Tác động của vốn ngân hàng đến khả năng sinh lời và rủi ro tín dụng của các ngân hàng thương mại cổ phần ở Việt Nam

An Giang University Journal of Science – 2018, Vol. 19 (1), 59 – 66<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> TÁC ĐỘNG CỦA VỐN NGÂN HÀNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỜI VÀ RỦI RO TÍN DỤNG<br /> CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN Ở VIỆT NAM<br /> <br /> Nguyễn Thị Kim Anh1<br /> 1<br /> Trường Đại học An Giang<br /> <br /> Thông tin chung: ABSTRACT<br /> Ngày nhận bài: 06/11/2017<br /> Ngày nhận kết quả bình duyệt: This study used regression model with panel data through Hausman test to<br /> 06/12/2017 evaluate the affect of equity and some control variables to commercial bank’s<br /> Ngày chấp nhận đăng: 04/2018 profitability and credit risk in Viet Nam. A survey was conducted with 15<br /> Title: comercial banks in Viet Nam from 2009 to 2016. The results showed that there<br /> The impact of bank equity to was a negative relationship between equity and profitability, but a positive<br /> performance and credit risks of relationship between equity and credit risk. Also, the study showed that credit’s<br /> commercial bank in Vietnam growth, banking size, GDP and CPI affected to bank profitability and credit<br /> Keywords: risk. Finally, the study proposed some recommendations, including (i)<br /> Banking equity, profitability, increasing CSH bank’s equity in Vietnam, (ii) enhancing competition among<br /> credit risk, commercial bank banks, and (iii) supervising the law compliance of banks.<br /> Từ khóa:<br /> Vốn ngân hàng, khả năng TÓM TẮT<br /> sinh lời, rủi ro tín dụng,<br /> ngân hàng thương mại cổ Nghiên cứu này sử dụng mô hình hồi quy với dữ liệu bảng thông qua kiểm định<br /> phần Hausman để đánh giá tác động của vốn ngân hàng và một số biến kiểm soát<br /> đến lợi nhuận và rủi ro tín dụng của các ngân hàng thương mại cổ phần ở Việt<br /> Nam. Nghiên cứu tiến hành khảo sát 15 ngân hàng thương mại cổ phần ở Việt<br /> Nam với tần suất năm trong khoảng thời gian từ năm 2009 đến năm 2016. Kết<br /> quả nghiên cứu của đề tài cho thấy có mối quan hệ ngược chiều giữa vốn ngân<br /> hàng đến khả năng sinh lời và cùng chiều với rủi ro tín dụng. Bên cạnh đó,<br /> nghiên cứu còn cho thấy các yếu tố tác động đến khả năng sinh lời và rủi ro tín<br /> dụng ngân hàng bao gồm tăng trưởng tín dụng, quy mô ngân hàng, GDP và<br /> lạm phát. Nghiên cứu đưa ra đề xuất (i) nâng cao vốn chủ sở hữu của các ngân<br /> hàng thương mại cổ phần ở Việt Nam, (ii) nâng cao năng lực cạnh tranh ngân<br /> hàng và (iii) giám sát việc tuân thủ luật định của các ngân hàng.<br /> <br /> <br /> <br /> 1. GIỚI THIỆU rất nóng ở Việt Nam. NHTMCP hoạt động ngày<br /> Ngành ngân hàng Việt Nam thực sự bắt đầu phát càng sôi động, chiếm lĩnh thị phần khá lớn và<br /> triển từ năm 1990. Số lượng ngân hàng ngày càng đóng vai trò quan trọng ở thị trường tài chính tín<br /> nhiều, nhưng quy mô của đa số các ngân hàng dụng. Điều này đã tác động đến cấu trúc vốn của<br /> Việt Nam là nhỏ hơn so với các ngân hàng có quy các NHTMCP, đó cũng là một trong những chỉ<br /> mô trung bình của khu vực. Trong số các ngân tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động của các ngân<br /> hàng ở Việt Nam, những năm gần đây các ngân hàng.