Thuốc điều trị và vacxin sử dụng trong thú y part 9

Chia sẻ: Ashfjshd Askfaj | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:18

Thêm vào BST

Báo xấu

165
lượt xem 49
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

1. Nguyên lý tác dụng Các chế phẩm sinh học dùng để phòng bệnh nhiễm trùng được gọi là Vacxin. Các Vacxin đó được chế bằng bản thân mầm bệnh gây ra bệnh mà ta muốn phòng. Khi chế bằng mầm bệnh đã bị giết chết được gọi là Vacxin chết. Và chế bằng mầm bệnh được làm yếu đi thì gọi là Vacxin nhược độc. Vacxin được đưa vào cơ thể động vật không còn khả năng gây bệnh hoặc chỉ gây ra một thể bệnh rất nhẹ không có hại cho động vật....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thuốc điều trị và vacxin sử dụng trong thú y part 9

PHÇN II VACXIN PHßNG BÖNH CHO VËT NU¤i 145
Ch−¬ng 8 NGUY£N T¾C KHI Sö DôNG VACXIN 1. Nguyªn lý t¸c dông C¸c chÕ phÈm sinh häc dïng ®Ó phßng bÖnh nhiÔm trïng ®−îc gäi lµ Vacxin. C¸c Vacxin ®ã ®−îc chÕ b»ng b¶n th©n mÇm bÖnh g©y ra bÖnh mµ ta muèn phßng. Khi chÕ b»ng mÇm bÖnh ®· bÞ giÕt chÕt ®−îc gäi lµ Vacxin chÕt. Vµ chÕ b»ng mÇm bÖnh ®−îc lµm yÕu ®i th× gäi lµ Vacxin nh−îc ®éc. Vacxin ®−îc ®−a vµo c¬ thÓ ®éng vËt kh«ng cßn kh¶ n¨ng g©y bÖnh hoÆc chØ g©y ra mét thÓ bÖnh rÊt nhÑ kh«ng cã h¹i cho ®éng vËt. Nh−ng nã g©y ra mét ph¶n øng lµm cho ®éng vËt cã miÔn dÞch chèng l¹i sù x©m nhiÔm cña mÇm bÖnh t−¬ng øng. Ph¶n øng Êy gäi lµ ®¸p øng miÔn dÞch. C¸c Vacxin chÕt, cßn gäi lµ v« ho¹t th−êng rÊt an toµn, æn ®Þnh dÔ sö dông; nh−ng hiÖu lùc th−êng kÐm, thêi gian miÔn dÞch ng¾n. C¸c Vacxin nh−îc ®éc, tøc lµ Vacxin sèng cho miÔn dÞch m¹nh, æn ®Þnh, thêi gian miÔn dÞch dµi. Nh−ng cã thÓ g©y ra ph¶n øng vµ ®ßi hái ph¶i cÈn thËn trong b¶o qu¶n, sö dông nh−: dông cô sö dông Vacxin kh«ng ®−îc röa b»ng thuèc s¸t trïng, ®¶m b¶o ®óng nhiÖt ®é qui ®Þnh ®Ó b¶o qu¶n Vacxin. Vacxin bao gåm trong ®ã lµ mét hoÆc mét sè mÇm bÖnh ®· giÕt chÕt hoÆc lµm yÕu ®i ®−îc gäi lµ kh¸ng nguyªn, lµ thµnh phÇn chñ yÕu, cßn cã ho¸ chÊt ®Ó giÕt mÇm bÖnh vµ ho¸ chÊt ®Ó gi÷ cho kh¸ng nguyªn æn ®Þnh hoÆc tån t¹i l©u trong c¬ thÓ ®éng vËt, lµm t¨ng hiÖu lùc vµ thêi gian miÔn dÞch ë ®éng vËt, gäi lµ chÊt