Sự hấp dẫn của ngôn ngữ phóng sự

Chia sẻ: Nguyenhoang Phuonguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:14

Thêm vào BST

Báo xấu

313
lượt xem 129
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu tham khảo về báo chí, truyền thông - Sự hấp dẫn của ngôn ngữ phóng sự.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sự hấp dẫn của ngôn ngữ phóng sự

S H P D N C A NGÔN NG PHÓNG S Nói n báo chí hi n i, không th không nh c n phóng s . B i ây là m t th lo i, v i nh ng ưu th riêng c a mình, có s c hút c bi t i v i công chúng, và m c nào ó, có th t o nên b n s c c a c m t t báo. S thành công c a m t tác ph m phóng s ph thu c vào nhi u y u t . Song, theo chúng tôi, y u t có t m quan tr ng hàng u chính là hình th c th hi n c a nó, mà nói m t cách c th , là cách s d ng ngôn ng ó. Kh o sát cho th y, ngôn ng phóng s có nh ng c i m cơ b n dư i ây: 1. Giàu tính bi u c m Tính bi u c m trong ngôn ng báo chí nói chung, ngôn ng phóng s nói riêng, g n li n v i vi c s d ng các t ng , l i nói giàu hình nh, in m d u n cá nhân, vì th sinh ng, h p d n hay ít nh t cũng gây ư c n tư ng i v i ngư i c, ngư i nghe. Ví d : "Chung cư 3 cũ Hà N i bây gi nói m t cách văn hoa ang trong tr ng thái "toan v già", nhưng xem ra còn "càng già càng dai" hơn nh ng khu nhà tái nh cư ư c thi công theo ki u rút ru t 50% thép t i Kim Giang -H ình v a qua" (Lam Nguyên, S ng chung cư cũ - nh ng n i bu n v t qua hai th k , i oàn k t, 24/4/2005);
"Các ch quán bia tôi cũng có quen vài ngư i ( ký s khi h t ti n). H l c quan l m “Trăm năm bia á cũng mòn. Ngàn năm bia rư u v n còn trơ trơ" mà!" (Huỳnh Dũng Nhân, Con ư ng bia b t, trong: Tôi i bán tôi, Nxb. T ng h p TP. H Chí Minh, 2004); “ i cùng N. là m t “ i” b n nam, hai n , trong ó có m t chip-boy m t búng ra s a.” “Ch có hai nàng cave là cư i t m t m.”(Tiên Huy n, Vào casino Sơn ánh b c, Tu i tr , 9/3/2004); "Riêng H nh không li u, trư c khi nh n làm H nh ã nghiên c u " ô" và sau ó m i dám "thân gái d m trư ng". (H Thư - Nguy n Bay, Vi c làm không tên, Tu i tr , 9/4/2005); "Gia ình nhà Hương thì còn nghèo hơn th , xóm 8 n m th p th nh sát mép con sông H ng ng nh, mu n t UBND xã ra nhà Hương ph i b xe máy mà... l i bùn "( Doãn Hoàng, Ngư i tình nguy n mù, trong: "27 phóng s xã h i, Nxb. Lao ng, 2003); "Sông Lam v n r a, v n xanh r a, v n yên r a và c cây c u B n Thu kia n a, l c lư ng v t qua dòng sông..." (Nguy n Quang Vinh, Ph n gái i sông, Lao ng, 27/8/2002). Như ã th y, ngu n g c c a s bi u c m trong ngôn ng phóng s là vô cùng phóng phú, a d ng. ó có th là vi c s d ng các t ng c trưng cho phong cách h i tho i ( kh u ng t nhiên ), r i các thành ng , t c ng , ca dao..., là s vay mư n nh ng hình nh, cách di n t t các tác ph m văn h c ngh thu t, là l i chơi ch , nói lái, dùng n d , v. v. Chính nh ng thành t bi u c m nêu trên ã làm cho ngôn ng phóng s v a g n gũi v i i thư ng, l i v a th hi n rõ nét thái , tình c m c a tác gi trư c nh ng con ngư i hay s vi c nào ó. Và do v y, ngư i cd