<br /> hàng thương mại cổ phần (NHTMCP) phát triển<br /> <br /> <br /> 59<br /> An Giang University Journal of Science – 2018, Vol. 19 (1), 59 – 66<br /> <br /> Vốn chủ sở hữu (CSH) là cấu phần vốn vô cùng (vốn CSH) càng cao thì lợi nhuận càng nhiều. Một<br /> quan trọng trong nguồn vốn hoạt động của các vài nghiên cứu cho thấy, mối quan hệ tích cực<br /> NHTMCP. Vốn CSH của các NHTMCP ở Việt cùng chiều giữa vốn ngân hàng và lợi nhuận như<br /> Nam đã tăng trưởng trong thời gian qua, chiếm tỷ nghiên cứu của Berger and Hannan (1989),<br /> lệ trung bình 8,94% (tác giả thu thập và tính toán) Wilson A. (1993), Molyneux và cs. (1995),<br /> trong tổng nguồn vốn. Do là loại hình doanh Edwards, Seanicaa, Albert J.A. and Sallem S.<br /> nghiệp đặc biệt nên nguồn vốn chủ yếu cho hoạt (2006).<br /> động của các ngân hàng là vốn huy động, tuy Tuy nhiên, một số nghiên cứu thực nghiệm cho<br /> nhiên sự gia tăng của nguồn vốn CSH thể hiện kết quả ngược lại so với lý thuyết cấu trúc – hành<br /> năng lực tài chính, khả năng thanh khoản và sự vi – hiệu quả như nghiên cứu của Altunbas<br /> mở rộng quy mô ngân hàng. Chính vì vậy, mối (2007), Goddard và cs. (2010), Nguyễn Thị Hồng<br /> quan hệ giữa tăng trưởng nguồn vốn CSH với lợi Vinh và Lê Phan Thị Diệu Thảo (2016) do đánh<br /> nhuận và an toàn hoạt động là vấn đề được quan đổi giữa lợi nhuận và rủi ro các ngân hàng càng<br /> tâm không chỉ đối với các nhà quản trị ngân hàng, tập trung vốn CSH thì rủi ro thấp, do đó lợi nhuận<br /> nhà đầu tư mà còn liên quan đến hoạt động an cũng giảm.<br /> toàn của hệ thống NHTMCP Việt Nam.<br />  Lý thuyết rủi ro đạo đức<br /> Để đo lường tác động của vốn ngân hàng đến lợi<br /> Theo Keeton và Morris (1987), khi vốn chủ sở<br /> nhuận và rủi ro tín dụng ngân hàng, một vài<br /> hữu ngân hàng thấp sẽ làm gia tăng rủi ro đạo đức<br /> nghiên cứu nước ngoài cũng như trong nước đã<br /> do tăng rủi ro của các khoản vay, dẫn đến nợ xấu<br /> được thực hiện với nhiều kết quả thực nghiệm<br /> nhiều hơn. Vì vậy, theo lý thuyết này thì mối quan<br /> khác nhau. Nghiên cứu này được thực hiện trong<br /> hệ giữa vốn ngân hàng và rủi ro tín dụng là ngược<br /> điều kiện thách thức về gia tăng thị phần, lợi<br /> chiều. Những nghiên cứu thực nghiệm cho kết<br /> nhuận, rủi ro tín dụng và nguồn vốn CSH của các<br /> quả phù hợp với lý thuyết này có thể kể đến kết<br /> NHTMCP hiện nay. Phần còn lại của bài viết<br /> quả nghiên cứu của Sufian và Muhamed (2011),<br /> được cấu trúc như sau: Mục 2 giới thiệu cơ sở lý<br /> Berger và cs. (2013); Waemustafa và cs. (2015)<br /> thuyết và phương pháp nghiên cứu; Mục 3 trình<br /> nghiên cứu các ngân hàng ở Malaysia từ năm<br /> bày kết quả nghiên cứu và thảo luận; và cuối<br /> 2000 đến 2010 với kết quả cho thấy vốn ngân<br /> cùng, kết luận và khuyến nghị của bài viết được<br /> hàng tác động có ý nghĩa đến rủi ro tín dụng.<br /> trình bày ở Mục 4.