Tăng trưởng, phân phối thu nhập và giảm nghèo

Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Niên khoá 2004-2005

Kinh tế phát triển I Ghi chú bài giảng

Taêng tröôûng, phaân phoái thu nhaäp vaø giaûm ngheøo Chuyeån ñoåi daân soá – Thò tröôøng lao ñoäng

Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Kinh teá Ñoâng vaø Ñoâng Nam AÙ - I Hoïc kyø Thu, 2004 Taêng tröôûng, phaân phoái thu nhaäp vaø giaûm ngheøo Chuyeån ñoåi daân soá – Thò tröôøng lao ñoäng

Ghi chuù g = 8% naêm khoâng phaân phoái laïi g = 2% naêm khoâng phaân phoái laïi Taêng tröôûng vaø giaûm ngheøo: 1960 100 Chæ soá GDP 2 20% ngheøo nhaát 100 Chæ soá GDP 8 20% ngheøo nhaát 1975 317 6,3 135 10,8 1990 1006 20,1 182 14,5

(cid:198) Taêng tröôûng giuùp caûi thieän thu nhaäp vaø ñoùi ngheøo Moâ hình taêng tröôûng vaø coâng baèng (Simon Kuznets, 1955) vaø Ñoâng AÙ?

Ngheøo? Ñoùi? Ngheøo ñoùi? Vaán ñeà ngheøo: tuyeät ñoái vaø töông ñoái?

Voán nhaân löïc (Human Capital: H): Khaû naêng cuûa daân soá ñeå thöïc hieän caùc coâng vieäc tay nhaân vaø trí oùc, ñeå saûn xuaát haøng hoaù vaø dòch vuï vaø quaûn lyù xaõ hoäi. (Theodore Sshultz)

H = f(daân soá, söùc khoeû, kyõ naêng, giaùo duïc, laõnh ñaïo, nghæ ngôi…)

H xeùt ôû 3 goùc ñoä:

(cid:57) Thôøi gian: hao moøn (cid:198)khaáu hao => caàn taùi ñaàu tö, thay theá, naâng caáp… (cid:57) Khoâng gian: di daân (cid:57) Phaân loaïi: giôùi tính, daân toäc, ngheà nghieäp…

Ño löôøng baát bình ñaúng trong thu nhaäp: Chæ soá HDI (Human Development Index) Döïa treân 3 chæ tieâu:

(1) Tuoåi thoï: ño baèng tuoåi thoï döï kieán luùc sinh ra (Min: 25, Max: 85) (2) Giaùo duïc:

(cid:57) Tyû leä ngöôøi tröôûng thaønh bieát ñoïc bieát vieát (Min: 0%, Max: 100%; troïng soá 2/3) (cid:57) Tyû leä ghi danh hoïc caùc caáp (Min: 0%, Max: 100%; troïng soá 1/3) (3) Möùc soáng: GDP thöïc ñaàu ngöôøi ($ PPP) (Min: 100$, Max: 40000$)

Caùc chæ soá (1), (2) cuûa chæ soá HDI ñöôïc tính theo coâng thöùc sau: Chæ soá = (Thöïc teá - Min)/(Max- Min)

06/12/2004

Chaâu Vaên Thaønh

Rieâng (3): Chæ soá = (log y - log ymin)/(log ymax - log ymin)

Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Niên khoá 2004-2005

Kinh tế phát triển I Ghi chú bài giảng

Taêng tröôûng, phaân phoái thu nhaäp vaø giaûm ngheøo Chuyeån ñoåi daân soá – Thò tröôøng lao ñoäng

Ví duï: Soá lieäu Nöôùc Tuoåi thoï döï kieán (naêm) Tyû leä ghi danh hoïc caùc caáp (%) GDP thöïc ñaàu ngöôøi ($ PPP)

Tyû leä ngöôøi tröôûng thaønh bieát chöõ (%) 99,0 82,9 Ñöùc Trung Quoác 77,2 69,8 88,1 68,9 21260 3130

Keát quaû tính toaùn HDI Nöôùc HDI Chæ soá tuoåi thoï döï kieán Chæ soá hoïc vaán Toång 3 chæ soá

Ñöùc Trung Quoác 0,870 0,747 0,954 0,782 Chæ soá GDP thöïc ñaõ ñieàu chænh 0,895 0,575 2,719 2,104 0,906 0,701 Chuù yù:

So saùnh giaù trò HDI giöõa caùc naêm? (cid:57) HDI duøng cho so saùnh trong moät naêm nhaát ñònh (cid:57) HDI khoâng theå so saùnh chính xaùc giöõa caùc naêm do:Thay ñoåi trong thu nhaäp do xöû lyù ñieàu chænh vaø ñieàu chænh caùc chæ tieâu coù lieân quan keát quaû tính toaùn

Ñöôøng cong Lorenz vaø heä soá Gini Ñöôøng cong Lorenz (hình veõ vaø yù nghóa)

Heä soá Gini

Tính toaùn heä soá Gini: Heä soá Gini = (A)/(A+B)

X Y X-1 Y-1 Y.X-1 X.Y-1

20 40 60 80 100 3 11 23 40 100 220 920 2400 8000 120 660 1840 4000 20 40 60 80 3 11 23 40 (Y.X-1-X.Y-1) 100 260 560 4000 Toång coäng: 4920

Heä soá Gini = 1/2{Σ(Y.X-1-X.Y-1)}/5000 = (1/2* 4920)/5000 = 0,492 Trong ñoù:

(cid:57) X: Phaàn traêm daân soá coäng doàn (cid:57) Y: Phaàn traêm thu nhaäp coäng doàn

06/12/2004

Chaâu Vaên Thaønh

Ño löôøng ngheøo ñoùi: Ngheøo ñoùi: thu nhaäp, nhu caàu cô baûn. Ba chæ soá ño löôøng: Chæ soá ñeám ñaàu ngöôøi HCI (Head Count Index) (cid:57) Ño löôøng tyû leä ngheøo tuyeät ñoái

Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Niên khoá 2004-2005

Kinh tế phát triển I Ghi chú bài giảng

Taêng tröôûng, phaân phoái thu nhaäp vaø giaûm ngheøo Chuyeån ñoåi daân soá – Thò tröôøng lao ñoäng

(cid:57) Tính theo chi tieâu cho thöïc phaåm hay thu nhaäp

Chæ soá khoaûng caùch ngheøo ñoùi PGI (Poverty Gap Index) (cid:57) Ño löôøng möùc cheânh leäch ngheøo ñoùi (cid:57) Tính theo chi tieâu cho thöïc phaåm hay thu nhaäp Bình phöông khoaûng caùch ngheøo ñoùi PG2I (Squared Poverty Gap Index) (cid:57) Ño löôøng möùc ñoä traàm troïng cuûa ngheøo ñoùi

Phöông trình ngheøo ñoùi:

P(α) = (1/n) Σi=1

n[Max((z-yi)/z, 0)]

Trong ñoù:

z: Thu nhaäp ôû ngöôõng hay möùc ngheøo yi: Thu nhaäp cuûa ngöôøi thöù i n: toång soá daân Ví duï:

n = 100 z = 200 y(i=1,50)> 200; y (i=51,75)= 180; y (i=76,100)=160 Neáu:

α = 0 (cid:206) HCI: P(α) = (1/100)*50 = 0,5 = 50% α = 1 (cid:206) PGI: P(α) = (1/100){[(20/200)1*25] + [(40/200)1*25]} = (1/100)[2,5 + 5] = 7,5/100 = 7,5%

α = 2 (cid:206) PG2I: P(α) = (1/100){[(20/200)2*25] + [(40/200)2*25]} = (1/100)[0,25 + 1] = 1,25/100 = 0,0125

ÔÛ moät soá nöôùc, di daân vaø giaùo duïc laø caùch toát nhaèm giaûm baát bình ñaúng veà thu nhaäp Vieät Nam: Caùc yeáu toá nhaèm xoaù baát caân baèng khu vöïc?

06/12/2004

Chaâu Vaên Thaønh

(cid:57) Hieän ñaïi hoaù cô sôû haï taàng (cid:57) Höôùng dòch vuï xaõ hoäi ñeán ngöôøi ngheøo nhaát (cid:57) Caûi thieän giaù töông ñoái saûn phaåm noâng nghieäp (cid:57) Taêng tröôûng kinh teá (cid:57) Thay ñoåi coâng ngheä trong noâng nghieäp (cid:57) Oån ñònh kinh teá vó moâ (cid:57) Heä thoáng taøi chính hieän ñaïi vaø vaän haønh hieäu quaû hôn.

Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Niên khoá 2004-2005

Kinh tế phát triển I Ghi chú bài giảng

Taêng tröôûng, phaân phoái thu nhaäp vaø giaûm ngheøo Chuyeån ñoåi daân soá – Thò tröôøng lao ñoäng

Lao ñoäng vaø di daân1:

1. Moâ hình hai khu vöïc Taân coå ñieån 2. Moâ hình hai khu vöïc thaëng dö lao ñoäng Lewis-Ranis 3. Moâ hình Harris-Todaro: (di daân töø noâng thoân (cid:198) thaønh thò)

YÙ nghóa kinh teá vaø phaân tích nhöõng öu nhöôïc ñieåm cuûa moâ hình Harris-Todaro. Haàu heát moïi nghieân cöùu veà di daân trong phaïm vi moät quoác gia thöôøng taäp trung vaøo xu höôùng di daân töø noâng thoân ra thaønh thò. Moâ hình Harris-Todaro laø moät phaùt bieåu quan troïng vaø coù heä thoáng veà vai troø cuûa caùc ñoäng cô kinh teá taïo ra quyeát ñònh di daân. Moâ hình döïa treân giaû ñònh raèng di daân phuï thuoäc tröôùc heát vaøo cheânh leäch löông treân thò tröôøng lao ñoäng giöõa thaønh thò vaø noâng thoân. Vôùi haøm di daân2 ñöôïc bieåu dieãn nhö sau:

Mt = f(wu - wr) Mt = f(we u - wr)

Mt = h{[(1 - uu).(wu)] - wr}

Trong ñoù:

u: löông kyø voïng ôû thaønh thò (cid:190) we u= w*u= p. wu (cid:190) p = Eu/(Eu+ Uu)= 1-uu (cid:198) xaùc suaát tìm vieäc laøm ôû thaønh thò (cid:190) uu tyû leä thaát nghieäp thaønh thò

(cid:57) wu-wr: cheânh leäch löông thaønh thò vaø noâng thoân (cid:57) we

(cid:57) h: ñoä nhaïy cuûa di daân tieàm naêng (giôùi tính, ñoä tuoåi, ngheà nghieäp…)

Nhö vaäy, Mt phuï thuoäc vaøo:

(cid:190) Ñoä nhaïy cuûa di daân tieàm naêng (cid:190) Tyû leä thaát nghieäp thaønh thò (cid:190) Cheânh leäch löông thaønh thò vaø noâng thoân

Khi w*u > wr moâ hình döï ñoùan raèng di daân seõ tieáp tuïc cho ñeán khi tieàn löông trong khu vöïc thaønh thò giaûm hay/ vaø thaát nghieäp thaønh thò taêng leân sao cho w*u = wr. Thaäm chí seõ coù hieän töôïng di daân ngöôïc töø thaønh thò veà noâng thoân neáu w*u < wr.

1 Quaù trình ñoâ thò hoaù vaø di daân thöôøng coù lieân heä vôùi nhau. Hai chæ tieâu thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå ño löôøng möùc ñoä ñoâ thò hoaù: (1) Ñoä taäp trung hoaù toång quaùt (General Centralization): ño baèng tyû soá giöõa toång soá daân ñoâ thò cuûa caùc thaønh phoá coù treân 1 trieäu daân vaø toång daân soá ñoâ thò cuûa quoác gia, (2) Ñoä troäi (Primacy): ño baèng tyû soá giöõa daân soá ñoâ thò cuûa moät thaønh phoá ñoâng daân nhaát vaø toång daân soá ñoâ thò cuûa quoác gia. 2 Moät caùch vieát khaùc: Mt = f (wu /wr , p)

06/12/2004

Chaâu Vaên Thaønh

Nhaän xeùt: o Moâ hình tuy noåi tieáng nhöng khoâng giaûi thích ñaày ñuû veà di daân o Ñoäng cô di daân khoâng chæ phuï thuoäc vaøo hoá caùch löông (wage gap), tyû leä thaát nghieäp thaønh thò vaø ñoä nhaïy cuûa di daân tieàm naêng maø coøn nhieàu yeáu toá khaùc coù lieân

Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Niên khoá 2004-2005

Kinh tế phát triển I Ghi chú bài giảng

Taêng tröôûng, phaân phoái thu nhaäp vaø giaûm ngheøo Chuyeån ñoåi daân soá – Thò tröôøng lao ñoäng

quan ñeán lôïi ích xaõ hoäi, öu ñaõi veà chính saùch taùi ñònh cö cuûa chính phuû, quan heä coäng ñoàng…

o Neáu ñuùng theo phaân tích kinh teá hoïc thì: • Di daân (cid:198) wu giaûm • uu taêng (cid:198) [(1-uu).(wu)] giaûm (cid:206) Ngöng di daân. Nhöng thöïc teá coù theå khoâng ñuùng nhö vaäy.

o Eu chæ tính moät soá ngaønh ôû thaønh thò chöù khoâng phaûi moïi ngaønh. Thöôøng lao ñoäng töø noâng thoân veà thaønh thò vôùi kyõ naêng thaáp vaø giaûn ñôn, hoï khoù coù theå tham gia vaøo caùc coâng vieäc trí oùc vaø ñoøi hoûi phaûi qua caùc khoaù huaán luyeän vaø ñaøo taïo ngaén vaø daøi haïn. o Ngoaøi ra, di daân coøn chòu taùc ñoäng cuûa:

(cid:190) Löïc keùo (Pull): hoá caùch löông, ñieàu kieän soáng, giaùo duïc… (cid:190) Löïc ñaåy (Push): naêng suaát lao ñoäng noâng nghieäp (cid:198) thöøa lao ñoäng…

Nhìn chung, di daân coù theå mang laïi lôïi ích veà maët kinh teá vaø xaõ hoäi theå hieän trong vieäc phaân phoái nguoàn löïc moät caùch coù hieäu quaû, caûi thieän thu nhaäp. Tuy vaäy, caàn chuù yù moät soá taùc ñoäng keùo theo coù theå taïo ra chi phí roøng trong quaù trình di daân hay coøn goïi laø caùc ngoaïi taùc tieâu cöïc nhö oâ nhieãm, teä naïn xaõ hoäi, … Thò tröôøng lao ñoäng: Sau ñaây chuùng ta seõ xem xeùt veà moät tröôøng hôïp phaân tích thò tröôøng lao ñoäng ñieån hình ôû khu vöïc thaønh thò. Thò tröôøng lao ñoäng thaønh thò coù theå ñöôïc chia thaønh hai khu vöïc: (1) Khu vöïc chính thöùc (Formal Sector); (2) Khu vöïc khoâng chính thöùc (Informal Sector). Thò tröôøng lao ñoäng chính thöùc hai khu vöïc:

1. Khu vöïc tö nhaân 2. Khu vöïc chính phuû

Caùc tröôøng hôïp phaân tích: (Xem hình veõ toùm taét) 1. Tröôøng hôïp lyù töôûng:

• khoâng coù thaát nghieäp • Wp = Wo =Wg

(Khu vöïc chính phuû vaø khu vöïc tö nhaân traû cuøng möùc löông caân baèng, khoâng coù möùc löông toái thieåu) 2. Tröôøng hôïp löông cao:

• Coù löông toái thieåu trong khu vöïc tö nhaân (cid:198) taêng u • Khoâng löông toái thieåu trong khu vöïc tö nhaân (cid:198) phaân khuùc, taêng u, khoâng coâng baèng

(Khu vöïc chính phuû traû cao hôn möùc löông caân baèng, coù vaø khoâng coù möùc löông toái thieåu trong khu vöïc tö nhaân) 3. Tröôøng hôïp löông thaáp:

06/12/2004

Chaâu Vaên Thaønh

• Chính phuû khoâng duy trì Ng (cid:198) taêng u • Chính phuû giöõ Ng (cid:198) phaân khuùc

Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Niên khoá 2004-2005

Kinh tế phát triển I Ghi chú bài giảng

Taêng tröôûng, phaân phoái thu nhaäp vaø giaûm ngheøo Chuyeån ñoåi daân soá – Thò tröôøng lao ñoäng

Caùc kyù hieäu:

Khu vöïc chính phuû (g), khu vöïc tö nhaân (p) N: löôïng lao ñoäng; S, D: cung vaø caàu lao ñoäng; St = Sg + Sp BC: Raøng buoäc hay giôùi haïn ngaân saùch chính phuû (Budget constraint)

Sg St

Wo a a

Dp Dg = BC

0 Np Ng0 Np0 Nt0

Tröôøng hôïp lyù töôûng: löông caân baèng ôû caû hai khu vöïc (Wp=Wo=Wg) vaø khoâng coù thaát nghieäp (Nt0= Np0 + Ng0) Np Tröôøng hôïp löông cao: (W1 >Wo)

06/12/2004

Chaâu Vaên Thaønh

Chính phuû quy ñònh möùc löông toái thieåu trong khu vöïc tö nhaân Wmin = W1 Khu vöïc chính phuû cuõng duy trì möùc löông cao W1 vaø duy trì soá lao ñoäng nhö cuõ Ng0 Toång soá lao ñoäng saün loøng laøm vieäc ôû möùc löông W1 taêng leân trong khi soá lao ñoäng laøm vieäc trong khu vöïc tö nhaân giaûm (b < a), lao ñoäng laøm vieäc trong khu vöïc chính phuû khoâng ñoåi do vaäy thaát nghieäp taêng leân

Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Niên khoá 2004-2005

Kinh tế phát triển I Ghi chú bài giảng

Taêng tröôûng, phaân phoái thu nhaäp vaø giaûm ngheøo Chuyeån ñoåi daân soá – Thò tröôøng lao ñoäng

Sg St b b W1

a Wo ∆W a

Dp Dg = BC

0 Np Np0 Ng0 Nt0

Np Tröôøng hôïp löông cao: (W1 >Wo)

Chính phuû khoâng quy ñònh möùc löông toái thieåu trong khu vöïc tö nhaân. Khu vöïc chính phuû cuõng duy trì möùc löông cao W1 vaø duy trì soá lao ñoäng nhö cuõ Ng0

06/12/2004

Chaâu Vaên Thaønh

Toång soá lao ñoäng saün loøng laøm vieäc ôû möùc löông W1 taêng leân. Vôùi möùc löông naøy, khu vöïc tö nhaân chæ muoán thueâ löông b lao ñoäng. Do khoâng quy ñònh nöùc löông toái thieåu trong khu vöïc tö nhaân vaø dö thöøa lao ñoäng treân thò tröôøng neân khu vöïc tö nhaân ñöôïc höôûng lôïi: (1) khu vöïc tö nhaân coù theå choïn loïc lao ñoäng toát nhaát vaø phuø hôïp nhaát; (2) khu vöïc tö nhaân coù theå haï löông nhöng vaãn coù theå thueâ theâm lao ñoäng treân thò tröôøng (veà lyù thuyeát khu vöïc naøy hoaøn toaøn coù theå thueâ vaø giaûm löông cho ñeán khi möùc löông ñaït möùc Wo). Keát quaû laø thò tröôøng lao ñoäng phaân khuùc thaønh hai möùc löông khaùc nhau, tình traïng thaát nghieäp taêng leân vaø maët baèng löông cheânh leäch taïo ra söï khoâng coâng baèng.

Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Niên khoá 2004-2005

Kinh tế phát triển I Ghi chú bài giảng

Taêng tröôûng, phaân phoái thu nhaäp vaø giaûm ngheøo Chuyeån ñoåi daân soá – Thò tröôøng lao ñoäng

Sg St b b W1

a a Wo

Dp Dg = BC

0 Np Ng0 Np0 Nt0

06/12/2004

Chaâu Vaên Thaønh

Np Tröôøng hôïp löông thaáp: (W2

Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Niên khoá 2004-2005

Kinh tế phát triển I Ghi chú bài giảng