bæ trî (®èi víi c¸c lo¹i Vacxin v« ho¹t). §¸p øng miÔn dÞch t¹o ra trong c¬ thÓ ®éng vËt sau khi sö dông Vacxin ®−îc gäi lµ kh¸ng thÓ hiÖn diÖn chñ yÕu trong huyÕt thanh, miÔn dÞch nµy ®−îc goi lµ miÔn dÞch dÞch thÓ. §¸p øng miÔn dÞch còng t¹o ra nh÷ng tÕ bµo cã vai trß diÖt mÇm bÖnh hoÆc g©y dÞ øng ®−îc gäi lµ miÔn dÞch tÕ bµo 2. Mét sè ®iÒu cÇn chó ý khi sö dông Vacxin - Vacxin lµ thuèc th−êng ®−îc dïng ®Ó phßng bÖnh cho ®éng vËt khoÎ, ch−a m¾c bÖnh. NÕu tiªm cho ®éng vËt ®· nhiÔm bÖnh råi th× bÖnh cã thÓ ph¸t sím h¬n, nÆng h¬n. Tr−êng hîp ngo¹i lÖ cã thÓ dïng Vacxin khi mµ ®éng vËt ®· nhiÔm mÇm bÖnh. ThÝ dô: sö dông Vacxin chèng bÖnh d¹i cho ng−êi ®· bÞ chã d¹i c¾n. Tr−êng hîp nµy Vacxin ®· t¹o ra kh¸ng thÓ chèng Virut d¹i tr−íc khi Virut lªn n·o, g©y bÖnh vµ tiªu diÖt Virut d¹i. - Vacxin phßng bÖnh nµo th× th−êng chØ phßng ®−îc lo¹i bÖnh ®ã th«i, kh«ng phßng ®−îc c¸c bÖnh kh¸c. ThÝ dô: Vacxin phßng bÖnh dÞch t¶ lîn th× chØ phßng ®−îc bÖnh dÞch t¶ lín, kh«ng phßng ®−îc bÖnh ®Ëu lîn. - HiÖu lùc cña Vacxin phô thuéc vµo t×nh tr¹ng søc khoÎ cña ®éng vËt v× nã lµ kÕt qu¶ ®¸p øng miÔn dÞch cña ®éng vËt. V× lÏ ®ã, chØ dïng Vacxin cho ®éng vËt ë tr¹ng th¸i khoÎ m¹nh, ®−îc ch¨m sãc nu«i d−ìng tèt, kh«ng m¾c c¸c bÖnh truyÒn nhiÔm vµ m·n tÝnh kh¸c, ®Ó t¹o ®−îc tr¹ng th¸i ®¸p øng miÔn dÞch tèt. 146
Trong c¸c ®ît tæ chøc tiªm phßng chØ chän nh÷ng ®éng vËt ®ñ tiªu chuÈn ®Ó tiªm nªn khã cã thÓ ®¹t tû lÖ tiªm phßng 100%. Còng cÇn chó ý thªm r»ng trong sè ®éng vËt ®¹t tiªu chuÈn ®−îc sö dông Vacxin kh«ng ph¶i tÊt c¶ ®Òu sinh miÔn dÞch tèt. Cã mét sè ®éng vËt sau khi sö dông Vacxin, do ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh cã thÓ sinh miÔn dÞch kÐm, kh«ng cã kh¶ n¨ng chèng ®−îc sù x©m nhiÔm cña mÇm bÖnh vµ vÉn m¾c bÖnh. Tû lÖ ®éng vËt t¹o ®−îc miÔn dÞch chèng bÖnh gäi lµ hiÖu gi¸ b¶o hé, ®ã chÝnh lµ hiÖu lùc cña Vacxin. - B×nh th−êng kh«ng nªn dïng Vacxin cho ®éng vËt qu¸ non vµ thËn träng ®èi víi ®éng vËt ®ang mang thai. ë ®éng vËt non, c¸c c¬ quan ®¶m nhËn chøc n¨ng miÔn dÞch b¶o vÖ c¬ thÓ ch−a hoµn chØnh nªn ®¸p øng miÔn dÞch ®èi víi Vacxin cßn yÕu. Ngoµi ra, ®éng vËt non cßn cã mét l−îng kh¸ng thÓ thô ®éng