Thiết kế chế tạo thiết bị thí nghiệm kiểm tra đặc tính ma sát và độ chịu mài mòn của lớp bề mặt

Nguyễn Thị Quốc Dung và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 118(04): 29 - 36<br /> <br /> THIẾT KẾ CHẾ TẠO THIẾT BỊ THÍ NGHIỆM KIỂM TRA ĐẶC TÍNH MA SÁT<br /> VÀ ĐỘ CHỊU MÀI MÒN CỦA LỚP BỀ MẶT<br /> Nguyễn Thị Quốc Dung*, Lý Việt Anh, Lê Văn Nhất, Nguyễn Đình An<br /> Trường ĐH Kỹ thuật Công nghiệp – ĐH Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Việc kiểm tra đánh giá chất lượng và tính chất các lớp bề mặt đóng vai trò quan trọng, đặc biệt khi<br /> công nghệ phủ tăng bền bề mặt ngày càng được ứng dụng rộng rãi. Bài báo này trình bày về một<br /> nghiên cứu chế tạo thiết bị kiểm tra đặc tính ma sát và mòn lớp bề mặt Pin-on-dics (POD). Loại<br /> thiết bị chế tạo ra có cấu tạo và nguyên lý vận hành đơn giản, đáp ứng được yêu cầu đánh giá khả<br /> năng chống mòn và đặc tính ma sát của các bề mặt vật liệu, đặc biệt máy rất thích hợp trong việc<br /> kiểm tra các lớp vật liệu bề mặt rất mỏng như các lớp phủ với chiều dày chỉ vài nanomet.<br /> Từ khóa: POD, độ mòn, khả năng chịu mòn, hệ số ma sát, lớp mạ.<br /> <br /> GIỚI THIỆU*<br /> Các bề mặt với yêu cầu có độ bền cao và khả<br /> năng chống mòn tốt ngày càng được sử dụng<br /> nhiều trong kỹ thuật. Đặc biệt với công nghệ<br /> phủ như phủ bay hơi; thấm Ni-tơ; mạ đơn<br /> chất; mạ tổ hợp và mạ composite, đã tạo ra<br /> một bước tiến vượt bậc về việc tăng tuổi thọ<br /> và độ bền của các chi tiết làm việc trong các<br /> điều kiện chịu mài mòn như các loại dụng cụ<br /> cắt kim loại, các chi tiết quan trọng như xilanh, pit-tông sử dụng trong động cơ máy<br /> bay, xe đua [1]…<br /> Việc kiểm tra đánh giá tính chất ma sát và khả<br /> năng chống mòn của các lớp bề mặt đóng vài<br /> trò đặc biệt quan trọng, nhất là đối với các lớp<br /> phủ có chiều dày chỉ vài nanomet sẽ góp phần<br /> cải tiến công nghệ bề mặt cũng như tạo ra các<br /> chi tiết có khả năng đáp ứng các yêu cầu cao<br /> về độ chịu mài mòn, tăng tuổi thọ chi tiết trong<br /> những điều kiện làm việc khắc nghiệt [1].<br /> Trước kia các thiết bị kiểm tra tính chất ma sát<br /> và độ chịu mài mòn của bề mặt vật liệu tiếp<br /> xúc thường làm việc theo nguyên tắc kiểm tra<br /> từng thông số đơn lẻ. Tức là trên một thiết bị<br /> chỉ kiểm tra được một thông số ví dụ như độ<br /> mòn hoặc là hệ số ma sát,… Có thể liệt kê như<br /> các máy giúp tính toán hệ số ma sát trên<br /> nguyên lý mặt phẳng nghiêng hay nguyên lý<br /> lực kéo chớm trượt trên mặt phẳng ngang [7]<br /> hay các máy đo độ mòn đơn giản dựa trên<br /> *<br /> <br /> Tel: 0915308818; Email: quocdungktcn@yahoo.com.vn<br /> <br /> nguyên lý đo độ dày mất mát của vật liệu [8].<br /> Dẫn tới số lượng thí nghiệm phải làm rất<br /> nhiều, cần nhiều loại thiết bị thí nghiệm khác<br /> nhau, số mẫu cần sử dụng cũng rất lớn, và<br /> quan trọng nhất là khó có thể đánh giá được<br /> mức độ ảnh hưởng của các thông số đến nhau.<br /> Với sự phát triển của khoa học công nghệ, các<br /> thiết bị được sử dụng để xác định hệ số ma sát<br /> và khả năng chịu mòn của vật liệu hiện nay đã<br /> có những bước cải tiến rõ rệt. Chỉ bằng một<br /> lần chạy máy, các thông số từ hệ số ma sát,<br /> lượng mòn, khả năng chịu mòn, đặc biệt ảnh<br /> hưởng của các nhân tố đến các thông số này<br /> như độ ẩm môi trường, vận tốc ma sát giữa<br /> hai bề mặt, nhiệt độ bề mặt… hoàn toàn có<br /> thể xác định được trên các phần mềm của<br /> máy [6,7]. Tuy nhiên do phải tích hợp các<br /> thiết bị kèm theo để tính toán và xác định giá<br /> trị các nhân tố nên giá thành của các máy này<br /> tăng lên rất cao; tham khảo của một số hãng<br /> chuyên sản xuất máy như: máy CH-2034<br /> Peseux của hãng Miktech (Switzerland)<br /> (8000€); máy Falex ISC-200PC của hãng<br /> Falex (Mỹ) hawei (12.000€) [4].<br /> Qua tham khảo các tài liệu trên thế giới,<br /> nhóm tác giả nhận thấy các máy kiểm tra về<br /> các thông số ma sát nêu trên phần lớn hoạt<br /> động dựa trên nguyên lý tính toán ma sát tiếp<br /> xúc giữa một đĩa quay với bề mặt các chi tiết<br /> khác, chúng được gọi chung là máy Pin-ondisc machines (máy chốt quay trên đĩa) gọi<br /> tắt là máy POD [5,6,7,8].<br /> 29<br /> <br /> Nguyễn Thị Quốc Dung và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Từ điều kiện sản xuất sẵn có, một loại thiết bị<br /> kiểm tra đánh giá tính chất ma sát và khả<br /> năng chống mòn của các lớp bề mặt, POD có<br /> giá thành thấp kết cấu đơn giản phù hợp với<br /> kiện sản xuất trong nước đã được nghiên cứu<br /> và chế tạo. Các kết quả thử nghiệm cho thấy<br /> máy POD thiết kế đáp ứng được yêu cầu cần<br /> thiết như giá thành rẻ, hoạt động tin cậy với<br /> nguyên lý vận hành máy đơn giản, dễ dàng<br /> thay đổi các thông số đầu vào để kiểm tra tính<br /> chất bề mặt trong những điều kiện khác nhau,<br /> đã giúp cho các kết quả đánh giá được đầy đủ<br /> và chính xác hơn.<br /> THIẾT KẾ MÁY PIN-ON-DISC (POD)<br /> Sơ đồ nguyên lý<br /> 650<br /> <br /> A<br /> <br /> Ptd<br /> <br /> 200<br /> <br /> B<br /> <br /> 550<br /> <br /> 220<br /> <br /> 5<br /> 4<br /> 2<br /> <br /> Ptt<br /> <br /> 1<br /> A<br /> <br /> 118(04): 29 - 36<br /> <br /> sát được tạo ra nhờ tải trọng đặt lên tay đòn<br /> (5). Trên tay đòn (5) có gia công một rãnh<br /> trượt để chốt (1) và bộ phận mang chốt (4) có<br /> thể dịch chuyển dọc theo tay đòn trong<br /> khoảng 15mm.<br /> Để xác định lượng mòn của cặp vật liệu chốt<br /> và đĩa sẽ được cân trước khi lắp vào máy. Xác<br /> định tải trọng treo trên tay đòn sau đó tính<br /> toán ra phản lực liên kết trên hai bề mặt tiếp<br /> xúc. Sau khoảng chu kỳ xác định (theo thời<br /> gian hoặc số vòng quay của máy) chốt và đĩa<br /> được tháo ra cân lại. Tiến hành thí nghiệm<br /> sau nhiều lần sẽ xác định được biểu đồ lượng<br /> mòn của vật liệu. Quá trình này được trình<br /> bày rõ rằng ở phần tiến hành thí nghiệm.<br /> Tính chất ma sát giữa hai bề mặt mà đặc<br /> trưng bởi hệ số ma sát của cặp vật liệu sẽ<br /> được xác định thông qua lực ma sát nhờ<br /> Sensor đo lực gắn trên khớp nối giữa động cơ<br /> và trục mang đĩa. Sensor được sử dụng là loại<br /> Sensor điện áp nối trực tiếp với Vôn-kế. Từ giá<br /> trị điện áp người tiến hành thí nghiệm sẽ tính<br /> toán ra lực ma sát mà chốt tác dụng lên đĩa. Tỉ<br /> số giữa lực ma sát và lực tác dụng của chốt lên<br /> đĩa sẽ biểu thị hệ số ma sát của hai bề mặt.<br /> <br /> 3<br /> <br /> B<br /> <br /> 700<br /> <br /> (1: chốt; 2:đĩa; 3:động cơ; 4:bộ phận mang chốt;<br /> 5:tay đòn)<br /> Hình 1. Sơ đồ nguyên lý máy POD<br /> <br /> Máy POD làm việc trên nguyên lý tạo ma sát<br /> trượt giữa bề mặt chốt và đĩa như hình 1. Bộ<br /> phận chủ yếu là một đĩa quay (disc) (2) được<br /> gắn với động cơ điện (3), đĩa được gắn chặt<br /> trên động cơ nhờ 1 bu-lông có ren trái để khi<br /> động cơ quay đĩa không bị văng ra ngoài, trên<br /> đĩa là chốt (pin) (1). Chốt (1) được kẹp chặt<br /> trên bộ phận mang chốt (4) một vít. Chốt và<br /> đĩa có thể thay thế một cách dễ dàng để có thể<br /> tạo ra các bề mặt ma sát của các loại vật liệu<br /> khác nhau. Áp lực tác dụng trên bề mặt ma<br /> 30<br /> <br /> Hình 2. Sơ đồ nguyên lý đo Fms<br /> <br /> Lực ma sát: FCoF = Fms = FT<br /> Lực FT được xác định thông qua cảm biến<br /> (sensor) điện áp.<br /> N: là tải trọng tác dụng của chốt lên đĩa. Sau<br /> khi xác định được N thông qua vật nặng treo<br /> trên tay đòn.<br /> F<br /> Hệ số ma sát của cặp vật liệu µ ⇒ µ = ms<br /> N<br /> Mô men xoắn trên trục động cơ: T = FT . r<br /> Công suất trên trục động cơ: P = T.ω<br /> <br /> Nguyễn Thị Quốc Dung và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Xác định trọng lượng đối trọng, tải trọng<br /> đặt lên tay đòn<br /> Xác định trọng lượng đối trọng<br /> Tay đòn luôn nằm ở vị trí cân bằng khi không<br /> treo tải trọng. Tuy nhiên bản thân tay đòn(5)<br /> và của bộ phận mang chốt (số (1) và (4) trên<br /> sơ đồ nguyên lý hình 1) đều có trọng lượng<br /> nên chúng sẽ tác dụng áp lực phụ lên điểm<br /> tiếp xúc giữa đĩa và chốt, gây sai lệch trong<br /> quá trình tính toán. Để khử ảnh hưởng của các<br /> khối lượng này một đối trọng sẽ được treo<br /> vào đầu bên trái của chốt quay. Dựa vào kích<br /> thước, vật liệu của tay đòn và bộ phận mang<br /> chốt có thể xác định được trọng lượng đối<br /> trọng cần đặt vào tay đòn ký hiệu là Pdt theo<br /> sơ đồ chịu lực của tay đòn dưới đây.<br /> x<br /> <br /> Pdt<br /> A<br /> c<br /> <br /> q.c (N)<br /> <br /> YB<br /> B<br /> <br /> XB = 0<br /> <br /> D<br /> <br /> C<br /> b<br /> <br /> a<br /> <br /> q.(a+b) (N)<br /> Q(N)<br /> N = 0(N)<br /> <br /> Hình 3. Sơ đồ chịu lực của tay đòn<br /> <br /> Chọn vật liệu chế tạo tay đòn được làm bằng<br /> thép hộp có kích thước mặt cắt ngang bxh có<br /> độ dày e, ứng suất uốn cho phép [σu]. Dựa<br /> vào vật liệu và kích thước của tay đòn, và giả<br /> thiết là trọng lượng của tay đòn phân bố đều,<br /> ta tính được trọng lượng của tay đòn phần<br /> phía bên trái và bên phải khớp quay B lần<br /> lượt là q.c(N) và q.(a+b)(N). Chiều dài tay<br /> đòn phía bên trái khớp B là c mm, và bên phải<br /> là (a+b) mm. q là tải trọng phân bố có đơn vị<br /> N/mm, khoảng cách từ chốt quay B đến bộ<br /> phận mang chốt là a; hình vẽ 3.<br /> Bộ phận mang chốt (4) được chế tạo bằng<br /> thép CT3 chốt (1) trong thí nghiệm là thép<br /> hợp kim 09CrSi, có trọng lượng là Q(N) tác<br /> dụng theo phương thẳng đứng dọc theo<br /> phương của chốt. Như vậy, giả sử trong thời<br /> điểm hiện tại, bộ phận mang chốt đang nằm<br /> tại vị trí cách khớp quay B một đoạn là a thì<br /> đối trọng cần đặt lên đầu trái của tay đòn cách<br /> khớp B một đoạn x sẽ có trọng lượng Pđt được<br /> xác định theo công thức sau:<br /> <br /> Q ( N ).a + q.<br /> <br /> Pdt =<br /> <br /> 118(04): 29 - 36<br /> <br /> (a + b) 2<br /> c2<br /> ( N ) − q. ( N )<br /> 2<br /> 2<br /> (1)<br /> x<br /> <br /> Như vậy khi xác định được vị trí của chốt a<br /> và vị trí treo đối trọng x ta sẽ xác định được<br /> trọng lượng đối trọng.<br /> Xác định trọng lượng tải trọng<br /> Ptt<br /> <br /> YB<br /> A<br /> <br /> Ptd<br /> C<br /> <br /> B<br /> XB = 0<br /> <br /> c<br /> <br /> a<br /> <br /> D<br /> b<br /> <br /> Hình 4. Sơ đồ tính lực tác dụng lên đĩa<br /> <br /> Sau khi treo đối trọng lực tác dụng từ chốt lên<br /> đĩa ≈ 0N. Tải trọng tác dụng lên tay đòn được<br /> xác định dựa trên yêu cầu áp lực tác dụng bề<br /> mặt ma sát. Với sơ đồ chịu lực của tay đòn<br /> như trên hình 3, với áp lực trên bề mặt ma sát<br /> là Ptd thì tải trọng cần tác dụng lên tay đòn Ptt<br /> được xác định theo công thức:<br /> P .a<br /> Ptt = td (2)<br /> a+b<br /> Kiểm tra bền cho tay đòn<br /> Trong thực tế chế tạo nhóm thiết kế chọn vật<br /> liệu chế tạo tay đòn là thép hộp 25x50 có độ<br /> dày 4,83 mm ứng suất cho phép của thép hộp<br /> [σu] = 30N/mm2.<br /> Trong điều kiện tính toán bền, giả sử tải trọng<br /> và đối trọng được treo tại hai điểm ngoài cùng<br /> của tay đòn. Kích thước a = 200 mm, b = 350<br /> mm, c = 100mm. Qua công thức (1) và (2) ta<br /> xác định được Pdt = 18N và Ptt = 3,65N.<br /> Pdt = 18N<br /> <br /> Ptt =3,65N<br /> <br /> YB<br /> Ptd = 10N<br /> <br /> B<br /> <br /> A<br /> <br /> C<br /> <br /> XB = 0<br /> <br /> 100<br /> <br /> 200<br /> <br /> D<br /> 350<br /> <br /> 275<br /> 50<br /> <br /> 0,9 N.m<br /> <br /> 0,55 N<br /> <br /> 1,23 N.m<br /> <br /> 3 N1,01 N.m<br /> <br /> 1,08 N.m<br /> <br /> Hình 5. Sơ đồ tính bền cho tay đòn<br /> <br /> Với lực tác dụng từ chốt lên đĩa Ptd = 10N<br /> Mô-men lớn nhất tác dụng lên tay đòn là 1,23<br /> 31<br /> <br /> Nguyễn Thị Quốc Dung và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> N.m. Như vậy với ứng suất uốn cho phép của<br /> tay đòn [σu] = 30N/mm2 Mômen uốn lớn nhất<br /> tay đòn xác định theo công thức:<br /> <br /> M x = [σ ] .Wx (3)<br /> Jx =<br /> <br /> h.b3 − h1.b13<br /> (4)<br /> 12<br /> <br /> 118(04): 29 - 36<br /> <br /> Dạng sản xuất của máy là dạng sản xuất loạt<br /> nhỏ, đơn chiếc, gia công theo phương pháp<br /> tập trung nguyên công. Ví dụng chi tiết chốt<br /> số (1) gồm 5 nguyên công, chi tiết đĩa số (2)<br /> có 6 nguyên công.<br /> <br /> y<br /> <br /> x<br /> <br /> h<br /> <br /> h1<br /> <br /> b<br /> <br /> b1<br /> <br /> Hình 7. Máy POD được chế tạo<br /> <br /> Chiều dày mặt cắt ngang tay đòn là 4,83mm<br /> do đó Jx tính theo công thức (4) sẽ là:<br /> <br /> Động cơ có tốc độ 1450 v/p, công suất 200W<br /> đảm bảo tạo được tốc độ quay và mô men<br /> xoắn trên đĩa thỏa mãn áp lực lớn nhất 96N.<br /> Tấm lực kế (Sensor) 1050C dán trên trục<br /> động cơ sẽ chỉ ra giá trị điên áp qua đó ta tính<br /> được giá trị của lực ma sát giữa chốt và đĩa.<br /> Lượng mòn của vật liệu được xác định dựa<br /> vào lượng vật liệu mất mát sau mỗi chu kỳ.<br /> Lượng vật liệu mất mát được xác định bằng<br /> cách cân các mẫu sau các chu kỳ này.<br /> <br /> Ptt .550<br /> = 96( N )(9)<br /> 200<br /> Do vậy tải trọng tối đa của tải trọng treo trên<br /> thanh là 36N và áp lực tối đa của chốt lên đĩa<br /> không được vượt quá 96N. Trong trường hợp<br /> thí nghiệm với Ptt = 3,6N tạo ra Ptd ≈ 10N tay<br /> đòn hoàn toàn đủ bền.<br /> Ptd =<br /> <br /> CHẾ TẠO VÀ THỬ NGHIỆM MÁY POD<br /> Chế tạo máy POD<br /> Dựa trên sơ đồ nguyên lý trình bày ở trên,<br /> máy POD được chế tạo thực tế như hình 7.<br /> Với 16 chi tiết, với các phương pháp gia công<br /> tiện, phay, cắt, hàn, sau máy được ghép nối,<br /> lắp ráp và trang trí.<br /> 32<br /> <br /> Ø6<br /> <br /> b.(h)3 − (b − 2e).(h − 2e)3<br /> ( mm 4 ) (5)<br /> 12<br /> J<br /> Wx = x (mm3 ) (6)<br /> b/2<br /> Mô-men lớn nhất trên tay đòn trong trường<br /> hợp này là:<br /> M x = [σ u ] .Wx = 30.4246 = 12738( N .mm) (7)<br /> Tải trọng tối đa trên tay đòn là:<br /> 12738 − 3.75<br /> Ptt =<br /> ≈ 36( N ) (8)<br /> 350<br /> Lực tác dụng tối đa trên đĩa là:<br /> Jx =<br /> <br /> Ø17,5±0,5<br /> <br /> Hình 6. Sơ đồ mặt cắt ngang của tay đòn<br /> <br /> 60<br /> <br /> 10<br /> <br /> 20±0,1<br /> <br /> Ø22+0.5<br /> <br /> Ø80±0.5<br /> <br /> Hình 8. Mẫu mạ 09CrSi<br /> Sau 2 giờ đồng hồ chiều dày lớp mạ Al2O3 –Ni là<br /> ≈ 80 µm.<br /> <br /> Nguyễn Thị Quốc Dung và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Thử nghiệm máy POD đã chế tạo<br /> Để thử nghiệm máy POD đã chế tạo, nhóm<br /> tác thực hiện thực nghiệm và so sánh cụ thể<br /> trên các mẫu được mạ và chưa được mạ<br /> composite. Mẫu mạ được chọn có vật liệu<br /> hợp kim 09CrSi được chế tạo với kích thước<br /> như đầu pin và đĩa mài. Với một số mẫu được<br /> mạ composite Al2O3 – Ni và một số mẫu<br /> không được mạ để so sánh khả năng chịu mòn<br /> của chúng.<br /> Tiến trình thực nghiệm được thực hiện tại<br /> phòng thí nghiệm đề tài cấp Nhà nước của<br /> trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp.<br /> Thí nghiệm đo độ mòn và hệ số ma sát được<br /> tiến hành lần lượt cho các loại vật liệu bề mặt<br /> khác nhau. Kết quả thí nghiệm cho các mẫu<br /> thử với bề mặt vật liệu thép hợp kim 09CrSi,<br /> bề mặt mẫu được làm sạch bằng phương pháp<br /> siêu âm, và được mạ Al2O3–Ni sau 2 giờ và 4<br /> mẫu không được mạ. Thực nghiệm được thực<br /> hiện với 2 mức độ áp lực là 10N và 20N tác<br /> dụng từ chốt lên đĩa, tương đương với tải<br /> trọng được treo vào đầu tay đòn là 3,65N và<br /> 7,3N. Kết quả thể hiện trên bảng 2 và sơ đồ<br /> hình 9.<br /> Quá trình đánh giá lượng mòn được thực<br /> nghiệm trên động cơ điện quay với tốc độ<br /> 1450 v/p; cứ sau 34 phút (tức là tương đương<br /> với đĩa quay được 50.000 vòng) mẫu được<br /> đem cân một lần trên cân điện tử có vạch chia<br /> 1/10 gram sau đó tính ra lượng vật liệu của<br /> mẫu mất đi theo đơn vị mm3. Tải trọng cố<br /> định được treo trên tay đòn là 30 N. Để giảm<br /> ảnh hưởng của rung động và nhiệt độ, máy<br /> POD được gắn chặt trên nền nhà bằng vít,<br /> thời gian nghỉ tối thiểu sau mỗi lần làm thực<br /> nghiệm là 15 phút. Sau tính toán quan hệ giữa<br /> lượng mòn của mẫu với thời gian tiếp xúc<br /> được vẽ lại như đồ thị hình 10.<br /> PHÂN TÍCH KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN<br /> Các kết quả về hệ số ma sát và lượng mòn<br /> trên các mẫu thử được cho trong bảng 1 và<br /> bảng 2 trong phần phụ lục và trên đồ thị hình<br /> 9 và 10.<br /> <br /> 118(04): 29 - 36<br /> <br /> Có thể thấy qua biểu đồ hệ số ma sát hình 9<br /> mẫu được mạ có hệ số ma sát nhỏ hơn mẫu<br /> chưa được mạ khoảng 30%. Sau khoảng 5<br /> chu kỳ kiểm tra (mỗi chu kỳ ≈34 phút), do<br /> mẫu kiểm tra được mài nhẵn nên hệ số ma sát<br /> đạt tới giá trị ổn định. Mẫu mạ là 0,01 và mẫu<br /> chưa mạ là khoảng 0,027.<br /> Biểu đồ lượng mòn thu được rất tương đồng<br /> với biểu đồ lượng mòn của các chi tiết máy<br /> theo lý thuyết. Có một chú ý là với mẫu mạ số<br /> 4 có thể nhận thấy khi đạt tới 1 giá trị lớn của<br /> số vòng quay tức là lúc này giá trị lượng mòn<br /> tăng rất chậm, đây là điều đáng quan tâm để<br /> phát triển khả năng chống mòn cho các vật<br /> liệu. Các nhà kỹ thuật có thể kiểm tra cơ tính<br /> của bề mặt chốt và đĩa lúc này, sau đó phân<br /> tích để đưa ra ý tưởng chế tạo các bề mặt<br /> tương tự nhằm tăng khả năng chịu mòn cho<br /> sản phẩm.<br /> <br /> Hình 9. Quan hệ S-µ<br /> <br /> Hình 10. Quan hệ S-u<br /> <br /> 33<br /> <br />