Tăng thân nhiệt ác tính – ca lâm sàng

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 20 * Số 3 * 2016<br /> <br /> <br /> TĂNG THÂN NHIỆT ÁC TÍNH – CA LÂM SÀNG<br /> Phan Thị Minh Tâm*, Nguyễn Thị Thanh Phương1, Phạm Công Minh Tiến1<br /> <br /> TÓMTẮT<br /> Đặt vấn đề: tăng thân nhiệt ác tính (TTNAT) là một tai biến nghiêm trọng, hiếm gặp trong gây mê. Tỉ<br /> lệ tử vong cao nếu không được chẩn đoán sớm và điều trị với Dantrolene. TTNAT xảy ra ở trẻ em nhiều<br /> hơn người lớn khi gây mê (GM) – phẫu thuật (PT).<br /> Mục tiêu: trình bày ca lâm sàng nhằm cảnh báo về TTNAT, chẩn đoán sớm và xử trí kịp thời.<br /> Ca lâm sàng: một bé trai 9 tuổi, 35kg bị viêm phúc mạc do viêm ruột thừa vỡ. Bệnh nhân (BN) được<br /> GM để PT nội soi. Dẫn mê với Fentanyl, Propofol và Esmeron, duy trì mê với Isoflurane. EtCO2 tăng<br /> 45mmHg lúc bơm hơi và cuối cuộc mổ là 55mmHg. Thời gian mổ là 100 phút. Sau khi chuyển ra phòng hồi<br /> tinh 10 phút, mặt BN đỏ rực, thở nhanh, M 160 – 170l/phút, TO 41,7OC. Thử khí máu ngay cho kết quả pH:<br /> 7, pCO2: 99mmHg, pO2: 350mmHg, BE: -7,7mmol/l, HCO3: 24,6mmol/l, K+: 5mmol/l. BN được xử trí cấp<br /> cứu TTNAT với Dantrolene, truyền dịch lạnh, NaHCO3, Furosemide. Sau 60 phút TO 38,7OC, sinh hiệu<br /> ổn, BN được chuyển về hồi sức theo dõi và xuất viện sau 1 tuần.<br /> Kết luận: TTNAT là bệnh về dược lý di truyền tiềm ẩn chỉ xảy ra sau khi tiếp xúc với một số thuốc mê<br /> khí và dãn cơ khử cực. Nó thường liên quan đến rối loạn di truyền trên gien RYR1 ở mạng lưới cơ tương ở<br /> cơ vân. Xử trí quan trọng nhất là chẩn đoán TTNAT sớm và điều trị Dantrolene kịp thời thì mới có thể<br /> giảm được tỉ lệ tử vong.<br /> Từ khóa: Tăng thân nhiệt ác tính, Dantrolene.<br /> ABSTRACT<br /> MALIGNANT HYPERTHERMIA – CASE REPORT<br /> Phan Thi Minh Tam, Nguyen Thi Thanh Phuong, Pham Cong Minh Tien<br /> *Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 20 - No 3 - 2016: 98 - 103<br /> <br /> Background: Malignant hyperthermia (MH) is a rare and severe complication in anesthesia. Mortality<br /> and morbidity are high if MH is not diagnosed early. It happens more in children than adult in anesthesia.<br /> Purposes: we present a case report to warn about MH, and how to diagnose early and manage MH<br /> immediately.<br /> Case report: It was a 9 years old boy, 35kg, hospitalized of peritonitis caused by ruptured appendicitis.