1
I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài:
Để đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học môn toán hiện nay là
tích cực hoá hoạt động của học sinh, khơi dây và phát triển khả năng tự học,
nhằm hình thành cho học sinh tư duy, tích cực, độc lập, sáng tạo. Vì vậy người
giáo viên phải hết sức năng động sáng tạo vận dụng hợp lí các phương pháp dạy
học phù hợp với hoàn cảnh thực tế của lớp, của trường mình với mục tiêu khắc
phục cách dạy truyền thống, truyền thụ một chiều dạy áp đặt, học thụ động và
từng bước đưa học sinh vào tình huống dạy học có vấn đề phù hợp với mục tiêu
bài dạy và phù hợp với từng nội dung bài dạy.
Bên cạnh đó, người giáo viên cần phải biết phát huy tính tư duy, sáng tạo
của học sinh khá giỏi. Là người giáo viên nhiều năm công tác tôi luôn trăn trở
làm thế nào để kết hợp hài hoà giữa các học sinh giỏi, khá, trung bình ,yếu kém.
Điều đó nảy sinh trong tôi những trăn trở: Làm thế nào để nâng cao chất lượng bộ
môn toán? Làm thế nào để học sinh hứng thú, say mê trong khi học? có biện pháp
nào để tạo niềm say mê cho các em?.....Với mong muốn hiện nay của tôi là tích
cực hoá hoạt động của học sinh, khơi dậy và phát triển khả năng tự học, nhằm
hình thành cho học sinh tư duy, tích cực, độc lập, sáng tạo. Vì vậy người giáo
viên phải hết sức năng động sáng tạo vận dụng hợp lí các phương pháp dạy học
phù hợp với hoàn cảnh thực tế của lớp, của trường mình với mục tiêu khắc phục
cách dạy truyền thống, truyền thụ một chiều dạy áp đặt, học thụ động và từng
bước đưa học sinh vào tình huống dạy học có vấn đề phù hợp với mục tiêu bài
dạy và phù hợp với từng nội dung bài dạy.
Với định hướng dạy toán một cách thật căn bản, xác định các vấn đề trọng
tâm cơ bản để truyền thụ cùng với các tác động dạy học tích cực, lấp dần các chỗ
trống kiến thức, từng bước rèn cho học sinh biết tự mình làm bài và chú ý rèn kỹ
năng tính toán, kỹ năng làm bài tập.
Là giáo viên trực tiếp giảng dạy và tìm hiểu thực tiễn tại trường THCS
Nguyễn Trường Tộ, tôi nhận thấy còn nhiều học sinh chưa nắm vững kiến thức
cơ bản của môn Toán nói chung, phân môn Hình học nói riêng. Điều đó thể hiện
qua chất lượng bộ môn vẫn còn thấp, các bài kiểm tra, bài thi chưa đạt yêu cầu
2
còn nhiều. Quá trình kiểm tra đó cho thấy phản ứng từ phía học sinh là : phân
môn Hình học khó tiếp thu, lượng kiến thức nhiều muốn tìm ra phương pháp giả
tương đối khó đối với học sinh. Từ đó đã thúc đẩy tôi chọn và nghiên cứu đề tài:
“ Một số biện pháp tạo hứng thú cho học sinh học môn Hình học 8”.
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài.
Hướng dẫn học sinh tiếp thu môn Toán nói chung, với đối tượng học sinh
lớp 8 các em đã bắt đầu có biểu hiện của lứa tuổi “ tập làm người lớn” nên lời
khen, lời động viên đối với các em phát huy hiệu quả không nhỏ. Bởi nó đã tác
động vào thế giới tâm lí, tình cảm của các em khiến nảy sinh hứng thú về vấn đề
đang được đặt ra hướng các em đến với những hành vi tự giác, chủ động và tích
cực trong việc chiếm lĩnh tri thức. Đặc biệt với học sinh có biểu hiện chán học,
khó tiếp thu hoặc không có tinh thần tiếp thu kiến thức sẽ khiến các em rơi vào
tình trạng học sa sút. Bởi vậy người giáo viên phải dùng cái tâm của mình để giúp
các em vượt qua trở ngại này vươn lên trong học tập. Và khi ấy người giáo viên
thực sự dành cho các em một sự động viên, khích lệ kịp thời để tạo ra một bước
đột phá trong học tập. Khi xác định được mục đích, ý nghĩa lớn lao của vấn đề
này mới có thể xây dựng được phương pháp phù hợp nhất. Bởi vậy biện pháp tạo
hứng thú cho học sinh học phân môn Hình học 8 là một nội dung có tính chất
quan trọng và lâu dài đối với nhà trường nói chung và từng giáo viên nói riêng.
