KINH TEÁ NOÂNG NGHIEÄP.
Caâu 1: Ñaëc ñieåm vaø vai troø cuûa ruoäng ñaát trong saûn xuaát noâng nghieäp ?
1. Ñaëc ñieåm:
+ Ruoäng ñaát laø moät tö lieäu saûn xuaát ñaëc bieät, bôûi noù vöøa coù tính chaát cuûa tö lieäu lao
ñoäng. Ruoäng ñaát laø ñoái töôïng lao ñoäng vì con ngöôøi taùc ñoäng vaøo ruoäng ñaát ñeå laøm noù
toát hôn. Neáu nhìn döôùi goùc ñoä con ngöôøi thoâng qua ruoäng ñaát ñeå truyeàn daãn taùc ñoäng
cuûa mình vaøo caùc ñoái töôïng sinh vaät nhaèm taïo ra noâng saûn, thì ruoäng ñaát laø tö lieäu lao
ñoäng. Ruoäng ñaát mang caû tính chaát cuûa ñoái töôïng lao ñoäng vaø tö lieäu lao ñoäng neân laø
moät loaïi tö lieäu saûn xuaát ñaëc bieät cuûa noâng nghieäp.
+ Ruoäng ñaát ñöôïc coi laø moät loaïi taøi saûn coá ñònh. Loaïi taøi saûn coá ñònh naøy coù söï khaùc
bieät vôùi loaïi taøi saûn coá ñònh thoâng thöôøng khaùc ôû choã:
_ Ruoäng ñaát khoâng chòu aûnh höôûng cuûa qui luaät hao moøn voâ hình, hôn nöõa giaù trò
cuûa noù laïi coù xu höôùng taêng leân.
_ Nhìn chung caùc taøi saûn coá ñònh thoâng thöôøng khi ñaõ qua söû duïng, duø coù ñöôïc söõa
chöõa hay hieän ñaïi hoùa thì söùc saûn xuaát cuõng keùm daàn ñi. Tuy nhieân, neáu ñöôïc söû duïng
hôïp lyù, thì söùc saûn xuaát ngaøy caøng taêng. Söùc saûn xuaát cuûa ruoäng ñaát ñöôïc bieåu hieän ôû
ñoä maøu môõ cuûa ñaát.
+ Ruoäng ñaát coù vò trí coá ñònh treân beà maët traùi ñaát, gaén boù chaët cheõ vôùi nguoàn nöôùc, khí
haäu vaø heä ñoäng thöïc vaät ñaëc tröng. Ñaëc ñieåm naøy cuøng vôùi taøi chính khoâng ñoàng ñeàu
veà ñoä maøu môõ cuûa ñaát laø moät trong nhöõng yeáu toá qui ñònh tính khu vöïc cuûa saûn xuaát
noâng nghieäp.
2. Vai troø:
+ Vai troø cuûa ñaát ñai trong noâng nghieäp ñaëc bieät quan troïng vì ñeå taïo ra moät ñôn vò
giaù trò trong noâng nghieäp thöôøng phaûi söû duïng dieän tích ñaát lôùn hôn caùc ngaønh saûn
xuaát khaùc.
+ Ruoäng ñaát khoâng chæ ñoùng vai troø laø ñòa baøn toå chöùc saûn xuaát maø coøn laø nguoàn cung
caáp chaát dinh döôõng chuû yeáu cho caây troàng.
Caâu 2: Caùc chæ tieâu cô baûn ñaùnh giaù ruoäng ñaát:
+ Ñaùnh giaù veà qui moâ ñaát noâng nghieäp: ngöôøi ta thöôøng söû duïng 3 chæ tieâu:
_ Toång dieän tích ñaát noâng nghieäp.
_ Dieän tích ñaát noâng nghieäp bình quaân lao ñoäng.
_ Dieän tích ñaát noâng nghieäp bình quaân nhaân khaåu.
+ Ñaùnh giaù veà maët boá trí söû duïng: ngöôøi ta thöôøng duøng caùc chæ tieâu veà cô caáu dieän
tích ( coù theå tính cho dieän tích canh taùc hoaëc dieän tích gieo troàng). Chæ tieâu naøy ñöôïc
tính baèng phaàn traêm ñaát noâng nghieäp duøng cho caùc muïc ñích treân toång dieän tích noâng
nghieäp.
