Sự hiểu biết giữa gia đình và trẻ em về vấn đề quyền trẻ em hiện nay: Qua cuộc điều tra kiến thức, thái độ và hành vi của cộng đồng về quyền trẻ em 2014-2015

X· héi häc thùc nghiÖm X· héi häc sè 4 (92), 2005 37<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Sù hiÓu biÕt gi÷a gia ®×nh vµ trÎ em<br /> vÒ vÊn ®Ò quyÒn trÎ em hiÖn nay<br /> (Qua cuéc §iÒu tra kiÕn thøc, th¸i ®é vµ hµnh vi<br /> cña céng ®ång vÒ quyÒn trÎ em 2004 -2005)<br /> <br /> trÞnh hßa b×nh<br /> <br /> 1. §Æt vÊn ®Ò<br /> TrÎ em gi÷ mét vÞ trÝ rÊt quan träng ®èi víi mçi quèc gia - d©n téc. Chóng ta<br /> th−êng nh¾c ®Õn khÈu hiÖu hµnh ®éng "TrÎ em h«m nay, thÕ giíi ngµy mai". Nh÷ng<br /> vÊn ®Ò liªn quan ®Õn trÎ em hiÖn ®ang rÊt bøc xóc cña chÝnh "ngµy h«m nay" cÇn<br /> gi¶i quyÕt tr−íc khi b−íc vµo "thÕ giíi ngµy mai". TrÎ em lµ nhãm x· héi ®Æc biÖt rÊt<br /> cÇn ®−îc sù quan t©m, ch¨m lo ®Çy ®ñ vÒ c¶ vËt chÊt vµ tinh thÇn tõ phÝa gia ®×nh -<br /> nhµ tr−êng - x· héi. Gia ®×nh lµ mét trong ba m«i tr−êng quan träng cã tÝnh quyÕt<br /> ®Þnh gióp trÎ ph¸t triÓn toµn diÖn vµ thùc hiÖn ®Çy ®ñ quyÒn cña m×nh. §Ó gia ®×nh<br /> thùc sù lµ mét m«i tr−êng lý t−ëng thùc hiÖn tèt chøc n¨ng ch¨m sãc vµ gi¸o dôc trÎ<br /> em th× quan hÖ gi÷a c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh ®Æc biÖt lµ quan hÖ gi÷a cha mÑ<br /> víi con c¸i ph¶i ®¹t ®−îc sù thèng nhÊt, thÊu hiÓu lÉn nhau.<br /> GÇn ®©y, ë nhiÒu n−íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi ®ang gÆp ph¶i sù ph¶n<br /> øng m¹nh mÏ cña trÎ em ®èi víi sù thiÕu hiÓu biÕt vÒ chóng cña chÝnh c¸c bËc cha<br /> mÑ. TrÎ em lu«n lu«n mong muèn cha mÑ kh«ng chØ lµ nh÷ng ng−êi ch¨m sãc, gi¸o<br /> dôc mµ cßn lµ nh÷ng "ng−êi b¹n" ®¸ng tin cËy ®Ó cã thÓ hiÓu vµ ®¸p øng nh÷ng mong<br /> muèn cña chóng. ChÝnh ®iÒu nµy ®· t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn viÖc thùc hiÖn C«ng −íc<br /> quèc tÕ vÒ QuyÒn trÎ em mµ Liªn hiÖp quèc ®· th«ng qua. ViÖt Nam lµ mét quèc gia<br /> ®· vµ ®ang ®¹t ®−îc nh÷ng b−íc tiÕn v−ît bËc trong c¸c lÜnh vùc kinh tÕ - x· héi. Tuy<br /> nhiªn, sù tån t¹i song trïng víi nh÷ng tiÕn bé ®¹t ®−îc lµ hµng lo¹t hÖ lôy tiªu cùc<br /> cña x· héi hiÖn ®¹i ®ang c¶n trë chóng ta thùc hiÖn môc tiªu ph¸t triÓn con ng−êi<br /> toµn diÖn. Gia ®×nh ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn hiÖn còng ®ang<br /> gÆp ph¶i nh÷ng trë ng¹i t−¬ng tù khiÕn cho nh÷ng nhµ qu¶n lý, ho¹ch ®Þnh chÝnh<br /> s¸ch vµ giíi nghiªn cøu kh«ng khái quan ng¹i khi chñ tr−¬ng hiÖn thùc ho¸ c¸c<br /> quyÒn cña trÎ em vµ thùc hiÖn khÈu hiÖu "dµnh cho trÎ em nh÷ng g× tèt ®Ñp nhÊt".<br /> Trong khu«n khæ cuéc §iÒu tra vÒ kiÕn thøc, th¸i ®é vµ hµnh vi cña céng<br /> ®ång vÒ quyÒn trÎ em (2004 - 2005) trªn quy m« 10 tØnh, thµnh trong c¶ n−íc víi<br /> sù tham gia cña 3.000 ng−êi lµ cha, mÑ, mét trong nh÷ng ph¸t hiÖn quan träng<br /> trïng khíp víi nh÷ng vÊn ®Ò nãi trªn lµ sù thÊu hiÓu gi÷a cha mÑ víi con c¸i cßn<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 38 Sù hiÓu biÕt gi÷a gia ®×nh vµ trÎ em vÒ vÊn ®Ò quyÒn trÎ em hiÖn nay<br /> <br /> nhiÒu bÊt cËp thÓ hiÖn qua nh÷ng m©u thuÉn c¬ b¶n trong gia ®×nh ViÖt Nam<br /> hiÖn nay qua viÖc ph©n tÝch nh÷ng th«ng tin ®Þnh l−îng vµ ®Þnh tÝnh thu ®−îc tõ<br /> cuéc kh¶o s¸t.<br /> 2. Sù hiÓu biÕt cña cha mÑ ®èi víi con c¸i trong gia ®×nh<br /> Trong c¸c mèi quan hÖ cña gia ®×nh, cã nh÷ng vÊn ®Ò mµ ai còng cho lµ<br /> m×nh ®· hiÓu, ®· biÕt rÊt râ nh−ng thùc tÕ ®ã chØ lµ mét sù lÇm t−ëng. Sù hiÓu biÕt<br /> gi÷a cha mÑ víi con c¸i lµ mét dÉn dô ®iÓn h×nh chøng minh nghÞch lý ®ã mµ bµi<br /> viÕt cã thÓ ®−a ra d−íi ®©y hai c¸ch nh×n nhËn tõ phÝa cha mÑ vµ con c¸i vÒ mét<br /> vÊn ®Ò. Nh÷ng ph©n tÝch ®©y gióp chóng ta cã thÓ h×nh dung vµ nh×n nhËn l¹i mét<br /> c¸ch toµn diÖn nhÊt vµ vÒ mèi quan hÖ hiÓu biÕt gi÷a cha mÑ víi con c¸i trong gia<br /> ®×nh hiÖn nay.