dàng b cu n vào dòng ch y c a nh ng thông tin ư c ph n ánh trong tác ph m. 2. Là s k t h p nhu n nhuy n các bút pháp t - thu t - bình 2.1 Ngh thu t miêu t Tác ph m phóng s không ch ph n ánh th c t khách quan mà còn th hi n s nh n th c th gi i v i m t quan ni m th m m riêng c a ngư i vi t. N u nhà báo tái t o b c tranh hi n th c ch ơn thu n b ng nh ng s ki n, con s khô c ng thì s khó t o ra ư c ni m h ng thú cho c gi . kh c ph c i u này, nhà báo c n bi t cách miêu t th t s ng ng, sao cho b c tranh hi n th c y tr nên có h n, v i y các cung b c c a âm thanh, s c màu và ánh sáng. Ví d : “Nơi ây có m t thác nư c b c óng ánh tuôn xu ng dòng su i b c lung linh, huy n o. Cũng t i nơi này có r t nhi u chi c ch u t m, b n t m ư c “t o tác” b ng các s c màu c a nhũ á và dát xung quanh muôn vàn nh ng viên ng c châu v i nh ng nét hoa văn c áo, ch m kh c tinh x o di u kỳ c a thiên nhiên. Ngư c m t nhìn lên vòm tr n cung vua Thu T là nh ng nhũ á th ch anh long lanh như ư c dát b c, nh ng hình ngư i, nh ng con v t v i nhi u th ng, nhi u dáng v khác nhau làm cho nơi này tr nên s ng ng.” (Anh Tu n, S ng s t Tiên Sơn, Lao ng, 16/2/2004). Dư i ngòi bút miêu t c a tác gi , phong c nh m t góc nh Tiên Sơn hi n ra th t lung linh huy n o. Ngư i c ư c d n vào m t ch n th n tiên v i nh ng thác nư c b c, nhũ á,... y quy n rũ. C nh v t dư ng như ư c bàn tay ngư i th tài hoa ch m tr , xây p nên m i có hình kh i, hoa văn vô cùng tinh x o n v y. Còn ây là b c tranh v phong c nh thiên nhiên khoáng t, i s ng s n xu t nh n nh p m t vùng t thu c H i Phòng:
“Tôi n L p L vào úng l Vu Lan, tr i ngăn ng t xanh và t gió. C ng M t R ng c a xã v a kè á, khơi lu ng, ken c hàng trăm tàu, thuy n d p d nh v i sóng tri u dâng lên t c a l ch. Tàu nào cũng treo 20 – 30 bóng i n g n pha tr ng như m t cú mèo g p n ng. Trên b là nh ng “b xương”, mũi, sư n…tàu b ng g au, tr ng b ch ang ư c hàng ch c tay th g p gáp hoàn thi n.” (Quang Thi n, Nh ng phú ông trên bi n, Tu i tr , 4/3/2004 ); Nh ng ki u miêu t y hình nh như v y v a gi i to nhu c u th m m c a ngư i c, v a khi n cho h có c m giác mình là ngư i trong cu c: t t c m i th ang di n ra ngay trư c m t mình. 2.2 Ngh thu t k (thu t) M t trong nh ng yêu c u có bài phóng s hay là nhà báo ph i s d ng nhi u chi ti t, nhi u d n ch ng nh m thuy t ph c ngư i c tin vào tính chân th t, khách quan c a s ki n. Nh ng chi ti t, d n ch ng này thư ng xu t hi n thông qua ngòi bút tr n thu t c a nhà báo. V i tư cách là m t nhân ch ng, trên cơ s tr c ti p ch ng ki n s ki n, tr c ti p g p g nhân v t,... nhà báo tư ng thu t l i nh ng i u m t th y, tai nghe ngư i cn m ư cv n . Tuy nhiên, k như th nào