thu đông có câu ca dao:
ươ ế ấ “ Th ng anh bi ư t l y chi đ a
ướ ư ư ườ ắ Đôi dòng n c m t nh m a tháng m i”
ả Gi i thích ý nghĩa:
ắ ế ị
ấ N u ngoài B c m a l n vào tháng VII, tháng VIII d ươ ạ ị
ề ị ế ơ
nhi ươ ế ị ươ ặ ị ư ớ bão m nh nh t vào tháng IX d mùa bão ch m h n kho ng tháng X, XI d ộ ụ h i t X, XI d ươ ng l ch và mùa ở ộ mi n Trung và Nam Trung B ng l ch thì ả ả ươ ậ ng l ch. Vì nó liên quan đ n d i ờ ệ ớ t đ i trong th i gian này. Cũng vì th , m a l n s trùng vào tháng ệ ị ng l ch. Đ c bi ư ớ ẽ ứ ng l ch (t c tháng X âm l ch). t là tháng XI d
ắ ế ứ ể ầ
ủ ấ ạ ộ
ầ ạ ử ể Đ kh c sâu thêm ki n th c, ph n này GV có th cho HS nghe bài hát “ G i ổ ạ ắ n ng cho em” c a nh c sĩ Ph m Tuyên. Đây là m t bài hát r t hay và n i ế ti ng. Trong đó GV cho HS nghe 2 l n đo n sau:
ở ấ ư ỏ ậ ẫ ồ
ắ ệ ứ ợ ấ ắ ợ
ể ứ ươ ủ ế ấ
ủ ươ ng tha thi ỏ ẫ ư ế
trong này ch a th y mùa đông. N ng v n đ m n h ng đào “ Anh ươ ậ ờ ế ố ụ ng cu i v . Tr i Sài Gòn xanh cao quy n rũ. Th t di u kì là mùa đông ph ề ươ ng cái rét c a th cày, th c y nên c muôn chia n ng d u ra Nam. Th ữ n c a nh ng ngoài y. Có tình th t trong này.Anh hi u s c v ữ cành đào. Qua giá rét v n đ hoa ngày t t. Nh cây thông v ng vàng trong giá rét.Em hãy làm cây thông xanh nghe em?...”
ả Gi i thích ý nghĩa:
ờ ữ ị i hát đó d
ả
ộ ề ự ạ ề ề ắ ộ
ủ ế ề ằ ắ
ầ ằ ạ
ẽ ấ ướ ướ ế i góc đ môn Đ a lí s th y i d N u ta phân tích nh ng l ủ ữ ị ấ ả tình v s khác nhau c a tác gi ph n ánh r t đúng, chính xác, thú v và tr ị ả ắ ậ khí h u hai mi n Nam, B c. Mi n B c có m t mùa đông l nh do ch u nh ắ ầ ưở ng c a gió mùa Đông Băc và n m g n chí tuy n B c còn mi n Nam n ng h ị ạ nóng quanh năm, không có mùa đông l nh do n m g n xích đ o và không ch u ả ưở ủ ắ ng c a gió mùa Đông B c. nh h
ự ề Thiên nhiên n c ta cũng có s phân hoá theo chi u Đông – Tây. T
ự ấ ề ướ ướ ừ ể ừ c ta có s phân hoá thành Đông sang Tây, t bi n vào đ t li n thiên nhiên n
13
ả ể ể ề ằ ồ
ụ ị ệ ự t s phân hoá thiên nhiên theo Đông – Tây ủ ế ướ ủ ộ ồ ệ 3 d i rõ r t: vùng bi n và th m l c đ a, vùng đ ng b ng ven bi n và vùng đ i ấ ồ ặ núi. Đ c bi vùng đ i núi r t ứ ạ ph c t p, ch y u do tác d ng c a gió mùa và h ở ng các dãy núi.
ể ẩ ị
ớ ợ ươ ạ ờ
ể ệ ặ ạ ướ c và th hi n đo n bài hát đã chu n b . Ho c ỳ ủ ợ ng” c a nh c sĩ Phan Hu nh i bài hát “ S i nh , s i th ữ ể ờ ể GV có th cho HS tìm hi u tr GV cho HS nghe l Đi u trong đó có nh ng l i hát:
ơ ườ ắ ơ ng S n Đông, Tr
ườ ế ư ườ ư ố ng S n Tây bên n ng đ t, bên m a bay. Em giang n Đông mà che
ư “ Tr ẳ tay, em xoè tay ch ng th nào mà che m a anh ….nghiêng s ườ m a anh, nghiêng s n Tây em xoè bóng mát….”