<br />  Lý thuyết về quản lý (Regulatory Hypothesis)<br /> 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ PHƯƠNG<br /> PHÁP NGHIÊN CỨU Lý thuyết về quản lý đưa ra giả thuyết ngược lại<br /> 2.1 Cơ sở lý thuyết và nghiên cứu thực so với lý thuyết rủi ro đạo đức. Theo lý thuyết<br /> nghiệm này, nhà quản lý thường yêu cầu các ngân hàng<br />  Lý thuyết cấu trúc – hành vi – hiệu quả tăng vốn CSH tương ứng với mức độ rủi ro tín<br /> (Structure – Conduct – Performance dụng, do đó mối quan hệ giữa vốn ngân hàng và<br /> hypothesis) rủi ro tín dụng được xác định là cùng chiều, tức là<br /> rủi ro gia tăng thì vốn ngân hàng cũng tăng theo.<br /> Lý thuyết này cho rằng, mức độ tập trung của<br /> Kết quả thực nghiệm ủng hộ lý thuyết này như<br /> ngân hàng có mối liên hệ trực tiếp với năng lực<br /> nghiên cứu của Pettway (1976).<br /> cạnh tranh của họ, khuyến khích họ liên kết với<br /> nhau. Do đó, tồn tại mối quan hệ cùng chiều giữa 2.2 Phương pháp nghiên cứu<br /> mức độ tập trung ngân hàng và khả năng sinh lợi, 2.2.1 Số liệu sử dụng<br /> bất kể thị phần của ngân hàng. Điều đó đồng<br /> Nghiên cứu sử dụng dữ liệu được thu thập từ báo<br /> nghĩa với việc ngân hàng có mức độ tập trung<br /> cáo tài chính, báo cáo thường niên với biến độc<br /> <br /> 60<br /> An Giang University Journal of Science – 2018, Vol. 19 (1), 59 – 66<br /> <br /> lập là vốn CSH ngân hàng và một số biến kiểm 2.2.2 Mô hình nghiên cứu<br /> soát, biến phụ thuộc là tỷ suất lợi nhuận và rủi ro Dựa trên nghiên cứu của Edwards, Seanicaa,<br /> tín dụng của 15 NHTMCP ở Việt Nam với tần Albert J.A. and Sallem S. (2006), Waemustafa và<br /> suất năm trong giai đoạn từ năm 2009 đến năm Sukri (2015), Nguyễn Thị Hồng Vinh và Lê Phan<br /> 2016, sau khi đã loại ra một số NHTMCP không Thị Diệu Thảo (2016) tác giả đưa ra mô hình<br /> thu thập được đầy đủ dữ liệu trong khoảng thời nghiên cứu như sau:<br /> gian trên.<br /> ROEit = α+ EQUITYit + SIZEit + TTTDit + DN/VHDit + GDPit + CPIit + ε it<br /> <br /> NOXAUit = + EQUITYit + SIZEit + TTTDit + DN/VHDit + ROE + GDPit + CPIit<br /> + ε it<br /> Trong đó, ROEit (biến phụ thuộc) là lợi nhuận của Do dữ liệu được sử dụng trong nghiên cứu này là<br /> ngân hàng i ở năm t; NOXAUit (biến phụ thuộc) dữ liệu bảng nên nghiên cứu sử dụng mô hình<br /> là tỷ lệ nợ xấu của ngân hàng i ở năm t; các biến hiệu ứng cố định (FEM) và hiệu ứng ngẫu nhiên<br /> còn lại là biến độc lập của ngân hàng i ở năm t với (REM), sau đó dùng kiểm định Hausman để kiểm<br /> EQUITY (vốn CSH), SIZE (quy mô), TTTD (tăng tra mô hình phù hợp nhất. Chi tiết về biến độc lập<br /> trưởng tín dụng), DN/VHD (dư nợ trên vốn huy và kỳ vọng về mối quan hệ giữa chúng với biến<br /> động), GDP (tổng sản phẩm quốc nội) và CPI (chỉ phụ thuộc được trình bày chi tiết như sau:<br /> số giá tiêu dùng).<br /> Bảng 1. Giải thích các biến trong mô hình<br /> <br /> STT Tên biến Đo lường biến Kỳ vọng<br /> ROE NOXAU<br /> 1 EQUITY VCSH/TTS + -<br /> 2 SIZE LOG(TTS) + +<br /> 3 TTTD (DNt – DNt-1)/DNt-1 + +<br /> 4 DN/VHD DN/VHD + -<br /> 5 GDP GDPt + -<br /> 6 CPI CPIt - +<br /> <br /> <br /> Tiếp nối các nghiên cứu trước, nghiên cứu của tác hàng có tỷ lệ vốn CSH càng thấp thì rủi ro khoản<br /> giả kế thừa và lựa chọn các biến giải thích đã vay càng gia tăng do nguy cơ nợ xấu gia tăng.<br /> được kiểm chứng cho phù hợp với đặc điểm của Giả thuyết 1: Tỷ lệ vốn CSH có mối quan hệ cùng<br /> các NHTMCP và điều kiện thị trường ở Việt chiều với khả năng sinh lời và ngược chiều với rủi<br /> Nam. Các giả thuyết được đặt ra như sau: ro tín dụng.