cũng là c m t ngh thu t. Vì nó v a ph i h p d n, lôi cu n ngư i c, l i v a ph i b o m tính chân th c, khách quan c a thông tin, s ki n. Ví d : “Kho ng 15 phút ng i ch thì hai cô gái u tiên ư c ch n. Hai cô t gi i thi u là ào c a m Nguyên, m t cô quê B c Liêu, m t cô quê C n Thơ m i lên ây ư c hai tu n. Th y ông Long t ý không v a lòng, Dũng l mi ng: “Thôi các em c v , anh s g i l i sau”. T t c di n ra không n hai phút. M t t p b n cô khác l i n, không v a lòng khách l i quay ra. M i l n có m t t p n, Dũng l i h i “ ào c a ai?” r i ghi lên
gi y. Càng v sau, các cô n càng ông. n t p th sáu, t c kho ng 25 cô ã trình di n, thì Long t ra quan tâm n m t cô có nư c da tr ng, theo cô t gi i thi u: cao 1,63m, quê An Giang. Th y v y Dũng h i tên cô, ào c a ai? Cô gái gi i thi u tên là Huỳnh Th Kim So, 26 tu i, lên ây ư c kho ng m t tháng.” (Võ H ng Quỳnh & Minh Toán, Theo các ư ng dây môi gi i l y ch ng ngo i, Tu i tr , 21/4/2004). Ch b ng vài câu văn, ngòi bút tr n thu t c a tác gi ã ghi l i ư c nh ng chi ti t t giá c a màn "ch n v cho các ông ch ng ngo i qu c": các cô gái - " ng c viên" b xem xét, nh giá, ch n l a ch ng khác nào nh ng món hàng. C ngư i vi t và ngư i c u có chung c m giác bu n au và t ih . “M t thanh niên c m chi c g y s t ch c vào con g u chu ng bên nó không king ng khi th y c nh ng lo i b hành h . Ngư i còn l i l p “tên l a mê” vào ng nh a, ng m u kia vào m m r i hư ng v phía con g u mà ph ng má th i. Xilanh b n c m vào th t g u. Nh ng chi c xilanh c m v t v o vào con g u làm nó l ng ch y h ng h c. Kho ng 10 phút sau, con g u không còn ch y ư c và ng ung ưa như k say rư u. Hai thanh niên b t c a p con g u v t xu ng n n. M t ngư i ch c xilanh bơm hai mũi thu c mê vào ùi g u r i rút dây dù ch ng chân tay con v t vào nan s t. Chi c máy siêu âm c m i n, b t màn hình. Ngư i trong l ng s t m t tay c m xilanh to như cái i u cày, mũi kim tiêm dài hơn ch c phân; tay kia c m máy soi gí sát vào ng c g u. Anh ta rê i rê l i ch ng hai phút, khi màn hình xu t hi n m t v t en en thì anh ta b m môi âm s t chi c kim vào ng c g u. Con v t h c lên t ng h i giãy gi a y u t.” (Quang Th ên, L n theo mùi m t g u, Tu i tr , 15/4/2004). C nh hành hình con g u t i nghi p l y m t ã ư c k l i th t chi ti t và sinh ng. Nó găm vào tâm kh m ngư i c n i xót thương xen l n
ni m căm gi n: Con ngư i, v i lòng tham lam và s ích k vô c a mình, s n sàng có nh ng hành ng áng b lên án v i các loài sinh v t khác thu l i nhu n. 2.3 Ngh thu t bình M t trong nh ng y u t làm nên s h p d n c a phóng s là nó cho phép – và th m chí khuy n khích - ngư i vi t b c l "cái tôi" cá nhân c a mình. Nhà báo không c n ph i che gi u nh ng c m giác, suy nghĩ c a b n thân. Có nghĩa là, trong phóng s , tác gi có th bi u hi n quan i m, l p trư ng c a mình thông qua nh ng l i bình lu n chính