+ Ñaùnh giaù vieäc taän duïng ñaát noâng nghieäp trong ngaønh troàng troït, ngöôøi ta duøng chæ
tieâu heä soá söû duïng ruoäng ñaát. Heä soá söû duïng ruoäng ñaát ñöôïc tính baèng tyû soá dieän tích
gieo troàng trong moät naêm vaø dieän tích canh taùc. Dieän tích canh taùc cuûa moät thöûa ruoäng
chính laø dieän tích töï nhieân cuûa thöûa ruoäng ñoù.
+ Ñaùnh giaù hieäu quaû söû duïng ñaát:
_ Naêng suaát caây troàng: tính baèng toång khoái löôïng saûn phaåm saûn xuaát ra treân moät ñôn
vò dieän tích trong moät vuï.
_ Naêng suaát ruoäng ñaát: chæ tieâu naøy ñöôïc tính döôùi hai hình thöùc:
• Hình thöùc hieän vaät: tính baèng toång khoái löôïng noâng saûn (cuøng loaïi) treân moät
ñôn vò dieän tích canh taùc trong moät naêm, duøng ñeå so saùnh vieäc söû duïng ñaát theo
töøng loaïi caây troàng, vaät nuoâi.
• Hình thöùc giaù trò: ñöôïc tính baèng toång giaù trò saûn löôïng hay toång thu nhaäp treân
moät ñôn vò dieän tích canh taùc trong moät naêm. Ñaây laø chæ tieâu toång hôïp veà söùc
saûn xuaát cuûa ñaát.
_ Lôïi nhuaän vaø tyû suaát lôïi nhuaän treân moät ñôn vò dieän tích gieo troàng:
• Lôïi nhuaän: tính baèng toång giaù trò saûn löôïng treân moät ñôn vò dieän tích tröø toång
chi phí treân dieän tích ñoù.
• Tyû suaát lôïi nhuaän: tính baèng phaàn traêm cuûa lôïi nhuaän so vôùi chi phí hoaëc so vôùi
doanh thu.
+ Ñaùnh giaù ruoäng ñaát veà kinh teá: Hieän nay phoå bieán coù hai phöông phaùp ñaùnh giaù nhö
sau:
_ Caùch ñaùnh giaù cuûa toå chöùc FAO: döïa vaøo thang ñieåm 100 ñeå chia ruoäng ñaát thaønh 5
haïng (töø ñaát ñai raát toát ñeán raát xaáu).
_ Caùch ñaùnh giaù kinh teá ruoäng ñaát cuûa Vieät Nam: caên cöù vaøo 5 yeáu toá ñeå ñaùnh giaù, ñoù
laø: chaát ñaát, vò trí, ñòa hình, khí haäu – thôøi tieát vaø ñieàu kieän töôùi tieâu. Ngoaøi ra coøn caên
cöù vaøo naêng suaát caây troàng trong voøng 5 naêm gaàn nhaát. Ñaát troàng caây haøng naêm vaø
nuoâi troàng thuûy saûn thì ñöôïc phaân thaønh 6 haïng, ñaát troàng caây laâu naêm thì ñöôïc phaân
thaønh 5 haïng (haïng 1 laø cao nhaát).
Caâu 3: Khaùi nieäm, ñaëc ñieåm vaø caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán chuyeân moân hoùa saûn
xuaát trong noâng nghieäp?
1. Khaùi nieäm vaø ñaëc ñieåm:
a) Khaùi nieäm:
Chuyeân moân hoùa saûn xuaát noâng nghieäp laø söï taäp trung caùc ñieàu kieän saûn xuaát cuûa
noâng nghieäp ñeå saûn xuaát ra moät hoaëc vaøi loaïi haøng hoùa chuû yeáu thích nghi nhaát vôùi
caùc ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá cuûa moät ñòa baøn laõnh thoå noâng nghieäp nhaát ñònh.
b) Ñaëc ñieåm:
Chuyeân moân hoùa saûn xuaát noâng nghieäp khoâng chæ nhaèm phaùt trieån moät ngaønh gaén vôùi
vieäc saûn xuaát ra saûn phaåm phuø hôïp vôùi caùc ñieàu kieän söû duïng taøi nguyeân trong noâng
nghieäp. Chuyeân moân hoùa saûn xuaát noâng nghieäp coøn phaûi gaén vôùi vieäc phaùt trieån ña
daïng toång hôïp nhieàu ngaønh khaùc, taïo ra nhöõng saûn phaåm khaùc nhau cho vuøng, doanh
nghieäp noâng nghieäp.