<br /> Về tỷ lệ vốn CSH với lợi nhuận và rủi ro tín dụng, Về quy mô ngân hàng với lợi nhuận và rủi ro tín<br /> dựa trên lý thuyết cấu trúc hành vi hiệu quả, các dụng, các ngân hàng có quy mô càng lớn thì khả<br /> ngân hàng có tỷ lệ vốn CSH càng thấp thì mức độ năng mở rộng thị phần, cho vay khách hàng nhiều<br /> liên kết càng ít do đó lợi nhuận càng giảm. Ngoài hơn, do đó lợi nhuận càng cao. Tuy nhiên, các<br /> ra, theo lý thuyết về rủi ro đạo đức thì các ngân ngân hàng có quy mô lớn cũng có thể sẽ mở rộng<br /> <br /> <br /> 61<br /> An Giang University Journal of Science – 2018, Vol. 19 (1), 59 – 66<br /> <br /> đòn bẩy tài chính và đối tượng cho vay có chất ngân hàng thường gia tăng vì điều kiện phát triển<br /> lượng kém nên dẫn đến nguy cơ về rủi ro tín và kinh doanh thuận lợi nên khách hàng cũng dễ<br /> dụng. Mối quan hệ này được tìm thấy trong các tìm kiếm lợi nhuận, do đó khả năng trả nợ đúng<br /> nghiên cứu của Casu và Girardone (2006), Short hạn cao. Tuy nhiên, kinh tế tăng trưởng cũng dẫn<br /> (1979), Salas và Saurina (2002). đến rủi ro tín dụng do các ngân hàng mở rộng<br /> Giả thuyết 2: Quy mô ngân hàng có mối quan hệ tăng trưởng tín dụng bằng cách nới lỏng điều kiện<br /> cùng chiều với khả năng sinh lời và ngược chiều cho vay. Do đó, khi kinh tế suy thoái là lúc khách<br /> với rủi ro tín dụng. hàng gặp khó khăn, dẫn đến nợ xấu ngân hàng gia<br /> tăng. Lập luận này phù hợp với kết quả nghiên<br /> Về tăng trưởng tín dụng với lợi nhuận và rủi ro tín<br /> cứu của nhiều tác giả như Salas và Saurina<br /> dụng, trong số các đặc điểm ngân hàng, tăng<br /> (2002), Dash và Kabra (2010), Gunsel (2008),<br /> trưởng tín dụng cũng là yếu tố có ảnh hưởng đến<br /> Thiagarajan và cs. (2011), Zribi và Boujelbene<br /> lợi nhuận và rủi ro tín dụng. Tăng trưởng tín dụng<br /> (2011).<br /> làm gia tăng lợi nhuận, nhưng đi kèm với điều đó<br /> là việc nới lỏng điều kiện cho vay, đối tượng Giả thuyết 5: GDP có tác động cùng chiều với<br /> khách hàng nhiều hơn nên gia tăng rủi ro về chất khả năng sinh lời và ngược chiều với rủi ro tín<br /> lượng khoản vay. Kết quả nghiên cứu của Keeton dụng.<br /> (1999), Salas và Saurina (2002), Dash và Kabra Về CPI với lợi nhuận và rủi ro tín dụng, lạm phát<br /> (2010) phù hợp với lập luận trên. tăng cao là một trong những yếu tố ảnh hưởng đến<br /> Giả thuyết 3: Tăng trưởng tín dụng có mối quan hoạt động tiêu dùng và kinh doanh của khách<br /> hệ cùng chiều với khả năng sinh lời và rủi ro tín hàng, vì vậy nó làm ảnh hưởng đến lợi nhuận của<br /> dụng. ngân hàng. Điều này cũng dễ dẫn đến rủi ro tín<br /> dụng cho ngân hàng. Các nghiên cứu của Zribi và<br /> Về dư nợ trên vốn huy động với lợi nhuận và rủi<br /> Boujelbene (2011), Vogiazas và Nikolaidou<br /> ro tín dụng, chỉ tiêu này phản ánh hiệu quả sử<br /> (2011) cũng tìm thấy kết quả tương tự.<br /> dụng vốn huy động của ngân hàng.<br /> Chỉ tiêu này lớn thể hiện khả năng tranh thủ vốn Giả thuyết 6: CPI có tác động ngược chiều với<br /> huy động, nếu lớn hơn 1 thì ngân hàng chưa thực khả năng sinh lời và cùng chiều với rủi ro tín<br /> hiện tốt việc huy động vốn, vốn huy động tham dụng.