xác, khéo léo. c phóng s chúng ta thư ng th y quan i m c a tác gi trư c hi n th c ư c trình bày. Như v y, tính ch quan – cái tôi tác gi là m t c trưng c a phóng s . Nhưng, ó hoàn toàn không ph i là s ch quan duy ý chí, l i càng không ph i là m t cái "tôi" c m tính, thiên l ch. Trên cơ s m t th gi i quan, nhân sinh quan ti n b , v i tư th c a m t ngư i b o công lý, b o v l ph i, phóng viên bày t thái b t bình ho c ng h c a mình trư c hi n th c hư ng d n dư lu n. Ví d : “Nhóm thanh niên ngư i làng Phú Túc i phát păm (làm c r ng tr ng) nhi t tình ch ư ng: “Các anh quay l i m t o n, n khu dân cư có nhi u nhà m i xây là làng ó. có nhi u ngư i tên Năm nhưng ch c các anh tìm bà Năm ph n ?” Ch ng l nh ng bà Năm khác có “v n ”? Bu n cư i. Nhưng chúng tôi không ti n h i b i khuôn m t c a các chàng thanh niên không có gì bi u hi n ùa c t.” (Thanh H i, Bà Năm ph n , Lao ng, 28/3/2004). L i bình “Ch ng l nh ng bà Năm khác có “v n ”?” th t hóm h nh. Nh ng chàng trai ngư i dân t c th t thà khi nói “bà Năm” r i còn ph i
g n thêm gi i tính “ph n ”, ph i chăng là h “ng c ngh ch”? Câu tr l i là không ph i h ng c mà là vì i v i ngư i dân Cà Tu, cái tên bà Năm ã g n li n v i nh ng ho t ng trong công tác ph n c a bà, ngư i dân ã ghi nh n công lao ó và ã g n tên bà v i lĩnh v c bà ho t ng. V y nên cái tên Bà Năm ph n ã ư c g i lên th t âu y m. “V i nh ng lý do không rõ ràng, B c Kinh ã bưng bít thông tin và ã ph i tr giá t chính vì hành ng ó. M t cái giá quá tv thông tin trong m t th gi i ngày càng r ng m . TQ b óng c a v i th gi i bên ngoài.” và “Sau b y ngày “cư i ng a xem … h u SARS” trên chuy n bay v Vi t Nam, n i bu n b ng p n. Chúng tôi nh n nh ng m u chuy n y b c xúc c a ông T ng lãnh s VN t i Qu ng Châu, khi mô t cái g i là qu ng bá ti p th h t s c bôi bác c a ngành du l ch VN t i m t h i ch qu c t t i ây. Chúng tôi nh s ng c nhiên c a bà C c phó C c Du l ch B c Kinh Phùng Ng c Mai v s v ng m t c a VN t i cu c g p g chín nư c và vùng lãnh th châu Á nh m bàn th o và ký k t m t tho ư c v du l ch khu v c th i “h u SARS”. “Các a i m du l ch VN s ư c gi i thi u trên CNN”, ó là t a b n tin v a c ư c cách ây vài hôm. V n là “s ”. Cho n ngày 30/7 v a r i, 12 b nh nhân cu i cùng c a TQ m i ư c tuyên b hoàn toàn kh i b nh. Còn VN? Chúng ta ra kh i SARS t lâu r i nhưng th i cơ du l ch ang d n trôi qua nhanh chóng, vì m t t thôi: “s ”.”( Bùi Thanh, Trung Qu c sau cơn bão SARS, Tu i tr , 26/4/2004). Cơn bão SARS ã gây thi t h i n ng n châu Á, và Trung Qu c là t nư c ph i gánh ch u ch u nhi u h u qu hơn c . Song, khác v i chúng ta, m c dù ra kh i cơn bão mu n nh t nhưng TQ l i s m ph c h i hơn nhi u nư c trong khu v c (như VN). Nh ng chính sách tích c c c a TQ, c bi t trong ngành du l ch, khi n chúng ta ph i suy nghĩ v s tr n i và kém hi u qu c a ngành du l ch nư c nhà.