<br /> 2.1. Cha mÑ ®¸nh gi¸ sù hiÓu biÕt cña m×nh ®èi víi trÎ em<br /> Víi c©u hái "«ng (bµ) cã thÓ tù cho r»ng m×nh ®· hiÓu ®Õn møc nµo ®èi víi con<br /> c¸i (trÎ em) trong gia ®×nh m×nh?", sè liÖu thu ®−îc nh− sau: cã 25,4% cha mÑ cho<br /> r»ng m×nh hiÓu rÊt râ con c¸i, 40,4%: hiÓu kh¸ râ, 26,4%: hiÓu ë møc trung b×nh,<br /> 5,7% hiÓu ch−a râ, cßn Ýt vµ 2% kh«ng hiÓu g× vÒ con c¸i. Nh÷ng chØ sè nµy cho thÊy,<br /> sè cha mÑ kh¼ng ®Þnh m×nh ®· hiÓu râ vÒ con c¸i cßn rÊt Ýt.<br /> Khi xem xÐt t−¬ng quan vÒ giíi tÝnh trong nhãm cha mÑ th× tû lÖ cã sù chªnh<br /> gi÷a nam giíi vµ n÷ giíi. Tû lÖ n÷ giíi tr¶ lêi hiÓu vÒ con c¸i cao h¬n nam giíi (n÷:<br /> 65,1%, nam: 61,8%). §iÒu nµy chøng tá, vai trß giíi trong gia ®×nh ®−îc thÓ hiÖn rÊt<br /> râ, n÷ giíi dµnh nhiÒu thêi gian quan t©m ®Õn con c¸i nhiÒu h¬n nam giíi bëi theo<br /> quan niÖm cña phÇn lín phô n÷ hiÖn nay cho r»ng, hä tá ra thÝch hîp h¬n nam giíi<br /> khi thùc hiÖn c«ng viÖc nµy.<br /> So s¸nh vÒ tr×nh ®é häc vÊn, nghiªn cøu cho thÊy cã sù kh«ng ®ång nhÊt gi÷a<br /> c¸c nhãm häc vÊn. Tû lÖ cha mÑ hiÓu vÒ con c¸i tû lÖ thuËn víi tr×nh ®é häc vÊn tõ mï<br /> ch÷ ®Õn cao ®¼ng (mï ch÷: 37,7%, tiÓu häc: 51%, trung häc c¬ së: 62,1%, trung häc phæ<br /> th«ng: 74%, trung häc chuyªn nghiÖp, cao ®¼ng: 74%). §iÒu ®Æc biÖt ë nhãm cã tr×nh<br /> ®é häc vÊn cao nh− ®¹i häc vµ sau ®¹i häc l¹i cã tû lÖ cha mÑ tù ®¸nh gi¸ hiÓu vÒ con<br /> c¸i l¹i thÊp h¬n (®¹i häc: 69,7%, sau ®¹i häc: 63,7%) so víi c¸c nhãm cã tr×nh ®é häc<br /> vÊn thÊp h¬n. Ph¶i ch¨ng, ë nhãm nµy, ng−ìng ®Æt ra ®Ó kh¼ng ®Þnh sù hiÓu biÕt con<br /> c¸i cña hä cao h¬n? Hay ë chõng mùc nµo ®ã, nhãm cha mÑ nµy l¹i qu¸ tËp trung vµo<br /> c«ng viÖc vµ kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ x· héi khiÕn mèi quan t©m vµ quü thêi gian dµnh cho<br /> viÖc ch¨m lo, t×m hiÓu nh÷ng t©m t−, nguyÖn väng cña con c¸i bÞ thu hÑp?<br /> Cßn gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ, nh÷ng sè liÖu thu ®−îc l¹i tá ra thuËn chiÒu<br /> h¬n. Thùc tÕ cho thÊy, ë khu vùc nµo cã møc sèng d©n c− cao th× ë ®ã gia ®×nh cã<br /> nhiÒu ®iÒu kiÖn ®Ó quan t©m ®Õn con c¸i nhiÒu h¬n. TrÎ em ë khu vùc n«ng th«n bÞ<br /> thiÖt thßi so víi trÎ em cïng trang løa ë thµnh thÞ bëi cha mÑ chóng vÉn ph¶i ®Æt vÊn<br /> ®Ò "c¬m ¸o g¹o tiÒn" lªn trªn hÕt mµ ch−a cã ®iÒu kiÖn ®Ó quan t©m ®Õn con c¸i.<br /> Nghiªn cøu cho thÊy tû lÖ cha mÑ ë thµnh thÞ hiÓu biÕt con c¸i m×nh cao h¬n<br /> n«ng th«n (thµnh thÞ: 69%, n«ng th«n: 59,5%). T−¬ng tù, gi÷a c¸c vïng ®Þa lý cã sù<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br />  TrÞnh Hßa B×nh 39<br /> <br /> c¸ch biÖt. Tû lÖ «ng bµ cha mÑ hiÓu biÕt con c¸i cao h¬n vÉn thuéc nhãm ®ång b»ng<br /> (65,5%) so víi miÒn nói (60,5%).<br /> NÕu nh− chóng ta phÇn nµo l¹c quan vÒ sù hiÓu biÕt cña cha mÑ ®èi víi con<br /> c¸i qua c¸c chØ sè mµ nghiªn cøu ®Þnh l−îng mang l¹i th× chóng ta kh«ng khái hoµi<br /> nghi vÒ mèi quan hÖ nµy qua nh÷ng th«ng tin ®Þnh tÝnh cã tÝnh chiÒu s©u h¬n. C¸c<br /> bËc cha mÑ th−êng lÇm t−ëng vÒ sù am hiÓu cña m×nh ®èi víi con c¸i nh−ng kú thùc<br /> l¹i kh«ng hoµn toµn nh− vËy. HÇu hÕt hä quan niÖm vÒ "hiÓu rÊt râ con c¸i" rÊt ®¬n<br /> gi¶n vµ chØ mang tÝnh bÒ næi mµ ch−a ®i s©u vµo nh÷ng t©m t− t×nh c¶m vµ −íc<br /> muèn c¸ nh©n.<br /> "T«i th× nghÜ r»ng, hµng ngµy biÕt nã thÝch g×, vÝ dô nã thÝch ¨n g×, ch¬i g×...<br /> th× t«i cho r»ng t«i ®· hiÓu rÊt râ trÎ" (TLN ng−êi d©n, QuËn Hai Bµ Tr−ng, Hµ Néi).<br /> "T«i hiÓu th»ng con nhµ t«i, hiÓu râ lµ ®»ng kh¸c v× hµng ngµy nã thÝch ®¸<br /> bãng sau giê häc lµ t«i biÕt ngay. Cã ngµy nã lªn bµ ch¬i nh−ng nã nãi dèi t«i lµ nã ®i<br /> häc t«i còng biÕt. TrÎ em lµ m×nh ph¶i hiÓu râ nh− thÕ míi d¹y b¶o ®−îc nã" (TLN l·nh<br /> ®¹o thÞ trÊn Chî Chïa, Qu¶ng Ng·i".