2. Nhöõng nhaân toá aûnh höôûng:
a) Caùc nhaân toá töï nhieân:
Caùc ñieàu kieän töï nhieân cuûa saûn xuaát noâng nghieäp laø toång hôïp caùc yeáu toá cuûa heä sinh
thaùi noâng nghieäp, bao goàm:
_ Thôøi tieát, khí haäu: böùc xaï maët trôøi, ñoä aåm, löôïng möa.
_ Ñaát ñai: ñòa hình, nguoàn nöôùc, noâng hoùa thoå nhöôõng.
_ Caây troàng, vaät nuoâi, thaûm ñoäng thöïc vaät.
b) Caùc nhaân toá kinh teá – xaõ hoäi:
Caùc nhaân toá chuû yeáu cuûa nhoùm taùc ñoäng naøy laø:
_ Söï phaùt trieån vaø phaân boá cuûa caùc ngaønh coâng nghieäp, caùc thaønh phoá, thò traán, khu
daân cö, khu coâng nghieäp.
_ Söï phaùt trieån heä thoáng ñöôøng giao thoâng vaø caùc phöông tieän vaän chuyeån goùp phaàn
taùc ñoäng vaøo boá trí laïi saûn xuaát noâng nghieäp cuõng nhö thuùc ñaåy saûn xuaát haøng hoùa
phaùt trieån.
_ Söï phaân boá daân cö noâng thoân vaø lao ñoäng noâng nghieäp.
_ Taäp quaùn vaø kinh nghieäm saûn xuaát cuûa noâng daân.
_ Saûn xuaát noâng nghieäp vaø vaán ñeà an toaøn löông thöïc.
_ Nhaân toá thò tröôøng vaø caùc chính saùch kinh teá cuûa Nhaø nöôùc.
Caâu 4: Caùc ñaëc tröng cuûa kinh teá noâng hoä?
+ Veà maët kinh teá:
_ Noâng hoä vöøa laø ñôn vò saûn xuaát , vöøa laø ñôn vò tieâu duøng. Quan heä giöõa tieâu duøng vaø
saûn xuaát bieåu hieän trình ñoä kinh teá cuûa noâng hoä.
_ Caùc noâng hoä ngoaøi hoaït ñoäng noâng nghieäp coøn tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng phi noâng
nghieäp vôùi caùc möùc ñoä khaùc nhau.
_ Ñeå thöïc hieän ñöôïc caùc quan heä kinh teá noâng hoä tieán haønh caùc hoaït ñoäng quaûn trò töø
saûn xuaát, trao ñoåi, phaân phoái ñeán tieâu duøng.
+ Veà maët xaõ hoäi :
_ Caùc thaønh vieân trong noâng hoä coù quan heä huyeát thoáng, thaân thuoäc vaø quan heä hoân
nhaân. Quan heä naøy chi phoái ñeán moïi hoaït ñoäng kinh teá xaõ hoäi cuûa caùc thaønh vieân.
_ Hoï quan taâm ñeán vieäc laøm, giaùo duïc chaêm soùc laãn nhau, DX vaø phaùt trieån caùc
truyeàn thoáng gia ñình.
_ ÔÛ noâng hoä coù 2 ñònh cheá cuøng taùc ñoäng ñan xen vaøo nhau 1 caùch höõu cô, ñoù laø: ñònh
cheá xí nghieäp(KT) vaø ñònh cheá gia ñình (XH). Chính nhôø moái quan heä naøy KT coù söùc
maïnh caïnh tranh treân thò tröôøng.
+ Noâng hoä söû duïng chuû yeáu lao ñoäng gia ñình trong saûn xuaát kinh doanh:
_ ÔÛ noâng daân chæ tieâu thu nhaäp thuaàn laø quan troïng nhaát, khoâng keå thu nhaäp ñoù töø
nguoàn naøo, troàng troït chaên nuoâi hoaëc töø ngheà ngoaøi noâng nghieäp. Ñoù laø keát quaû chung
cuûa lao ñoäng gia ñình.