3. Có gi ng i u g n gũi v i văn k chuy n S dĩ nói phóng s có gi ng i u g n gũi v i văn h c là b i h u như m i bài phóng s u mang dáng d p m t câu chuy n (ho c t p h p các câu chuy n) có bi n c , nhân v t v i y l i nói, suy nghĩ, hành ng…do tác gi k l i t i t nhân xưng ngôi th nh t "tôi". Hơn th n a, m t s tác ph m phóng s còn v n d ng c các th pháp c a ngh thu t xây d ng c t truy n trong văn h c trình bày di n bi n c a s ki n: có th t nút, có cao trào, có m nút. Chính vì th , phóng s r t d c, d i vào lòng ngư i và d ư c ghi nh . c xong m t phóng s , ngư i ta có th k l i n i dung c a nó cho ngư i khác nghe không m y khó khăn. Gi ng văn c a phóng s , khi th th tâm tình, khi m nh m d d i tuỳ thu c vào v n , s vi c mà tác ph m ph n ánh. Ví d : “Chuy n b t u t m t gia ình thương binh nghèo p Thanh i n, xã Hưng Khánh Trung (Ch Lách, B n Tre). Hoà bình v , anh Nguy n Văn Ty – ngư i chi n sĩ thu c i i a phương quân tr l i quê nhà, v i thân th y thương tích và m t m nh n còn sót l i trong u.” ( Nguy n B y, "Vư n tình thương” cho c u binh, Lao ng, 12/2/2004). Câu chuy n c th ti p t c, v i m t gi ng i u th t nh nhàng, t nhiên và cu n hút. Nó g i cho ta nh t i nh ng câu chuy n c tích mà ta ã ư c nghe bà k khi còn u thơ. B ng phóng s “Ch n quái x n hi n”, nhà báo Cù Mai Công như “Hi u báo d ng xe c a CSGT – TT Q. Phú Nhu n không làm gi m t c chi c Suzuki 125cc màu xám b c ang phóng v i t c cao d c b kè hư ng t Phú Nhu n ra Bình Th nh. M t môtô tr ng phóng theo, m t chi c khác vòng qua ư ng t t ch n u. Ch m t loáng, hai quái x trên chi c xe phân kh i l n “căm dính ni n” y ã b “v n”cách ó g n trăm mét ưa
v m t ch t mai ph c…” (Cù Mai Công, Ch n quái x n hi n, Tu i tr TP. H Chí Minh, 11/2/2004) Ti t t u nhanh, m nh c a m ch văn ã ưa ngư i c vào m t cu c rư t u i ngh t th , y gay c n gi a c nh sát giao thông v i nh ng " yêng hùng xa l ". Gi ng i u c a o n trích làm ta liên tư ng t i nh ng màn i u tra, phá án trong các tác ph m trinh thám. 4. a t ng, a thanh Ngôn ng phóng s , n u xét theo góc ch th phát ngôn, t n t i dư i hai d ng chính là ngôn ng mang " cái tôi " tr n thu t c a tác gi và ngôn ng nhân v t. 4.1. Ngôn ng mang "cái tôi" tr n thu t c a tác gi "Cái tôi " tr n thu t trong phóng s chính là "cái tôi" tác gi - nhân ch ng khách quan, ngư i óng vai trò d n chuy n, k l i nh ng i u "m t th y, tai nghe", ngư i trình bày, lý gi i, phân tích, xâu chu i các s ki n r i r c thành m t ch nh th hoàn ch nh, t o ra m t văn b n có nghĩa khi n cho công chúng luôn tin tư ng r ng h ang ư c ti p xúc v i s th t. Và trên cơ s c a ni m tin như th , h s có nh ng chuy n bi n trong tư tư ng, tình c m như ngư i vi t mong i. Ví d : "Khi chúng tôi ang " c" báo i n t thì m t gã "mù" bư c vào. Gã không bi t có ngư i l t nh p vào phòng vi tính c a trung tâm. Gã oang oang tuôn m t tràng ti ng Anh là tên các chương trình ti ng Anh trên Internet mà gã ang vào nhưng ang b t c do d ch v cung c p theo gã là quá chán. Tôi có n tư ng ngay khi gã nói câu ti ng Anh u tiên. Gã phát âm c c chu n, theo tôi ch nh ng ngư i h c th t nghiêm túc và rèn luy n công phu m i t ư c trình nói ti ng Anh iêu luy n như v y ". (Lê Thanh Phong, Hi p s mù, Lao ng, 9/6/2004);
Chính vi c àm tho i tr c ti p v i c gi t danh tính c a "cái tôi" cá nhân y c th ã giúp cho nhà báo th hi n m t cách t do thái , tình c m c a mình. Vì l ó, ngôn ng mang "cái tôi" tr n thu t trong phóng s luôn ng p tràn c m xúc cá nhân. 4.2. Ngôn ng nhân v t ây là ngôn ng c a nh ng i tư ng khác ngoài tác gi . Căn c vào hình th c th hi n, có th chia ngôn ng nhân v t thành hai lo i là ngôn ng nhân v t tr c ti p và ngôn ng nhân v t gián ti p. Ngôn ng nhân v t tr c ti p là nh ng l i nói ư c trích d n tr c ti p, xu t hi n trong nh ng tình hu ng àm tho i, ph ng v n. Ví d : - Hai anh i không? - i âu, âu có quen âu mà i. - Xì, cái m t g p hoài mà làm b . i i khách quen b t giá. - Ti n âu mà i? - Thôi i cha. Nh t tóc mu i tiêu, nhì Vi t ki u, th y hai cha bi t là ngon r i.... (Huỳnh Dũng Nhân, Theo d u "bư m êm ", trong:"Tôi i bán tôi", Nxb. T ng h p TP. H Chí Minh, 1994); “Hoan th th : “Em ngu quá, ngày bãi á dây vào “c a n ” vài l n th là “ch t” luôn. V nhà ( xã Kim Phú) em ã c g ng nhưng không thoát ư c. Trư c khi vào ây, v và hai a con ang h c i h c c a em u nói: c t p trung lao ng cai nghi n cho d t i m, nhà lo ư c mà!…” (Nguy n Tr ng Hùng, Mái trư ng 06, Lao ng, 19/2/2004). V nguyên t c, ngôn ng nhân v t tr c ti p thư ng mang d u n cá nhân r t rõ nét. Nó th hi n khá y các c i m c a ch th phát ngôn: t gi i tính, tu i tác, quê quán cho n trình , ngh nghi p, tính cách,...
