0
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
TRƯỜNG THPT NAM ĐÀN 1
------o0o------
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
XÂY DNG H THNG CÂU HI BÀI TẬP ĐỊNH HƯỚNG
ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC TRONG DY HC
CH ĐỀ NITROGEN-SULFUR
MÔN: HÓA HỌC
GIÁO VIÊN THỰC HIỆN : 1. TRẦN THỊ LAN PHƯƠNG
2. TRẦN VĂN ÂN
ĐIỆN THOẠI : 0918 013 090 - 0976344244
NĂM HỌC 2023 - 2024
1
PHẦN 1: MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài
Năm học 2023-2024 năm thhai chương trình giáo dục phổ thông 2018 được
triển khai cấp THPT, đây là chương trình giáo dục được xây dựng theo hướng mở,
lấy người học làm trung tâm. Ngoài nguyên giáo dục nền tảng bao gồm "học đi
đôi với hành", "lý luận gắn liền với thực tiễn", "giáo dục nhà trường kết hợp với
giáo dục ở gia đình và xã hội", chương trình còn chịu ảnh hưởng từ triết lý giáo dục
"học để biết - học để làm - học để chung sống - học để tự khẳng định mình".
Cùng với sự đổi mới mục tiêu, nội dung phương pháp dạy học, phương pháp đánh
giá học sinh cũng phải điều chỉnh cho phù hợp. Chương trình giáo dục phổ thông
2018 hướng tới dạy học tiếp cận năng lực học sinh. Do đó, việc đánh giá học sinh
chính là đánh giá năng lực học sinh, là quá trình thu thập các bằng chứng, thông tin
để đánh giá học sinh đạt được đến mức độ nào của mục tiêu giáo dục đã đề ra ban
đầu. Nội dung đánh gnăng lực học sinh đánh giá khả năng học sinh vận dụng
kỹ năng, kiến thức được học vào giải quyết một vấn đề giả định được gặp trong thực
tiễn cuộc sống hàng ngày với thái độ như thế nào. Hệ thống bài tập định hướng năng
lực là công cụ để học sinh luyện tập nhằm hình thành năng lực, công cụ để giáo viên
và các cán bộ quản lí giáo dục kiểm tra, đánh giá hiệu quả, chất lượng của quá trình
dạy học.
Bên cạnh đó, phương án thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 các hình thức tuyển
sinh của các trường đại học cũng nhiều sự thay đổi. Một số trường có những kỳ
thi riêng tăng chỉ tiêu tuyển sinh theo phương thức này như: Đánh giá năng lực
(Đại học Quốc gia Nội, Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh, Đại học
phạm Hà Nội 1, …), Đánh giá tư duy (Đại học Bách khoa Hà Nội)…
Qua nghiên cu, chúng tôi nhn thy, s dng bài tập để hình thành, phát trin
đánh giá năng lực học sinh là xu hướng hiện đại, phù hp vi xu thế phát trin Giáo
dc Vit Nam quc tế hiện nay. Do đó chúng tôi chọn đề tài "Xây dng h thng
câu hi bài tập định hướng đánh giá ng lực trong dy hc ch đề nitrogen -
sulfur" nhm nâng cao chất lượng dy và hc môn Hoá học trong giai đoạn mi.
II. Mục đích, nhiệm vụ của đề tài
1. Mục đích
Để rèn luyện kh năng vn dng k năng, kiến thức được hc vào gii quyết
mt vấn đ gi định được gp trong thc tin cuc sng, nâng cao năng lực nhận
thức và tư duy, giúp học sinh biết nắm bắt các kiến thức cốt lõi, bản chất, tìm ra mối
liên hệ giữa các kiến thức và vận dụng sáng tạo trong việc giải quyết các vấn đhọc
tập thực tiễn, chúng tôi đã nghiên cứu xây dựng sử dụng các bài tập định hướng
đánh giá năng lực trong chủ đề nitrogen-sulfur của chương trình Hóa học 11.