ơ ườ ạ
ờ ệ ươ ươ
ơ ườ ng S n Đông Tr ườ i ca: “ … Tr ườ ng S n Tây anh đi th ừ ơ ạ
ấ ế ươ
ế t lòng anh say mi n đ t l ư ờ ổ ơ ắ ủ ng S n Tây” c a nh c sĩ Hoàng ng em ng em th ng mà gánh g o. Mu i bay r ng già cho dài mà tay ng bên Tây anh mùa đông. ắ ề . Là ch c em lo ỗ c xua đi n i
ề ự ỡ ắ ạ ố ố ặ Ho c bài hát “ Tr ữ ớ Hi p v i nh ng l ỗ ề ư bên y m a nhi u con đ ấ ồ áo.H t rau r i em có l y măng không? Còn em th ấ ạ ạ ướ ướ N c khe c n b m bay lèn đá. Bi ạ ướ ườ ng ch n bom thù. Anh lên xe tr i đ c n m a. Cái g t n đ ư ớ nh . Em xu ng núi n ng v r c r cái nhành cây g t m i riêng t …”
ả Gi i thích ý nghĩa:
ề ủ
ở ơ ư ườ ự ố ậ ườ ơ ữ ậ ng S n đón nh n các lu ng gió t
ạ n Đông Tr ư ở ườ ồ các vùng Tây Nguyên l
ừ ề ắ
ư ề ơ ị
ườ S dĩ có s đ i l p v mùa m a và mùa khô gi a hai s ng n c a dãy Tr ổ ừ ể bi n th i S n là do khi s ạ ộ i là mùa vào t o nên m t mùa m a vào thu đông, thì ư ả ấ ệ ơ khô, nhi u n i khô gay g t, xu t hi n c nh quan r ng th a. Còn khi Tây ộ ơ ườ ườ ng S n nhi u n i ch u tác đ ng n Đông Tr Nguyên là mùa m a thì bên s ơ ủ c a gió Tây khô nóng (gió Ph n).
Thiên nhiên n
ự ệ ớ ớ
ế ự ớ ộ c ta có s phân hoá theo đ cao, hình thành ba đai cao: t đ i gió mùa trên núi, ôn đ i gió mùa trên núi. t đ i gió mùa và ôn đ i gió mùa trên núi đem đ n s đa
ệ ớ t đ i gió mùa, c n nhi ậ ệ t đai c n nhi ộ ệ ớ ẩ ướ ậ nhi ệ ớ ặ Đ c bi ề ạ d ng, đ c đáo trên cái n n chung là thiên nhiên nhi t đ i m gió mùa.
ạ ộ ố ạ
ộ ố ươ ủ ể ồ ầ Khi d y ph n n i dung này, GV có th l ng ghép m t s đo n trong bài hát ạ ng” c a nh c sĩ Vĩnh Cát: “Sa Pa thành ph trong s
ỉ
ỉ ữ ừ ấ ế ng ch ng th y. Ôi Sa Pa mù s
ươ ườ i vang ng…Ôi Sa ư ng. Mây mù, m a
ữ ạ ố “ Anh ch nghe em hát vang lên trong bi n mây. Anh ch nghe ti ng c ươ ươ ặ lên gi a r ng cây. M t ng i th ố ươ ố Pa thành ph trong s bay,gió l nh. Đây là quê h ể ẳ ườ ng. B n mùa hoa trái, ngát h ạ ươ ng nh ng h t gi ng quý…”
14
ả Gi i thích ý nghĩa:
ặ ể ữ ư ủ ẻ ậ ớ
ơ ậ ự
ộ ị ủ ướ ậ ộ ị ổ ế ả ể ỉ ị ố Nh ng đ c đi m khí h u mát m , gi ng nh vùng ôn đ i trên c a Sa Pa chính ở là do khí h u, c nh quan có s phân hoá theo đ cao đ a hình khiên n i đ y tr thành m t đ a đi m du l ch ngh mát n i ti ng c a n c ta.
ử ụ ả ệ Bài 14: S d ng và b o v tài nguyên thiên nhiên
ạ ế ệ ầ ấ ả ể
ơ ừ ứ ử ụ ế Khi d y đ n ph n ki n th c s d ng và b o v tài nguyên đ t. GV có th ỏ ộ ử ụ i đ ng b ru ng hoang s d ng câu ca dao: “Ai
ấ ấ ấ ấ Bao nhiêu t c đ t, t c vàng b y nhiêu”
ấ ấ ấ ụ ữ Hay câu t c ng : “T c đ t, t c vàng”
ả Gi i thích ý nghĩa:
ể ấ ạ ấ ị ệ T c là đ n v di n tích nh nh t. Vàng là kim lo i quý, dùng cân ti u li
ơ ỏ ấ ể đ cân đong. Đ t quý ngang vàng.