T t nhiên, khi xu t hi n trên báo in, r t có th ngôn ng nhân v t ã m t i cái dáng v nguyên sơ như nó v n có trong i th c vì nó ã tr i qua s nhào n n dư i ngòi bút tác gi ho c biên t p viên. Còn ngôn ng nhân v t trên truy n hình hay phát thanh là b c tranh r t chân th c v con ngư i c a anh ta, vì nó n v i ngư i nghe m t cách tr c ti p, không qua trung gian cho nên v n gi ư c nguyên v n các s c v cá nhân c a ngư i nói. K t qu kh o sát cho th y, ngôn ng nhân v t tr c ti p, n u ư c tác gi tái hi n m t cách trung thành (t t nhiên không vư t quá gi i h n mà s chu n m c cho phép) so v i nguyên g c, luôn mang nh ng c trưng r t rõ nét c a phong cách kh u ng . Còn ngôn ng nhân v t gián ti p chúng ta g p trong trư ng h p tác gi dùng l i c a mình di n t l i n i dung các phát ngôn c a nhân v t. Ví d : "...D u sao gi hai t m nh c a con, bây gi , ch cũng nguôi ngoai r i, c t là con v n kho , ch có c n gì nhi u nh n âu. Hôm n ch v a c cho bé Th o (con c c a ch , sinh năm 1991, ã ph i b h c) vi t h m t lá thư, ra bưu i n Tiên Du, ch g i tr c ti p sang Pháp m t ba m y nghìn ti n cư c. Ch ang ngong ngóng ch thư, trong khi anh ăng v n l m l m ch i cái th ng Chi n môi gi i u... ... n bây gi , anh ch v n chưa hi u: n u ch không làm m ĩ thì thư b v t i âu? T i làm sao mà thư và c nh c a con ch l i b ngư i ta gi r t l y m t cách m ám như th ? Li u có ph i, trư c y, có nh ng tin gì v cháu mà h m i vì có nh ng chuy n l p l , l a l c mà ch không bao gi ư c phép bi t không...? ( Doãn Hoàng, Nư c m t c a m t ngư i àn bà b ép " bán con", trong: L c l i dư i chân Bù Ch ng Cha, Nxb. Thanh niên, 2003).