<br /> gia vào cho vay ít. Do đó, chỉ tiêu này càng lớn sẽ 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO<br /> làm gia tăng lợi nhuận nhưng đi kèm với nó là LUẬN<br /> nguy cơ rủi ro gia tăng. Mối quan hệ này được tìm 3.1 Thống kê mô tả các biến trong mô hình<br /> thấy trong các nghiên cứu của Casu và Girardone<br /> Trên cơ sở số liệu thu thập được từ báo cáo tài<br /> (2006), Short (1979).<br /> chính, báo cáo thường niên của các NHTMCP từ<br /> Giả thuyết 4: Dư nợ trên vốn huy động có mối năm 2009 đến năm 2016, kết quả thống kê mô tả<br /> quan hệ cùng chiều với khả năng sinh lời và về tỷ số lợi nhuận và nợ xấu, các chỉ tiêu đại diện<br /> ngược chiều với rủi ro tín dụng. cho đặc điểm NHTMCP và yếu tố vĩ mô được<br /> Về GDP với lợi nhuận và rủi ro tín dụng, trong trình bày ở Bảng 2.<br /> giai đoạn nền kinh tế tăng trưởng, lợi nhuận các<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 62<br /> An Giang University Journal of Science – 2018, Vol. 19 (1), 59 – 66<br /> <br /> Bảng 2. Thống kê mô tả các biến trong mô hình của 15 NHTMCP ở Việt Nam từ 2009 – 2016<br /> <br /> Đơn vị Số quan Trung Nhỏ Độ lệch<br /> Chỉ tiêu Lớn nhất<br /> tính sát bình nhất chuẩn<br /> Vốn CSH % 120 8,94 4,26 25,54 3,52<br /> Quy mô công ty Tỷ đồng 120 196.501 7.478 1.006.404 207.770<br /> Tăng trưởng tín dụng % 120 30,85 - 68,65 192,89 34,34<br /> Dư nợ trên vốn huy động % 120 70,91 26,50 155,85 19,24<br /> GDP % 120 5,91 5,03 6,78 0,59<br /> CPI % 120 6,86 0,63 18,58 5,12<br /> ROE % 120 10,36 0,07 26,82 6,07<br /> NOXAU % 120 2,13 0,28 8,8 12,61<br /> (Nguồn: Tổng hợp từ báo cáo tài chính và báo cáo thường niên của 15 NHTMCP ở Việt Nam từ năm 2009 đến năm 2016)<br /> 3.2 Tác động của vốn ngân hàng đến khả (REM) để ước lượng mức độ ảnh hưởng của vốn<br /> năng sinh lời và rủi ro tín dụng của các ngân hàng và các biến kiểm soát đến khả năng<br /> ngân hàng thương mại cổ phần ở Việt sinh lời và rủi ro tín dụng của các NHTMCP ở<br /> Nam Việt Nam. Sau đó, để xác định xem mô hình nào<br /> Trước khi thực hiện phân tích hồi quy, nghiên cứu là phù hợp hơn, tác giả tiếp tục sử dụng kiểm định<br /> đã tiến hành trước tiên sử dụng cả hai mô hình Hausman. Kết quả ước lượng từ các mô hình<br /> hiệu ứng cố định (FEM) và hiệu ứng ngẫu nhiên được trình bày ở Bảng 3.<br /> <br /> Bảng 3. Kết quả phân tích hồi quy theo FEM và REM<br /> <br /> ROE NỢ XẤU<br /> Biến số<br /> FEM REM FEM REM<br /> Hằng số 0,23 -0,18 -0,08 0,06<br /> (0,96) (-1,21) (-1,28) (1,56)<br /> -0,43 -0,36 0,09 0,03<br /> Vốn CSH ** ** ***<br /> (-2,34) (-2,08) (1,83) (0,65)<br /> -0,03 0,02 0,02 0,001<br /> Quy mô **<br /> (-0,99) (1,42) (2,36) (0,22)<br /> Tăng trưởng tín dụng 0,04 0,05 -0,004 -0,01<br /> * *<br /> (3,08) (4,04) (-0,97) (-1,74)***<br /> Dư nợ trên vốn huy động 0,09 0,08 -0,01 -0,01<br /> * *<br /> (2,96) (2,94) (-1,06) (-1,33)<br /> 0,52 0,36 -0,63 -0,59<br /> GDP *<br /> (0,78) (0,52) (-3,56) (-3,24)*<br /> 0,45 0,50 -0,01 -0,03<br /> CPI * *<br /> (5,50) (6,25) (-0,69) (-1,42)<br /> <br /> 63<br /> An Giang University Journal of Science – 2018, Vol. 19 (1), 59 – 66<br /> <br /> ROE NỢ XẤU<br /> Biến số<br /> FEM REM FEM REM<br /> Số quan sát 120 120 120 120<br /> R2 (%) 37,64 35,16 19,09 14,85<br /> Giá trị thống kê F 9,96* 65,78* 3,89* 15,68**<br /> Kiểm định Hausman: Chi2(6) = 20,30* Chi2(6) = 22,23*<br /> Ghi chú: *,**,***: Có ý nghĩa thống kê tương ứng ở mức 1%, 5% và 10%.