ấ ư ọ ườ i. Câu
Đ t quý nh vàng vì đ t có vai trò quan tr ng đ i v i con ng ữ ệ ề ố ớ ấ ấ ị ủ ấ ụ t c ng này đ cao giá tr c a đ t, phê phán vi c lãng phí đ t.
ả ệ ườ ố Bài 15: B o v môi tr ng và phòng ch ng thiên tai
ạ ầ ố ể ử
ữ ụ ố ệ Khi d y ph n các thiên tai và bi n pháp phòng ch ng.GV có th s ụ d ng câu t c ng : “Chiêm khê, mùa th i”
ả Gi i thích ý nghĩa:
ậ ụ ữ ạ
ữ ủ ộ ỉ ả Câu t c ng này ph n ánh thiên tai ng p l ượ ướ c t i tiêu. V chiêm (vào mùa khô) ch trông ch
ướ ồ ị ụ ườ c tr i, nên đ t đai, cây tr ng th
t và h n hán. Nh ng vùng ờ ư ụ ng b khô cháy.V mùa(mùa m a) ồ ướ ấ ố ị ụ ấ đ t không ch đ ng đ ấ ờ vào n ướ ệ ố h th ng t i tiêu kém nên đ t đai và cây tr ng b ngâm th i trong n c lũ
ụ ữ Hay câu t c ng :
ỡ ữ “ Ráng m gà ai có nhà thì gi ”
ả Gi i thích ý nghĩa:
ư ỡ ữ ỡ ồ
Ráng m gà là nh ng đám mây màu h ng nh m gà, khi đám mây này ệ ầ ấ ỉ xu t hi n trên đ nh đ u thì có bão
ữ ụ Câu t c ng :
ấ ồ ồ “Gió b c heo may, chu n chu n bay thì bão”
ả Gi i thích ý nghĩa:
15
ắ Ở ề ắ
ướ ớ ồ ắ ng h
ằ ở ườ c ta n m ấ đ ồ ướ ể ể c ta vào mùa hè gió chuy n ng đi i vì n ồ ng tây, tây b c n u th y chu n chu n
ấ ứ mi n B c n Gió b c t c là gió b c. ướ ấ ng tây r i b c là d u hi u báo bão t ồ ề ờ ớ ộ ẩ ệ ấ ướ ệ ướ h ắ ế ủ c a bão. Đ ng th i v i gió chuy n h ề bay ra nhi u do đó đ m tăng lên đ u là d u hi u có bão.
ể
ộ ướ ủ ạ ạ Trong n i dung này, GV cũng có th cho HS nghe ca khúc “ Tình yêu ấ ủ c a Đ t và n c” c a nh c sĩ Hoàng Vân. Trong đó có đo n hát:
ỏ ướ ơ ồ i đ ng trũng quê
ớ ữ ậ ư ơ ơ ỏ ờ ờ ẳ
ớ ồ ổ châu th sông H ng t
ừ ấ ấ ấ . Tr i c a ta đ t c a ta t c đ t t c vàng ch khi nào đ n ướ ủ ấ ủ h . H i tr i tr i ch ng ồ ử ằ i đ ng b ng C u ủ ướ ỉ c. Không ướ i tiêu m c lòng.N c c a ta làm giàu đ t c a ta. N c phù
ờ ủ ạ ướ ồ ẹ ồ ấ ơ i có nh nh ng ngày đ ng khô c cháy. N c “Đ t ờ ừ ỏ bao gi ng p úng. Câu h i ngàn năm x a mình t ỏ ấ ấ ấ th u, h i đ t đ t không hay. Nay t ớ ơ ấ ủ Long ặ úng không h n t sa đ p màu lúa đ ng ta…”.
ả Gi i thích ý nghĩa:
ậ ụ ạ ậ ạ L i bài hát đã nói lên h u qu c a ng p l
ờ ạ ẽ ấ ậ ạ ố t
ồ ẽ ộ ả ủ t và h n hán. Nh c sĩ cũng ị ộ nh n m nh khi đ ng ru ng không b ng p úng hay khô h n thì lúa s xanh t và mùa màng s b i thu.
ữ ụ ả ị
ử ụ ự ầ ị 7.3.3. Cách s d ng các bài hát, t c ng , ca dao vào bài gi ng Đ a lí 12 ph n Đ a lí t nhiên.
ượ ư ữ ụ ụ
ề Có nhi u cách đ ạ ổ ứ ạ ọ
ụ ữ ạ
ư c áp d ng khi đ a các bài hát, câu t c ng , ca dao ủ ồ ả ỳ ch c HS c a GV. Sau vào quá trình d y h c. Tu theo ý đ gi ng d y và t ủ ả ư đây tôi xin đ a ra nh ng cách tôi đã áp d ng trong quá trình gi ng d y c a mình nh sau:
ử ụ ể ớ ữ ụ a.S d ng các bài hát, t c ng , ca dao đ gi ệ i thi u bài
ạ ộ ế ế D y h c là m t quá trình. Qúa trình đó b t đ u t khâu thi
ắ ầ ừ ở ầ ẽ t k , biên ấ ớ ạ ạ ầ ọ ớ so n và lên l p. Trong đó, khâu biên so n ph n m đ u s có vai trò r t l n.