2. Nhiệm vụ
2
- Nghiên cứu các nội dung lí luận liên quan đến đề tài: năng lực nhn thc hóa
học, năng lực tìm hiu thế gii t nhiên dưới góc độ hóa học, năng lc vn dng
kiến thc, k năng đã học; Nhng đặc điểm ca câu hi, bài tập định hướng phát
triển năng lực người hc.
- Xây dựng hệ thông câu hỏi, bài tập định hướng đánh giá năng lực trong chủ
đề nitrogen-sulfur.
- Thực nghiệm sư phạm đánh giá tính phù hợp và hiệu quả các đề xuất.
III. Đối tượng nghiên cứu
1. Đối tượng nghiên cứu
Câu hỏi, bài tập bài tập định hướng đánh giá năng lực trong chủ đề nitrogen-
sulfur.
2. Giả thuyết khoa học
Kh năng vận dng k năng, kiến thức được hc vào gii quyết vấn đ, năng
lực nhận thức tư duy, nắm bắt các kiến thức cốt lõi, bản chất, tìm ra mối liên hệ
giữa các kiến thức và vận dụng sáng tạo trong việc giải quyết các vấn đề học tập và
thực tiễn của học sinh cũng như chất lượng các bài học về nitrogen-sulfur sẽ được
nâng cao khi giáo viên sử dụng dạy học chủ đề có sử dụng hệ thống câu hỏi, bài tập
đánh giá năng lực phối hợp các phương pháp dạy học tích cực khác.
IV. Phương pháp nghiên cứu
1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Nghiên cứu các tài liệu về lý luận dạy học có liên quan đến đề tài.
Sử dụng phối hợp các phương pháp phân tích, đánh giá, tổng hợp, hệ thống hóa,
khái quát hóa… các tài liệu đã thu thập được từ các nguồn khác nhau.
2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Điều tra, phỏng vấn giáo viên học sinh về thực trạng việc sử dụng câu hỏi,
bài tập đánh giá năng lực trong dạy học hóa học.
Quan sát quá trình học tập của hc sinh qua các giờ học, phỏng vấn học sinh.
Thực nghiệm phạm đánh giá hiệu quả tính khả thi của phương pháp đxuất
trong đề tài.
V. Những đóng góp của đề tài
Thiết kế h thng câu hi bài tập định hướng đánh giá năng lc trong dy hc ch
đề nitrogen sulfur.
3
PHẦN II : NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
1.1. Tng quan v năng lực vn dng kiến thc hóa hc
Năng lực là thuộc tính cá nhân được hình thành, phát trin nh t cht sn có
quá trình hc tp, rèn luyện, cho phép con người huy động tng hp các kiến
thc, k năng các thuộc tính nhân khác như hứng thú, nim tin, ý chí,... thc
hin thành công mt loi hoạt động nhất đnh,
Chương trình giáo dục ph thông tng th môn Hóa học 2018 đã xác định
ngoài việc hình thành phát triển các năng lực chung như: Tự chủ thọc; Kỹ
năng giao tiếp hợp tác nhóm với các thành viên khác; Giải quyết vấn đề theo
nhiều cách khác nhau một cách sáng tạo triệt để, thì môn Hóa học cũng nhằm
mục tiêu phát triển 6 năng lực đặc thù:
- Năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học
- Năng lực nghiên cứu và thực hành hóa học
- Năng lực tính toán
- Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn Hóa học
- Năng lực vận dụng kiến thức hóa hc vào thực tiễn.
- Năng lực sáng tạo
Trong những năng lực đặc thù môn Hóa học, năng lực vận dụng kiến thức hóa
học vào thực tiễn có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Nhng biu hin cn đạt được ca
năng lực vn dng kiến thc hoá học đối vi HS ph thông bao gm:
- Vn dụng được kiến thc hoá học để phát hin, giải thích đưc mt s hin
ng t nhiên, ng dng ca hoá hc trong cuc sng.
- Vn dụng được kiến thc hoá học để phn biện, đánh giá ảnh hưởng ca mt
vấn đề thc tin.
