SKKN: M t s bi n pháp nâng cao ch t l ng d y h c môn L ch s l p 4 ượ
I. Ph n m đu
I. 1. Lí do ch n đ tài
Ngày 1 tháng 2 năm 1942 trên báo Vi t Nam đc l p, phát hành t i chi n ế
khu, Bác H kính yêu c a chúng ta đã vi t bài “Nên h c s ta”. M đu bài báo ế
Bác vi t:ế
Dân ta ph i bi t s ta ế
Cho t ng g c tích n c nhà Vi t Nam.ườ ướ
Là m t ng i dân Vi t Nam yêu n c, m i chúng ta ph i yêu và hi u ườ ướ
bi t v l ch s c a đt n c, c a dân t c mình. Chính vì v y mà trong ch ngế ướ ươ
trình giáo d c ph thông môn L ch s đóng vai trò quan tr ng và có ý nghĩa to
l n trong vi c giáo d c h c sinh (HS) tình yêu quê h ng đt n c, t hào v ươ ướ
truy n th ng c a dân t c. H c L ch s đ bi t đc c i ngu n dân t c, quá ế ượ
trình đu tranh anh dũng đ d ng n c và gi n c, quá trình lao đng sáng ướ ướ
t o c a cha ông, đ bi t quý tr ng nh ng gì mình đang có, bi t n nh ng th ế ế ơ ế
h cha ông đã làm ra nó và ngày càng làm giàu thêm truy n th ng dân t c.
Môn L ch s ti u h c nói chung, môn L ch s l p 4 nói riêng đu nh m
cung c p cho h c sinh nh ng ki n th c c b n v m t s s ki n, hi n t ng, ế ơ ượ
nhân v t l ch s tiêu bi u theo dòng th i gian c a l ch s Vi t Nam t bu i đu
d ng n c (kho ng năm 700 tr c công nguyên) đn năm 1858. D y L ch s ướ ướ ế
là b c đu hình thành cho h c sinh các kĩ năng quan sát s v t, hi n t ng;ướ ượ
thu th p, tìm ki m t li u l ch s t các ngu n thông tin khác nhau. Góp ph n ế ư
b i d ng h c sinh thái đ và thói quen: ham h c h i, tìm hi u đ bi t các ưỡ ế
ki n th c v L ch s dân t c Vi t Nam và thêm yêu m n t hào v l ch s dânế ế
t c. Lich s la môn hoc hô tr đăc l c cho cac môn hoc khac, no không chi co ! ư" ! ơ! ư! ! "
tac dung quan trong trong viêc phat triên tri tuê ma con ca giao duc t t ng, tinh ! ! ! " ! " ! ư ươ"
cam, đao đc, thâm my…v i nh ng ng i thât, viêc thât, la c s v ng chăc " ! ư " ơ ư ươ ! ! ! ơ ơ" ư
cho viêc giao duc niêm tin, ly t ng xa hôi chu nghia, truyên thông dân tôc, ! ! ươ" ! " !
truyên thông yêu n c, giao duc tinh thân va thai đô lao đông đung đăn, long biêt ươ ! ! !
n v i tô tiên, v i nh ng ng i co công v i Tô quôc. Do vây viêc kh i dây ơ ơ " ơ ư ươ ơ " ! ! ơ !
niêm say mê, tim toi, tiêp thu kiên th c cua hoc sinh, tao s h ng thu trong gi ư " ! ! ư! ư ơ
hoc lich s la nhiêm vu va muc đich cua ng i giao viên (GV) trong s nghiêp ! ! ư" ! ! ! " ươ ư! !
