SKKN: Nâng cao năng lực tư duy lôgic cho học sinh trong quá trình giải toán hình học 8
1/27
Trang
Môc lôc ...................................…………1
Tµi liÖu tham kh¶o ........................…………2
A - PhÇN më ®Çu ............................…………3
I. LÝ do chän ®Ò tµi ......................…………3
II. Môc ®Ých nhiÖm vô cña ®Ò tµi ..........…………4
III. §èi tượng nghiªn cøu ..................…………4
IV. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu .................…………4
B – Néi dung nghiªn cøu ...................….……… 5
i. C¬ së lÝ luËn ..........................…………5
1.Những yêu cầu chủ yếu của việc dạy học sinh giải toán hình học...………5
2. Phương pháp phân tích đi lên......................................................................8
3. Phương pháp tổng hợp…………………………………………………….8
II. Thực trạng hiện nay ..........................…………9
III. Các biện pháp đã tiến hành GQVĐ
...........................................…...…….1
0
1. Các biện pháp đã tiến hành………………………………………………...10
2. Các biện pháp cụ thể……………………………………………………….10
3. Các ví dụ……………………………….…………………………………..13
4. Kết quả đạt được…………………...………………………………………24
C – KÕt luËn
.....................................................
.......25
SKKN: Nâng cao năng lực tư duy lôgic cho học sinh trong quá trình giải toán hình học 8
2/27
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Sách giáo khoa, sách giáo viên toán 8.
2. Các dạng toán và phương pháp giải toán 8.
3. Những vấn đề chung về đổi mới giáo dục Trung học cơ sở.
4. Một số vấn đề về đổi mới phương pháp dạy học ở trường Trung học cơ
SKKN: Nâng cao năng lực tư duy lôgic cho học sinh trong quá trình giải toán hình học 8
3/27
A. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lí do chọn đề tài
Toán học có vị trí đặc biệt trong việc nâng cao và phát triển dân trí. Toán
học không chỉ cung cấp cho học sinh (người học Toán) những kỹ năng tính toán
cần thiết mà còn là điều kiện chủ yếu rèn luyện khả năng tư duy lôgic, một
phương pháp luận khoa học.Trong việc dạy học Toán thì việc tìm ra những
phương pháp dạy học và giải bài tập Toán đòi hỏi người giáo viên phải chọn lọc,
hệ thống bài tập, sử dụng đúng phương pháp dạy học để góp phần hình thành và
phát triển tư duy của học sinh. Đồng thời qua việc học Toán học sinh cần được
bồi dưỡng, rèn luyện về phẩm chất đạo đức, các thao tác tư duy để giải các bài
tập Toán trong đó có các bài toán về bất đẳng thức cũng là một trong những bài
toán hay giúp học sinh phát huy cao độ tính tư duy, trí tuệ cho học sinh.
Trong mỗi bài học, sau khi tiếp thu lý thuyết thì việc giúp học sinh vận
dụng được các kiến thức đó để giải một bài tập là vấn đề hết sức quan trọng, bởi
vì lý thuyết cung cấp cho học sinh kiến thức cơ bản ban đầu, còn giải bài tập là
việc vận dụng các kiến thức cơ bản đó dưới dạng các giả thiết đã cho, lập thành
xâu chuỗi của những khẳng định để đi đến những kết luận đúng. Tức là việc giải
một bài tập hình học vừa có tác dụng củng cố, hệ thống hóa, liên kết các đơn vị
kiến thức riêng rẽ thành một hệ thống lôgic từ đó giúp học sinh hiểu sâu hơn
kiến thức vừa lĩnh hội được, đồng thời rèn luyện kỹ năng lập luận và trình bày
lời giải một cách lôgic và chính xác.
Với tầm quan trọng của phương pháp giải một bài toán hình học sao cho
hợp lý, đòi hỏi mỗi người giáo viên khi lên lớp phải có một phương pháp hướng
dẫn gợi mở hợp lý cho học sinh thì học sinh mới có thể nhìn nhận ra vấn đề của
bài toán để rồi tự mình có thể giải và trình bày lời giải được một cách chính xác,
dễ dàng.
Về khách quan cho thấy hiện nay năng lực học toán của học sinh còn rất
nhiều thiếu sót; đặc biệt là quá trình vận dụng các kiến thức đã học vào bài tập
và thực tiễn. Tỷ lệ học sinh yếu kém còn cao, các em luôn có cảm giác học hình
khó hơn học đại số. Tình trạng phổ biến của học sinh khi làm toán là không chịu
nghiên cứu kĩ bài toán, không chịu khai thác và huy động kiến thức để làm
toán. Trong quá trình giải thì suy luận thiếu căn cứ, , tuỳ tiện … Phân môn hình
học còn đòi hỏi học sinh phải có trí tưởng tượng, óc suy xét và tư duy logic. Do
vậy học sinh đều cảm thấy có ít nhiều khó khăn, bởi vì các em chưa biết vẽ hình,
lúng túng khi phân tích một đề toán hình. Bởi vậychất lượng học tập môn hình
của các em còn thấp.
Chính vì những lí do trên, tôi đã chọn đề tài: “ Nâng cao năng lực tư duy
logic cho học sinh trong quá trình giải toán hình học 8”.