<br /> Trªn ®©y lµ nh÷ng ®¸nh gi¸ vÒ sù hiÓu biÕt cña cha mÑ ®èi víi con c¸i mét<br /> c¸ch chung nhÊt. §Ó cã thÓ xem xÐt kü l−ìng h¬n vÒ mèi quan hÖ nµy, cuéc kh¶o s¸t<br /> kh«ng chØ dõng l¹i ë ®Êy mµ ®i s©u h¬n n÷a vµo nh÷ng hµnh ®éng, viÖc lµm cô thÓ<br /> cña gia ®×nh ®èi víi con c¸i hä.<br /> Cha mÑ hiÓu con c¸i ph¶i ®−îc thÓ hiÖn qua c¸c hµnh vi cô thÓ nh− quan t©m,<br /> ch¨m lo vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó chóng ®−îc ph¸t triÓn, thùc hiÖn c¸c quyÒn vµ bæn phËn<br /> cña m×nh. Trong nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ ®ã th× "ch¨m sãc søc khoÎ, ch÷a bÖnh" vµ "b¶o<br /> vÖ khái bÞ x©m ph¹m" ®−îc nhiÒu cha mÑ quan t©m nhÊt (78,1% vµ 78,7%). TiÕp ®Õn<br /> lµ c¸c vÊn ®Ò vÒ häc hµnh, ¨n uèng (84,1% vµ 81.6%). Tuy nhiªn, cã nh÷ng vÊn ®Ò rÊt<br /> quan träng ®èi víi trÎ em lÏ ra ph¶i ®−îc khuyÕn khÝch vµ ph¸t huy tèi ®a th× nghiªn<br /> cøu cho thÊy hÇu nh− bÞ h¹n chÕ: ®−îc bµy tá ý kiÕn (46,2%), kÕt b¹n (48,5%), tiÕp<br /> xóc nh÷ng th«ng tin thÝch hîp (48,9%),v.v... §iÒu nµy cho thÊy møc ®é quan t©m, am<br /> hiÓu con c¸i cña bËc cha mÑ trong gia ®×nh cßn ch−a s©u s¾c. Trong gia ®×nh, c¸c bËc<br /> cha mÑ th−êng lÇm t−ëng sù hiÓu biÕt ®èi víi con c¸i cña m×nh chØ ®¬n thuÇn dõng<br /> l¹i viÖc b¶o vÖ vµ ch¨m sãc søc khoÎ, häc tËp, v.v. mµ kh«ng tÝnh ®Õn nh÷ng nhu cÇu<br /> c¸ nh©n kh¸c nh− kÕt giao, bµy tá ý kiÕn, vui ch¬i, gi¶i trÝ, v.v. §Æc biÖt khi ®i s©u vÒ<br /> vÊn ®Ò trÎ em ®−îc tham gia nh− thÕ nµo vÒ c¸c quyÒn quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn<br /> chóng th× hÇu hÕt cha mÑ vÉn ch−a quan t©m vµ cßn coi nhÑ. ChØ cã 28,5% cha mÑ<br /> cho r»ng trÎ em "®−îc quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn b¶n th©n"; tû lÖ cho<br /> r»ng "®−îc th«ng b¸o" cao h¬n nh−ng còng chØ ®¹t 42,7%, cao nhÊt lµ "®−îc tham gia<br /> bµn b¹c" cã còng chØ cã 58,5% cha mÑ tr¶ lêi.<br /> Râ rµng, trÎ em kh«ng ®−îc quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò liªn quan trùc tiÕp ®Õn<br /> b¶n th©n ®ång nghÜa víi viÖc trÎ bÞ gia ®×nh Ðp buéc hay ¸p ®Æt trong sù lùa chän<br /> hay quyÕt ®Þnh t−¬ng lai cña m×nh. Kh«ng nh÷ng thÕ, cßn cã nhiÒu bËc cha mÑ ®· cã<br /> nh÷ng hµnh vi øng xö víi con c¸i "thiÕu tÝnh gi¸o dôc" khiÕn cho trÎ bÞ tæn th−¬ng vÒ<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 40 Sù hiÓu biÕt gi÷a gia ®×nh vµ trÎ em vÒ vÊn ®Ò quyÒn trÎ em hiÖn nay<br /> <br /> t©m lý vµ trë nªn b−íng bØnh, kh«ng nghe lêi.<br /> "Cø ®Õn s¸ng lµ ch¸u khãc vµ kh«ng chÞu ®i häc. T«i cè g¾ng m·i kh«ng ®−îc<br /> nªn mét lÇn ®· tøc giËn ®¸nh ch¸u mÊy c¸i. T«i biÕt thÕ lµ kh«ng tèt nh−ng t«i<br /> kh«ng thÓ kiÒm chÕ ®−îc" (TLN ng−êi d©n, n÷, 34 tuæi, Hµ Néi).<br /> Tuy nhiªn, ®· cã kh«ng Ýt nh÷ng ng−êi lµm cha, lµm mÑ hiÖn nay th¶n nhiªn<br /> cung cÊp tiÒn b¹c, ph−¬ng tiÖn ®i l¹i… vµ ®Ó con c¸i ®−îc tù do quyÕt ®Þnh b¶n th©n,<br /> coi ®ã lµ hiÓu vµ ph¸t huy tÝnh "tù chñ", "®éc lËp" cña trÎ. §©y còng lµ mét biÓu hiÖn<br /> cña sù thiÕu quan t©m, hiÓu biÕt con c¸i cña cha mÑ.<br /> "Cã nh÷ng bËc bè mÑ qu¸ bu«ng láng trong viÖc qu¶n lý con c¸i. NhiÒu bËc<br /> phô huynh v× bËn tr¨m c«ng ngh×n viÖc nghÜ r»ng chØ cÇn cung cÊp ®ñ tiÒn cho nã lµ<br /> ®ñ, chÝnh v× thÕ mµ hä bá mÆc con c¸i víi mét ®èng tiÒn, muèn lµm g× th× lµm. Con<br /> c¸i ®−îc h−ëng tù do thËt sù, muèn häc g×, lµm g×, ch¬i g×, thËm chÝ bá nhµ ®i ch¬i<br /> vµi h«m bè mÑ còng kh«ng quan t©m ®Õn. Sù tù do qu¸ møc nh− thÕ nµy liÖu cã cÇn<br /> thÕt hay kh«ng?" (TLN ng−êi d©n, 40 tuæi, n÷, Hai Bµ Tr−ng, Hµ Néi).