đao tao thê hê m i, con ng i m i xa hôi chu nghia. ! ! ơ ươ ơ ! "
Nh ng hi n nay, không ít giáo viên v n còn xem nh , không coi tr ngư
môn L ch s vì nghĩ r ng đó ch là môn ph . Đa s h c sinh còn th v i môn ơ
h c này nên k t qu h c môn L ch s còn th p so v i các môn h c khác. Tr c ế ướ
th c tr ng đó tôi đã r t trăn tr trong vi c đi m i ph ng pháp d y h c, làm ươ
th nào đ các em h ng thú trong h c t p và nâng cao ch t l ng d y h c phânế ượ
môn L ch s . Đó cũng chính là lí do thúc đy tôi ch n đ tài “M t s bi n
pháp nâng cao ch t l ng d y h c môn L ch s l p 4” ượ làm đ tài nghiên c u.
Ph m Th Thúy Lan - 1 - TH Lý T Tr ng
SKKN: M t s bi n pháp nâng cao ch t l ng d y h c môn L ch s l p 4 ượ
I. 2. M c tiêu, nhi m v c a đ tài
M c tiêu, nhi m v mà đ tài này h ng t i chính là kh i d y kh năng ướ ơ
t duy sáng t o, tích c c ch đng c a h c sinh. ư Giúp GV có m t s bi n pháp
đ d y t t h n phân môn L ch s đng th i trang bi, cung câp cho hoc sinh ơ ! !
nh ng bi n pháp đ h c môn L ch s , đ các em hiêu va yêu thich phân môn ư "
này. Điêu đó gop phân tao cho hoc sinh bi t qua trinh phat triên cua lich s dân ! ! ế " " ! ư"
tôc, bôi d ng long yêu n c, t hao, ghi nh công n cua tô tiên, v i nh ng ! ươ ươ ư! ơ ơ " " ơ ư
ng i co công v i Tô quôc. ươ ơ "
I.3. Đi t ng nghiên c u ượ
Ph ng pháp d y, h c môn L ch s l p 4.ươ
I.4. Gi i h n ph m vi nghiên c u
Đ tài này t p trung nghiên c u v m t s bi n pháp nâng cao ch t
l ng d y h c môn L ch s l p 4.ượ
I.5. Ph ng pháp nghiên c uươ
Đ th c hi n đ tài này tôi đã s d ng m t s ph ng pháp sau: ươ
+ Ph ng pháp quan sátươ
+ Ph ng pháp tr i nghi mươ
+ Ph ng pháp nghiên c u, thu th p tài li uươ
+ Ph ng pháp nghiên c u s n ph mươ
+ Ph ng pháp t ng k t rút kinh nghi mươ ế
II. Ph n n i dung
II.1. C s lí lu nơ
Trong nh ng năm g n đây, vi c đi m i ph ng pháp d y h c đã đc ươ ượ
th c hi n t t c các tr ng ti u h c trong c n c. Đây là con đng giúp ườ ướ ườ
HS ti p c n v i tri th c m i, nh m thay đi cách d y h c truy n th ng “th yế
gi ng trò nghe, th y đc trò chép”. Theo quan đi m d y h c m i, d y h c là
quá trình HS t khám phá, t tìm ra chân lí. Ph ng pháp d y môn L ch s cũng ươ
không n m ngoài đnh h ng đó. Đc tr ng n i b t c a nh n th c L ch s là ướ ư
con ng i không th tri giác tr c ti p nh ng gì thu c v quá kh . L ch s làườ ế
nh ng vi c đã di n ra, là hi n th c trong quá kh , nó t n t i khách quan không
th phán đoán, suy lu n. Vì v y nhi m v t t y u c a d y L ch s là ph i tái ế
hi n l i b c tranh L ch s , cho HS ti p c n nh ng thông tin t s li u, ti p xúc ế ế
nh ng ch ng c , nh ng d u v t c a quá kh . T o ra HS nh ng hình nh c ế
th , sinh đng, chính xác v các nhân v t, s ki n L ch s . Đây là môn h c
không ch có tác d ng quan tr ng trong vi c phát tri n trí tu mà còn giáo d c
t t ng, tình c m, đo đc cho th h tr . ư ư ế Ngh quy t H i ngh T 5 (khóa ế Ư
VIII) ch rõ: “Đ n n giáo d c phát tri n b n v ng, xây d ng l p th h tr có ế
đ đc, tài thì bên c nh các môn khoa h c t nhiên, c n coi tr ng h n n a các ơ
Ph m Th Thúy Lan - 2 - TH Lý T Tr ng
SKKN: M t s bi n pháp nâng cao ch t l ng d y h c môn L ch s l p 4 ượ
môn khoa h c xã h i và nhân văn, nh t là Ti ng Vi t, L ch s , Đa lý và văn ế
hóa Vi t Nam". Nh ng trong th c t , m t b ph n GV và c h c sinh v n cònư ế
nh ng nh n th c ch a đúng v môn L ch s , xem nh vai trò c a L ch s , th ư
v i môn h c này d n đn ch t l ng d y và h c không cao. Nh v y mu nơ ế ượ ư
đào t o con ng i phát tri n toàn di n thì v n đ c p thi t là thay đi cách ườ ế
d y, cách h c môn L ch s .
