SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỔI MỚI SỬ DỤNG ATLAT ĐỊA LÍ VIỆT NAM
TRONG DẠY HỌC MÔN ĐỊA LÍ LỚP 9.
Lĩnh vực : Địa Lí
Cấp học : Trung học cơ sở
NĂM HỌC 2016 - 2017
MÃ SKKN
MỤC LỤC
PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
2. Mục đích nghiên cứu ..............................................................................................1
3. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................................1
4. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ...............................................................................1
5. Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................................1
6. Giả thuyết khoa học ..............................................................................................2
7. Phạm vi nghiên cứu ...............................................................................................2
8. Quan điểm và phương pháp nghiên cứu ...............................................................2
PHẦN II: NỘI DUNG
CHƯƠNG I : CƠ SỞ LÍ LUẬN – CƠ SỞ THỰC TIỄN .............................................3
1.1 Quan niệm về Atlat ..............................................................................................3
1.2 Atlat giáo khoa địa lí Việt Nam ...........................................................................3
1.2.1 Khái niệm ................................................................................................3
1.2.2 Cấu trúc của Atlat địa lí Việt Nam .........................................................3
1.2.3 Đặc điểm ..................................................................................................3
1.3 Ý nghĩa của việc sử dụng Atlat trong dạy học Địa lí ..........................................3
1.3.1 Đối với giáo viên ........................................................................................3
1.3.2 Đối với học sinh .........................................................................................3
CHƯƠNG II: . RÈN LUYỆN KĨ NĂNG SỬ DỤNG ÁT LÁT TRONG DẠY HỌC
ĐỊA LÍ 9 ....................................................................................................................5, 6, 7
CHƯƠNG III: KẾT QUẢ VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM .........................................8
PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận ...............................................................................................................9
2. Kiến nghị .............................................................................................................9
PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài.
Phương pháp sử dụng Atlat địa lí Việt Nam rất quan trọng trong dạy học Địa lí lớp
9 ở trường THCS nhưng hiện nay trong dạy học Địa lí lớp 9 ở trong nhà trường giáo viên
chưa sử dụng tốt vai trò này, chưa chú trọng sử dụng Atlat trong việc giảng dạy Địa lí ,
chưa hướng dẫn học sinh sử dụng Atlat nên chưa nắm được vai trò của Atlat trong việc
giảng dạy môn Địa lí, nên hiệu quả dạy học Địa lí còn thấp.
Từ cơ sở trên, tôi đã lựa chọn đề tài “Đổi mới phương pháp sử dụng Atlat địa lí
Việt Nam trong dạy học môn Địa lí lớp 9 trường THCS” để nghiên cứu và thực nghiệm
trong quá trình giảng dạy .
2. Mục đích nghiên cứu.
Nghiên cứu việc sử dụng Atlat địa lí Việt Nam trong dạy học Địa lí lớp 9 nhằm
nâng cao chất lượng dạy học Địa lí lớp 9 trong các nhà trường THCS.
3. Đối tượng nghiên cứu.
Chủ thể: Phương pháp sử dụng Atlat địa lí Việt Nam trong dạy học môn Địa lí lớp
9 trường THCS.
Khách thể: Học sinh lớp 9.
4. Tổng quan vấn đề nghiên cứu.
Ở Việt Nam, PGS.TS Lâm Quang Dốc đã biên soạn cuốn sách “Bản đồ giáo khoa”
và “Hướng dẫn sử dụng Atlat địa lí”. PGS.TS Ngô Đạt Tam cùng TS. Nguyễn Quý Thao
đã biên soạn Atlat Địa lí Việt Nam của NXB Giáo dục.
Tuy nhiên, đối với việc cụ thể rèn luyện kĩ năng sử dụng Atlat địa lí 9 nói riêng và
trong dạy học Địa lí lớp 9.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu.
Cơ sở lí luận của đề tài này - Vai trò của Atlat địa lí Việt Nam trong dạy học Địa lí
lớp 9: Giúp học sinh lớp 9 phát triển tư duy, nâng cao nhận thức về tự nhiên và xã hội
Việt Nam. Bên cạnh kênh chữ trong sách giáo khoa - phương pháp cũ thì kênh hình chỉ
mới được đưa vào sử dụng trong dạy học địa lí không lâu, nên việc sử dụng kênh hình
còn gặp phải nhiều khó khăn, nhất là với học sinh lớp 9 khi tìm hiểu về tự nhiên và cả
kinh tế - xã hội của các khu vực khác nhau.Trong Atlat địa lí Việt Nam khá chi tiết, đầy
đủ những kiến thức địa lí cơ bản, những thông tin tổng hợp và có hệ thống, màu sắc trong
Atlat rất đẹp mắt giúp học sinh hứng thú và ham mê học tập địa lí hơn.