_ Ngöôøi noâng daân khoâng tính ñöôïc cuï theå baèng tieàn lao ñoäng gia ñình ñaõ boû ra, maø chæ
tính chi phí cô hoäi cuûa lao ñoäng gia ñình khi tham gia SXHH.
_ Maëc duø phaùt trieån töø töï tuùc töï caáp leân SXHH, töø quan heä chuû yeáu vôùi töï nhieân ñeán
quan heä vôùi xaõ hoäi, neàn taûng toå chöùc caên baûn cuûa kinh teá noâng hoä vaãn laø ñònh cheá gia
ñình vôùi söï beàn vöõng voán coù cuûa noù.
_ Vôùi lao ñoäng gia ñình, vôùi ñaát ñai ñöôïc söû duïng noái tieáp qua nhieàu theá heä, vôùi taøi
saûn vaø voán saûn xuaát chuû yeáu cuûa gia ñình, cuûa quan heä thaân toäc, quan heä huyeát thoáng,
neân keå caû khi noâng hoä gaén vôùi KHKT vaø coâng ngheä hieän ñaïi, gaén vôùi thò tröôøng phaùt
trieån, maø vaãn khoâng thay ñoåi baûn chaát, khoâng bò bieán daïng.
Caâu 5: Khaùi nieäm vaø ñaëc ñieåm cuûa kinh teá trang traïi ôû VN?
Khaùi nieäm:
_ KTTT laø moät hình thöùc toå chöùc SXKD trong noâng, laâm, ngö nghieäp, phoå bieán ñöôïc
hình thaønh vaø phaùt trieån treân neàn taûng kinh teá noâng hoä vaø veà cô baûn mang baûn chaát
noâng hoä.
_ Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån KTTT gaén vôùi söï tích tuï taäp trung caùc yeáu toá
SXKD (ñaát ñai, LÑ, TLSX, voán, KHKT vaø coâng ngheä) ñeå naâng cao naêng löïc saûn xuaát
vaø saûn xuaát ra nhieàu saûn phaåm haøng hoùa vôùi naêng suaát chaát löôïng vaø hieäu quaû cao.
_ Laø moät trong nhöõng hình thöùc toå chöùc SXKDNN döïa treân neàn taûng KT hoä chöù
khoâng phaûi laø 1 thaønh phaàn KT rieâng bieät naøo khaùc ngoaøi KT hoä.
Ñaëc ñieåm:
+ Tính chaát SX:
_ SXHH laø chöùc naêng chính.
_ Giaù trò toång saûn phaåm vaø saûn phaåm haøng hoùa laø chæ tieâu tröïc tieáp ñaùnh giaù qui moâ
SX cuûa trang traïi.
_ Tæ suaát haøng hoùa cao.
_ Caùc chæ tieâu veà voán, möùc ñoä thaâm canh, söû duïng lao ñoäng cao hôn kinh teá hoä.
+ Chuû trang traïi:
_ Chuû trang traïi laø ngöôøi coù yù chí laøm giaøu, coù ñieàu kieän laøm giaøu vaø bieát laøm giaøu, coù
voán, trình ñoä kyõ thuaät vaø khaû naêng quaûn lyù, coù hieåu bieát nhaát ñònh veà thò tröôøng.
_ Chuû trang traïi laø chuû gia ñình.
_ Chuû trang traïi vöøa ñieàu haønh vöøa tröïc tieáp saûn xuaát.
+ Lao ñoäng trong trang traïi:
_ Baûn thaân vaø gia ñình thöôøng tröïc tieáp tham gia lao ñoäng vaø quaûn lyù saûn xuaát ôû trang
traïi, thueâ möôùn theâm lao ñoäng nhöng chuû yeáu laø thueâ theo thôøi vuï, lao ñoäng gia ñình
vaãn laø truï coät.
+ Khai thaùc vaø söû duïng ñaát ñai:
_ Khai thaùc ñaát ñai tröïc tieáp baèng söùc lao ñoäng vaø kinh nghieäm cuûa gia ñình.