II. 2. Th c tr ng
a) Thu n l i, khó khăn
Thu n l i
Đc s quan tâm c a các c p và nhà tr ng, t o m i đi u ki n thu nượ ườ
l i cho GV và HS v c s v t ch t. Đ dùng d y h c đc trang b t ng đi ơ ượ ươ
đy đ. Bên c nh đó s giúp đ c a đng nghi p nh t là nh ng GV trong t 4
đã giúp tôi hoàn thành đ tài này.
V i s phát tri n m nh m c a công ngh thông tin nh hi n nay GV có ư
đi u ki n đ tham kh o các tài li u, s li u trên internet, sách báo có liên quan,
t h c đ nâng cao tay ngh và góp ph n làm cho bài gi ng thêm phong phú,
sinh đng h n . ơ
Ch ng trình L ch s l p 4 theo mô hình tr ng h c m i Vi t Nam g iươ ườ
t t là VNEN đc phân chia theo t ng giai đo n l ch s . Cac đê muc trong sach ượ !
giao khoa đa đc cac nha biên soan săp xêp thanh môt hê thông va rât khoa hoc, ươ! ! ! ! !
kênh hình, kênh ch rõ ràng, màu s c đp. Ph n n i dung c n thi t d nh , d ế
thu c.
Giáo viên đc th c hi n mô hình d y h c m i VNEN nên đã quen d nượ
v i vi c đi m i ph ng pháp và hình th c d y h c theo h ng tích c c hóa ươ ướ
ho t đng h c c a h c sinh.
H c sinh l p 4 đã có ý th c h n trong h c t p, ham h c h i, thích tìm tòi, ơ
khám phá v L ch s .
Khó khăn
V n i dung ch ng trình L ch s l p 4 theo mô hình tr ng h c m i ươ ườ
VNEN cũng gi ng nh ch ng trình tr c đây nh ng cách chia n i dung bài ư ươ ướ ư
theo sách VNEN thì m i bài h c là đc tích h p nhi u n i dung, g m m t ư
chu i s ki n, hi n t ng hay nhân v t l ch s tiêu bi u c a m t giai đo n l ch ượ
s nh t đnh. Th i l ng dành cho m i bài h c th ng là 2 đn 3 ti t. N i ượ ườ ế ế
dung bài khá dài và dàn tr i.
Thi t b d y h c ph c v cho vi c d y h c môn L ch s còn nhi u h nế
ch , thi u tranh nh, mô hình, sa bàn,…ế ế
M t s giáo viên và c h c sinh còn quan ni m L ch s không ph i là
môn h c chính mà ch chú tr ng vào hai môn Toán và Ti ng Vi t. Chính vì v y ế
nên không đu t vào ch t l ng d y và h c cho môn L ch s . D n đn tình ư ươ ế
Ph m Th Thúy Lan - 3 - TH Lý T Tr ng
SKKN: M t s bi n pháp nâng cao ch t l ng d y h c môn L ch s l p 4 ượ
tr ng GV c t xén th i gian, n i dung ch ng trình còn HS h c L ch s ch đ ươ
đi phó. l p 4, môn L ch s là môn h c hoàn toàn m i m đi v i chính các
em, vi c d y môn L ch s không h p d n cho h c sinh khi n các em ch h c ế
thu c lòng, h c v t đ tr bài, ch đu thì tr ng r ng.