- Vn dụng được kiến thc tng hợp để đánh giá ảnh hưởng ca mt vấn đề
thc tiễn đề xut mt s phương pháp, bin pháp, hình, kế hoch gii quyết
vấn đề.
- Đnh hưng đưc ngành, ngh s la chn sau khi tt nghip trung hc ph thông.
- ng x thích hp trong các tình huống liên quan đến bản thân, gia đình
và cng đồng phù hp vi yêu cu phát trin bn vng xã hi và bo v môi trường.
1.2. Phân bit câu hi, bài tp truyn thng câu hi, bài tập định hướng
phát triển năng lực
H thng câu hi, bài tập định hướng phát triển năng lc là mt trong nhng
công c cho HS luyn tập, hình thành năng lực, công c cho GV đội ngũ cán
b qun lí giáo dc kiểm tra, đánh giá năng lc ca HS. Thông qua các nghiên cu
thc tin, có th phân bit câu hi, bài tập định hướng phát triển năng lực người hc
và câu hi, bài tp truyn thống như sau:
4
Câu hi, bài tp truyn thng
Câu hi, bài tập định hướng phát
triển năng lực người hc
- Thông thường là câu hi, bài tập đóng.
- Thiếu v tham chiếu ng dng, chuyn
giao t kiến thức đã hc sang kiến thc
chưa biết cũng như các tình huống thc
tin.
- Rt ít các bài tp ôn tập thường xuyên
b qua s kết ni gia kiến thức đã
biết và kiến thc mi.
- Quá trình tích lũy kiến thc của người
học chưa được lưu ý một cách đầy đủ,…
- Trng tâm ca câu hi, bài tập thường
không phi các thành phn tri thc
hay k năng riêng ls vn dng
phi hp gia các tri thc k năng
khác nhau da trên mt vấn đề mới đối
với người hc.
- Tiếp cận năng lực không định hướng
theo ni dung kiến thc theo các tình
hung trong thc tin. Do vy, ni dung
câu hỏi thường mang tính tình hung,
bi cnh và tính thc tin.
- Các bài tập thường chú trng s vn
dng kiến thức đã học vào gii quyết
vấn đề mi, gn vi thc tin.
Câu hi, bài tập định hướng phát triển năng lực người hc ngoài vic cần đảm
bo nhng yêu cầu chung như: trình bày ràng; ít nht mt li gii; HS th
t lc giải đưc; có mức độ khó khác nhau; định hướng theo kết quả;… thì câu hỏi,
bài tập định hướng phát triển năng lực người hc cònnhững đặc điểm:
- H tr học tích lũy: Liên kết ni dung xuyên suốt các năm học; Có th nhn
biết được s phát triển năng lc của người hc; Vn dụng thường xuyên kiến thc
đã học.
- H tr nhân hóa vic hc tp: H tr khuyến khích các nhân hc
tp; S dng sai lm như cơ hội cho ngưi hc tìm hiu và nghiên cu sâu kiến thc.
- Xây dng câu hi, bài tp da trên chun kiến thc: Câu hi, bài tp cn bo
đảm nhng tri thức bản; th thay đổi d liệu đưa ra (mở rng, chuyn giao,
đào sâu và kết ni,…); Có nhiều hình thc luyn tp khác nhau.
- Gm c nhng câu hi, bài tp yêu cu s hp tác và giao tiếp: Tăng cường
năng lực xã hi cho người hc thông qua làm vic nhóm; Lp lun, lí gii, phn ánh
để phát trin và cng c tri thc.
- Tích cc hóa hoạt động nhn thức: Tăng cường câu hi, bài tập hướng ti
vic gii quyết vấn đề vn dng; Kết ni vi kinh nghim thc tin; Phát trin
các chiến lược gii quyết vấn đề.
- các phương án giải quyết khác nhau: s đa dng trong li gii bài tp;
Đưa ra vấn đề mở; Kích thích ngưi học độc lp tìm hiểu; Khơi gi những ý tưởng
khác nhau cho ngưi hc khi gii quyết vấn đ; th din biến m trong gi
hc.