Người thực hiện: Lê Thị Thu Hằng- THPT Ân Thi 1
Sử dụng phương pháp trực quan
trong giảng dạy môn GDCD lớp 11- THPT
Người thực hiện: Lê Thị Thu Hằng- THPT Ân Thi 2
A - đặt vấn đề
I.
Lời giới thiệu
Nâng cao chất lượng dạy và học môn GDCD là một yêu cầu cơ bản và quan trọng trong sự
nghiệp GD & ĐT. Môn GDCD có vai trò rất quan trọng trong việc trang bị cho học sinh một
cách có hệ thống những kiến thức phổ thông, cơ bản, thiết thực của triết học duy vật biện chứng,
của lý luận về Chủ nghĩa xã hội, nhà nước, pháp luật, đạo đức,...Môn học bước đầu hình thành
và bồi dưỡng tư tưởng khoa học và cách mạng, phương pháp tư duy biện chứng trong việc phân
tích, đánh giá thế giới hiện thực, nhất là các hiện tượng xã hội luôn vận động và biến đổi. Bên
cạnh đó môn học còn hình thành một cách đúng đắn về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống cho
mỗi công dân.
Song để làm được điều đó đòi hỏi người giáo viên phải biết sử dụng khéo léo các phương
pháp dạy học, trong đó có phương pháp “Sử dụng phương pháp trực quan”. Vậy thế nào là dạy
học bằng phương pháp trực quan? Phương pháp trực quan có vai trò như thế nào trong dạy học
bộ môn GDCD? Sử dụng như thế nào để đạt hiệu quả? Trong khuôn khổ bài viết này tôi xin đề
cập đến vấn đề “Sử dụng phương pháp trực quan trong việc giảng dạy môn GDCD lớp 11 -
THPT”
II.
Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu và sử dụng phương pháp trực quan tôi muốn tìm đến một trong những phương
pháp có hiệu quả trong dạy môn GDCD lớp 11 nhằm đáp ứng nhiệm vụ của bộ môn. Qua đó
giúp học sinh có cách nhìn nhận, đánh giá đúng đắn các vấn đề xã hội đang diễn ra. Trong khuôn
khổ bài viết này tôi xin đề cập đến vấn đề “ Sử dụng phương pháp trực quan trong việc giảng dạy
môn GDCD lớp 11 - THPT”
III.
Phạm vi, đối tượng và Phương pháp nghiên cứu
1. Phạm vi nghiên cứu: Xuất phát từ yêu cầu của đề tài, tôi chỉ trình bầy một số biện pháp
bản thân đã suy nghĩ, tìm tòi, áp dụng và thấy có nhiều khả quan để nâng cao chất lượng giờ dạy
đối với môn GDCD lớp 11 - THPT.
2. Đối tượng nghiên cứu : Học sinh lớp 11, khả năng nhận thức và vận dụng những kiến
thức để giải thích các vấn đề xã hội còn hạn chế.
3. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp khái quát hóa các kinh nghiệm giảng dạy: Phương pháp này được thực hiện
thông qua công tác dự giờ thăm lớp của các đồng nghiệp.
- Phương pháp thực nghiệm: Thực hiện giảng dạy tại các lớp 11A1, 11A2, 11A3, 11A4 ,
11A5
- Phương pháp điều tra đánh giá: điều tra sau khi thực hiện giáo án thực nghiệm, thông qua
giờ kiểm tra ở lớp và kết quả bộ môn cuối năm học.
IV.
Thực trạng của việc sử dụng phương pháp trực quan
1
. Thực trạng.
Lý luận của chủ nghĩa Mác - Lê Nin đã khẳng định: “Từ trực quan sinh động đến tư duy trừu
tượng, từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn - Đó là con đường nhận thức chân lý, của sự nhận thức
khách quan” Các môn khoa học khác đã được xây dựng một cách cơ bản các phương tiện dạy
học như : sơ đồ, biểu đồ, các dụng cụ thí nghiệm, thực hành,….. các phương tiện này đã và đang
phát huy tác dụng đối với quá trình dạy học.
Đối với môn GDCD là một môn khoa học mà lượng kiến thức không ít, mang tính chất khái
quát hóa, trừu tượng hóa, tổng hợp cao nhưng nó gắn liền với đời sống hàng ngày, tác động trực
tiếp, thường xuyên đến suy nghĩ và hành động của học sinh. Vì vậy đòi hỏi giáo viên trong quá
Người thực hiện: Lê Thị Thu Hằng- THPT Ân Thi 3
trình giảng dạy phải làm cho những tri thức khái quát, trừu tượng, lý luận mang tính đậm nét gắn
liền với thực tiễn thông qua các phương tiện trực quan.
Mặc dù sử dụng các phương tiện trực quan đem lại hiệu quả cao trong giảng dạy nhưng thực
tế hiện nay việc sử dụng còn hạn chế, các giờ dạy nếu có các phương tiện trực quan thì được ghi
nhận đó là sự cố gắng của giáo viên, còn nếu không thì cũng chẳng sao, coi như đương nhiên là
không có. Vì vậy chất lượng giờ dạy chưa cao.
2. Nguyên nhân của thực trạng.
- Các cấp quản lí chưa thực sự tạo điều kiện về cơ sở vật chất, phương tiện dạy học, tài liệu
tham khảo đối với bộ môn này.
- Do đặc điểm của bộ môn: tổng hợp, khái quát, trừu tượng, lí luận, vì vậy đòi hỏi giáo viên
phải đầu tư nhiều thời gian để xây dựng, lựa chọn các phương tiện trực quan.