Ph n l n h c sinh c a l p tôi là dân t c thi u s (9 em chi m 45%) nên s ế
hi u bi t c a các em v l ch s còn nhi u h n ch . Kh năng n m b t ki n th c, kĩ ế ế ế
năng quan sát, t ng t ng, khái quát hóa còn y u, kh năng ghi nh c a các em cònưở ượ ế
ch m mà các nhân v t, m c l ch s , s ki n l ch s l i nhi u nên các em ch có th
ghi nh m t cách máy móc (nhanh nh nh ng l i mau quên). Kĩ năng đc, k , t ng ư ườ
thu t c a các em ch a l u loát, do đó nh h ng đn th i gian và ti n trình chung ư ư ưở ế ế
c a môn h c. Tinh th n h p tác h c ch a cao, nhi u em ch a t tin khi h p tác trong ư ư
nhóm, m t s em còn h c th đng.
b) Thành công, h n ch ế
* Thành công
Sau khi đã vân dung nh ng kinh nghiêm đa tich luy đc, tôi nhân thây: ! ! ư ! ươ! !
C GV và HS đã thay đi cách nghĩ v môn L ch s t đó cũng thay đi
cách d y, cách h c theo h ng tích c c. Gi hoc Lich s không con nham chan, ướ ơ ! ! ư"
năng nê, khô khan nh tr c, hoc sinh ham thich hoc vi giao viên bi t cách t ! ư ươ ! ! ế
ch c các ho t đng d y h c phù h p. Môn hoc nay không con la môn hoc “kho ! !
nuôt” n a. ư
GV đã bi t v n d ng các ph ng pháp d y h c linh ho t, phù h p v iế ươ
t ng lo i bài. Bi t cách s d ng các đ dùng d y h c môn L ch s nhu n ế
nhuy n, bi t cách khai thác đ dùng d y h c m t cách hi u qu . ế
Giao viên không nhât thiêt phai râp khuôn va goi gon kiên th c trong sach " ! ! ư
giao khoa ma giao viên phai biêt chu đông g i m , h ng dân cho hoc sinh năm " " ! ươ !
băt đc nh ng kiên th c c ban trong sach giao khoa va m rông nh ng kiên ươ! ư ư ơ " ơ" ! ư
th c m i. ư ơ
* H n ch : ế
M t s giáo viên áp d ng các bi n pháp này vào d y L ch s còn khá máy
móc, ch y u ch h ng h c sinh đn vi c hoàn thành m c tiêu bài h c, môn ế ướ ế
h c ch ch a chú ý đn vi c h c sinh có h ng thú h c t p và hình thành cho ư ế
HS nh ng kĩ năng khi h c L ch s .
c) M t m nh, m t y u ế
* M t m nh
Khi vân dung đ tài này vào th c t , tôi thây HS bi t cách làm vi c khai! ! ế ế
thác t li u l ch s , b c đu các em đã có m t s kĩ năngư ướ nh quan sát và phânư
tích tranh nh l ch s ; kĩ năng đc, phân tích b n đ, s đ, l c đ; kĩ năng so ơ ượ
sánh, đánh giá, gi i thích; kĩ năng s p x p h th ng hóa các s ki n, hi n ế
t ng l ch s …T đó giúp các em m nh d n nêu th c m c, đt câu h i vàượ
Ph m Th Thúy Lan - 4 - TH Lý T Tr ng
SKKN: M t s bi n pháp nâng cao ch t l ng d y h c môn L ch s l p 4 ượ
cùng tìm câu tr l i, trình bày k t qu h c t p b ng cách di n đt c a chính ế
mình. Hoc sinh ham thich hoc môn L ch s h n, thích tìm tòi, khám phá v L ch! ! ơ
s . Môn h c này đã hình thành các em lòng yêu m n, t hào v l ch s dân ế
t c, kh i g i các em tính tò mò thích tìm hi u v quá trình đu tranh d ng ơ
n c và gi n c, quá trình lao đng sáng t o c a cha ông trong su t chi u dàiướ ướ
l ch s t bu i đu d ng n c (kho ng năm 700 TCN) đn năm 1858. T đó ướ ế
các em th y đc trách nhi m c a ng i h c sinh đi v i quê h ng, đt ượ ườ ươ
n c thân yêu.ướ
* M t y u ế
Đ gi h c L ch s không khô khan, nhàm chán thì c th y và trò đu
ph i n l c, h p tác v i nhau m t cách hi u qu . Giáo viên ph i có s chu n
b bài, nghiên c u kĩ n i dung khi lên l p, chu n b đ dùng d y h c ph c v
cho ti t d y. Chính vì v y mà làm m t nhi u th i gian, công s c do đó m t sế
giáo viên ng i d y môn L ch s .
d. Các nguyên nhân, các y u t tác đngế
* Nguyên nhân d n đn thành công c a đ tài: ế
Đc s quan tâm ch đo sát sao c a các c p qu n lí giáo d c, s giúp đượ
nhi t tình c a ch em trong t 4. Là m t giáo viên khi đc phân công d y m t l p có ư
nhi u HS dân t c thi u s , ch t l ng đu vào th p nên tôi luôn trăn tr , tìm tòi bi n ượ
pháp d y h c đ mang l i hi u qu . Bên c nh đó tôi nh n đc s đng lòng ượ
h ng ng cách d y h c m i t phía ph huynh, s ph i h p giáo d c c a 3 l cưở
l ng nhà tr ng-gia đình-xã h i giúp cho vi c d y h c mang l i k t qu kh quanượ ườ ế
h n.ơ
* Nguyên nhân c a nh ng h n ch , y u kém: ế ế
Năm h c 2013 2014 là năm đu tiên chúng tôi s d ng Sách H ng d n h c ướ
môn L ch s , đây là sách th nghi m nên v n còn m t s b t c p, các bài h c n i
dung không tách b ch rõ ràng theo t ng ti t nh sách giáo khoa c a ch ng trình ế ư ươ
hi n hành mà đc tích h p nhi u n i dung và m i bài th ng h c t 2 đn 3 ti t do ượ ườ ế ế
v y n i dung bài khá dài và dàn tr i. M t s GV ch a th t s coi tr ng môn h c này ư
vì cho r ng đây là môn ph , v n còn c ng nh c, ch a m nh d n sáng t o trong vi c ư
d y h c nên nhi u khi áp d ng máy móc, r p khuôn theo sách. Đng th i khi t ch c
d y h c giáo viên ng i ph i chu n b nhi u th nh b ng ph , phi u h c t p, tranh ư ế
nh, b n đ,gây t n kém th i gian, kinh phí. Đ dùng nh tranh nh, b n đ, hay ư
các giáo c ph c v cho vi c d y h c còn ít, giáo viên ph i t làm đ dùng d y h c
nh ng s l ng cũng nh ch t l ng đ dùng t làm còn h n ch . Thi t b d y h cư ượ ư ượ ế ế
còn ch a phong phú. Tài li u v b i d ng nghi p v , rèn kĩ năng d y h c môn L chư ưỡ
s v n ch a đng b , n i dung còn chung chung. ư
e) Phân tích, đánh giá các v n đ v th c tr ng mà đ tài đt ra
Ph m Th Thúy Lan - 5 - TH Lý T Tr ng