<br /> Giá trị thống kê t: trình bày trong dấu ngoặc đơn<br /> Dự trên kết quả kiểm định Hausman có ý nghĩa định Breusch-Pagan cho thấy, hiện tượng phương<br /> thống kế ở mức 1%, điều đó cho thấy mô hình hồi sai sai số thay đổi tồn tại trong mô hình. Để khắc<br /> quy hiệu ứng cố định (FEM) phù hợp hơn để giải phục hiện tượng này, phương pháp ước lượng các<br /> thích. Vì vậy, tác giả sẽ sử dụng mô hình FEM để sai số chuẩn mạnh (Robust standard errors) đã<br /> xác định các yếu tố tác động đến khả năng sinh lời được sử dụng. Kết quả phân tích hồi quy xác định<br /> và rủi ro tín dụng. Ngoài ra, vấn đề phương sai sai các biến có ý nghĩa ở mức 1%, 5% và 10% được<br /> số thay đổi (heteroskedasticity) cũng được kiểm trình bày như sau:<br /> tra bằng kiểm định Breusch-Pagan. Kết quả kiểm<br /> ROEit = 0,23 - 0,43 EQUITYit + 0,04 TTTDit + 0,45 CPIit + ε it<br /> NOXAUit = -0,08 + 0,09 EQUITYit + 0,02 SIZEit - 0,63 GDPit + ε it<br /> <br /> Vốn CSH (EQUITY) nhuận của NHTMCP. Thay vào đó, tiết giảm chi<br /> Khác với kỳ vọng, kết quả nghiên cứu cho thấy, phí hoạt động, chất lượng phục vụ, uy tín... mới<br /> vốn CSH ngân hàng có mối quan hệ ngược chiều là những yếu tố bên trong làm gia tăng lợi nhuận<br /> với khả năng sinh lời và cùng chiều với rủi ro tín và nâng cao năng lực cạnh tranh giữa các ngân<br /> dụng ở mức ý nghĩa 10%. Kết quả này phù hợp hàng.<br /> với một số nghiên cứu thực nghiệm trước đó và lý Tăng trưởng tín dụng (TTTD)<br /> thuyết về quản lý. Trong điều kiện ở Việt Nam, có Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra kết luận phù hợp về<br /> thể nhận thấy, các ngân hàng có vốn CSH càng tác động cùng chiều của tăng trưởng tín dụng lên<br /> nhiều thì lợi nhuận cũng thấp, vì sự đánh đổi giữa khả năng sinh lời của ngân hàng. Khi tăng trưởng<br /> rủi ro và lợi nhuận. Đồng thời, vốn CSH được tín dụng tăng 1% sẽ làm ROE tăng 0,04%. Tuy<br /> khuyến khích tăng tương xứng với rủi ro tín dụng nhiên, khác với một số nghiên cứu thực nghiệm<br /> được đo lường bằng tỷ lệ nợ xấu. trước đó thì kết quả nghiên cứu lại không tìm thấy<br /> Quy mô (SIZE) mối quan hệ giữa tăng trưởng tín dụng và rủi ro<br /> Đúng như kỳ vọng, các ngân hàng có quy mô tín dụng. Điều đó cho thấy, chất lượng tín dụng là<br /> càng lớn thì nguy cơ gia tăng nợ xấu càng cao do yếu tố mà các NHTMCP đặc biệt quan tâm, bằng<br /> mở rộng khoản vay dẫn đến nới lỏng điều kiện tín chứng là tỷ lệ nợ xấu luôn được đảm bảo theo quy<br /> dụng và cho vay đa dạng đối tượng khách hàng. định của Ngân hàng Nhà nước, mặc dù trong điều<br /> Một cách cụ thể, quy mô tăng 1% thì rủi ro tín kiện hiện nay các ngân hàng phải cạnh tranh quyết<br /> dụng tăng 0,02%. Đồng thời, mối quan hệ giữa liệt về tăng trưởng tín dụng.