- Bản thân giáo viên chưa tự ý thức tìm tòi, sáng tạo để xây dựng các phương tiện trực quan..
B - giải quyết vấn đề
I.
Hiểu như thế nào là dạy học bằng phương pháp trực quan
- Phương pháp dạy học trực quan là phương pháp mà trong đó giáo viên sử dụng các phương
tiện dạy học tác động trực tiếp đến các cơ quan cảm giác của học sinh nhằm đạt hiệu quả của quá
trình dạy học.
- Trong phương pháp trực quan có nhiều hình thức trực quan khác nhau: tranh ảnh, sơ đồ,
biểu đồ, số liệu thống kê, băng hình, sử dụng công nghệ thông tin, tham quan, kịch...
- Phương pháp trực quan là sự miêu tả hiện thực khách quan bằng những hình ảnh cụ thể
mang tính chất cảm tính.
II.
Tầm quan trọng của việc sử dụng phương pháp trực quan
Môn GDCD lớp 11 tri thức mang tính lí luận, gắn liền với các vấn đề xã hội đang vận động
và biến đổi nhanh chóng.Vì vậy việc sử dụng phương pháp trực quan là rất cần thiết và không
thể thiếu. Sử dụng phương pháp trực quan sẽ:
- Làm cho những tri thức phổ biến trong tự nhiên, xã hội, mang tính khái, trừu tượng, lí luận
đậm nét được hiện thực hóa.
- Giúp học sinh lĩnh hội những thông tin về các sự vật, hiện tượng một cách chính xác, đầy
đủ, mở rộng, kiểm tra và đánh giá những tri thức đã được lĩnh hội.
- Giúp học sinh có cách nhình nhận, đánh giá đúng đắn các vấn đề đang diễn ra đặc biệt là các
vấn đề xã hội diễn ra xung quanh cuộc sống của họ. Từ đó hình thành ở học sinh quan niệm
sống, ý thức sống dựa trên cơ sở nhận thức, vận dụng các quy luật khách quan và các chuẩn mực
của xã hội.
III. Cách sử dụng phương pháp trực quan
Phương pháp trực quan là sự miêu tả hiện thực khách quan bằng những hình ảnh cụ thể mang
tính chất cảm tính, vì vậy giáo viên có thể sử dụng phương pháp trực quan bằng nhiều cách thức
khác nhau: Sử dụng để giới thiệu bài mới, sử dụng để nêu vấn đề, sử dụng để chứng minh, sử
dụng để củng cố bài học…..
- Sử dụng phương pháp trực quan để giới thiệu bài học:
* Giảng bài 15: Chính sách đối ngoại:
CT nước: Nguyễn Minh Triết
thăm Hoa kỳ
Câu hỏi: Qua các hình ảnh em hiểu
như thế nào về đối ngoại?
=> Vậy đối với Việt Nam chính sách
đối ngoại có vị trí, vai trò như thế
nào? Nguyên tắc trong quan hệ đối
ngo
ạ
i c
ủ
a Vi
ệ
t Nam là gì? C
ầ
Người thực hiện: Lê Thị Thu Hằng- THPT Ân Thi 4
฀ Giảng bài 10: Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa
- Sử dụng phương tiện trực quan để nêu vấn đề.
* Giảng bài 2, đơn vị kiến thức 1- Hàng hoá
Câu hỏi: Qua các hình ảnh trên em
hiểu như thế nào là dân chủ?
=> Vậy thế nào là dân chủ xã hội chủ
nghĩa? Bản chất của dân chủ xã hội
chũ nghĩa là gì? Xây dựng nền dân
chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam trên
những nội dung cơ bản nào?
=> Bài 10: N
ề
n dân ch
ủ
xã h
ộ
i ch
ủ
Câu hỏi: Những người công nhân đang làm
gì?
Người thực hiện: Lê Thị Thu Hằng- THPT Ân Thi 5
* Giảng bài 1, đơn vị kiến thức 1- Thế nào là sản xuất vật chất
- Sử dụng phương tiện trực quan để chứng minh.
* Giảng bài 5, đơn vị kiến thức 2- Mối quan hệ cung- cầu trong SX và LT hàng hoá
+ Cung – Cầu tác động lẫn nhau
+ Giá cả thị trường ảnh hưởng đến cung – cầu
* Giảng bài 15, đơn vị kiến thức 3- Phương hướng cơ bản để thực hiện chính sách đối ngoại
C
ầ
u tăng
Sản xuất, kinh
doanh mở rộng
Cung tăng
C
ầ
u gi
ả
m
Sản xuất, kinh
doanh thu h
ẹ
p
Cung gi
ả
m
Đ/C Nguyễn Phú Trọng
tiếp đón các nhà dầu tư
Austalia
Kí tuyên bố chung Việt
Nam - Lao - Capuchia -
Mianma
Đ/c Nguyễn Tấn Dũng tiếp
Tổng tham mưu trưởng QĐ
cộng hoà Bulgari
Việt Nam - Mông Cổ
kí kết hiệp định
thương mại
Câu hỏi: Qua hình ảnh này em hãy cho biết
th
ế
nào là s
ả
n xu
ấ
t v
ậ
t ch
ấ
t?
Giá tăng
Sản xuất, kinh
doanh mở rộng
C
ầ
u gi
ả
m
Giá gi
ả
m
Sản xuất, kinh
doanh thu h
ẹ
p
C
ầ
u tăng
Câu hỏi: Sản phẩm của quá trình này chỉ trở
thành hàng hoá khi nào?
Câu hỏi: Hàng hoá là gì?