<br /> He was anesthetized with Fentanyl, propofol and Esmeron and maintained with Isoflurane. We remarked<br /> that EtCO2 raised 45mmHg during CO2 pumping and 55mmHg at the end of the intervention. The<br /> operation time was 100 minutes. At the recovery room, after 10min his face became red, pulse increased 160<br /> – 170b/min, temperature 41.7O. Blood gas test showed an acidosis with pH: 7; pCO2: 99mmHg; pO2:<br /> 350mmHg; BE: -7.7mmol/l; HCO3: 24.6mmol/l; K+: 5mmol/l. We confirmed patient having MH crisis and<br /> using Dantrolene 3mg/kg IV, infusing cool saline, NaHCO3, Furosemide. After 60min his temperature was<br /> 38o7C, his vital sign was stable. He was followed up at the ICU and discharged from hospital after one week.<br /> Conclusions: MH is a potentially pharmacogenetic condition that happens after expose to volatile<br /> anesthetic agents or depolarizing muscle relaxants. It is usually related to the RYR1 gene mutation on the<br /> skeletal muscle endoplasmic reticulum. The important step in management is to first consider diagnosis and<br /> * Bệnh viện Nhi Đồng 2<br /> Tác giả liên lạc: ThS BS Phan Thị Minh Tâm ĐT: 0903363352 Email: ptmtam@gmail.com<br /> 98<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 20 * Số 3 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Dantrolene treatment can reduce mortality.<br /> Key words: Malignant hyperthermia. Dantrolene.<br /> ĐẶTVẤNĐỀ 90lần/phút; HA 110/55 mmHg, tim phổi bình<br /> thường, đề kháng bụng hố chậu Phải. Xét<br /> Tăng thân nhiệt ác tính (TTNAT) là một nghiệm (XN) công thức máu cho thấy BC<br /> hội chứng được đặc trưng bởi sự tăng tiêu tăng cao.<br /> thụ oxy đột ngột và sản sinh nhiều acid lactic<br /> BN được khởi mê với Fentanyl, Propofol,<br /> trong cơ vân, gây ra tăng thân nhiệt, toan<br /> Esmeron; duy trì mê với Isoflurane. M 108 –<br /> chuyển hóa và hô hấp, co cứng cơ, kích thích<br /> 120l/1’ HA 105/55mmHg, EtCO2 35mmHg.<br /> thần kinh giao cảm và tăng tính thấm tế bào.<br /> Khi bơm hơi phúc mạc EtCO2 tăng nhẹ 45<br /> TTNAT là tai biến rất nghiêm trọng có thể<br /> mmHg, điều chỉnh thông số thở 25 l/1’ thì<br /> xảy ra trong hoặc sau gây mê. Tỷ lệ tử vong là<br /> EtCO2 giảm về 40 mmHg, thân nhiệt 37,5oC.<br /> 90% trước khi có Dantrolène; và 10% sau khi<br /> BN được cắt ruột thừa, rửa bụng và dẫn lưu<br /> có Dantrolène(2,4).<br /> hố chậu phải. Cuối cuộc mổ ghi nhận M<br /> Tần suất 1/50.000 – 1/100.000 ở người lớn và<br /> 120l/1’, EtCO2 tăng 55mmHg. Thời gian gây<br /> từ 1/3.000 – 1/15.000 ở trẻ em. Như vậy một bác<br /> mê phẫu thuật là 100 phút.<br /> sĩ gây mê (BSGM) có thể gặp 1 ca TTNAT trong<br /> Chuyển BN qua phòng hồi tỉnh, BN tự thở<br /> cuộc đời làm việc của mình và 1 bệnh viện (BV)<br /> qua ống nội khí quản (NKQ) với O2 5l/phút,<br /> Nhi lớn có thể gặp 1 – 3 trường hợp / năm(10). Tại<br /> Sau 10 phút mặt BN đỏ rực, M 160 -170l/1’,<br /> BV Nhi Đồng 2 trong thời gian 5 năm gần đây<br /> SpO2 98%, thở nhanh 30l/1’, nhiệt độ là<br /> đã gặp 3 trường hợp TTNAT, trong đó cứu sống<br /> 41,7oC, HA 125/58mmHg, sonde tiểu 200ml<br /> được 2 trường hợp.