Khi xây dựng đề tài này bản thân tôi hướng đến mục đích cụ thể như vậy nhằm
triển khai có hiệu quả phương pháp mà mình đã tích lũy qua nhiều năm làm công
tác giảng dạy môn Toán cho học sinh THCS.
3. Đối tượng nghiên cứu.
Học sinh khối 8.
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu.
Trong sáng kiến này tôi chỉ nêu ra những hạn chế của học sinh khối 8
trường THCS Nguyễn Trường Tộ trong việc học môn toán nói chung và môn
hình học nói riêng. Những khó khăn học sinh mắc phải từ đó đưa ra các giải pháp
tạo cho các em niềm say mê, hứng thú với bộ môn .Qua đó cải thiện và nâng cao
chất lượng môn Toán trong nhà trường
5. Phương pháp nghiên cứu.
3
- Đọc tài liệu
- Phương pháp nghiên cứu sư phạm (thông qua kết quả học sinh ….)
- Phương pháp quan sát (thông qua các tiết dự giờ thao giảng).
- Thông qua các tiết dạy thực tế trên lớp.
II. PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận
Hoạt động sư phạm là một hoạt động đặc biệt vừa mang tính khoa học vừa
mang tính nghệ thuật. Nó đòi hỏi người giáo viên một năng lực sư phạm vững
vàng, một phương pháp giảng dạy phù hợp theo hướng tích cực giúp học sinh chủ
động chiếm lĩnh kiến thức. Việc tạo cho học sinh niềm hứng thú học tập phân
môn Hình học hoàn toàn phụ thuộc vào năng lực sư phạm của người giáo viên.
Muốn đạt điều đó, bên cạnh việc trau bồi kiến thức chuyên môn thông qua các
hình thức khác nhau thì việc nghiên cứu để tạo cho mình một tiếng nói sư phạm
riêng lại rất cần thiết. Điều đó giúp giáo viên có thể truyền thụ cho học sinh một
cách nhẹ nhàng, dễ hiểu, phù hợp khả năng tiếp thu của từng đối tượng.
Bám sát định hướng chung của ngành trong việc đổi mới phương pháp dạy
học Toán ở trường THCS là tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh, khơi
dậy và phát triển năng lực tự học, nhằm hình thành cho học sinh tư duy tích cực,
độc lập sáng tạo, nâng cao năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề, rèn luyện kỹ
năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm say
mê, hứng thú học tập cho các em. Đặc biệt những năm học gần đây thì việc tạo
hứng thú học tập cho học sinh cũng chính là tạo cho các em có niềm tin trong học
tập, khơi dậy trong các em ý thức “ mỗi ngày đến trường là một ngày vui”. Đó
chính là cơ sở để khẳng định tạo hứng thú cho học sinh học tập nói chung, phân
môn Hình học nói riêng để học sinh có hứng thú học tập là nhiệm vụ của người
làm công tác giảng dạy.
2. Thực trạng:
2.1. Thuận lợi:
Học sinh đang ở lứa tuổi hiếu động, thích tò mò, ưa khám phá và muốn mọi
người công nhận năng lực của mình.
4
Môn toán là môn khoa học luôn được chú trọng cao và được sự quan tâm
hướng dẫn của nhà trường.
2.2. Khó khăn:
Nhiều học sinh không nhớ các kiến thức cũ, lượng kiến thức nhiều, trừu
tượng nên các em khó nhớ, khó tiếp thu kiến thức mới, nhanh quên, chưa hệ
thống được kiến thức, vì thế dễ dẫn đến chán nản, thiếu tự tin. Học sinh chưa có
hứng thú với môn hình học.
* Các nguyên nhân, yêu tố tác động:
Nếu phân môn Đại số các dạng bài tập thường có cách làm rất rõ ràng, chẳng
hạn như: khi chia đa thức một biến đã sắp xếp, giải phương trình chứa ẩn ở mẫu
thức, giải bài toán bằng cách lập phương trình thì SGK đưa ra các bước giải rất cụ
thể ; thì phân môn Hình học lí thuyết vừa ít lại trừu tượng, các hướng đi cụ thể ít
nên học sinh khó định hướng cách làm. Hơn nữa sự chênh lệch giữa kiến thức lí
thuýêt với lượng bài tập và thời gian luyện tập lại quá lớn. Do đó rất khó khăn
trong việc chữa bài tập cho học sinh làm ở nhà, chọn bài để hướng dẫn trên lớp
sao cho đầy đủ kiến thức cơ bản mà SGK yêu cầu.
Học sinh khó khăn trong việc lập luận, suy diễn lôgic đã tạo nên thái độ miễn
cưỡng, chán nản ở các em. Từ đó nhiều em không nắm được kiến thức cơ bản,
làm bài tập ở nhà cũng chỉ đối phó, lúng túng trong việc chọn và sử dụng dụng cụ
để vẽ hình..... Điều này cho thấy giáo viên phải bỏ nhiều công sức để nghiên cứu,
chọn lọc cho mình một cách soạn giảng tốt nhất để tạo hứng thú cho học sinh
trong bài giảng.
Qua điều tra về mức độ hứng thú học môn Hình học của lớp 8A1 đầu năm
học 2018 – 2019 cho thấy kết quả:
Tổng số HS
S
ố
HS c
ó
h
ứng
ú
S
ố
HS kh
ô
ng c
ó
h
ứng
ú
SL % SL %
31 4 13 27 87
Kết quả kiểm tra kết quả cuối học kỳ 2 năm học 2017 – 2018:
TSHS Khá giỏi Trung bình Yếu kém
5
SL % SL % SL %
31 3 9,6 15 48,4 13 42
3. Nội dung và hình thức của giải pháp
a. Mục tiêu của giải pháp:
Tạo hứng thú cho học sinh khi học môn Hình học nói chung và môn Hình học 8
nói riêng, từ đó nâng cao chất lượng dạy và học bộ môn Toán.
b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp.
Từ thực trạng học tập của học sinh trường THCS Nguyễn Trường Tộ trong
phân môn Hình học, đặc biệt là kết quả khảo sát của giáo viên bộ môn, kết quả
của các em còn thấp nên tôi đã tiến hành áp dụng các phương pháp nhằm gây
hứng thú cho các em trong giờ học Hình học như sau:
Giải pháp 1. Tạo niềm tin, hình thành động cơ, gây say mê và yêu thích
môn học.
Như đã khẳng định học sinh THCS là lứa tuổi rất hiếu động, thích tò mò, ưa
khám phá và muốn được mọi người công nhận năng lực của mình, không thích bị
áp đặt, phê bình. Điều này cho thấy khi truyền thụ kiến thức giáo viên phải lựa
chọn phương pháp phù hợp, nhẹ nhàng, kích thích được tính tò mò của các em để
xuất hiện nhu cầu khám phá, từ đó các em có tâm lí để chinh phục kiến thức.
Thường xuyên gần gũi, động viên, chỉ dẫn, kèm cặp các em, trao đổi một số kinh
nghiệm học tập đạt hiệu quả, luôn tạo cho học sinh tâm lí thoải mái, xây dựng
thói quen học tập tích cực, cung cấp các phương pháp học tập khoa học, khuyến
khích các em không ngừng cố gắng vượt qua hoàn cảnh khó khăn để vươn lên và
có niềm tin, say mê trong học tập.
Ví dụ: Kể cho học sinh nghe về những tấm gương học giỏi vượt khó tiêu biểu…
Giải pháp 2. Củng cố vững chắc kiến thức “nền”, “hỏng” của năm học
trước.
Để giải một bài toán hình học không chỉ đòi hỏi học sinh vận dụng kiến
thức mới mà cần nhớ, liên kết rất nhiều kiến thức cũ của những năm học trước, vì
thế khi được củng cố vững chắc kiến thức “nền” là tiền đề quan trọng để kích
thích và tạo say mê, hứng thú cho học sinh lĩnh hội những kiến thức mới. Khi dạy