Ngôn ng nhân v t gián ti p m t m t làm cho gi ng i u c a tác ph m phóng s tr nên a d ng, linh ho t hơn; m t khác, th hi n vai trò t ch c các thành t n i dung c a tác gi rõ nét hơn. Vì như chúng ta u bi t, n u nh ng bài phóng s có quá nhi u ngôn ng nhân v t tr c ti p thì chúng v a khô c ng, ơn i u (gi ng như di n àn nhân v t làm công vi c phát ngôn thu n tuý) l i v a làm lu m d u n sáng t o c a tác gi ( tác gi ch bi t chép l i l i ngư i khác). Bên c nh ó, ngôn ng nhân v t gián ti p còn t o i u ki n cho tác gi b l thái , tình c m c a mình i v i s vi c, hi n tư ng ư c nói t i m t cách rõ ràng, công khai. 5. s d ng câu văn thu c m i ki u lo i, c u trúc Câu văn trong phóng s r t a d ng, phong phú ch không ơn i u, r p khuôn như trong m t s th lo i khác. Ch ng h n, n u trong tin ngư i ta ch g p duy nh t m t ki u câu tr n thu t thì trong phóng s có m t t t c các ki u câu chia theo m c ích phát ngôn: câu tr n thu t, câu h i, câu c u khi n và câu c m thán. Ví d : H có th là dân Hà thành chính g c ho c dân ngo i t nh v Hà N i h c. Song u có m t i m chung là h u bao luôn y vì ư c gia ình là " i gia" l m ti n nhi u c a chu c p. (Minh Ti n, Khi quý t phiêu linh, An ninh th gi i, 30/3/2005); Theo quy nh c a liên b Tài chính - Nông nghi p và Phát tri n nông thôn, kinh phí cho ngư i tham gia gi r ng là 1 ngư i/ 500.000 /1000 ha r ng. V i m c chi như th , làm sao có th gi ư c r ng trong i u ki n khó khăn này? (Tr n Minh Trư ng, R ng U Minh H : " Cu c chi n nóng b ng ", Sài Gòn gi i phóng, 6/4/2005); "L p h c có m t không hai!"
(Vũ Ng c Lâm, H i ho c a ngư i " nhìn b ng tay ", Lao ng, 22/4/2005); " ng tư ng t Hà thành thanh l ch này, ch ngư i nghèo m i mù ch . Xin m i b n theo bư c chân tôi, r i b n s th y nh n xét trên là úng". (Thái Minh Châu, Ngư i Hà N i mù ch , trong: Phóng s Thái Minh Châu, Nxb. Lao ng, 1999); Bên c nh ó, ngôn ng phóng s còn s d ng t t c các c u trúc, các mô hình câu ang t n t i trong ho t ng giao ti p. ây không ch có câu y thành ph n nòng c t mà còn có nh ng câu c bi t, không ch có câu v i tr t t thu n ( ch ng trư c, v ng sau ) mà còn có câu v i tr t t ngư c ( o ng ), c bi t, ây còn hi n di n c nh ng câu b t nh lư c thành ph n cũng như nh ng câu có ng v n r t ít g p trong các th lo i khác. Ví d : " u xu ng vai ai vô tình nguyên hình m t chi c lá, nhưng là m t chi c lá ch t, nó ã hoá thân vào l a, en i như m t l i kh n c u, m t l i kêu c u c a r ng v m t th m ho ang x y ra! " (Hà Nguyên Huy n, Cháy r ng Than Uyên - Lai Châu, Văn ngh tr , 10/4/2005); " èn . Tôi d ng l i trư c v ch sơn thì b ng nghe th y gi ng th th ngay sát bên..." (Thái Minh Châu, SOS: Gái m i dâm di ng, trong: Phóng s Thái Minh Châu, Nxb. Lao ng, 1999); "Cu i cùng. V i nh ng ngư i c m b n xa xôi c a tôi, tôi ã t ng nghĩ v h ... r ng là, v i h ch có bao dung, bao dung và bao dung. Ch có hy sinh th m l ng."
( Doãn Hoàng, Phía sau núi cao và mây mù, trong: Ký s ng r ng, Nxb. Thanh niên, 2005); " ây, tôi ã g p nh ng ngư i ph n v i d ng d c n i bu n." (Nguy n An Khánh, D u v t th i gian trên nh ng c p vai g y, Ph n Th ô, 14/7/2001) Chính s a d ng, phong phú v ki u câu, mô hình câu ã làm cho ngôn ng phóng s r t khoáng t, uy n chuy n, linh ho t, giúp ngư i vi t khám phá hi n th c m t cách a di n và sâu s c. Như v y, có th kh ng nh, ngôn ng phóng s h t s c a d ng và phong phú v hình th c th hi n. Nói m t cách hình nh, nó gi ng như m t b c tranh r ng l n, ph c t p v b c c v i muôn vàn các chi ti t và vô s nh ng s c màu. Và bài vi t c a chúng tôi trên ây, cũng như m t s các bài vi t ơn l có liên quan c a các nhà nghiên c u khác, th c s m i ch là nh ng ch m phá bư c u trên n n c a b c tranh y. Hy v ng, trong m t tương l i g n, v ngôn ng phóng s s xu t hi n nh ng công trình có t m vóc x ng áng.