<br /> vàng trong.<br /> Mục tiêu<br /> Chúng tôi nghi ngờ BN bị TTNAT, nên<br /> Chúng tôi xin trình bày 1 trường hợp đặt đường truyền lớn, đường động mạch<br /> TTNAT vừa xảy ra vào tháng 1/2016 tại BV (ĐM) và thử khí máu. Kết quả pH: 7,0; pCO2:<br /> Nhi Đồng 2, nhằm mục đích: cảnh báo, làm 99mmHg, pO2: 350mmHg, BE: -7,7mmol/l<br /> sao phát hiện sớm TTNAT, chẩn đoán phân HCO3: 24,7mmol/l. K+ 5mmol/l, Na+<br /> biệt với bệnh lý khác, cách xử trí kịp thời 132mmol/l, Ca++ 0,92, Hb 10,9g/dl. Ngay lập<br /> TTNAT, hướng dẫn cho bệnh nhân (BN) và tức báo động và xử trí cấp cứu TTNAT. Giúp<br /> thân nhân về sau. thở qua NKQ với O2 100%, lau mát tích cực,<br /> CA LÂM SÀNG truyền NaCL 0,9% lạnh 100ml/H. Dantrolene<br /> Bệnh nhi là một bé trai 9 tuổi, nặng 35kg, 3mg/kg truyền tĩnh mạch; Bicarbonate 4,2%<br /> nhập viện vì đau bụng và sốt 3 ngày. Bé được 120ml. Furosemide 10mg. BN được theo dõi:<br /> chẩn đoán là viêm phúc mạc do viêm ruột ECG, SpO2, Huyết áp ĐM, thân nhiệt liên tục.<br /> thừa vỡ. Chỉ định phẫu thuật nội soi, được Xét nghiệm khẩn: khí máu kiểm tra, huyết<br /> điều trị kháng sinh Cefotaxim và đồ, chức năng thận, men gan, chức năng<br /> Metronidazol. đông máu, lactate máu, myoglobin máu,<br /> BN là con ½ phát triển bình thường, tổng đường huyết.<br /> trạng khá, không hen suyễn, không tiền căn Sau 40 phút nhiệt độ 39,5oC, M 150l/ph,<br /> dị ứng, chưa được gây mê phẫu thuật bao HA 70/45mmHg, nên cho truyền TM<br /> giờ. Tiền căn gia đình bình thường không ghi Noradrenaline 0,1mcg/kg/phút<br /> nhận bất thường về gây mê phẫu thuật. Sau 60 phút mặt BN bớt đỏ, M 130l/ph,<br /> Khám lâm sàng: bé tỉnh, sốt 38oC, M nhiệt độ 38,7oC, HA 106/62mmHg. Kết quả<br /> <br /> <br /> 99<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 20 * Số 3 * 2016<br /> <br /> khí máu: pH: 7,4, pCO2: 40mmHg, pO2: Isoflurane, cơn TTNAT xảy ra khoảng 10 phút<br /> 175mmHg, BE: 3mmol/l, HCO3- 27mmol/l. sau mổ. Theo y văn thì TTNAT có thể xảy ra<br /> BN được chuyển qua phòng hồi sức cho ngay khi dẫn mê, trong mổ hay sau mổ.<br /> thở máy, an thần, theo dõi sát, BN được Chẩn đoán TTNAT<br /> truyền thêm Dantrolene 20mg. Nhiệt độ BN Theo y văn thì cơn TTNAT không có biểu<br /> giảm dần, HA 110/65mmHg nên ngưng hiện nào đặc trưng, sinh hiệu BN có thể thay<br /> Noradrenaline sau 5 giờ truyền. Sáng ngày đổi hay có các biến đổi về sinh học khác.<br /> sau rút NKQ. XN Myoglobine máu không TTNAT có thể diễn ra một cách kín đáo hoặc<br /> được vì mẫu máu bị hư, Myoglobine niệu âm rầm rộ và không có tiền sử gia đình TTNAT.<br /> tính, các XN khác trong giới hạn. BN được Dấu hiệu sớm nhất là tăng tiêu thụ O2 và sản<br /> xuất viện sau 1 tuần sau khi đã tư vấn cho sinh nhiều CO2 và lactate. Nhịp tim nhanh<br /> thân nhân. không giải thích được, thở nhanh và tăng<br /> BÀNLUẬN EtCO2 là triệu chứng sớm của TTNAT. Do<br /> nồng độ ion Calci trong nội bào tăng cao (><br /> TTNAT<br /> 5.10-7 M) làm hoạt hóa Phosphoryl nội bào<br /> TTNAT là do rối loạn gen liên quan tới đưa đến sản sinh Acid Lactic từ Glycogen.<br /> thuốc dùng trong GM ở những BN có bệnh lý Lượng Acid Lactic thừa được đưa đến gan để<br /> cơ tiềm ẩn. Đây là 1 bệnh bẩm sinh di truyền chuyển hóa thành Glucose nhưng cũng tăng<br /> theo tính trội, hai gen đã được xác định và thải CO2 và H2O. Trong khi GM nếu tăng<br /> bốn gen khác đang được phân lập. Hai gen EtCO2 xảy ra, cần loại bỏ những yếu tố như<br /> đó là Ryanodine (RyR1) và CACNA1S mà GM quá nông hoặc do nguyên nhân cơ học<br /> RyR1 là nguyên nhân thường gặp nhất. Yếu (đặt NKQ, hệ thống GM, thông khí kém…).<br /> tố khởi phát là thuốc mê nhóm Halogen và Do vậy việc tăng EtCO2 trong lúc GM, dù đã<br /> thuốc dãn cơ khử cực Succinylcholine, gây áp dụng các biện pháp để tăng thải CO2 như<br /> phóng thích Calci từ mạng lưới tương bào cơ thông khí tốt, kiểm soát hệ thống thở, kiểm<br /> (Reticulum sarcoplasmique)(1). Hậu quả là: tra hệ thống bơm khí CO2 (trong mổ nội soi)<br /> phân hủy glycogen, tạo nhiều sản phẩm mà không giảm được EtCO2, thì phải nghĩ<br /> lactate, tăng CO2, tăng kali máu, tăng nhịp ngay tới TTNAT(3,4,5). Tiếp theo đó mới tăng<br /> tim, tăng nhịp thở, rối loạn nhịp thất, thân thân nhiệt, có thể tăng mỗi 2OC/giờ.<br /> nhiệt tăng dữ dội, xuất hiện Myoglobine niệu;<br /> Co cứng cơ vân thường xảy ra và kéo dài.<br /> cuối cùng là suy đa cơ quan (3,4,5).<br /> Cứng cơ hàm thường xảy ra sau khi tiêm<br /> Mặc dù người ta cho rằng có mối liên Succinylcholine chỉ là dấu hiệu gợi ý. Nếu<br /> quan giữa TTNAT với 1 số bệnh lý như bệnh cứng cơ hàm kèm với co cứng cơ toàn thân thì<br /> cơ, rối loạn trương lực, strees gắng sức và rất có khả năng là TTNAT.<br /> bệnh lý các enzyme, nhưng thật sự thì không<br /> Toan hô hấp và chuyển hóa tiến triển rất<br /> nhiều. Một vài bệnh có kết hợp với TTNAT là<br /> nhanh. Xét nghiệm khí máu động mạch cho<br /> hội chứng King Denbourough, bệnh central<br /> thấy PaCO2 tăng rất cao, pH giảm và giảm dự<br /> core (5).<br /> trữ kiềm dưới 10 mm Hg. Rối loạn nhịp tim,<br /> Trường hợp BN chúng tôi có tiền căn bình chủ yếu thứ phát do toan hóa và tăng Kali<br /> thường, tổng trạng tốt, bị viêm phúc mạc do huyết.<br /> viêm ruột thừa vỡ. Khi GM không dùng<br /> Cận lâm sàng: Ion đồ Ca++ tăng, K+ tăng,<br /> Succinylcholine, thuốc duy trì mê là<br /> khí máu: toan hỗn hợp, Créatinindiekinase<br /> Isoflurane. Thời gian gây mê phẫu thuật là<br /> tăng (6 – 12 – 24 giờ). Dị hóa cơ xảy ra nhanh<br /> 100 phút. Yếu tố khởi phát TTNAT là<br /> <br /> <br /> 100<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 20 * Số 3 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> chóng với kết quả xét nghiệm tăng Créatinine làm tăng tỉ lệ tai biến và tử vong. Theo y văn<br /> phosphokinase (CPK) có thể trên 20.000 thì ngay khi có các dấu hiệu gợi ý như mạch,<br /> UI/ml, kết hợp với tăng Myoglobine niệu. EtCO2 tăng không giải thích được thì cần xử<br /> Thường thì triệu chứng này xảy ra rất nhanh, trí ngay như phác đồ(3,5). Còn tại các khoa<br /> diễn tiến rất nặng nếu chưa được điều trị cấp phẫu thuật ở VN hiện nay chỉ có 1 số phòng<br /> cứu kịp thời. mổ được trang bị bộ đo khí CO2 thì thở ra<br /> Các triệu chứng trễ là suy thận, rối loạn (EtCO2). Như vậy dấu hiệu gợi ý TTNAT chỉ<br /> đông máu, phù não, phù phổi. XN chẩn đoán còn là mạch tăng, nhưng điều này là không<br /> xác định TTNAT là sinh thiết cơ, tuy nhiên tại đủ, vì mạch tăng còn do rất nhiều nguyên<br /> Việt Nam chưa thực hiện được. nhân khác nữa(9).<br /> Do không có biểu hiện đặc trưng của Trong phác đồ xử trí TTNAT (bảng 2) thì<br /> TTNAT nên cần chẩn đoán phân biệt với các Dantrolene là thuốc quan trọng nhất với liều<br /> bệnh lý khác có dấu hiệu tương tự (10)(bảng 1) tải 2 – 3mg/kg, có thể lập lại mỗi 15 phút, tổng<br /> liều không quá 10mg/kg. Dantrolene là dẫn<br /> Bảng 1: Chẩn đoán phân biệt với tăng thân nhiệt<br /> xuất gốc hydantoin, ức chế phóng thích Ca++<br /> ác tính<br /> từ dãn tới giảm co cơ. Nó ức chế phóng thích<br /> GM không đủ sâu<br /> Hệ thống GM có vấn đề: ống nẫng không tương thích, Calci từ mạng nội cơ tương bằng cách hạn chế<br /> cài đặt máy thở không đủ, cung cấp khí không đủ, vôi hoạt động của thụ thể Ryanodine phụ thuộc<br /> soda quá hạn, gập ống NKQ…<br /> Phản ứng phản vệ<br /> nồng độ Calci. Nó không hoạt động tại chỗ<br /> Bệnh nội tiết: pheochromocytoma, cơn bão giáp trạng nối thần kinh cơ cũng như không có ảnh<br /> Hội chứng ác tính thần kinh hưởng trên hoạt động điện thế (-) và (+) của<br /> Thuốc (VD: Ectasy) màng tế bào và sợi cơ vân(3,5). Dantrolène làm<br /> Thiếu máu não<br /> giảm mạnh sức co cơ nên BN có cảm giác mệt<br /> Bệnh cơ khác (VD: co cứng cơ hàm đơn thuần trên BN<br /> bệnh Duchenne) mỏi sau đó.<br /> Trong ca lâm sàng này, lúc chấm dứt Bảng 2: Phác đồ xử trí tăng thân nhiệt ác tính<br /> cuộc mổ mạch BN tăng 120l/1’, EtCO2 tăng Kêu gọi giúp đỡ và ngưng các thuốc mê khí<br /> Thay đổi hệ thống thở mới, tăng thông khí với O2 100%<br /> 55mmHg. Mười phút sau mạch tăng 170l/1’,<br /> và thay vôi mới<br /> thở nhanh, mặt đỏ bừng rồi thân nhiệt là Dantrolene 3mg/kg, và lập lại mỗi 5 – 10 phút (không ><br /> 41,7OC. Kết quả khí máu ngay sau đó cho thấy 10mg/kg) cho tới khi EtCO2 và nhiệt độ giảm xuống<br /> Làm lạnh BN bằng mọi cách: truyển dịch lạnh, bơm<br /> pH: 7,0; pCO2: 99mmHg, pO2: 350mmHG, BE:<br /> nước lạnh vào dạ dày, bàng quang, hay lau mát tích<br /> -7,7mmol/l HCO3: 24,7mmol/l; K+ 5mmol/l. cực…<br /> Lúc này chúng tôi xác định đây là ca TTNAT Đặt đường ĐM để theo dõi HAĐM, và làm XN: khí máu,<br /> ion đồ, CTM, đông máu<br /> và bắt đầu kêu gọi điều trị khẩn cấp. Như vậy<br /> Đặt sonde tiểu cho lợi tiểu nếu < 0,5ml/kg/giờ<br /> khi mạch tăng và EtCO2 tăng vào cuối cuộc Chống toan NaHCO3 1 – 2mEq/kg<br /> mổ đã là dấu hiệu báo động. Do xử trí kịp Chống tăng kali huyết và phù não: furosemide 1mg/kg<br /> hay mannitol 0,25g/kg, đường ưu trương 1ml/kg G 30%<br /> thời nên các rối loạn sinh học khác đã không<br /> Đặt TMTW để theo dõi CVP và cho vận mạch nếu cần<br /> xảy ra. Chuyển BN tới khoa hồi sức, theo dõi các bất thường<br /> Thời điểm xử trí – thuốc Dantrolene kali, lactate, myoglobin trong vài ngày. Dantrolene có thể<br /> cần tiếp nếu còn các triệu chứng.<br /> Chẩn đoán sớm TTNAT là bước quan<br /> Thuốc này cần phải dự trữ trong các<br /> trọng nhất để điều trị bệnh này. Phải xem là<br /> phòng mổ. Do bệnh TTNAT hiếm xảy ra, giá<br /> cấp cứu khẩn cấp, như cấp cứu ngưng tim –<br /> cả thuốc lại mắc, nên cần có dự trữ thuốc tại<br /> phổi thì mới có cơ may cứu sống BN. Bất cứ<br /> một BV lớn ở trung tâm để có thể cung cấp<br /> sự chậm trễ nào trong quá trình xử trí đều<br /> cho các BV xảy ra TTNAT. Ngoài ra cần lưu ý<br /> <br /> <br /> 101<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 20 * Số 3 * 2016<br /> <br /> rằng thuốc Dantrolene khó hòa tan trong succinylcholine và chỉ 3 ca được cứu sống<br /> nước, nên cần có nhân viên chỉ để pha nhờ được chẩn đoán sớm và cho Dantrolene<br /> thuốc(9,10). Trường hợp của chúng tôi đã được kịp thời.<br /> xử trí theo phác đồ TTNAT khi nhiệt độ tăng Hướng dẫn cho BN và thân nhân sau cơn<br /> cao và kết quả khí máu là toan chuyển hóa. TTNAT như thế nào?<br /> Chúng tôi đã cho Dantrolene 20 phút sau khi<br /> Tiền sử bệnh nên được ghi lại chi tiết: loại<br /> BN có triệu chứng đầu tiên, nên BN đã hạ<br /> thuốc gây khởi phát cơn TTNAT, tiền căn GM<br /> được sốt và không bị các tai biến nặng của<br /> trước, tiền căn gia đình về các biến cố GM.<br /> TTNAT. BN được xuất viện sau 1 tuần.<br /> Một vài nơi cho làm XN creatinine kinase<br /> Còn một số trường hợp TTNAT khác xảy (CK) lúc nghỉ và nhịn đói. Nếu hàm lượng<br /> ra tại các BV trong thời gian gần đây. Phan CK tăng thì có thể cho là nhạy cảm với<br /> Thị Minh Tâm báo cáo 3 ca: ca 1 BN nữ, 11t TTNAT và không cần làm sinh thiết cơ. Tuy<br /> được GM mổ vẹo cột sống (2012 – BVNĐ2) nhiên điều này còn nhiều bàn cãi và chỉ XN<br /> phát hiện TTNAT sau GM Isoflurane 4 giờ, xử sinh thiết cơ mới là XN để xác định BN nhạy<br /> trí Dantrolene sau phát hiện 45 phút, BN vẫn cảm với TTNAT hay không. Đối với BN vừa<br /> tử vong do K+ quá cao 9mmol/l. Ca 2 là BN bị cơn TTNAT chỉ làm XN này sau nhiều<br /> nữ 32t, GM mổ thoát vị đĩa đệm L4 - L5 (2009 tháng(5).<br /> - BV Triều An), TTNAT sau GM Isoflurane<br /> Tại các nước tiên tiến mới có các phòng<br /> 3,40 giờ, Dantrolene sau phát hiện 1 giờ. BN<br /> XN thực hiện sinh thiết cơ trên người lớn, còn<br /> tử vong 32 giờ sau chẩn đoán. Ca 3 là BN nam<br /> trẻ em thì không làm được. Có 1 phòng XN<br /> 18t, GM mổ vẹo cột sống (2010 – BV Sài Gòn<br /> tại Australia có thể thực hiện XN này cho trẻ<br /> ITO), phát hiện TTNAT sau GM Isoflurane 1<br /> lớn hơn 12 tuổi. Vì mẫu mô lấy ở cơ tứ đầu<br /> giờ, ngưng mổ cho Dantrolene 1,30 giờ sau<br /> đùi phải đủ lớn để làm phản ứng với caffeine<br /> chẩn đoán, BN tử vong sau 1 tuần (9).<br /> (0,5 – 32mM) và halothane (0,5 – 3%). Nếu trẻ<br /> Huỳnh Văn Bình báo cáo 1 BN 31t, được nhỏ chưa thể làm sinh thiết cơ thì làm sinh<br /> GM mổ viêm túi thừa manh tràng (2012 – BV thiết cho cha mẹ chúng. Kết quả 1 người<br /> Nhân Dân Gia Định), cơn TTNAT sau GM dương tính thì xác định đứa trẻ là nhạy cảm<br /> Isoflurane và Succinylcholine 160 phút. Xử trí với TTNAT; nếu cả 2 âm tính thì chờ cho trẻ<br /> Dantrolene sau cơn 210 phút, thời gian ở hồi đủ lớn để làm sinh thiết cơ(10).<br /> sức 8 ngày và xuất viện sau 14 ngày(6).<br /> Hiện nay gia đình BN có thể làm XN<br /> Nguyễn Ngọc Chung báo cáo 1 BN 3t ADN để tìm đột biến gien, nếu có 1 trong 15<br /> được GM mổ tật ưỡn cột sống (2007 – BV đột biến gien RYR1 thì coi như nhạy cảm với<br /> Chấn thương chỉnh hình), sau khi chích TTNAT. Như vậy BN có tiền căn TTNAT, hay<br /> Succinylcholine bị cứng hàm, EtCO2 BN có thân nhân dương tính với sinh thiết cơ,<br /> 100mmHg, To 41o, hoãn mổ, được điều trị ADN dương tính, hay có tiền căn TTNAT; thì<br /> Dantrolene sau cơn khoảng 2 giờ, BN nằm hồi cần tránh các yếu tố gây khởi phát cơn<br /> sức 8 ngày và xuất viện sau 14 ngày(8). Và TTNAT khi cần gây mê phẫu thuật. Chọn<br /> Phạm Đông Đoài báo cáo 1 BN 5t GM mổ phương pháp vô cảm khác an toàn cho BN<br /> viêm phúc mạc do ruột thừa vỡ (2008 - BV hơn(1). Ngoài ra các thành viên trong gia đình<br /> Nhi Đồng Nai), TTNAT xảy ra sau 20 phút cần được thông tin rõ, được ghi chú vào các<br /> GM Isoflurane, BN tử vong sau 3,35 giờ(7). thẻ y tế…Trường hợp chúng tôi thì đã dặn dò<br /> Như vậy trong 7 trường hợp trên đều BN và thân nhân về loại thuốc gây cơn<br /> được GM với Isoflurane, 2 ca có dùng<br /> <br /> <br /> <br /> 102<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 20 * Số 3 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> TTNAT, cần thông báo cho BS khi cần phải Veyckemans F. Anesthésie Pédiatrique. pp 471 – 490.<br /> Sauramps Medical, Montpellier – France.<br /> gây mê phẫu thuật về sau. 4. Daniel I. Sessler (2002). Temperature disturbances. In:<br /> Geogre A. Gregory, Pediatric Anesthesia, 4th edition, pp<br /> KẾTLUẬN 53 – 84. Churchill Livingstone.<br /> 5. Hopkins P M (2000). Malignant hyperthermia: advances<br /> Đây là trường hợp TTNAT xảy ra sau khi<br /> in clinical management and diagnosis. Br J Anaesth,<br /> gây mê với Isoflurane, được cứu sống nhờ 85(1): 118 – 128.<br /> chẩn đoán sớm và sử dụng Dantrolene ngay. 6. Nguyễn Thị Thanh, Nguyễn Trung Cường, Huỳnh Văn<br /> Bình (2012). Nhân một trường hợp tăng thân nhiệt ác<br /> TTNAT không thường gặp trên các BN gây tính trong gây mê succinylcholine và isoflurane. Tạp chí<br /> mê phẫu thuật, chỉ xảy ra dưới tác động của Y Học TP HCM, vol 16, số 2 – 2012: 115 -118.<br /> một số thuốc gây mê khí và dãn cơ khử cực. 7. Phạm Đông Đoài và CS (2009). Nhân một trường hợp<br /> tăng thân nhiệt ác tính tại bệnh viện Nhi Đồng – Đồng<br /> Nó thường liên quan đến rối loạn di truyền Nai. Tạp chí y học Việt Nam, tháng 4, số 2, 84-88.<br /> trên gien RYR1 ở mạng lưới cơ tương ở cơ 8. Phan Quang Trí, Nguyễn Ngọc Chung (2007). Nhân một<br /> trường hợp tăng thân nhiệt ác tính ở trẻ em. Hội nghị<br /> vân. Không có biểu hiện lâm sàng đặc trưng<br /> chỉnh hình nhi TP HCM năm 2007.<br /> của TTNAT. Xử trí quan trọng nhất là chẩn 9. Phan Thị Minh Tâm (2012). Gây mê trong phẫu thuật cột<br /> đoán sớm, điều trị Dantrolene kịp thời thì có sống: yếu tố nguy cơ tăng thân nhiệt ác tính. Tạp chí Y<br /> Học thực hành, Bộ Y Tế, số 835 + 836, 178 – 182.<br /> thể giảm tỉ lệ tử vong từ 90% xuống còn 5%. 10. Philip Ragg (2012). Malignant Hyperthemia. In: Kenneth<br /> R. Goldschneider, Andrew J. Davidson, Eric P.<br /> TÀILIỆUTHAMKHẢO<br /> Wittkugel, Adam V. Skinner. Clinical pediatric<br /> 1. Adnet P, Krivosic – Horber R (2000). Hyperthermie anesthesia, pp 73 – 83. Oxford University Press, Inc.<br /> maligne et nouveax agents halogénés. Ann Fr Anesth<br /> Réanim, 19: 115 – 117.<br /> 2. Barbara W. Bradom (2006). Malignant Hyperthemia. In: Ngày nhận bài báo: 20/11/2015<br /> Motoyama E K, Davis P J. Smith’s Anesthesia for Infants<br /> and Children. 7th edition, pp 1013 -1031. Mosby Elsevier, Ngày phản biện nhận xét bài báo: 25/11/2015<br /> Philadelphia, PA – USA. Ngày bài báo được đăng: 28/04/2016<br /> 3. Dalens B, Veyckemans F (2006). Maladies<br /> neuromusculaire et hypethermie maligne. In: Dalens B,<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 103<br />