Cơ sở thực tiễn của đề tài này đó là: Với học sinh lớp 9, giáo viên cần đưa ra biện
pháp nhằm phát huy tính tích cực học học hiện đại đã được đưa vào sử dụng nên dạy học
bằng Atlat địa lí Việt Nam đã tập của học sinh trong việc học tập địa lí lớp 9 bởi hiện nay
rất nhiều phương tiện dạy có nhiều giáo viên xem nhẹ đi. Học sinh nếu được giáo viên
hướng dẫn cách đọc Atlat thì khi quan sát các bản đồ to sẽ k bị bỡ ngỡ, lạ lẫm; Ít phải ghi
nhớ máy móc, sẽ chủ động tiếp thu kiến thức theo nội dung của từng bài học bởi trong
Atlat, các nội dung, thông tin đều cung cấp đầy đủ đến học sinh. Ngoài ra, cuốn Atlat địa
lí Việt Nam rất dễ mang đi bất cứ đâu, rất tiện lợi và hiệu quả cao, không cần phải sử
dụng các bản đồ cồng kềnh, những dụng cụ tài liệu phức tạp.
Bản chất của vấn đề dạy học Atlat địa lí Việt Nam: nghiên cứu các phương pháp
khai thác, sử dụng Atlat có hiệu quả trong dạy học Địa lí lớp 9 như: phương pháp đọc và
tìm hiểu các nội dung trên bản đồ, biểu đồ của Atlat; phương pháp khai thác bản đồ, biểu
đồ trong Atlat địa lí Việt Nam để tìm hiểu kiến thức địa lí, dân cư; phương pháp phân tích
bản đồ trong Atlat địa lí Việt Nam để rút ra nhận định về tình hình phát triển của các
ngành kinh tế của nước ta; phương pháp phân tích bản đồ, biểu đồ trong Atlat địa lí lớp 9
để rút ra nhận định về tình hình phát triển kinh tế của các vùng kinh tế nước ta; phương
pháp phân tích hình ảnh trong Atlat địa lí Việt Nam để khắc sâu kiến thức của bài học.
Thực nghiệm: Khi đưa vào sử dụng nhiều Atlat địa lí Việt Nam trong dạy học địa lí
lớp 9 sẽ cần sự chú ý quan sát của tất cả học sinh trong 1 lớp => Phương pháp này sẽ rất
có hiệu quả nếu như giáo viên khéo léo hướng dẫn học sinh từng bước đọc bản đồ, lược
đồ trong Atlat, rồi từ đó học sinh có thể tích cực tự nghiên cứu được nội dung thể hiện
trong từng bản đồ, lược đồ. Từ đó sẽ thu lại được kết quả cao. Nếu giáo viên không đưa
Atlat địa lí Việt Nam vào giảng dạy địa lớp 9 hoặc học sinh không đọc Atlat thì sẽ thiếu
đi 1 nguồn tư liệu đa dạng phong phú, 1 kho tàng kiến thức và đặc biệt sẽ hạn chế phương
pháp tư duy, logic, ảnh hưởng đến hiệu quả của việc giảng dạy và học tập môn địa lí.
Kiến nghị: đề nghị các trường THCS cần quan tâm hơn nữa đến vấn đề này, để
việc sử dụng Atlat địa lí Việt Nam được nâng cao, ngày càng lan rộng và đi vào chiều
sâu.
6. Giả thuyết khoa học.
Nếu phương pháp sử dụng atlat địa lí Việt Nam trong dạy học môn Địa lí lớp 9
trường THCS được đưa vào sử dụng rộng rãi và có hiệu quả thì sẽ nâng cao được dạy học
địa lí lớp 9, cung cấp được rất nhiều kiến thức cơ bản và hệ thống được kiến thức về đặc
điểm tự nhiên, dân cư, xã hội của các khu vực và so sánh được đặc điểm của các khu vực
với nhau nhờ vào việc sử dụng được 1 lúc nhiều trang trong Atlat để nghiên cứu.
7. Phạm vi nghiên cứu.
Học sinh lớp 9.
8. Quan điểm và phương pháp nghiên cứu.
Đề tài đã sử dụng các quan điểm: dạy học theo hướng phát triển bền vững, lấy học
sinh làm trung tâm, quan điểm đổi mới phương pháp dạy học theo hướng hoạt động hóa,
tích cực hóa người học, quan điểm tiếp cận hệ thống.
Để thực hiện những nhiệm vụ đề ra, đề tài đã sử dụng những phương pháp nghiên
cứu như:
Phương pháp quan sát
Phương pháp đàm thoại
Phương pháp phân tích tổng hợp
Phương pháp nghiên cứu lí thuyết
Phương pháp điều tra khảo sát
Phương pháp thực nghiệm
Phương pháp toán học thống kê
Phương pháp thực nghiệm sư phạm.