SKKN: Nâng cao năng lực tư duy lôgic cho học sinh trong quá trình giải toán hình học 8
4/27
II. Mục đích của đề tài
*) Đối với bản thân: đề tài SKKN này sẽ giúp tôi:
- Hiểu rõ vị trí vai trò phương pháp tư duy hay phương pháp phân tích đi
lên trong chương trình toán 8 nói riêng và toán bậc THCS nói chung.
- Tìm hiểu rõ thực trạng, nguyên nhân các sai lầm, khó khăn của học sinh
khi học và vận dụng phương pháp phân tích, tổng hợp.
- Đề ra các biện pháp khắc phục, xây dựng sơ đồ phân tích đi lên để tìm
tòi lời giải hợp lí nhanh nhất.
- Có được phương pháp dạy HS vận dụng phương pháp phân tích đi lên
và phương pháp tổng hợp khi giải bài toán hình đạt hiệu quả cao.
*) Đối với HS, sau khi thực hiện đề tài sẽ giúp các em:
- Có sự hiểu biết sâu sắc về phương pháp phân tích, tổng hợp.
- Rèn luyện kĩ năng vận dụng tư duy logic để lập sơ đồ giải các bài toán
hình và trình bày lời giải các bài toán đó chặt chẽ, logic.
- Rèn luyện kĩ năng thực hành các thao tác tư duy logic hợp lí.
- Cung cấp thêm vốn kiến thức cần thiết và tăng cường hiểu biết là cơ sở
tiếp thu các kiến thức toán học ở các lớp sau này.
III. Đối tượng, phạm vi của đề tài
- Đề tài có nội dung chính: Các kĩ thuật vận dụng phương pháp phân tích
đi lên, tổng hợp, tư duy logic khi dạy học sinh giải bài toán hình học 8.
- Đối tượng nghiên cứu, khảo sát, thực nghiệm là học sinh lớp 8
- Phạm vi nghiên cứu là chương trình hình học lớp 8.
IV. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu như phương pháp quan
sát, điều tra, thống kê, phân tích, so sánh, khái quát hóa….
SKKN: Nâng cao năng lực tư duy lôgic cho học sinh trong quá trình giải toán hình học 8
5/27
B.NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
I. Cơ sở lí luận của vấn đề
1. NHỮNG YÊU CẦU CHỦ YẾU CỦA VIỆC DẠY HỌC SINH GIẢI TOÁN
HÌNH HỌC
1.1Làm cho học sinh, kể cả học sinh yếu, giải được toán hình học và
qua đó làm cho học sinh nắm vững các tri thức hình học và hiểu rõ thêm thế
nào là chứng minh hình học.
Hiện nay trong dạy học hình học có tình trạng là nhiều học sinh không
giải được toán hình học, do đó những học sinh này không những không có điều
kiện để hiểu rõ thêm những tri thức hình học (kể cả phép chứng minh) mà còn
dễ bi quan, thiếu tự tin, mất hứng thú học tập.Cho nên dạy giải toán hình học,
trước hết phải làm cho học sinh giải được toán, nhất là học sinh yếu, sao cho khả
năng giải đó ngày càng tăng lên. Muốn thế cần chú ý các biện pháp sau:
- Khả năng giải bài tập phụ thuộc nhiều vào việc tiếp thu kiến thức. Mỗi
khi giảng khái niệm, định lý mới, cần có những câu hỏi, bài tập miệng giúp học
sinh nắm vững các dấu hiệu bản chất của khái niệm, trước khi đi vào giải bài tập
trong SGK.
- Mỗi tiết học nhất thiết dành thời gian làm một số bài tập ở lớp, những
bài tập này phải lựa chọn sao cho có tác dụng gợi ý giúp học sinh giải được các
bài tập cho về nhà.
- Tập cho học sinh thói quen chuẩn bị tốt trước khi chứng minh, phần
chuẩn bị này không ngoài những điểm sau :
+ Đọc kỹ đề, phải hiểu rõ nghĩa tất cả các từ trong bài, nhằm hoàn toàn
hiểu ý bài tập đó
+ Phân biệt được giả thiết và kết luận của bài tập, rồi dựa vào những điều
đã cho trong giả thiết để vẽ hình. Hình vẽ cần phải chính xác, rõ ràng.
+ Ghi được giả thiết và kết luận của bài toán; biết thay những từ toán học
trong bài bằng các ký hiệu, làm cho bài toán trở nên đơn giản hơn và dễ hiễu
hơn.
1.2Chú trọng rèn luyện cho học sinh óc tìm tòi cách giải bài toán
Một trong những phương pháp toán học quan trọng nhất, có tác dụng rõ
rệt trong việc rèn luyện ở học sinh óc tìm tòi cách giải bài toán hình học là
phương pháp phân tích, đặt biệt là phương pháp phân tích đi lên.Phương pháp
này thường bắt đầu từ kết luận.Tìm những điều kiện cần phải có để dẫn tới kết
luận đó; rồi nghiên cứu từng điều kiện, xét xem điều kiện nào có thể đứng vững
được, ngoài ra cần có những điều kiện gì nữa.Cứ như vậy suy ngược từng bước,
cho đến lúc những điều kiện đó phù hợp với giả thiết mới thôi.