ớ ệ ầ
ệ ử ụ ợ
ố ớ ị ấ ớ ệ ớ ắ ầ ớ Yêu c u v i ph n gi i thi u bài c n ng n g n, súc tích và khái quát cao ở ượ ự ứ c s h ng thú cho HS. Chính vì v y vi c s d ng các bài hát, ướ ụ ng ọ ậ i thi u bài có tác d ng r t l n đ i v i đ nh h
ậ ầ và g i m đ ữ ụ t c ng , ca dao trong gi ứ nh n th c HS.
ữ
ớ ầ Các bài hát, câu t c ng ca dao trên có th dùng cho ph n gi ở ầ ẽ ệ ặ
ụ ệ ử ụ ậ ạ ủ ệ i thi u bài ự ế t
ể ủ t là vi c s d ng các bài hát. Âm nh c m đ u s thu hút s c a GV. Đ c bi chú ý và tăng thêm tính tò mò, t p trung và thích thú c a HS ngay khi vào ti h c.ọ
16
ụ ạ ạ ị ổ ị Ví d : Khi d y bài 2: V trí đ a lí, ph m vi lãnh th
ế ọ ớ ủ t h c GV cho HS nghe bài hát “ Áo m i Cà Mau” c a
ắ ầ Khi b t đ u ti ơ ạ ạ nh c sĩ Thanh S n. Trong đó có đo n:
́ ́ ̉ ̣ ̣ ̀ cuôi cung ban đô Viêt Nam. Ngai chi
́ ́ ̀ ́ ́ ̀ ̉
̀ ̀ ươ ̀ ̀ i Ca
̀ Ở “Nghe noi Ca Mau xa lăm. ́ ́ ơ ơ i, vê đê noi v i nhau mây l ợ ̀ ́ ̀ ̀ i. Xuôi mai cheo sông Ông Đôc, ́ ơ ớ ơ ̀ ắ ươ ̀ ươ ng xa không t đ ́ ́ i ch Ca Mau. Xuông ghe ngay đêm không ng t, ng đêm trăng kip t ̃ ẫ Mau dê th ̣ ơ ng vô cung….” Sau đó GV d n d t HS vào bài m i.
ử ụ ụ ể ế ắ ứ ữ b.S d ng các bài hát, t c ng , ca dao đ kh c sâu ki n th c
ị ả ụ ưở ể Ví d bài 8: Thiên nhiên ch u nh h ắ ủ ng sâu s c c a bi n
ưở ể ế V i n i dung ho t đ ng: Đánh giá nh h
ớ ộ ệ ủ ạ ộ
ụ ể ớ ộ ươ ả ậ
t Nam. Ph ấ ụ ư ệ ả ạ ộ ng c a Bi n Đông đ n thiên ạ ử ụ nhiên Vi ng pháp tôi s d ng cho ho t đ ng này là đàm tho i, ở ợ g i m , phát v n, th o lu n nhóm. C th , v i n i dung này, GV chia nhóm và giao nhi m v cho các nhóm nh sau:
ọ
ế ủ ả ạ ể ạ ậ ớ ể ả c ta.gi i khí h u n i thích t i sao n
ế ợ ướ ộ c ta l ộ
ề ể ể ắ ớ ố ụ Nhóm 1: Đ c SGK m c 2, k t h p hi u bi ủ ộ đ ng c a Bi n Đông t ơ nhi u h n các n Bi n Đông t t c a b n thân hãy: Nêu tác ư ướ i m a ủ c khác cùng vĩ đ ? Câu ca dao sau nói lên tác đ ng gì c a ậ ướ c ta: “ Mây kéo xu ng bi n thì n ng chang chang ướ i khí h u n
ư ư Mây ngàn lên ngàn, thì m a nh trút”
ự ạ
ị ị ả ồ ự ể ạ ị
ủ ể ể ế ổ ỉ
ướ ừ ừ ả ể ị ể Nhóm 2: D a vào Atlat Đ a lí trang 6,7 hãy: K tên các d ng đ a hình ven bi n ệ ướ c ta? Xác đ nh trên b n đ t n t Nam các v nh bi n: H Long nhiên Vi ả (Qu ng Ninh), Xuân Đài (Phú Yên), Vân Phong (Khánh Hoà), Cam Ranh ể ị (Khánh Hoà)? K tên các đi m du l ch, ngh mát n i ti ng c a vùng bi n ướ n i thích câu ca dao: “ N c Sông Gianh v a trong v a mát c ta.Gi
ễ ả ỏ Truông Qu ng Bình nh cát d đi”
ể ả
t c a b n thân và quan sát b n đ tr l ủ ế ủ ả ể ạ ả ự Nhóm 3: D a vào hi u bi ưở ơ ỏ h i: Đo n th sau đây nói lên nh h ng nào c a Bi n Đông t ồ ả ờ ớ ướ i n i các câu c ta:
ố ể ổ ố “ T qu c tôi ba nghìn cây s bi n
ế ưỡ ầ Móng Cái – Cà Mau hình chi c l i c u
ỏ ầ ữ ấ Câu nh ng túi vàng đen m d u trong lòng đ t”
ố ể ễ ổ ố ọ (T qu c tôi ba nghìn cây s bi n Nguy n Tr ng Phú)
17
ể ứ ả ả ạ
ể ố
ả ạ ộ ỉ ộ ấ ắ ề ệ ộ ạ Ch ng minh Bi n Đông giàu tài nguyên khoáng s n và h i s n? T i sao ậ ợ i cho ho t đ ng làm mu i? (Do có ộ ư i ch có m t vài con sông ra t đ cao, sóng gió, nhi u n ng, ít m a, l
vùng ven bi n Nam Trung B r t thu n l nhi bi n).ể
ế ủ ả ể
ướ
ấ ở ạ ạ t c a b n thân và quan sát Atlat tr l ố ớ ả ng nh th nào đ i v i c nh quan thiên nhiên n ể c ta phát tri n m nh nh t ể ả ờ i: Bi n Đông ậ ừ c ta?R ng ng p ặ ậ ừ đâu? T i sao r ng ng p m n
ư ế ể ở ướ n ẹ ự Nhóm 4: D a vào hi u bi ưở ả nh h ặ m n ven bi n ạ ị i b thu h p? l
ướ ệ ạ ậ ả
ế ổ ế B c 2: Sau khi các nhóm ti n hành th o lu n, đ i di n các nhóm trình bày, các nhóm khác b sung ý ki n.
ầ ế t câu ca dao đó nói
ọ ể ưở ủ ướ B c 3: GV yêu c u HS đ c các câu ca dao sau và cho bi ề ả v nh h ng nào c a Bi n Đông t ớ ướ i n c ta:
ườ ể ề ữ “ Nh ng ng i đi bi n làm ngh
ấ ướ ề ừ Th y dòng n c nóng thì v đ ng đi
ể ầ ừ ụ Sóng l ng, b ng bi n m ì
ớ ề ư ơ Bão m a ta tránh ch h ra kh i”
ủ ậ ầ ổ i, HS khác nh n xét, b sung. GV nh n xét ph n trình bày c a HS và
ậ ế ư ủ ậ ỗ ả ờ HS tr l ậ ế k t lu n các ý đúng c a m i nhóm và đ a ra k t lu n chung.
ử ụ ữ ụ ể c.S d ng các bài hát, t c ng , ca dao trong ki m tra, đánh giá HS
ụ ữ ể
ứ ủ ẽ ầ ể
ể ể ậ ứ ệ ả ọ
ể ử ụ ữ ể ề ệ ậ
ị ệ ử ụ Vi c s d ng các bài hát, t c ng , ca dao trong ki m tra, đánh giá s góp ế ứ ầ ạ ph n t o h ng thú, ham tìm hi u ki n th c c a HS.GV có th yêu c u HS ụ ế ự d a vào ki n th c đã h c đ v n d ng trong vi c gi i thích các bài hát,câu ụ t c ng , ca dao. Có th s d ng trong vi c hình thành bài t p v nhà, ki m tra ể bài cũ và ki m tra đ nh kì
ụ ể ệ ớ ẩ ế Ví d 1: Khi ki m tra bài 9: Thiên nhiên nhi t đ i m gió mùa (ti t 1).
ể ử ụ ữ ụ GV có th s d ng các câu t c ng sau:
“ Tháng giêng rét dài
Tháng hai rét l cộ
Tháng ba rét nàng bân”
ả ề ặ ủ ể ầ Và yêu c u HS gi i thích và nói v đ c đi m c a gió mùa mùa đông.
ụ ể ạ ế Ví d 2: Khi ki m tra bài 11: Thiên nhiên phân hoá đa d ng (ti t 1).
18
ể ử ụ GV có th s d ng câu ca dao sau:
ườ ắ ơ “Tr ư ng S n đông n ng, tây m a
ư ư ư ế ể Ai ch a đ n đó nh ch a hi u mình”
ề ậ ứ ế ằ ọ ị ng đ a lí nào? B ng ki n th c đã h c GV
ế ệ ượ ả Câu ca dao trên đ c p đ n hi n t ầ yêu c u HS gi i thích hi n t ệ ượ ng trên.
ủ ế ề ả ụ V kh năng áp d ng c a sáng ki n:
ứ ạ ụ ọ
ả ể ấ ụ ộ ả ọ ậ ắ ứ ọ c đi m h c t p th đ ng
ạ ạ ả
ủ ầ ọ
ể ế ự ủ ầ ế K t qu kh o sát cho th y, hình th c d y h c này đã kh c ph c ph n ủ ượ ở ọ h c sinh, giúp h c sinh h ng thú, ch nào nh ộ ố đ ng, giáo viên cũng có th phát huy t t tính sáng t o trong gi ng d y và đích ả ọ ậ ỉ ố cu i cùng không ch là k t qu h c t p c a h c sinh mà còn góp ph n hình thành nhân cách, năng l c c a các em sau này.
ụ ữ ạ ị
ử ệ ạ ườ i tr
ầ ậ ớ ị ấ ạ nhiên tôi đã d y th nghi m t ỉ ọ ạ ị
ủ ề ộ
ư ị ấ ọ
ụ ớ ộ ụ ờ ủ ả ấ ặ ệ ử ụ ọ V i vi c s d ng các bài hát, t c ng , ca dao trong d y h c Đ a Lí 12 ệ ự ng THPT Tri u Thái và ph n Đ a lí t ớ ớ ụ nh n th y v i cách d y và h c này không ch nên áp d ng v i môn Đ a Lí 12 ị ươ ầ ể ng trình Đ a mà còn có th áp d ng trong nhi u ph n n i dung khác c a ch ọ ầ ề ạ ở lí các c p h c, l p h c khác nhau ( ví d nh Đ a lí 10 khi d y v ph n các ể ệ h qu chuy n đ ng xung quanh M t Tr i c a Trái Đ t).
ơ ươ ợ ớ Ph
ề ọ ệ ạ ồ ỏ
ả ứ ạ ế ả ạ ể ng HS, cũng không đòi h i ph c t p v ph ậ i cao. Vì v y, tôi thi
ọ ủ ạ ạ ố ụ ễ ng pháp này khá đ n gi n, d áp d ng, phù h p v i nhi u đ i ề ươ ng ti n, đ dùng d y h c mà ả t nghĩ các GV cùng môn có th tham kh o ng pháp d y h c c a mình thêm phong phú, đa
ươ ả ơ ệ ượ t ệ hi u qu l ể cách d y này đ làm cho ph ạ ạ d ng, linh ho t và hi u qu h n.
ạ ế ọ ờ ượ ng ti t h c có h n và Tuy nhiên vì th i l
ể
ả ầ ạ ả ổ ớ
ự ệ
ừ ả ọ ậ ế ợ ộ ạ ọ ọ ầ ạ ế ụ ể
ộ ố ụ ở ộ ố m t s bài, m t s m c ạ ử ụ trong SGK không th lúc nào cũng s d ng cách d y này nên trong quá trình ạ ứ ề so n gi ng GV c n b sung, k t h p nhi u hình th c gi ng d y cùng v i các ố ươ ng ti n tr c quan khác m t cách ch n l c, sáng t o và tùy t ng đ i ph ủ ượ t ng HS đ áp d ng linh ho t, góp ph n nâng cao k t qu h c t p c a ng ườ ọ i h c
ầ ượ ả ữ ậ Không 8. Nh ng thông tin c n đ c b o m t :
ệ ầ ề ế ể ụ ế 9. Các đi u ki n c n thi t đ áp d ng sáng ki n:
ố ớ 9.1 Đ i v i Giáo viên
19
ụ ọ
ệ ử ụ ả ắ ạ ữ ị ậ ạ ạ
ữ ừ ứ ắ ấ ủ ả ặ
ữ Vi c s d ng các bài hát, t c ng , ca dao trong d y h c Đ a lí 12 yêu ọ ắ ư ầ c u GV ph i n m v ng các nguyên t c s ph m, n m v ng lý lu n d y h c, ộ ả đ m b o tính v a s c cho HS. Không sa đà, làm m t đi tính đ c thù c a b môn.
ứ ể ạ ườ ế c h t ng
ng b i vì khi GV yêu công vi c s
ả ừ ả ầ i GV c n ph i ệ ẽ ề đó n y sinh nhi u t tình, t
ưở ạ ướ ị ọ Đ t o h ng thú cho HS khi h c Đ a Lí tr ở ả ạ ở ườ ệ tr yêu thích chính công vi c gi ng d y ệ ế ự ồ d n vào đó quy t tâm, s tâm huy t, say mê, nhi ý t ế ng sáng t o.
ả ể ử ụ Đ s d ng ph
ả ả ụ ố ả ạ
ụ ữ ố
ươ ữ ủ ề ườ ng xuyên tìm nh ng thông tin bên ngoài th c t
ứ ề ấ ể ề ệ ứ ừ ả ồ
ữ ạ ụ ổ ớ
ụ ụ ề ạ ọ ị
ộ ộ ư ậ ộ ạ ử ụ ư ố ệ ế ng pháp này hi u qu b n thân GV ph i có v n ki n ầ ể ậ ụ th c v ca dao t c ng phong phú, đ v n d ng linh ho t vào bài gi ng c n ượ ủ ầ hi u th u đáo, đ y đ v ý nghĩa c a câu ca dao, t c ng . Mu n làm đ c ờ ả ự ế đi u đó, GV ph i th nh ạ ề nhi u ngu n: báo chí, m ng internet, tham kh o các sách, t p vi c tra c u t ị ữ ư ầ chí… s u t m, b sung các câu ca dao, t c ng hay và có ý nghĩa v i môn Đ a ữ ụ lí. T o thành m t b s u t p v ca dao, t c ng ph c v cho d y h c Đ a lí ệ ủ ộ và s d ng nh là m t cu n tài li u c a b môn.
ạ ạ ố ự ự ế Mu n d y t t, d y hay GV ph i th c s tâm huy t, đ u t
ầ ư ơ ị
ọ ạ ể ự ọ ọ ọ
ọ ươ ữ ộ ợ
ố ị ạ ủ ả ư ầ ớ ộ ứ ủ ụ ọ ệ ả trong vi c ứ ị ế ẩ chu n b so n bài chu đáo. Xác đ nh rõ tr ng tâm bài h c, các đ n v ki n th c ợ ơ ả ng pháp d y h c phù h p. Sau đó c b n c a bài h c đ l a ch n các ph ầ ụ ph i s u t m, áp d ng các bài hát, t c ng , ca dao có n i dung phù h p, g n ế gũi v i n i dung, ki n th c c a bài h c.
ả ồ
ữ ụ ộ ượ ủ ế ọ ờ
ạ ả ớ ế ụ ộ
Trong quá trình gi ng d y, GV cũng chú ý l ng ghép m t l ng các bài ừ t h c. Tránh hát, t c ng , ca dao v a ph i v i nôi dung bài và th i gian c a ti ứ ẽ ạ l m d ng quá m c s khi n cho HS nhàm chán và làm “ loãng” n i dung ọ ủ ọ tr ng tâm c a bài h c.
ụ ươ
ở ạ ầ ở ầ ớ ợ ng pháp này GV cũng c n chú ý sao cho phù h p v i ọ ậ ầ ộ ủ ng HS. Thái đ c a th y cô ân c n, c i m , t o không khí h c t p
Khi áp d ng ph ố ượ các đ i t ẻ ệ thân thi n, vui v .
ệ ươ ị ố ả
ự ộ ọ ế ị ỗ ợ ạ ẩ ng pháp này, GV ph i chu n b t ể ờ ọ t b h tr khác đ gi ệ ử , t giáo án đi n t ả ệ h c đ t hi u qu cao
Khi th c hi n ph ặ phòng h c b môn ho c các thi nh t.ấ
ố ả ọ
Mu n có đ ả ươ c ph ứ ạ ề ộ ượ ế ắ ắ ỗ ự ạ ng pháp d y h c tích c c, linh ho t thì b n thân ả ắ m i GV ph i có ki n th c chuyên môn sâu s c, ch c ch n v b môn gi ng
20
ủ ừ ế ả ồ ờ ọ ỏ
ồ ứ ộ ế ọ ị ứ ủ ạ d y c a mình. Đ ng th i ph i không ng ng trau d i, h c h i ki n th c c a ệ ọ các môn h c khác vì Đ a lí là môn h c có ki n th c r ng và khá toàn di n.
ố ớ 9.2. Đ i v i HS:
ầ ọ ổ ả ờ ệ ử ụ ằ i bài b ng vi c s d ng các
ượ ụ ấ ữ bài hát, t c ng , ca dao đã đ ự HS c n h c bài và tích c c, sôi n i tr l c GV cung c p.,
ệ ứ ấ ộ
ể ả ầ ể ợ ụ ề ể ị
ẩ ế ớ ế Đ gi m vi c GV cung c p ki n th c m t chi u thì có th g i ý cho ữ ớ ằ HS, yêu c u các em chu n b bài m i b ng vi c tìm hi u các bài hát, t c ng , ca dao nào có liên quan đ n bài m i và th gi ệ ử ả i thích.
ợ ượ ụ ế ệ 10. Đánh giá l i ích thu đ c tham gia áp d ng sáng ki n kinh nghi m
ượ ợ ặ ự ế ể ượ c ho c d ki n có th thu đ ụ c do áp d ng
i ích thu đ ế ủ 10.1. Đánh giá l ế sáng ki n theo ý ki n c a tác gi ả :
ướ ử ụ c khi s d ng
ọ ử ụ ụ ữ ạ ươ * Kết qu ả kiểm tra theo nhóm điểm và t lỉ ệ % tr ng pháp d y h c s d ng các bài hát, t c ng , ca dao ph
Kết quả
Số Gi iỏ Khá Yếu Lớ p T.bìn h HS SL SL % % SL % SL %
12A1 39 5 12,8 15,4 6 19 48,7 9 23,1
12A2 43 2 4,7 20 46,5 19 44,2 2 4,6
12A3 37 9 24,3 21,6 8 20 54,1 0 0
ử ụ ươ ng
* Kết qu ả kiểm tra theo nhóm điểm và t lỉ ệ % sau khi s d ng ph ạ ọ ử ụ ụ ữ pháp d y h c s d ng các bài hát, t c ng , ca dao
Kết qu ả th cự nghiệm
Số Gi iỏ Khá Yếu
Lớ p T.bìn h HS SL SL % % SL % SL %
15 38,5 20 51,3 4 10,2 0 0 12A1 39
10 23,3 22 51,1 11 25,6 0 0 12A2 43
25 67,6 12 32,4 0 0 0 0 12A3 37
21
ư ậ ọ Nh v y, khi h c theo cách ử ụ ạ ở ươ i tăng lên các l p chi m t ữ ố ế ặ ụ các bài hát, t c ng , ca dao 87,4%, s HS trung bình còn l ố ọ s h c sinh khá gi ệ ạ ấ i r t ít, đ c bi ọ ử ụ ng pháp d y h c s d ng s d ng ph ỏ ớ ế ớ i t không còn HS y u.
ặ ự ế ể ượ ợ ượ ụ c do áp d ng
ế ủ ổ ứ 10.2. Đánh giá l i ích thu đ ế sáng ki n theo ý ki n c a t c ho c d ki n có th thu đ ch c, cá nhân:
ậ ủ ầ ộ
ử ụ ườ ữ ụ
ạ ế ớ ị ứ ự ơ ọ Theo cách nh n xét, đánh giá c a các th y cô cùng b môn trong và ọ ng . V i cách s d ng các bài hát, t c ng , ca dao trong d y h c ả nhiên, HS có h ng thú và chú ý h c bài h n, k t qu
ầ ơ ngoài tr ị Đ a Lí 12 ph n Đ a lí t ọ ậ h c t p cao h n.
ữ ổ ứ ử ụ 11. Danh sách nh ng t ch c/cá nhân đã tham gia áp d ng th :
ổ ứ ị ỉ ạ S TTố Tên t ch c/cá Đ a ch ự Ph m vi/Lĩnh v c
nhân ụ ế áp d ng sáng ki n
ớ ườ 1 L p 12A1 Tr ệ ng THPT Tri u
Thái
ị
Tham gia các bài h cọ ử ụ s d ng các bài hát, ữ ụ t c ng , ca dao ệ ọ trong vi c h c môn ầ ị Đ a Lí 12 ph n Đ a lí ự nhiên t
ớ ườ 2 L p 12A2 Tr ệ ng THPT Tri u
Thái
ị
Tham gia các bài h cọ ử ụ s d ng các bài hát, ữ ụ t c ng , ca dao ệ ọ trong vi c h c môn ị ầ Đ a Lí 12 ph n Đ a lí ự nhiên t
ớ ườ 3 L p 12A3 Tr ệ ng THPT Tri u
Thái
ị
Tham gia các bài h cọ ử ụ s d ng các bài hát, ữ ụ t c ng , ca dao ệ ọ trong vi c h c môn ầ ị Đ a Lí 12 ph n Đ a lí ự nhiên t
22
ậ ạ ậ ạ L p Th ch, ngày 20 tháng 01năm2019. L p Th ch, ngày 20 tháng01năm2019.
ủ ưở ả
ị ơ Th tr ng đ n v (Ký tên, đóng d u)ấ ế sáng ki n Tác gi ọ (Ký, ghi rõ h tên)
ị Hoàng Th Qúy
Ả Ệ TÀI LI U THAM KH O
ạ ọ ử ụ ữ ị – Lam Dũng ụ 1. Sách S d ng ca dao, t c ng trong d y h c Đ a lí
ị ệ ị – Lê Th Ánh 2. Sách Đ a lí trong ca dao dân ca Vi t Nam
ị ơ ả ụ (Ban c b n) – NXB Giáo d c năm 2006 3. Sách Giáo khoa Đ a lí 12
ộ ố ư ệ ạ 4. M t s t li u khác trên m ng