<br /> quy mô và khả năng sinh lợi là ngược chiều<br /> nhưng không có ý nghĩa thống kê. Điều này được<br /> lý giải là thị phần không là yếu tố quyết định lợi<br /> <br /> 64<br /> An Giang University Journal of Science – 2018, Vol. 19 (1), 59 – 66<br /> <br /> Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) nghiên cứu thông qua kiểm định Haussman và<br /> Kết quả phân tích hồi quy được trình bày ở trên phân tích hồi quy đa biến cho thấy có sự tác động<br /> cho thấy, GDP có mối quan hệ ngược chiều với ngược chiều của vốn CSH đến khả năng sinh lời<br /> rủi ro tín dụng. Một cách định lượng, GDP tăng và cùng chiều với rủi ro tín dụng. Ngoài ra, khả<br /> 1% làm giảm tỷ lệ nợ xấu 0,63%. Kết quả này phù năng sinh lời ngân hàng còn bị tác động bởi tăng<br /> hợp với lập luận và nhiều nghiên cứu thực nghiệm trưởng tín dụng, CPI với mối quan hệ cùng chiều<br /> ở trên. Cũng dễ dàng thấy rằng, GDP tăng sẽ làm và rủi ro tín dụng ngân hàng bị ảnh hưởng bởi quy<br /> giảm rủi ro tín dụng. Tuy nhiên, khi kinh tế suy mô ngân hàng với tương quan thuận và tỷ lệ<br /> giảm sẽ tác động đến môi trường kinh doanh, sự nghịch với GDP.<br /> chậm trễ trong việc hoàn trả các khoản nợ và do 4.2 Khuyến nghị<br /> đó gia tăng nợ xấu cho ngân hàng. Ở một chiều Từ các kết quả nghiên cứu trên, tác giả đề xuất<br /> hướng khác, kỳ vọng về mối quan hệ cùng chiều một số khuyến nghị cho các NHTMCP và các cơ<br /> giữa GDP và khả năng sinh lời ngân hàng lại quan quản lý thị trường Việt Nam như sau:<br /> không được tìm thấy. Kết quả này hàm ý rằng,<br /> Thứ nhất, tăng cường vốn CSH của các NHTMCP<br /> ngân hàng vẫn có thể tìm kiếm lợi nhuận ở những<br /> ở Việt Nam. Mặc dù tỷ lệ vốn CSH của các ngân<br /> thời điểm nền kinh tế ít tăng trưởng.<br /> hàng đã không ngừng lớn mạnh theo thời gian,<br /> Lạm phát (CPI) nhưng tỷ lệ vẫn còn thấp ở một số ngân hàng và<br /> Khác với kỳ vọng cũng như một số nghiên cứu thấp hơn so với các ngân hàng trong khu vực.<br /> thực nghiệm trước đó, kết quả chỉ ra lạm phát có Việc gia tăng này có ảnh hưởng đến khả năng sinh<br /> mối quan hệ cùng chiều với lợi nhuận. Điều đó lời nhưng lại đảm bảo cho an toàn hoạt động cho<br /> cho thấy, lạm phát tăng làm gia tăng chi phí các ngân hàng. Vì vậy, việc cân nhắc giữa lợi<br /> nhưng doanh thu cũng phải tăng tương ứng nhuận và rủi ro khi tăng vốn CSH là vấn đề cần<br /> (chênh lệch lãi suất huy động và lãi suất cho vay), phải được các nhà quản trị ngân hàng quan tâm và<br /> hơn nữa lợi tức chia cho cổ đông phải chạy theo thực hiện nhiều hơn.<br /> lạm phát. Kết quả này đưa đến một phát hiện thú Thứ hai, nâng cao năng lực cạnh tranh của các<br /> vị do ngân hàng là một loại hình doanh nghiệp NHTMCP trong điều kiện ngày càng nhiều ngân<br /> đặc biệt. Mối quan hệ giữa lạm phát và rủi ro tín hàng được thành lập và xu hướng toàn cầu hóa.<br /> dụng không được tìm thấy trong nghiên cứu này. Theo đó, để gia tăng lợi nhuận và năng lực ngân<br /> Ngoài ra, biến dư nợ trên vốn huy động có tác hàng, quy mô ngân hàng được xếp sau các yếu tố<br /> động cùng chiều với khả năng sinh lời và rủi ro chất lượng phục vụ, uy tín, tính thanh khoản, lành<br /> tín dụng. Tuy nhiên, mối quan hệ này không có ý mạnh tài chính… Điều đó cũng nói lên rằng các<br /> nghĩa thống kê. Bên cạnh đó, giá trị thống kê F ngân hàng có quy mô vừa và nhỏ hoàn toàn có cơ<br /> của hai mô hình lần lượt là 9,78 và 5,70 cho thấy, hội đứng vững trên thị trường so với các ngân<br /> mô hình mà tác giả sử dụng có ý nghĩa thống kê ở hàng có quy mô lớn hơn.<br /> mức 1%. Thứ ba, Ngân hàng Nhà nước giám sát hoạt động<br /> 4. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ của các NHTMCP, đặc biệt ở những thời điểm<br /> 4.1 Kết luận tăng trưởng của nền kinh tế trong việc tuân thủ<br /> Vốn CSH là thành phần vốn quan trọng đảm bảo chặt chẽ các quy định về phân loại nợ, trích lập dự<br /> cho hoạt động của các ngân hàng nói chung và phòng, điều kiện và đối tượng cho vay, tỷ lệ an<br /> NHTMCP nói riêng. Nghiên cứu này phân tích tác toàn vốn, tỷ lệ nợ xấu… nhằm đảm bảo tăng<br /> động của vốn CSH ngân hàng cùng một số yếu tố trưởng tín dụng và đảm bảo an toàn hoạt động cho<br /> kiểm soát khác đến khả năng sinh lời và rủi ro tín các ngân hàng nói riêng và cả hệ thống ngân hàng<br /> dụng của các NHTMCP ở Việt Nam. Kết quả nói chung.<br /> <br /> 65<br /> An Giang University Journal of Science – 2018, Vol. 19 (1), 59 – 66<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO Molyneux, Phil, & William Forbes. (1995).<br /> Edwards, Seanicaa, Albert J. Allen, & Saleem Market structure and performance in European<br /> Shaik. (2006). Market Structure Conduct banking. Applied Economics, 27.2: 155 - 159.<br /> Performance (SCP) Hypothesis Revisited Nguyễn Thị Hồng Vinh & Lê Phan Thị Diệu<br /> using Stochastic Frontier Efficiency Analysis’. Thảo. (2016). Tác động của vốn ngân hàng<br /> Paper presented American Agricultural đến khả năng sinh lời và rủi ro tín dụng:<br /> Economics Association Annual Meeting, Long Trường hợp các ngân hàng thương mại Việt<br /> Beach, California, July, 23 - 26. Nam. Tạp chí Phát triển Kinh tế, 27(3), 25 –<br /> Keeton, William R., & Charles S. Morris. (1987). 44.<br /> Why do banks' loan losses differ?. Economic Nguyễn Thị Tuyết Nga. (2016). Tác động của vốn<br /> Review-Federal Reserve Bank of Kansas City, chủ sở hữu đến rủi ro tín dụng tại các ngân<br /> 72, 5: 3. hàng thương mại Việt Nam. Tạp chí Tài chính,<br /> Lê Tuấn Phong & Trương Đông Lộc. (2016). Mối kỳ I, 12/2016.<br /> quan hệ giữa nợ xấu và tăng trưởng tín dụng: Waemustafa, Waeibrorheem, & Suriani Sukri.<br /> Trường hợp các chi nhánh ngân hàng thương (2015). Bank specific and macroeconomics<br /> mại ở tỉnh Trà Vinh. Tạp chí Ngân hàng, 19, dynamic determinants of credit risk in Islamic<br /> 31 – 35. banks and conventional banks. International<br /> Journal of Economics and Financial Issues,<br /> 5.2.<br /> PHỤ LỤC<br /> Phụ lục – Một số NHTMCP ở Việt Nam<br /> STT VIẾT TẮT TÊN ĐẦY ĐỦ<br /> 1 ABB Ngân hàng TMCP An Bình<br /> 2 ACB Ngân hàng TMCP Á Châu<br /> 3 BID Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam<br /> 4 CTG Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam<br /> 5 EIB Ngân hàng TMCP Xuất Nhập khẩu Việt Nam<br /> 6 KLB Ngân hàng TMCP Kiên Long<br /> 7 LPB Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt<br /> 8 MBB Ngân hàng TMCP Quân đội<br /> 9 MSB Ngân hàng TMCP Hàng hải Việt Nam<br /> 10 NCB Ngân hàng TMCP Quốc dân<br /> 11 SHB Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội<br /> 12 STB Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương tín<br /> 13 VCB Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam<br /> 14 VIB Ngân hàng TMCP Quốc tế<br /> 15 VPB Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh vượng<br /> <br /> <br /> 66<br />