<br /> Cßn nh÷ng nhu cÇu tèi thiÓu cña trÎ em trong häc tËp, vui ch¬i gi¶i trÝ hµng<br /> ngµy th× hÇu nh− c¸c bËc cha mÑ vÉn ch−a ®¸p øng ®−îc. ChØ cã 67.5% cã trang bÞ<br /> "®å ch¬i" cho trÎ, tiÕp ®Õn lµ "chç ch¬i trong nhµ" (54,2%) vµ "s©n ch¬i" (33,5%). Tû lÖ<br /> cha mÑ tr¶ lêi cã trang bÞ "th− viÖn, tñ s¸ch" cho con c¸i chØ cã 18%. C¸c lo¹i h×nh vui<br /> ch¬i gi¶i trÝ mµ trÎ em ®−îc cha mÑ t¹o ®iÒu kiÖn tham gia cßn t−¬ng ®èi Ýt vµ míi<br /> chØ tËp trung vµo nhãm trÎ em ë nh÷ng khu vùc cã tr×nh ®é kinh tÕ - x· héi cao nh−<br /> ®ång b»ng, thµnh thÞ hay nh÷ng gia ®×nh cã häc vÊn, thu nhËp… cao h¬n.<br /> "TrÎ em hÇu nh− vÉn cßn thiÖt thßi nhiÒu vÒ c¸c ®iÒu kiÖn sinh ho¹t, vui ch¬i<br /> gi¶i trÝ mµ nhÊt lµ ë c¸c khu vùc cßn khã kh¨n vÒ kinh tÕ, ch−a cã ®iÒu kiÖn ph¸t<br /> triÓn" (TLN l·nh ®¹o ñy ban D©n sè - Gia ®×nh - TrÎ em thµnh phè Hå ChÝ Minh).<br /> Nh− vËy, trong khi c¸c bËc cha mÑ cho r»ng hä rÊt hiÓu con c¸i nh−ng nh÷ng<br /> g× hä ®· lµm cho con c¸i cßn h¹n chÕ vµ ch−a ®¸p øng ®−îc nh÷ng nhu cÇu cña trÎ.<br /> Cã nh÷ng gia ®×nh l¹i thÓ hiÖn sù quan t©m, ch¨m sãc con c¸i qu¸ møc mµ thiÕu sù<br /> kiÓm so¸t cÇn thiÕt. Cã rÊt nhiÒu yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn sù bÊt cËp nµy mµ chóng ta<br /> ®Ò cËp ë nh÷ng phÇn sau.<br /> 2.2. TrÎ em ®¸nh gi¸ sù hiÓu biÕt cña cha mÑ<br /> §¸nh gi¸ cña trÎ em lµ th−íc ®o vÒ sù hiÓu biÕt cña cha mÑ ®èi víi chóng.<br /> Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña trÎ em phô thuéc rÊt nhiÒu vµo sù quan t©m, ch¨m sãc vµ<br /> gi¸o dôc cña nh÷ng thµnh viªn trong gia ®×nh. Nh÷ng th«ng tin ®Þnh l−îng vµ ®Þnh<br /> tÝnh thu ®−îc tõ cuéc ®iÒu tra cho thÊy, trÎ em ®¸nh gi¸ vÒ sù hiÓu biÕt cña gia ®×nh<br /> nh− mét sù c¶nh tØnh ®èi víi c¸c bËc cha mÑ trong gia ®×nh hiÖn nay.<br /> Trong t−¬ng quan so s¸nh víi c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh, cã sù kh¸c biÖt<br /> lín trong c¸ch nh×n nhËn, ®¸nh gi¸ cña trÎ em ®èi víi sù hiÓu biÕt cña «ng bµ vµ cha<br /> mÑ ®èi víi chóng. ChØ cã 30,3% trÎ em cho r»ng «ng bµ ®· hiÓu rÊt râ, 43% hiÓu râ,<br /> 21% hiÓu Ýt vµ 2,3% kh«ng hiÓu. Nh−ng khi ®¸nh gi¸ vÒ bè mÑ trÎ th× tû lÖ l¹i cao<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br />  TrÞnh Hßa B×nh 41<br /> <br /> h¬n: hiÓu rÊt râ: 73,4%, hiÓu râ: 20,4%, hiÓu Ýt: 5,2%, kh«ng hiÓu: 0,7%. 4. KÕt qu¶<br /> nh− vËy kh«ng cã g× ®¸ng ng¹c nhiªn bëi bè mÑ th−êng gÇn gòi vµ ch¨m sãc trÎ<br /> nhiÒu h¬n «ng bµ.<br /> VÒ phÝa trÎ em c¸c ®Æc ®iÓm vÒ giíi tÝnh, häc vÊn, nghÒ nghiÖp vµ t×nh tr¹ng<br /> søc khoÎ cã ¶nh h−ëng ®Õn sù ®¸nh gi¸ sù hiÓu biÕt cña cha mÑ.<br /> Tû lÖ trÎ em nam ®¸nh gi¸ thÊp h¬n so víi trÎ em g¸i tuy møc ®é chªnh lÖch<br /> kh«ng lín. NÕu nh− trÎ em nam ®¸nh gi¸ cha mÑ ë møc hiÓu rÊt râ víi tû lÖ 69,8%<br /> th× tû lÖ t−¬ng øng ®èi víi trÎ em n÷ lµ 70,1%. T−¬ng tù, ë tiªu chÝ hiÓu râ, nam cã tû<br /> lÖ 19,3% trong khi n÷ lµ 19,5%.<br /> §iÒu ®¸ng chó ý lµ, trÎ em ë c¸c ®« thÞ lín nh− ë Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ<br /> Minh, trÎ em ®¸nh gi¸ vÒ sù hiÓu biÕt cña cha mÑ l¹i thÊp h¬n so víi mét sè ®Þa<br /> ph−¬ng kh¸c. (Hµ Néi (64,3%), Thµnh phè Hå ChÝ Minh (68,3%), Hßa B×nh (74,2%),<br /> Lµo Cai (71,7%), Thanh Ho¸ (80,9%)…). Nh−ng xem xÐt trong mèi t−¬ng quan chung<br /> gi÷a khu vùc ®« thÞ vµ n«ng th«n th× trÎ em ë ®« thÞ vÉn cã ®¸nh gi¸ cao h¬n trÎ em ë<br /> n«ng th«n (®« thÞ: 74,4%, n«ng th«n: 69%. §iÒu nµy chøng tá trÎ em ë c¸c ®« thÞ cã<br /> nhu cÇu ®−îc quan t©m, ch¨m sãc bëi gia ®×nh ë møc cao h¬n so víi c¸c khu vùc<br /> kh¸c. H¬n thÕ n÷a, trÎ em ë khu vùc miÒn nói l¹i ®¸nh gi¸ cha mÑ hiÓu con c¸i cao<br /> h¬n trÎ em khu vùc ®ång b»ng (®ång b»ng: 69,5%, miÒn nói: 70,9%). Cßn khi xÐt<br /> trong mèi t−¬ng quan vÒ t×nh tr¹ng søc khoÎ cho thÊy, trÎ em bÞ khuyÕt tËt cã tû lÖ<br /> ®¸nh gi¸ cha mÑ hiÓu biÕt chóng thÊp h¬n so víi trÎ em b×nh th−êng (b×nh th−êng:<br /> 47,3%, khuyÕt tËt: 43,6%). Sù chªnh lÖch nµy cã thÓ lý gi¶i v× trÎ em bÞ khuyÕt tËt<br /> lu«n c¶m thÊy bÞ thiÖt thßi so víi c¸c b¹n kh¸c nªn nhu cÇu ®−îc quan t©m, hiÓu biÕt<br /> tõ phÝa cha mÑ chóng lín h¬n.<br /> §¸nh gi¸ vÒ nh÷ng hµnh ®éng cô thÓ cña cha mÑ thÓ hiÖn sù quan t©m ®èi víi<br /> trÎ em trong gia ®×nh, ®a sè trÎ em vÉn ®¸nh gi¸ cao mét sè lÜnh vùc mµ gia ®×nh<br /> quan t©m, t¹o ®iÒu kiÖn nh− nu«i d−ìng (91,1%), ch¨m sãc søc khoÎ (86,7%), b¶o vÖ<br /> nh©n phÈm vµ danh dù (81,5%) vµ häc tËp (93,1%). Trong khi ®ã c¸c nhu cÇu rÊt<br /> quan träng ®èi víi trÎ nh−ng ch−a ®−îc gia ®×nh quan t©m vµ ®¸p øng nªn tû lÖ trÎ<br /> em tr¶ lêi cßn thÊp nh− vui ch¬i gi¶i trÝ (53,9%), ph¸t triÓn n¨ng khiÕu (54,4%), cã<br /> tµi s¶n (25,1%) vµ ®−îc tiÕp cËn c¸c th«ng tin thÝch hîp vµ tham gia c¸c ho¹t ®éng x·<br /> héi (48,1%).<br /> §¸nh gi¸ sù quan t©m, hiÓu biÕt cña cha mÑ ®èi víi trÎ em trong gia ®×nh qua<br /> nh÷ng nghiªn cøu ®Þnh tÝnh cho thÊy, phÇn lín c¸c em cho r»ng, cha mÑ vÉn ch−a<br /> hiÓu râ, cã ch¨ng chØ hiÓu ë mét vµi khÝa c¹nh cô thÓ.<br /> “§a sè ch−a hiÓu v× mäi ng−êi chØ lo vËt chÊt c¬m ¨n ¸o mÆc cho c¸c em, cßn<br /> l¹i kh«ng quan träng” (TLN häc sinh, Hµm ThuËn B¾c, B×nh ThuËn).<br /> “Cha mÑ «ng bµ cã hiÓu mét phÇn nhá, ch¸u cã mÆc c¶m lín mµ ng−êi lín<br /> kh«ng r¬i vµo nªn kh«ng hiÓu” (TLN trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt khã kh¨n ThÞ x·<br /> Kon Tum).<br /> RÊt nhiÒu trÎ em ®¸nh gi¸ cha mÑ kh«ng hiÓu chóng bëi hä hay ¸p ®Æt víi trÎ,<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 42 Sù hiÓu biÕt gi÷a gia ®×nh vµ trÎ em vÒ vÊn ®Ò quyÒn trÎ em hiÖn nay<br /> <br /> kh«ng cho trÎ ®−îc quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò riªng t− hoÆc cßn thiÕu t«n träng ý kiÕn c¸ nh©n.<br /> “Ch−a hiÓu v× hay ¸p ®Æt, kh«ng cho em nãi ý kiÕn cña m×nh v× nãi l¹i b¶o lµ<br /> c·i l¸o”. (TLN trÎ em cã hoµn c¶nh khã kh¨n, Hoµng Mai, Hµ Néi).<br /> "Em thÊy bè mÑ b¶o vÖ con c¸i qu¸ chÆt chÏ, d−êng nh− cø muèn ®ãng khung con<br /> trong sù bao bäc cña gia ®×nh. Lµm cho con c¸i c¶m thÊy nh− m×nh lµ mét bóp bª trong<br /> tñ kÝnh. Gi÷a bè mÑ vµ con c¸i h×nh nh− kh«ng cã ®−îc mét sù trao ®æi, t©m sù nµo c¶.<br /> Mäi viÖc con c¸i ®Òu ph¶i lµm theo ý bè mÑ, nÕu tranh luËn l¹i vÒ mét vÊn ®Ò nµo ®ã mµ<br /> m×nh cho lµ kh«ng ®óng th× bÞ khÐp téi v« lÔ víi bè mÑ, vÝ dô nh− xin ®i ch¬i xa víi b¹n<br /> bÌ nh−ng bè mÑ kh«ng cho phÐp, b¶o nh− thÕ lµ kh«ng tèt, con c¸i ra ®−êng coi chõng cã<br /> ngµy bÞ h−..." (TLN trÎ em, 17 tuæi, n÷, thµnh phè Hå ChÝ Minh).<br /> "Kh«ng ph¶i lóc nµo còng hiÓu, th−êng b¾t trÎ em lµm theo ý m×nh” (TLN trÎ<br /> em, 14 tuæi, trÎ em ®Æc biÖt khã kh¨n thÞ x· H−ng Yªn).<br /> Nh− vËy, khi ®i s©u vµo nh÷ng th«ng tin ®Þnh tÝnh, chóng ta míi thÊy râ h¬n<br /> vÒ nh÷ng ®¸nh gi¸, nhËn ®Þnh cña trÎ em vÒ sù thiÕu quan t©m, hiÓu biÕt cña cha mÑ<br /> trong gia ®×nh so víi con sè ®Þnh l−îng t−ëng cã vÎ rÊt l¹c quan, thuËn chiÒu. Trong<br /> khi con c¸i mong muèn vµ cã nhu cÇu ®−îc cha mÑ quan t©m, chia sÎ (nhÊt lµ nh÷ng<br /> vÊn ®Ò tÕ nhÞ nh− t×nh b¹n, t×nh yªu, giíi tÝnh…) nh− lµ nh÷ng ng−êi thÇy, ng−êi<br /> b¹n th©n thiÕt th× hÇu nh− vÉn ch−a ®−îc ®¸p øng. C¸c bËc cha mÑ trÎ cßn ch−a hiÓu<br /> hÕt vÒ nhu cÇu, së thÝch hay nh÷ng quyÒn mµ con c¸i cña cña hä ®−îc h−ëng tõ phÝa<br /> gia ®×nh.<br /> "ChØ hiÓu 1 phÇn v× cã nh÷ng ®iÒu tÕ nhÞ nh− chuyÖn con g¸i, b¹n trai, b¹n<br /> g¸i mµ chóng em kh«ng d¸m nãi ra chØ sî cha mÑ m¾ng má vµ ng−êi lín còng ch¼ng<br /> quan t©m ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò nµy. NÕu nãi th× bÞ g¹t ®i ngay" (TLN trÎ em, häc sinh<br /> ThÞ x· Lµo Cai).<br /> Qua sù ®¸nh gi¸ tõ hai phÝa (cha mÑ vµ con c¸i) ®èi víi mét vÊn ®Ò ta thÊy næi<br /> nªn mét sè ®iÓm ®¸ng quan t©m trong mèi quan hÖ hiÓu biÕt gi÷a gia ®×nh vµ trÎ em<br /> hiÖn nay:<br /> Thø nhÊt, cha mÑ trong gia ®×nh lÇm t−ëng ®· hiÓu râ vÒ con c¸i m×nh nh−ng<br /> khi ®i s©u vµo c¸c vÊn ®Ò cô thÓ th× hÇu nh− cha mÑ vÉn ch−a n¾m b¾t ®−îc nh÷ng<br /> nhu cÇu, mong muèn còng nh− nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ t©m sinh lý cña trÎ trong c¸c giai<br /> ®o¹n ph¸t triÓn. Nh÷ng g× cha mÑ lµm cho con c¸i hiÖn nay míi chØ tËp trung ë c¸c<br /> vÊn ®Ò häc hµnh, ch¨m sãc søc khoÎ, dinh d−ìng….trong khi ®ã nh÷ng nhu cÇu,<br /> mong muèn c¸ nh©n cña trÎ vÉn ch−a ®−îc quan t©m thÝch ®¸ng.<br /> Thø hai, con c¸i còng cho r»ng cha mÑ ®· hiÓu m×nh thÓ hiÖn qua sù quan<br /> t©m, ch¨m sãc nh−ng nghiªn cøu kü vÒ c¸c hµnh vi ®ã thÊy r»ng, cha mÑ vÉn ch−a<br /> thùc sù lµ nh÷ng "ng−êi b¹n" tin cËy ®Ó trÎ em ®−îc chia sÎ nh÷ng t©m t−, nguyÖn<br /> väng vµ gi¶i ®¸p nh÷ng th¾c m¾c trong cuéc sèng vÒ c¸c vÊn ®Ò t©m sinh lý. Nh÷ng<br /> g× mµ cha mÑ thÓ hiÖn sù quan t©m cña m×nh ®èi víi trÎ hÇu nh− ch−a xuÊt ph¸t tõ<br /> nhu cÇu, mong muèn mµ chØ lµ "ban ph¸t" theo sù ¸p ®Æt cña ng−êi lín.<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br />  TrÞnh Hßa B×nh 43<br /> <br /> Thø ba, cã hai chiÒu h−íng trong lèi øng xö cña gia ®×nh hiÖn nay ®èi víi con<br /> c¸i m×nh: hoÆc cha mÑ quan t©m, ch¨m sãc, gi¸o dôc con rÊt ngÆt nghÌo, Ðp buéc con<br /> c¸i lu«n theo ý muèn cña cha mÑ, h¹n chÕ mét sè quyÒn vµ sù ph¸t triÓn tù nhiªn<br /> cña trÎ; hoÆc cha mÑ chiÒu con c¸i qu¸ møc, ®Ó cho trÎ tù quyÕt ®Þnh mäi vÊn ®Ò cña<br /> c¸ nh©n mµ kh«ng cã sù ®Þnh h−íng, chØ b¶o cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn. C¶ hai kiÓu<br /> øng xö ®ã xÐt cho cïng ®Òu xuÊt ph¸t tõ nguyªn nh©n thiÕu hiÓu biÕt tõ phÝa cha mÑ<br /> ®èi víi con c¸i.<br /> HÖ qu¶ cña sù thiÕu hiÓu biÕt cña cha mÑ ®èi víi trÎ em<br /> Gia ®×nh hiÖn ®¹i ngµy nay ®ang ph¶i ®−¬ng ®Çu víi th¸ch thøc liªn quan<br /> ®Õn sù bÒn v÷ng vÒ mÆt cÊu tróc, trong ®ã c¸c quan hÖ gi÷a c¸c thµnh viªn lµ nh÷ng<br /> m¾t xÝch t¹o nªn cÊu tróc ®ã. Trong c¸c mèi quan hÖ c¬ b¶n nhÊt t¹o nªn sù bÒn<br /> v÷ng cña gia ®×nh lµ quan hÖ vî - chång, quan hÖ cha mÑ - con c¸i. Nh− chóng ta ®·<br /> ph©n tÝch bªn trªn, xu h−íng mèi quan hÖ gi÷a cha mÑ víi con c¸i trong gia ®×nh<br /> ®ang trë nªn láng lÎo, mÊt c©n b»ng bëi sù thiÕu hiÓu biÕt lÉn nhau. Cô thÓ lµ nh÷ng<br /> nhu cÇu, mong muèn cña trÎ em kh«ng ®−îc ®¸p øng ®Çy ®ñ. §Æc biÖt, viÖc thùc hiÖn<br /> quyÒn trÎ em trong gia ®×nh kh«ng ®−îc ®¶m b¶o. HÇu hÕt, trÎ em vÉn tån t¹i vµ<br /> ph¸t triÓn trong sù s¾p ®Æt cña c¸c bËc cha mÑ. §iÒu nµy sÏ ¶nh h−ëng kh«ng nhá<br /> ®Õn qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch toµn diÖn cña trÎ.<br /> TrÎ em lµ tÊm g−¬ng ph¶n chiÕu c¸c mèi quan hÖ trong gia ®×nh. Cæ ng÷ cã<br /> c©u: "ë bÇu th× trßn, ë èng th× dµi" lµ ®Ó chØ con ng−êi bÞ chÞu t¸c ®éng rÊt lín bëi m«i<br /> tr−êng. GÇn ®©y, d− luËn x· héi rÊt quan t©m ®Õn c¸c vÊn ®Ò vÒ trÎ em nh− trÎ lang<br /> thang, téi ph¹m vÞ thµnh niªn, ma tuý, v.v... Cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn<br /> nh÷ng hÖ lôy x· héi tiªu cùc nµy, trong ®ã cã liªn quan rÊt lín ®Õn mèi quan hÖ gi÷a<br /> cha mÑ vµ con c¸i. ¤ng bµ, cha mÑ kh«ng hiÓu biÕt con c¸i dÉn ®Õn sù thiÕu quan<br /> t©m hoÆc quan t©m theo kiÓu ¸p ®Æt, k×m kÑp nhu cÇu ph¸t triÓn tù nhiªn cña trÎ...<br /> còng lµ nguyªn nh©n cña nhiÒu hËu qu¶ nh−: trÎ em c¶m thÊy ch¸n n¶n, bi quan,<br /> kh«ng muèn g¾n bã víi c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh, c¶m thÊy gia ®×nh kh«ng cßn<br /> lµ chç dùa tin cËy… lµ nh÷ng vÊn n¹n x· héi ®ang thu hót sù quan t©m cña c¸c nhµ<br /> l·nh ®¹o, qu¶n lý, khoa häc vµ toµn céng ®ång.<br /> Nh− vËy, quan hÖ gi÷a cha mÑ vµ con c¸i cã ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn cÊu tróc<br /> gia ®×nh vµ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña x· héi. VÊn ®Ò lµ chóng ta ph¶i t×m ra nh÷ng<br /> nh©n tè nµo ¶nh h−ëng ®Õn quan hÖ hiÓu biÕt cña cha mÑ ®èi víi trÎ em hiÖn nay ®Ó<br /> tõ ®ã cã nh÷ng gi¶i ph¸p tèt nhÊt c¶i thiÖn, ph¸t triÓn mèi quan hÖ nµy theo h−íng<br /> tÝch cùc nhÊt.