_ Khoâng khai thaùc ñaát ñai giaùn tieáp.
+ Qui moâ ruoäng ñaát vaø phöông thöùc saûn xuaát:
_ Khoâng nhaát thieát trang traïi phaûi coù qui moâ lôùn
_ Qui moâ saûn xuaát trang traïi trong 1 nöôùc khoâng coá ñònh theo thôøi gian vaø thay ñoåi
theo töøng vuøng kinh teá.
_ Hieäu quaû khai thaùc treân ñaát ñai cao.
Caâu 6: Nhöõng khaùc bieät cô baûn giöõa HTX NN kieåu cuõ vaø HTX NN kieåu môùi ôû VN?
+ Khaùi nieäm:
HTX laø toå chöùc KT töï chuû do nhöõng ngöôøi lao ñoäng coù nhu caàu, lôïi ích chung, töï
nguyeän cuøng goùp voán, goùp söùc lao ñoäng laäp ra theo qui ñònh cuûa phaùp luaät ñeå phaùt
huy söùc maïnh cuûa taäp theå vaø cuûa töøng xaõ vieân, nhaèm giuùp ñôõ nhau thöïc hieän coù hieäu
quaû hôn caùch/ñoäng SXKD dòch vuï vaø caûi thieän ñôøi soáng, goùp phaàn phaùt trieån KTXH
cuûa ñaát nöôùc.
+ Caùc ñieåm khaùc bieät:
HTX kieåu cuõ HTX kieåu môùi
_ ra ñôøi vaø hoaït ñoäng trong moâi tröôøng
khoâng coù noâng hoä.
_ hoaït ñoäng trong cô cheá keá hoaïch hoùa taäp
trung bao caáp
_ hoaït ñoäng trong khoâng gian kinh teá
ñoùng, bò giôùi haïn bôûi phaïm vi haønh chính
vaø coù nôi ñaûm traùch 1 phaàn chöùc naêng
haønh chính nhaø nöôùc thay cho chính quyeàn
ñòa phöông.
_ ra ñôøi vaø hoaït ñoäng trong moâi tröôøng
laáy kinh teá noâng hoä vaø trang traïi gia ñình
toàn taïi vaø phaùt trieån.
_ hoaït ñoäng trong cô cheá TT töï chuû, töï
chòu traùch nhieäm veà keát quaû KD.
_ hoaït ñoäng trong khoâng gian kinh teá
môû, khoâng bò giôùi haïn bôûi phaïm vi haønh
chính trong hoaït ñoäng vaø bình ñaúng vôùi
caùc toå chöùc kinh teá khaùc.
Caâu 7: Cung caàu noâng saûn coù nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn naøo vaø thöôøng chòu aûnh
höôûng bôûi caùc yeáu toá gì?
Cung noâng saûn:
a) Nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn:
+ Cung trong ngaén haïn:
_ Ngaén haïn: laø giai ñoaïn maø trong ñoù caùc ñôn vò KTNN chæ coù theå ñieàu chænh 1 phaàn
naøo ñoái vôùi caùc loaïi ñaàu vaøo cuûa mình theo söï thay ñoåi cuûa ñieàu kieän saûn xuaát.
_ Ngaén haïn trong SXNN thöôøng ñöôïc tính baèng vuï vaø naêm.
_ Trong ngaén haïn cung noâng saûn dao ñoäng laø do:
• Taùc ñoäng cuûa thôøi tieát: vuï tröôùc coù theå ñöôïc muøa nhöng vuï sau maát muøa.
• Taùc ñoäng ñoät phaù cuûa saâu beänh.
• Tính muøa vuï cuûa SXNN: vaøo vuï thu hoaïch thì löôïng cung taêng, gaàn khi thu
hoaïch vuï môùi thì cung giaûm ñeán möùc thaáp nhaát, hoaëc nhöõng noâng saûn khoâng
caát giöõ ñöôïc laâu, neân sau khi thu hoaïch noâng daân phaûi baùn chaïy.
• 1 soá noâng saûn coù thu hoaïch khoâng oån ñònh trong naêm.
• Ñöôøng cung noâng saûn trong 1 vuï coù xu theá ñöùng (keùm co giaõn)
+ Cung trong daøi haïn: