Tác động của mô hình thí điểm phương thức thanh toán theo định suất đối với sự hài lòng của người bệnh tại một số trạm y tế xã tỉnh Kon Tum

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> TÁC ĐỘNG CỦA MÔ HÌNH THÍ ĐIỂM PHƯƠNG THỨC<br /> THANH TOÁN THEO ĐỊNH SUẤT ĐỐI VỚI SỰ HÀI LÒNG<br /> CỦA NGƯỜI BỆNH TẠI MỘT SỐ TRẠM Y TẾ XÃ TỈNH KON TUM<br /> Lê Trí Khải1, Nguyễn Công Khẩn2,Trần Văn Tiến3, Hoàng Văn Minh4<br /> 1<br /> Sở Y tế tỉnh Kon Tum; 2Cục Khoa học công nghệ và Đào tạo, Bộ Y tế;<br /> 3<br /> Viện Chiến lược và Chính sách y tế; 4Trường Đại học Y Hà Nội<br /> <br /> Triển khai mô hình thí điểm phương thức thanh toán chi phí khám chữa bệnh bảo hiểm y tế theo định<br /> suất tại một số trạm y tế xã tỉnh Kon Tum và tiến hành nghiên cứu nhằm đánh giá tác động của mô hình<br /> này đối với sự hài lòng của người bệnh được khám chữa bệnh tại trạm y tế xã năm 2012. Ba xã Ngọc Tụ,<br /> Đăk Rơ Nga và Đăk Trăm huyện Đăk Tô được chọn để can thiệp; ba xã Đăk Tre, Đăk Pne và Đăk Kôi<br /> huyện Kon Rẫy được chọn làm đối chứng. Thời gian nghiên cứu từ tháng 10/2011 đến tháng 5/2014. Đối<br /> tượng nghiên cứu là 636 người được khám chữa bệnh bảo hiểm y tế tại 6 trạm y tế xã trong năm 2012.<br /> Thiết kế nghiên cứu can thiệp có đối chứng. Tỷ lệ người trả lời hài lòng với dịch vụ khám chữa bệnh tại 3<br /> trạm y tế xã thực hiện thí điểm phương thức thanh toán theo định suất là 93,4%, trong khi đó tỷ lệ này tại<br /> 3 trạm y tế xã thực hiện phương thức thanh toán theo dịch vụ là 78,1%; người bệnh tại các xã can thiệp<br /> có xác suất hài lòng với dịch vụ khám chữa bệnh tại trạm y tế xã cao gấp 2,3 lần so với người bệnh tại<br /> các xã đối chứng.<br /> <br /> Từ khóa: sự hài lòng của người bệnh, phương thức thanh toán theo định suất, trạm y tế xã<br /> <br /> <br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Trong công tác chăm sóc sức khỏe, vấn đề người bệnh” là rất quan trọng và tích cực,<br /> được quan tâm nhiều nhất là chất lượng dịch phản ứng của họ có thể giúp cho cơ sở khám<br /> vụ y tế cung cấp cho người bệnh. Có nhiều chữa bệnh nhìn nhận tốt hơn về hoạt động<br /> phương pháp để đánh giá chất lượng dịch vụ của mình. Đối với kết quả cuối cùng, mức độ<br /> y tế, nhưng ngày nay, sự hài lòng của người hài lòng của người bệnh là một yếu tố đánh<br /> bệnh là một nội dung quan trọng của chất giá quan trọng. Nó được coi là một trong các<br /> lượng khám chữa bệnh và ngày càng được kỳ vọng của kết quả điều trị, bởi vì các đầu ra<br /> nhận biết như là một khía cạnh quan trọng khác rất khó đo lường sau khi người bệnh ra<br /> của chất lượng chăm sóc sức khỏe [1; 2]. Sự viện. Nhận xét của người bệnh về giao tiếp<br /> hài lòng của người bệnh nói lên chất lượng của nhân viên y tế, khả năng tiếp cận dịch vụ<br /> phục vụ của các cơ sở cung ứng dịch vụ y tế y tế của họ và cung cấp dịch vụ cho họ được<br /> [3; 4]. coi là những tiêu chí trong đánh giá chất<br /> Theo Indaratna (1996), “Nhận thức chất lượng. Sự hài lòng được hiểu là mức độ thỏa<br /> lượng khám chữa bệnh từ quan điểm của mãn của người bệnh đối với nhu cầu và mong<br /> muốn của họ [5].<br /> Trong khám chữa bệnh, sự hài lòng của<br /> Địa chỉ liên hệ: Lê Trí Khải; Sở Y tế tỉnh Kon Tum, số 808<br /> người bệnh được xác định là sự kỳ vọng của<br /> - Phan Đình Phùng - TP Kon Tum<br /> Email: letrikhai2006@gmail.com người bệnh về số lượng và chất lượng dịch vụ<br /> Ngày nhận: 28/8/2014 cung ứng cho người bệnh của hệ thống y tế.<br /> Ngày được chấp thuận: 16/12/2014 Sự hài lòng là một biến đa lĩnh vực có thể liên<br /> <br /> <br /> 118 TCNCYH 91 (6) - 2014<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com<br />  TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> quan đến: Thời gian chờ đợi, thời gian khám Đăk Tô là một trong 8 huyện của tỉnh Kon<br /> bệnh, thái độ phục vụ, kết quả điều trị... [6]. Tum, cách thành phố Kon Tum 42 km về phía<br /> Trong năm 2012, mô hình thí điểm phương Nam, gồm có 8 xã (Diên Bình, Pô Kô, Tân<br /> thức thanh toán chi phí khám chữa bệnh bảo Cảnh, Kon Đào, Ngọc Tụ, Đăk Rơ Nga, Đăk<br /> hiểm y tế theo định suất mới được triển khai Trăm, Văn Lem) và thị trấn Đăk Tô. Huyện<br /> tại một số xã của tỉnh Kon Tum. Thanh toán Kon Rẫy có 6 xã (Tân Lập, Đăk Ruồng, Đăk<br /> theo định suất là thanh toán chi phí dịch vụ Tre, Đăk Pne, Đăk Tơ Lung, Đăk Kôi) và thị<br /> khám chữa bệnh cho tất cả người bệnh trấn Đăk Rve, cách thành phố Kon Tum 39<br /> hưởng bảo hiểm y tế và đăng ký khám chữa Km về phía Tây.<br /> bệnh tại một cơ sở khám chữa bệnh nhất định<br /> Tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế<br /> (trong mô hình thí điểm này là các trạm y tế<br /> năm 2012 đạt 100% hoặc gần 100% ở các xã<br /> xã) trong một khoảng thời gian nhất định<br /> Ngọc Tụ, Đăk Rơ Nga, Đăk Trăm, Đăk Pne,<br /> (thường là 12 tháng) [7]. Chúng tôi tiến hành<br /> Đăk Kôi. Riêng xã Đăk Tre tỷ lệ này là 86%.<br /> nghiên cứu này nhằm đánh giá tác động của<br /> Đối tượng tham gia bảo hiểm y tế chủ yếu là<br /> mô hình thí điểm đối với sự hài lòng của<br /> người thuộc hộ gia đình nghèo, người dân tộc<br /> người bệnh tại một số trạm y tế xã tỉnh Kon<br /> thiểu số đang sinh sống tại vùng có điều kiện<br /> Tum năm 2012.<br /> kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn và<br /> II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP trẻ em dưới 6 tuổi. 100% thẻ bảo hiểm y tế<br /> đều được đăng ký khám chữa bệnh ban đầu<br /> 1. Đối tượng tại trạm y tế xã. Tất cả 6 xã đều chưa đạt Bộ<br /> Người dân từ 18 tuổi trở lên của 6 xã tiêu chí quốc gia về y tế xã giai đoạn 2011 -<br /> nghiên cứu tham gia bảo hiểm y tế và được 2020. Nhân lực mỗi trạm y tế xã đều có 7<br /> khám chữa bệnh tại trạm y tế xã trong năm nhân viên và đều có đầy đủ các chức danh<br /> 2012. bác sĩ, y sĩ, điều dưỡng, hộ sinh, dược sĩ<br /> 2. Thiết kế nghiên cứu: Can thiệp có đối hoặc dược tá.<br /> chứng. 3.2. Thời gian nghiên cứu: Từ tháng<br /> 3. Địa điểm và thời gian 10/2011 đến tháng 5/2014, trong đó thời gian<br /> tiến hành can thiệp trong năm 2012 và thời<br /> 3.1. Địa điểm gian thu thập số liệu tại thực địa từ tháng<br /> - 3 xã Ngọc Tụ, Đăk Rơ Nga và Đăk Trăm 4 - 7/2013.<br /> huyện Đăk Tô được chọn để triển khai thí<br /> 4. Cỡ mẫu<br /> điểm can thiệp.<br /> - 3 xã Đăk Tre, Đăk Pne và Đăk Kôi huyện - Áp dụng công thức tính cỡ mẫu so sánh<br /> Kon Rẫy được chọn để làm đối chứng. hai tỷ lệ, ta có:<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> TCNCYH 91 (6) - 2014 119<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com<br />  TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> Trong đó: năm 2012 tại 6 trạm y tế xã nghiên cứu. Ở<br /> - n là cỡ mẫu tối thiểu mỗi khung mẫu, chọn ngẫu nhiên 1 thôn/làng<br /> - Z(1 - α/2) = Với khoảng tin cậy 95%, kiểm để lập danh sách những người trong cùng<br /> định 2 phía, Z(1 - α/2) = 1,96. thôn/làng đó dự kiến sẽ được phỏng vấn theo<br /> đúng tiêu chuẩn lựa chọn và tiêu chuẩn loại<br /> p<br /> = (p1 + p2)/2. trừ chọn đối tượng nghiên cứu. Nếu thôn/làng<br /> - Z(1 - β) = 1 - β là lực mẫu, trong trường đầu tiên chưa đủ số lượng mẫu được xác định<br /> hợp này ta lấy 1 - β = 85%. cho từng xã, tiếp tục chọn ngẫu nhiên 1 thôn/<br /> - p1 = Tỷ lệ người được phỏng vấn hài làng khác để lập danh sách cho đến khi đủ số<br /> lòng với dịch vụ khám chữa bệnh tại các trạm lượng mẫu cần lập. Danh sách dự kiến được<br /> y tế xã can thiệp ở thời điểm sau can thiệp, phỏng vấn cần lập bằng 120% cỡ mẫu được<br /> dựa trên kinh nghiệm và mong đợi của nhóm xác định cho mỗi xã để dự phòng trong trường<br /> nghiên cứu, chúng tôi ước tính p1 = 85% hợp nhóm nghiên cứu đến hộ gia đình phỏng<br /> p2 = Tỷ lệ người được phỏng vấn hài lòng vấn nhưng không gặp được đối tượng hoặc<br /> với dịch vụ khám chữa bệnh tại các trạm y tế đối tượng nằm trong diện tiêu chuẩn loại trừ.<br /> xã đối chứng ở thời điểm sau can thiệp, dựa Nhóm nghiên cứu đến từng hộ gia đình<br /> trên kinh nghiệm và mong đợi của nhóm theo danh sách người dự kiến được phỏng<br /> nghiên cứu, chúng tôi ước tính p2 = 70%. vấn đã được lập. Khi gặp người được phỏng<br /> - Thay số liệu vào công thức tính cỡ mẫu vấn, nhóm nghiên cứu giới thiệu về mục đích<br /> so sánh hai tỷ lệ trong phần mềm “Sample của cuộc phỏng vấn, đồng thời đề nghị người<br /> size determination in health studies” của Tổ được phỏng vấn hợp tác tham gia và hướng<br /> chức Y tế Thế giới (2.2b) ta có n = 138. Vì đây dẫn họ cách thức trả lời phỏng vấn. Chỉ<br /> là mẫu cụm, nên ta cần nhân với hệ số thiết những người đồng ý tham gia nghiên cứu<br /> kế (de: design effect) là 2 và ta sẽ có cỡ mẫu mới tiến hành phỏng vấn. Nhóm nghiên cứu<br /> là 276 người cần được phỏng vấn ở mỗi đặt câu hỏi theo phiếu phỏng vấn sự hài lòng<br /> nhóm. Như vậy, mỗi xã sẽ phỏng vấn 92 của người bệnh và ghi kết quả trả lời vào<br /> người được khám chữa bệnh tại trạm y tế xã phiếu phỏng vấn này. Sử dụng thông dịch<br /> trong năm 2012. Trên thực tế chúng tôi đã viên người dân tộc thiểu số khi tiến hành<br /> phỏng vấn được 636 người (Ngọc Tụ: 107 phỏng vấn sự hài lòng của người bệnh dân<br /> người, Đăk Rơ Nga: 106 người, Đăk Trăm: tộc thiểu số (nếu cần thiết). Quy trình này<br /> 104 người, Đăk Tre: 108 người, Đăk Pne: 106 được lặp đi lặp lại cho đến khi đủ số lượng<br /> người và Đăk Kôi: 105 người). mẫu cho từng xã.<br /> 5. Chọn mẫu 6. Biến số nghiên cứu chính<br /> - Phương pháp chọn mẫu trong nghiên - Biến số phụ thuộc: sự hài lòng của người<br /> cứu này là chọn mẫu cụm có chủ đích theo ba bệnh.<br /> giai đoạn: Giai đoạn 1 chọn huyện can thiệp - Biến số độc lập: Tuổi, giới tính, nghề<br /> và huyện đối chứng, giai đoạn 2 chọn 3 xã nghiệp, trình độ học vấn, lý do khám bệnh tại<br /> can thiệp và 3 xã đối chứng, giai đoạn 3 chọn trạm y tế, thời gian chờ đợi, người khám<br /> đơn vị mẫu. bệnh, thái độ của nhân viên y tế, hướng dẫn<br /> - Chọn đơn vị mẫu: Khung mẫu là danh sử dụng thuốc, thuốc cấp theo đơn, trả thêm<br /> sách người bệnh được khám chữa bệnh trong tiền, kết quả điều trị, thủ tục khám chữa bệnh,<br /> <br /> 120 TCNCYH 91 (6) - 2014<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com<br />  TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> nguyên nhân chưa hài lòng, quay lại trạm y tế định tính trên 1 nhóm, áp dụng test khi bình<br /> để khám chữa bệnh và nguyện vọng chọn nơi phương (χ2) khi tần số mong đợi của các ô<br /> đăng ký khám chữa bệnh. đều lớn hơn hoặc bằng 5 hoặc fisher’s exact<br /> Cách đánh giá sự hài lòng của người bệnh test khi tần số mong đợi của một ô nào đó nhỏ<br /> là nêu câu hỏi để người được phỏng vấn trả hơn 5. Mức ý nghĩa thống kê p < 0,05 được<br /> lời. Câu hỏi là: “Ông/bà/anh/chị/em tự đánh áp dụng.<br /> giá về sự hài lòng của mình khi khám chữa - Xây dựng mô hình hồi quy logistic đa biến<br /> bệnh tại trạm y tế xã?”. Người được phỏng để phân tích mối liên quan giữa sự hài lòng<br /> vấn trả lời là hài lòng hoặc chưa hài lòng.<br /> của người bệnh với một số yếu tố liên quan.<br /> Xử lý và phân tích số liệu<br /> Đạo đức nghiên cứu<br /> - Các thông tin được mã hóa, làm sạch<br /> trước khi nhập bằng chương trình Epidata 3.1 Chỉ tiến hành phỏng vấn những đối tượng<br /> và sử dụng phần mềm Stata 10.0 để phân tích. đồng ý tham gia nghiên cứu. Nếu đối tượng<br /> - Áp dụng các phân tích mô tả: Tính tần số được phỏng vấn thấy có những câu hỏi khó<br /> (n) và tỷ lệ phần trăm (%). trả lời hoặc không muốn trả lời thì họ có<br /> - Để so sánh, tìm sự khác biệt cho biến quyền từ chối trả lời.<br /> <br /> <br /> III. KẾT QUẢ<br /> Bảng 1. Thông tin chung về đối tượng được phỏng vấn<br /> <br /> 3 xã can thiệp 3 xã đối chứng<br /> Nội dung p<br /> n1 = 317 100% n2 = 319 100%<br /> Giới tính<br /> Nam 120 37,8 146 45,8<br /> 0,043 (χ2)<br /> Nữ 197 62,2 173 54,2<br /> Nghề nghiệp<br /> Nghề nông 304 95,9 302 94,7<br /> 0,186<br /> Lao động tự do 6 1,9 3 0,9 (Fisher’s<br /> exact test)<br /> Cán bộ nhà nước/doanh nghiệp/hưu trí 7 2,2 14 4,4<br /> Trình độ học vấn<br /> Biết đọc, biết viết 171 53,9 172 53,9<br /> Tiểu học 75 23,7 77 24,1<br /> Trung học cơ sở 48 15,1 51 16,0 0,854<br /> (Fisher’s<br /> Trung học phổ thông 19 6,0 14 4,4 exact test)<br /> Trung học chuyên nghiệp 3 1,0 5 1,6<br /> Cao đẳng trở lên 1 0,3 0 0<br /> <br /> <br /> TCNCYH 91 (6) - 2014 121<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com<br />  TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> Bảng 1 cho thấy tỷ lệ người được phỏng sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê với<br /> vấn là nam chiếm 37,8%, nữ chiếm 62,2% ở p < 0,05 (χ2). Có 2 người ở nhóm đối chứng<br /> các xã can thiệp; còn ở các xã đối chứng, trả lời là phải trả thêm tiền khi đi khám chữa<br /> nam chiếm 45,8% và nữ chiếm 54,2%. 100% bệnh, trong khi đó nhóm can thiệp không có<br /> người được phỏng vấn đều là dân tộc thiểu trường hợp nào, tuy nhiên sự khác biệt này<br /> số. Nghề nghiệp của những người được không có ý nghĩa thống kê. Tỷ lệ người trả lời<br /> phỏng vấn chủ yếu là nghề nông và trình độ kết quả điều trị khỏi bệnh ở nhóm can thiệp là<br /> học vấn là biết đọc, biết viết. Không có sự 83,9%, trong khi đó tỷ lệ này ở nhóm đối<br /> khác biệt có ý nghĩa thống kê về đặc điểm của chứng là 40,7%; tỷ lệ đỡ, ổn định ở nhóm can<br /> các đối tượng nghiên cứu thuộc nhóm can thiệp là 13,3%, trong khi đó tỷ lệ này ở nhóm<br /> thiệp và nhóm đối chứng. đối chứng là 53,0%; tỷ lệ điều trị không khỏi ở<br /> Lý do chọn trạm y tế để khám bệnh ở cả 2 nhóm can thiệp là 2,8%, trong khi đó tỷ lệ này<br /> nhóm chủ yếu là do có bảo hiểm y tế, khám ở nhóm đối chứng là 6,3%; các sự khác biệt<br /> chữa bệnh không mất tiền và thuận tiện, gần này đều có ý nghĩa thống kê với p < 0,05 (χ2).<br /> nhà; sự khác biệt giữa hai nhóm không có ý Tỷ lệ người được phỏng vấn trả lời về thái<br /> nghĩa thống kê. Thời gian chờ đợi để được độ của nhân viên y tế thân thiện, cởi mở ở<br /> khám bệnh ở cả 2 nhóm chủ yếu là dưới 15 nhóm can thiệp là 89,9%, trong khi đó tỷ lệ<br /> phút và sự khác biệt giữa hai nhóm cũng này ở nhóm đối chứng là 50,5%; thái độ bình<br /> không có ý nghĩa thống kê. Người khám bệnh thường ở nhóm can thiệp là 10,1%, trong khi<br /> là bác sĩ/y sĩ ở các trạm y tế xã can thiệp đó tỷ lệ này ở nhóm đối chứng là 46,1%; thái<br /> chiếm tỷ lệ 78,2%, trong khi đó ở các trạm y tế độ lạnh lùng, thiếu tôn trọng không gặp ở<br /> xã đối chứng chỉ có 40,1%; người khám bệnh nhóm can thiệp, nhưng ở nhóm đối chứng là<br /> là y tá, điều dưỡng, Hộ sinh ở các trạm y tế xã 12,9%; các sự khác biệt này đều có ý nghĩa<br /> can thiệp chiếm tỷ lệ 19,6%, trong khi đó tỷ lệ thống kê với p < 0,05 (χ2). Thủ tục khám chữa<br /> này ở các trạm y tế xã đối chứng là 39,5%; bệnh tại trạm y tế đều được trả lời là gọn nhẹ,<br /> đặc biệt là tỷ lệ người được phỏng vấn ở đơn giản ở cả 2 nhóm, trừ 2 trường hợp ở<br /> nhóm đối chứng trả lời không biết người khám nhóm đối chứng và sự khác biệt giữa 2 nhóm<br /> bệnh là ai chiếm 20,4%, trong khi tỷ lệ này ở không có ý nghĩa thống kê.<br /> nhóm can thiệp chỉ là 2,2%; các sự khác biệt Bảng 2 cho thấy tỷ lệ người trả lời hài lòng<br /> này đều có ý nghĩa thống kê với p < 0,05 (χ2). với dịch vụ khám chữa bệnh ở nhóm can thiệp<br /> Tỷ lệ người được phỏng vấn trả lời được là 93,4%, trong khi đó tỷ lệ này ở nhóm đối<br /> hướng dẫn sử dụng thuốc đầy đủ, dễ hiểu ở chứng là 78,1% và sự khác biệt này đều có ý<br /> nhóm can thiệp là 98,1%, trong khi đó tỷ lệ nghĩa thống kê với p < 0,05. Nguyên nhân<br /> này ở nhóm đối chứng là 86,8%; sự khác biệt chưa hài lòng là thuốc chữa không khỏi bệnh,<br /> này có ý nghĩa thống kê với p < 0,05 (χ2). Tỷ trạm y tế không cấp thuốc theo đơn, thái độ<br /> lệ người trả lời được cấp thuốc đúng, đủ như nhân viên y tế không tôn trọng và các nguyên<br /> trong đơn ở nhóm can thiệp là 94,6%, trong nhân khác, các sự khác biệt này đều có ý<br /> khi đó tỷ lệ này ở nhóm đối chứng là 87,5% và nghĩa thống kê với p < 0,05.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 122 TCNCYH 91 (6) - 2014<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com<br />  TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> Bảng 2. Sự hài lòng và nguyên nhân chưa hài lòng của người bệnh<br /> <br /> <br /> 3 xã can thiệp 3 xã đối chứng<br /> Nội dung P<br /> n1 % n2 %<br /> Sự hài lòng<br /> Hài lòng 296 93,4 249 78,1<br /> 0,000 (χ2)<br /> Chưa hài lòng 21 6,6 70 21,9<br /> Nguyên nhân chưa hài lòng<br /> Thuốc chữa không khỏi bệnh 9 2,8 20 6,3 0,038 (χ2)<br /> Trạm y tế không cấp thuốc theo đơn 17 5,4 40 12,5 0,002 (χ2)<br /> Thái độ nhân viên y tế không tôn trọng 0 0 41 12,9 0,000 (χ2)<br /> 1,000<br /> Chờ đợi để được khám quá lâu 1 0,3 1 0,3 (Fisher’s<br /> exact test)<br /> Khác 6 1,9 44 13,8 0,000 (χ2)<br /> <br /> <br /> Hầu hết người được phỏng vấn đều trả lời là sẽ quay lại trạm y tế để khám chữa bệnh, chỉ có<br /> 3 trường hợp ở nhóm can thiệp và 5 trường hợp ở nhóm đối chứng trả lời không quay lại, tuy<br /> nhiên sự khác biệt này không có ý nghĩa thống kê. Tỷ lệ trả lời về nguyện vọng chọn nơi đăng ký<br /> khám chữa bệnh tại trạm y tế xã, tại bệnh viện huyện và tại thầy thuốc tư nhân gần nhà của<br /> người được phỏng vấn ở nhóm can thiệp lần lượt là 94,6%, 3,8% và 1,6%; trong khi đó ở nhóm<br /> đối chứng các tỷ lệ này lần lượt là 89,0%, 5,3% và 5,7%; các sự khác biệt này đều có ý nghĩa<br /> thống kê với p < 0,05 (χ2).<br /> <br /> Bảng 3. Mô hình hồi quy logistic đa biến phân tích mối liên quan giữa sự hài lòng của<br /> người bệnh với một số yếu tố liên quan<br /> <br /> <br /> Biến phụ thuộc:<br /> Đặc điểm Sự hài lòng của người OR 95%CI<br /> bệnh<br /> <br /> Xã<br /> Đối chứng (nhóm so sánh) 1 -<br /> Can thiệp 2,3* 1,1 - 4,7<br /> Giới tính<br /> Nam (nhóm so sánh) 1 -<br /> Nữ 1 0,6 - 1,9<br /> <br /> TCNCYH 91 (6) - 2014 123<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com<br />  TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> <br /> <br /> Biến phụ thuộc:<br /> Đặc điểm Sự hài lòng của người OR 95%CI<br /> bệnh<br /> <br /> <br /> Nhóm tuổi<br /> 18 - 24 (nhóm so sánh) 1 -<br /> 25 - 48 1,7 0,8 - 3,7<br /> 49 - 60 1,3 0,4 - 3,8<br /> > 60 1,3 0,3 - 5,9<br /> Nghề nghiệp<br /> Nghề nông (nhóm so sánh) 1 -<br /> <br /> Nghề khác (lao động tự do, cán bộ nhà nước/doanh nghiệp/hưu trí) 0,7 0,2 - 3,7<br /> <br /> Trình độ học vấn<br /> Biết đọc, biết viết (nhóm so sánh) 1 -<br /> Tiểu học 0,8 0,4 - 1,8<br /> Trung học cơ sở 1,5 0,6 - 3,7<br /> Trung học phổ thông 0,6 0,2 - 2,4<br /> Từ Trung học chuyên nghiệp trở lên 0,6 0 - 7,1<br /> Thời gian chờ đợi<br /> Từ 30 phút trở lên (nhóm so sánh) 1 -<br /> Dưới 15 phút 75,5* 13,8 - 412,5<br /> 15 - < 30 phút 51,1* 7,0 - 371,8<br /> Người khám bệnh<br /> Không biết (nhóm so sánh) 1 -<br /> Bác sĩ/Y sĩ 6,7* 2,8 - 15,6<br /> Điều dưỡng, Hộ sinh 2,5* 1,2 - 5,5<br /> Cấp thuốc theo đơn<br /> Không biết (nhóm so sánh) 1 -<br /> Đúng, đủ như trong đơn 44,9* 20,1 - 100,0<br /> <br /> <br /> Ghi chú *: Có ý nghĩa thống kê.<br /> <br /> <br /> <br /> 124 TCNCYH 91 (6) - 2014<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com<br />  TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> Bảng 3 cho thấy sau khi khống chế các hiểm y tế ở các xã nghiên cứu đều được đăng<br /> yếu tố nhiễu (các biến độc lập có trong mô ký khám chữa bệnh ban đầu tại trạm y tế xã.<br /> hình là như nhau), người bệnh thuộc nhóm Điều này rất phù hợp với chủ trương đưa<br /> can thiệp có xác suất hài lòng với dịch vụ công tác khám chữa bệnh bảo hiểm y tế về<br /> khám chữa bệnh cao gấp 2,3 lần so với tuyến xã và cần tăng cường đầu tư cho y tế<br /> những người bệnh thuộc nhóm đối chứng và tuyến xã để bảo đảm tốt công tác khám chữa<br /> sự khác biệt này là có ý nghĩa thống kê bệnh nói riêng và công tác bảo vệ, chăm sóc<br /> (OR = 2,3; 95%CI: 1,1 - 4,7). Các biến số về sức khỏe nhân dân trên địa bàn xã nói chung.<br /> giới tính, nhóm tuổi, nghề nghiệp, trình độ học Thủ tục khám chữa bệnh ở các trạm y tế<br /> vấn không thấy có ảnh hưởng đáng kể đối với xã nghiên cứu đơn giản, gọn nhẹ và người<br /> sự hài lòng của người bệnh và sự khác biệt bệnh khi đến khám chữa bệnh tại trạm y tế xã<br /> đều không có ý nghĩa thống kê (do 95%CI đều đa số đều được tiếp đón ngay, kể cả ngoài<br /> chứa 1). So với thời gian chờ đợi từ 30 phút giờ hành chính, nên thời gian chờ đợi để<br /> trở lên, người bệnh có thời gian chờ đợi dưới được khám bệnh ở cả 2 nhóm can thiệp và<br /> 15 phút có xác suất hài lòng cao gấp 75,5 lần đối chứng chủ yếu là dưới 15 phút. Theo quy<br /> và sự khác biệt này là có nghĩa thống kê (OR định, người chịu trách nhiệm về chỉ định dùng<br /> = 75,5; 95%CI: 13,8 - 412,5). Người khám thuốc cho người bệnh tại trạm y tế tuyến xã<br /> bệnh là bác sỹ/y sỹ có xác suất hài lòng cao bao gồm: bác sĩ, y sĩ, lương y, y sĩ y học cổ<br /> nhất, so với người khám bệnh mà người bệnh truyền, hộ sinh viên (khi không có bác sĩ hoặc<br /> không biết, người khám bệnh là bác sĩ/y sĩ có y sĩ, hộ sinh viên được chỉ định thuốc cấp cứu<br /> xác suất hài lòng cao gấp 6,7 lần và sự khác trong trường hợp đỡ đẻ) [9; 10] và tiến tới<br /> biệt này là có ý nghĩa thống kê (OR = 6,7; những người này bắt buộc phải có chứng chỉ<br /> 95%CI: 2,8 - 15,6). Người bệnh được cấp hành nghề [11]. Tuy nhiên, kết quả điều tra<br /> thuốc đúng, đủ như trong đơn thuốc có xác cho thấy vẫn còn một tỷ lệ nhất định người<br /> suất hài lòng cao gấp 44,9 lần so với những khám bệnh tại các trạm y tế xã nghiên cứu<br /> người không biết và sự khác biệt này là có ý không phải là bác sĩ hoặc y sĩ. Tỷ lệ này<br /> nghĩa thống kê (OR = 44,9; 95%CI: 20,1 - chiếm tới 59,9% ở các trạm y tế xã đối chứng<br /> 100,0). (bao gồm cả tỷ lệ người được phỏng vấn<br /> IV. BÀN LUẬN không biết người khám bệnh là ai), trong khi<br /> Theo quy định của Luật bảo hiểm y tế và đó ở các trạm y tế xã can thiệp chỉ là 21,8%.<br /> các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật bảo Tỷ lệ người được phỏng vấn ở nhóm đối<br /> hiểm y tế, trạm y tế xã là một trong những cơ chứng trả lời không biết người khám bệnh là<br /> sở đăng ký khám chữa bệnh ban đầu [8] và ai chiếm 20,4%, trong khi tỷ lệ này ở nhóm<br /> tất cả các đối tượng khi đăng ký khám chữa can thiệp chỉ là 2,2%; điều này chứng tỏ các<br /> bệnh ban đầu tại trạm y tế xã thì không phải trạm y tế xã can thiệp đã chú trọng hơn đến<br /> thực hiện cùng chi trả. Hiện nay hầu hết người việc giao tiếp ứng xử giữa thầy thuốc và<br /> dân tại các xã nghiên cứu đều có bảo hiểm y người bệnh, đeo thẻ viên chức và cấp đơn<br /> tế nên lý do họ chọn trạm y tế xã để khám thuốc đầy đủ cho người bệnh.<br /> bệnh chủ yếu là do có bảo hiểm y tế, khám Tỷ lệ người được phỏng vấn trả lời được<br /> chữa bệnh không mất tiền và thuận tiện, gần hướng dẫn sử dụng thuốc đầy đủ, dễ hiểu,<br /> nhà. Thực tế là 100% người tham gia bảo được cấp thuốc đúng, đủ như trong đơn và<br /> <br /> <br /> TCNCYH 91 (6) - 2014 125<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com<br />  TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> điều trị khỏi bệnh ở nhóm can thiệp đều cao V. KẾT LUẬN<br /> hơn nhóm đối chứng và các sự khác biệt này<br /> đều có ý nghĩa thống kê với p < 0,05. Các kết - Với các yếu tố khác như nhau, người<br /> quả này cũng hoàn toàn phù hợp với kết quả bệnh ở các xã can thiệp có xác suất hài lòng<br /> khảo sát các chỉ số kê đơn thuốc hợp lý tại với dịch vụ khám chữa bệnh tại trạm y tế xã<br /> các trạm y tế xã can thiệp cao hơn có ý nghĩa cao gấp 2,3 lần so với những người bệnh ở<br /> thống kê với p < 0,05 so với các trạm y tế xã các xã đối chứng.<br /> đối chứng [12]. - Các yếu tố làm tăng sự hài lòng của<br /> Thái độ của nhân viên y tế tại các trạm y tế người bệnh là thời gian chờ đợi ngắn (dưới<br /> xã can thiệp có nhiều chuyển biến rất tích cực 30 phút), người khám bệnh là bác sĩ/y sĩ và<br /> so với các trạm y tế xã đối chứng. Tỷ lệ hài người bệnh được cấp thuốc đúng, đủ như<br /> trong đơn thuốc. Các nguyên nhân chính<br /> lòng với dịch vụ khám chữa bệnh ở nhóm can<br /> làm cho người bệnh chưa hài lòng là thuốc<br /> thiệp là 93,4%, cao hơn nhóm đối chứng<br /> chữa không khỏi bệnh, trạm y tế không cấp<br /> 15,3% và sự khác biệt này có ý nghĩa thống<br /> thuốc theo đơn và thái độ nhân viên y tế<br /> kê với p < 0,05. Nguyên nhân chưa hài lòng là<br /> không tôn trọng.<br /> thuốc chữa không khỏi bệnh, trạm y tế không<br /> cấp thuốc theo đơn, thái độ nhân viên y tế - Đa số người tham gia bảo hiểm y tế đều<br /> không tôn trọng và các nguyên nhân khác, muốn chọn nơi đăng ký khám chữa bệnh là<br /> trạm y tế xã (94,6% ở nhóm can thiệp và<br /> trong đó tỷ lệ các nguyên nhân này ở nhóm<br /> 89,0% ở nhóm đối chứng). Điều này cho thấy,<br /> can thiệp đều thấp hơn nhóm đối chứng và<br /> mô hình thí điểm đã có những tác động rất tốt<br /> các sự khác biệt này đều có ý nghĩa thống kê<br /> đối với cả người tham gia bảo hiểm y tế và<br /> với p < 0,05. Đa số người tham gia bảo hiểm<br /> nhân viên y tế.<br /> y tế đều muốn chọn nơi đăng ký khám chữa<br /> bệnh là trạm y tế xã (94,6% ở nhóm can thiệp Lời cám ơn<br /> và 89,0% ở nhóm đối chứng). Điều này cho Nhóm nghiên cứu xin trân trọng cảm ơn<br /> thấy, mô hình thí điểm đã có những tác động Dự án HEMA đã hỗ trợ kinh phí để triển khai<br /> rất tốt đối với người tham gia bảo hiểm y tế và mô hình thí điểm; cảm ơn Sở Y tế, Bảo hiểm<br /> nhân viên y tế. xã hội tỉnh Kon Tum, Trung tâm Y tế, Bảo<br /> hiểm xã hội 2 huyện và 6 trạm y tế xã nghiên<br /> Khi phân tích đa biến với hồi quy logistic<br /> cứu đã tạo điều kiện thuận lợi để chúng tôi<br /> để loại bỏ các yếu tố gây nhiễu, cho thấy với triển khai nghiên cứu; xin trân trọng cảm ơn<br /> các yếu tố khác như nhau, người sử dụng người dân tại 6 xã nghiên cứu đã hợp tác<br /> dịch vụ ở các trạm y tế xã can thiệp có xác tham gia vào nghiên cứu rất nhiệt tình và có<br /> suất hài lòng với dịch vụ khám chữa bệnh cao trách nhiệm. Nhóm nghiên cứu cam kết không<br /> gấp 2,3 lần so với những người sử dụng dịch xung đột lợi ích từ kết quả nghiên cứu.<br /> vụ ở các trạm y tế xã đối chứng và sự khác<br /> biệt này là có ý nghĩa thống kê (OR = 2,3; TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 95% CI: 1,1 - 4,7). Điều này chứng tỏ mô hình 1. Trần Thu Thủy (2001). Công tác quản<br /> thí điểm đã có những tác động tích cực và rõ lý chuyên môn bệnh viện, Quản lý bệnh viện,<br /> rệt so với nhóm đối chứng. Nhà xuất bản Y học, Hà Nội.<br /> <br /> <br /> 126 TCNCYH 91 (6) - 2014<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com<br />  TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> 2. Salomon L., Gasquet I., Mesbah M et theo định suất tại trạm y tế xã (ban hành kèm<br /> al (1999). Construction of a scale measuring theo Quyết định số 622/QĐ-BYT ngày<br /> inpatients' opinion on quality of care. Interna- 03/3/2011 của Bộ trưởng Bộ Y tế).<br /> tional Journal for Quality in Health Care, 11(6), 8. Bộ Y tế (2009). Thông tư hướng dẫn<br /> 507 - 516. đăng ký khám bệnh, chữa bệnh ban đầu và<br /> 3. Đặng Quốc Việt (2002). Quá tải bệnh chuyển tuyến khám bệnh, chữa bệnh bảo<br /> viện và biện pháp khắc phục. Tạp chí Y học hiểm y tế. số 10/2009/TT-BYT, ngày<br /> thực hành, 9, 2 - 4. 14/8/2009.<br /> 4. Clarke A., Allen P., Anderson S et al 9. Bộ Y tế (2008). Quyết định về việc ban<br /> (2004). Studying the Organisation and delivery hành Quy chế kê đơn thuốc trong điều trị<br /> of health services: A reader, Routledge, Lon- ngoại trú. số 04/2008/QĐ-BYT, ngày<br /> don. International Journal of Nursing studies, 01/02/2008.<br /> 43(5), 655 - 656. 10. Bộ Y tế (2011). Thông tư hướng dẫn<br /> 5. Berwick D.M (1996). Payment by Capi- sử dụng thuốc trong các cơ sở y tế có giường<br /> tation and the Quality of Care - Part Five of bệnh. số 23/2011/TT-BYT, ngày 10/6/2011.<br /> Six. The New England Journal of Medicine, 11. Quốc hội (2009). Luật khám bệnh,<br /> 335(16), 1227 - 1231. chữa bệnh, số 40/2009/QH12, ngày<br /> 6. Donabedian A (1980). Definition of 23/11/2009.<br /> Quality and Approaches to Its Assessment 12. Lê Trí Khải, Nguyễn Công Khẩn,<br /> (Explorations in Quality Assessment and Trần Văn Tiến (2014). Tác động của mô hình<br /> Monitoring. Health Administration Press, Ann thí điểm phương thức thanh toán theo định<br /> Arbor, MI, US. 1. suất trong việc kê đơn thuốc tại một số trạm y<br /> 7. Bộ Y tế (2011). Đề án Thí điểm thanh tế xã tỉnh Kon Tum. Tạp chí Y học dự phòng,<br /> toán chi phí khám chữa bệnh bảo hiểm y tế Tập XXIV, 6(155) 2014, 128 - 134.<br /> <br /> Summary<br /> IMPACTS OF PILOT MODEL OF CAPITATION PAYMENT METHOD<br /> ON PATIENT'S SATISFACTION AT SOME COMMUNE HEALTH<br /> STATIONSOF KON TUM PROVINCE<br /> We implemented a pilot model of capitation payment method at some commune health sta-<br /> tions (CHCs) of Kon Tum province and conducted this study in order to assess the impacts of this<br /> pilot model on patient's satisfaction at some commune health stations of Kon Tum province in<br /> 2012. Three communes in Dak To district, including Ngoc Tu, Dak Ro Nga and Dak Tram, were<br /> chosen as the intervention sites; three other communes belong to Kon Ray district, including Dak<br /> Tre, Dak Pne and Dak Koi, were chosen as the comparison sites. The assessment was con-<br /> ducted during 10/2011-5/2014. Participants were 636 people with covered health insurance who<br /> used health care services in 6 CHCs were studied. Control trial design was employed. Results:<br /> Patient’s satisfaction rates were 93.4% at three CHSs that implemented the pilot of capitation pay-<br /> ment method, whereas these rates at three CHSs that implemented fee-for-service payment<br /> <br /> <br /> <br /> TCNCYH 91 (6) - 2014 127<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com<br />  TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> method were 78.1%; patients in intervention communes were 2.3 times more likely to be satisfy<br /> with health care services at CHC than patients in comparison communes.<br /> <br /> Keywords: patient's satisfaction, capitation payment method, commune health station<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 128 TCNCYH 91 (6) - 2014<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com<br />