<br /> 3. Nh©n tè ¶nh h−ëng vµ gi¶i ph¸p c¶i thiÖn mèi quan hÖ hiÓu biÕt<br /> lÉn nhau gi÷a cha mÑ vµ con c¸i hiÖn nay<br /> Nh©n tè ¶nh h−ëng:<br /> Cã nhiÒu nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn thùc tr¹ng thiÕu hiÓu biÕt cña cha mÑ ®èi<br /> víi con c¸i trong gia ®inh, tuy nhiªn, trong bµi viÕt nµy, chóng t«i ®Ò cËp mét vµi<br /> nh©n tè chñ yÕu d−íi ®©y.<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br /> 44 Sù hiÓu biÕt gi÷a gia ®×nh vµ trÎ em vÒ vÊn ®Ò quyÒn trÎ em hiÖn nay<br /> <br /> Thø nhÊt, nh÷ng yÕu tè vÒ t©m lý, v¨n ho¸, lèi sèng cña x· héi ¶nh h−ëng cña<br /> §¹o Khæng nh− "cha mÑ ®Æt ®©u con ngåi ®ã", "t¹i gia tßng phô", "c¸ kh«ng ¨n muèi<br /> c¸ −¬n, con c·i cha mÑ tr¨m ®−êng con h−"… cã ¶nh h−ëng kh«ng nhá ®Õn mèi quan<br /> hÖ nµy. Bªn c¹nh ®ã, m« h×nh gi¸o dôc trong gia ®×nh kh«ng mang tÝnh b×nh ®¼ng<br /> mµ theo chiÒu däc tõ trªn xuèng; cha mÑ ch−a bao giê coi con c¸i nh− mét "®ñ t−<br /> c¸ch" trong gia ®×nh cã quyÒn tham gia ý kiÕn, quyÕt ®Þnh nh÷ng g× liªn quan ®Õn<br /> b¶n th©n vµ cña gia ®×nh, v.v... Lèi nghÜ nµy ë mét khÝa c¹nh nµo ®ã ®· ¶nh h−ëng<br /> kh«ng nhá ®Õn c¸ch hµnh xö cña c¸c bËc lµm cha, lµm mÑ ®èi víi con c¸i. T− t−ëng<br /> l¹c hËu, cæ hñ nh− lu«n ¸p ®Æt con c¸i theo khu«n mÉu, thiÕu t«n träng ý kiÕn c¸<br /> nh©n vµ sù ph¸t triÓn tù do cña trÎ, v.v... HÇu hÕt cha mÑ nghÜ r»ng ®Ó con c¸i m×nh<br /> ph¸t triÓn tèt nhÊt cÇn ph¶i tu©n theo nh÷ng nguyªn t¾c, chuÈn mùc mµ hä ®Æt ra.<br /> Thø hai, t×nh tr¹ng thiÕu kiÕn thøc vÒ t©m, sinh lý trÎ em trong qu¸ tr×nh<br /> nu«i d−ìng vµ gi¸o dôc dÉn ®Õn kh«ng biÕt trong mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn, trÎ em cã<br /> nh÷ng nhu cÇu vµ mong muèn g× ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn ®¸p øng. Tõ x−a ®Õn nay, nh÷ng<br /> kiÕn thøc vÒ trÎ em hiÖn ®Æc biÖt lµ vÒ t×nh dôc, quan hÖ kh¸c giíi, ch¨m sãc søc<br /> khoÎ sinh s¶n,v.v... bÞ thiÕu trÇm träng vµ ®ãng khung trong quan niÖm cæ hñ l¹c<br /> hËu kiÓu "vÏ ®−êng cho h−¬u ch¹y" ë c¸c bËc cha mÑ nhÊt lµ ë c¸c khu vùc n«ng th«n,<br /> miÒn nói cßn khã kh¨n vÒ kinh tÕ, v¨n ho¸, gi¸o dôc, y tÕ… HËu qu¶ tÊt yÕu lµ cha<br /> mÑ kh«ng thÓ cung cÊp, trang bÞ cho con c¸i nh÷ng kiÕn thøc nh− nh÷ng “liÒu thuèc<br /> kh¸ng sinh” cÇn thiÕt ®Ó tù b¶o vÖ vµ tr¸nh ®−îc nh÷ng nguy c¬ mµ tuæi trÎ hay m¾c<br /> ph¶i trong cuéc sèng.<br /> Thø ba, nhËn thøc cña cha mÑ vÒ quyÒn trÎ em cßn rÊt h¹n chÕ. Kh«ng Ýt<br /> ng−êi lín kh«ng biÕt trÎ em cã nh÷ng quyÒn vµ bæn phËn g× trong gia ®×nh ®Ó cã<br /> nh÷ng øng xö phï hîp võa b¶o vÖ quyÒn cña trÎ, võa phï hîp víi c¸ch gi¸o dôc hiÖn<br /> ®¹i cã tÝnh khoa häc. C¸c bËc cha mÑ trong gia ®×nh ch−a cã nhËn thøc ®Çy ®ñ vµ cã ý<br /> thøc thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ quyÒn trÎ em. HiÖn nay phÇn lín cha mÑ vÉn "vi ph¹m"<br /> c¸c quyÒn cña trÎ nh− cßn d¹y dç con theo kiÓu "th−¬ng cho roi cho vät, ghÐt cho ngät<br /> cho bïi", ng¨n cÊm trÎ quyÒn tù do kÕt giao, quyÒn ph¸t biÓu ý kiÕn, quyÒn tham gia,<br /> quyÒn ®−îc th«ng b¸o, v.v... khiÕn cho trÎ c¶m thÊy bÞ hôt hÉng, ch¸n n¶n vµ bÞ ®éng<br /> trong suy nghÜ vµ hµnh ®éng.v.v.<br /> Thø t−, lèi sèng thùc dông cña x· héi hiÖn ®¹i khiÕn c¸c thµnh viªn trong gia<br /> ®×nh dµnh thêi gian ®Ó theo ®uæi nh÷ng môc tiªu riªng cña m×nh mµ Ýt nhiÒu gi¶m<br /> sù quan t©m, ch¨m lo ®Õn gia ®×nh. §Æc biÖt, ë c¸c ®« thÞ lín, tuy ®iÒu kiÖn kinh tÕ -<br /> x· héi ngµy cµng tiÕn bé, song, nh÷ng biÓu hiÖn gÇn ®©y cho thÊy, mèi quan hÖ gi÷a<br /> cha mÑ vµ con c¸i ®ang ngµy mét bÞ r¹n nøt vµ thiÕu bÒn v÷ng. Thêi gian tiÕp xóc<br /> gi÷a cha mÑ víi con c¸i ngµy cµng bÞ h¹n chÕ: ng−êi lín quan t©m ®Õn c«ng viÖc,<br /> kiÕm tiÒn, kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ trong x· héi.., trong khi trÎ em ph¶i dµnh phÇn lín thêi<br /> gian cña m×nh ë tr−êng häc. Gia ®×nh ®ang gi¶m dÇn chøc n¨ng x· héi ho¸ trÎ em do<br /> c¸c bËc lµm cha, lµm mÑ ®· chuyÓn giao chøc n¨ng ®ã cho nhµ tr−êng vµ x· héi mµ<br /> kh«ng biÕt r»ng thiÕu gia ®×nh, trÎ em sÏ khã cã thÓ ph¸t triÓn toµn diÖn. §©y lµ<br /> nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng cha mÑ vµ con c¸i kh«ng cã thêi gian gÇn gòi bªn nhau<br /> ®Ó t©m sù, trao ®æi.<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br />  TrÞnh Hßa B×nh 45<br /> <br /> Thø n¨m, hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p quy liªn quan ®Õn vÊn ®Ò gia ®×nh, trÎ<br /> em vµ quyÒn trÎ em ë n−íc ta cßn ch−a cô thÓ vµ thùc sù ®ñ m¹nh ®Ó céng ®ång cã<br /> thÓ nh×n nhËn mét c¸ch toµn diÖn vÒ nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm ph¶i ch¨m lo vµ t¹o<br /> ®iÒu kiÖn tèt nhÊt cho trÎ em ®−îc ph¸t triÓn vµ thùc hiÖn quyÒn cña m×nh.<br /> Mét vµi gi¶i ph¸p c¨n b¶n<br /> ThËt khã cã thÓ ®−a ra ®−îc nh÷ng gi¶i ph¸p toµn diÖn nhÊt cho vÊn ®Ò trªn,<br /> nh−ng râ rµng lµ chóng ta vÉn cã thÓ cã nh÷ng c¸ch thøc t¸c ®éng nh»m tÝch cùc ho¸<br /> mèi quan hÖ gi÷a cha mÑ vµ con c¸i nh»m n©ng cao sù hiÓu biÕt vµ t×m ®−îc nh÷ng<br /> ®iÓm chung trong giao tiÕp, chia sÎ vµ ®ång c¶m.<br /> Mét lµ, ph¶i t¨ng c−êng ho¹t ®éng tuyªn truyÒn vµ gi¸o dôc qua c¸c h×nh<br /> thøc truyÒn th«ng: ®¹i chóng, trùc tiÕp, d©n gian, v.v... cho c¸c bËc cha mÑ vÒ tÇm<br /> quan träng cña gia ®×nh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña trÎ. Ng−êi lín trong gia ®×nh ph¶i<br /> hiÓu gia ®×nh lµ c¸i n«i nu«i d−ìng vµ gi¸o dôc con c¸i ®Çu tiªn vµ quan träng nhÊt<br /> ®èi víi qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch mçi con ng−êi. V× vËy, t−¬ng lai<br /> cña trÎ chÝnh lµ hÖ qu¶ cña mèi quan hÖ gi÷a cha mÑ vµ con c¸i trong ®ã vÊn ®Ò giao<br /> tiÕp, hiÓu biÕt lÉn nhau cã tÇm quan träng ®Æc biÖt.<br /> Hai lµ, cha mÑ ph¶i ®−îc trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc khoa häc vÒ trÎ em tõ<br /> “bông mang d¹ chöa” ®Õn khi sinh ra, lín lªn. Cã ®−îc nh÷ng kiÕn thøc nµy ®Ó c¸c<br /> bËc cha mÑ cã nh÷ng øng xö phï hîp víi nh÷ng nhu cÇu vÒ sinh lý, t©m lý t−¬ng øng<br /> víi tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cña trÎ.<br /> Ba lµ, gia ®×nh mét mÆt gi÷ g×n, ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng tèt ®Ñp<br /> (th−¬ng yªu, hiÕu th¶o, hßa thuËn, kÝnh träng…) mÆt kh¸c xo¸ bá, lo¹i trõ nh÷ng<br /> phong tôc, tËp qu¸n, c¸ch nghÜ, t©m lý cæ hñ l©u nay ®· tån t¹i trong tiÒm thøc céng<br /> ®ång g©y c¶n trë ®Õn sù tiÕn bé cña gia ®×nh vµ x· héi. Kh«ng nh÷ng vËy, gia ®×nh<br /> hiÖn ®¹i ph¶i biÕt tiÕp thu nh÷ng mÆt tiÕn bé, khoa häc trong c¸ch gi¸o dôc, øng xö<br /> víi con c¸i nh− t«n träng ý kiÕn vµ quyÒn quyÕt ®Þnh c¸ nh©n, cha mÑ thùc sù lµ<br /> nh÷ng ng−êi b¹n gÇn gòi víi trÎ, coi trÎ nh− lµ mét thµnh viªn ®−îc quyÒn b×nh ®¼ng<br /> trong c«ng viÖc gia ®×nh. Gia ®×nh ph¶i thùc sù lµ m«i tr−êng tèt nhÊt ®Ó ph¸t triÓn<br /> nh©n c¸ch con ng−êi.<br /> Bèn lµ, cha mÑ vµ con c¸i cÇn t¨ng c−êng thêi gian tiÕp xóc víi nhau nh»m<br /> tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu t×nh c¶m, vËt chÊt cña trÎ ®ång thêi cha mÑ cã ®iÒu kiÖn<br /> trë thµnh nh÷ng "ng−êi b¹n" cïng chia sÎ, lý gi¶i nh÷ng vÊn ®Ò mµ trÎ em gÆp ph¶i<br /> trong cuéc sèng. §©y lµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó cha mÑ vµ con c¸i hiÓu nhau h¬n.<br /> Bèn lµ, cô thÓ ho¸ c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ gia ®×nh vµ trÎ em tíi céng ®ång<br /> ®Ó ng−êi lín nãi chung vµ c¸c bËc cha mÑ nãi riªng thÊy ®−îc quyÒn vµ nghÜa vô cña<br /> m×nh ®èi víi con c¸i vµ tõ c¬ së ®ã hä cã nh÷ng øng xö phï hîp h¬n n÷a trong mèi<br /> quan hÖ c¬ b¶n cña gia ®×nh nµy.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn<br />