do mÑ truyÒn cho, nh÷ng kh¸ng thÓ ®ã, cã thÓ trung hoµ kh¸ng thÓ trong Vacxin, ng¨n c¶n Vacxin t¸c dông. Do ®Êy, chØ sö dông vacxin cho ®éng vËt ë løa tuæi nhÊt ®Þnh khi mµ l−îng kh¸ng thÓ mÑ truyÒn cho ®· ph©n huû gÇn hÕt. NÕu kh«ng cã dÞch ®e do¹ th× chØ nªn dïng Vacxin cho sóc vËt tõ 2 - 7 tuÇn tuæi, dïng Vacxin cµng muén cµng tèt. Khi cã ®e do¹ buéc ph¶i tiªm Vacxin sím cho ®éng vËt non. Nh−ng sau ®ã cÇn dïng Vacxin bæ sung: ë ®éng vËt mang thai, tr¹ng th¸i sinh lý cã nh÷ng thay ®æi nªn dïng Vacxin dÔ g©y nh÷ng ph¶n øng m¹nh vµ lµm s¶y thai. §Æc biÖt kh«ng nªn dïng Vacxin sèng cho sóc vËt mang thai, nhÊt lµ c¸c Vacxin Virut nh−îc ®éc. - Thêi gian t¹o miÔn dÞch ë ®éng vËt: sau khi sö dông Vacxin, ®éng vËt sÏ t¹o ®−îc miÔn dÞch sau 2 - 3 tuÇn. Trong thêi gian 2 - 3 tuÇn ®ã, ®éng vËt ch−a cã miÔn dÞch ®Çy ®ñ, vÉn cã thÓ m¾c bÖnh vµ ph¸t bÖnh. HiÖn t−îng ®ã cã thÓ ®−a ®Õn nh÷ng nhËn ®Þnh sai lÇm, cho r»ng Vacxin kh«ng cã hiÖu lùc hoÆc Vacxin g©y ra ph¶n øng, Vacxin g©y ra bÖnh. Còng cÇn nãi thªm: mét sè ®éng vËt ®ang mang trïng hoÆc ñ bÖnh, khi sö dông Vacxin th× sÏ ph¸t ra nhanh h¬n. - ChÊt bæ trî cña Vacxin: mét sè Vacxin ®−îc cho thªm chÊt bæ trî víi môc ®Ých gi÷ l©u kh¸ng nguyªn trong c¬ thÓ ®éng vËt, t¨ng søc miÔn dÞch vµ kÐo dµi thêi gian miÔn dÞch. ChÊt bæ trî th−êng dïng lµ keo phÌn vµ Vacxin cã keo phÌn gäi lµ Vacxin keo phÌn; mét chÊt bæ trî kh¸c lµ dÇu kho¸ng hoÆc dÇu thùc vËt trén vµo Vacxin t¹o thµnh nhò vµ gäi lµ Vacxin nhò ho¸. Khi sö dông Vacxin nhò ho¸ ph¶i l¾c ®Òu vµ tiªm vµo b¾p thÞt ®Ó Ýt g©y ra ph¶n øng keo phÌn hay Vacxin nhò ho¸ khi tiªm cã thÓ g©y ph¶n øng côc bé t¹i chç tiªm: s−ng, nãng, ®au... sau mét thêi gian ph¶n øng sÏ gi¶m ®i. CÇn chó ý thao t¸c v« trïng khi dïng Vacxin ®Ó tr¸nh nhiÔm trïng côc bé. Khi cã ph¶n øng côc bé cã thÓ ch−êm chç nãng ë n¬i tiªm vµ tiªm Cafein ®Ó gi¶m ph¶n øng mau h¬n. Khi n¬i tiªm bÞ nhiÔm trïng g©y apxe mñ th× ph¶i trÝch vµ tiªm ®iÒu trÞ b»ng kh¸ng sinh - Mét sè Vacxin cã thÓ g©y ph¶n øng dÞ øng. Ph¶n øng x¶y ra nhanh sau khi tiªm. §éng vËt thÓ hiÖn: sèt, run rÈy, n«n möa, thë gÊp, næi mÈn trªn mÆt da (lîn). Ph¶n øng nhÑ th× sau thêi gian ng¾n sÏ hÕt ph¶n øng nÆng cã thÓ lµm sóc vËt bÞ chÕt th−êng gäi lµ ph¶n øng qu¸ mÉn. Nguyªn nh©n cña dÞ øng cã thÓ do b¶n chÊt cña ®éng vËt dÔ bÞ dÞ øng víi chÕ phÈm sinh vËt l¹ ®−a vµo c¬ thÓ, còng cã thÓ ®éng vËt ®· tiÕp xóc hoÆc sö dông nh÷ng chÕ phÈm g©y mÉn c¶m t−¬ng tù hoÆc b¶n chÊt cña Vacxin. §Ó tr¸nh ph¶n øng nÆng, ®iÒu cÇn quan t©m lµ sau khi tiªm Vacxin ph¶i theo dâi cÈn thËn tr¹ng th¸i søc khoÎ cña ®µn sóc vËt vµi ba giê liÒn. NÕu cã hiÖn t−îng dÞ øng th× 147
ph¶i xö trÝ ngay b»ng c¸c lo¹i thuèc chèng Histamin nh−: Dimªdron, Ephªdrin, Phenergan, Adrenalin... - LiÒu sö dông Vacxin: cÇn sö dông Vacxin (cho uèng, nhá m¾t hay tiªm) ®óug theo liÒu chØ ®Þnh ®· ghi trªn nh·n cña lä thuèc. NÕu tiªm thÊp h¬n liÒu quy ®Þnh cã thÓ lµm gi¶m qu¸ tr×nh ®¸p øng miÔn dÞch. NÕu tiªm liÒu cao h¬n quy ®Þnh cã thÓ lµm tª liÖt miÔn dÞch hoÆc g©y ra ph¶n øng. §èi víi Vacxin Virut nh−îc ®éc th−êng dïng liÒu gièng nhau cho c¸c løa tuæi ë ®éng vËt. Cßn Vacxin vi khuÈn ph¶i dïng theo thÓ träng theo tuæi mµ cho c¸c liÒu kh¸c nhau. - Sè lÇn dïng Vacxin: khi dïng Vacxin lÇn ®Çu th× ®éng vËt sím nhÊt sau mét tuÇn míi cã miÔn dÞch nh−ng kh¸ng thÓ h×nh thµnh ch−a nhiÒu, vµ gi¶m ®i rÊt nhanh . §Ó tr¸nh nh−îc ®iÓm ®ã, ph¶i sö dông Vacxin lÇn thø 2 c¸ch lÇn thø nhÊt 3 - 4 tuÇn. §¸p øng miÔn dÞch lÇn nµy sÏ m¹nh h¬n, chØ sau 2 - 3 ngµy l−îng kh¸ng thÓ ®· t¨ng nhanh, hµm l−îng kh¸ng thÓ sau 1 - 2 tuÇn ®· cao gÊp nhiÒu lÇn so víi ®¸p øng miÔn dÞch lÇn ®Çu vµ kh¸ng thÓ tån t¹i l©u h¬n. Nh− vËy ®ît tiªm ®Çu tiªn cho ®éng vËt nªn gåm hai mòi tiªm c¸ch nhau 3 - 4 tuÇn, cã thÓ gäi lµ ®ît tiªm s¬ chñng. Tiªm nh− vËy, ta cã thÓ kh¾c phôc ®−îc nh÷ng nh−îc ®iÓm vµ miÔn dÞch kÐm ë ®éng vËt non. Sau ®ã, ®Ó duy tr× ®¸p øng miÔn dÞch vµ n©ng cao søc miÔn dÞch, cø kho¶ng 4 - 12 th¸ng tiªm l¹i mét lÇn cho ®éng vËt, tuú theo Vacxin, tuú theo ®éng vËt vµ tuú theo t×nh h×nh dÞch tÔ. - KÕt hîp Vacxin: mét sè Vacxin cã thÓ dïng kÕt hîp, kh«ng ph¶i trén lÉn víi nhau, mµ tiªm cïng lóc ë c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau, víi nh÷ng liÒu quy ®Þnh, vÉn t¹o ®−îc miÔn dÞch cïng lóc chèng ®−îc mÊy bÖnh t−¬ng øng víi Vacxin ®−îc sö dông, kh«ng g©y ra ph¶n øng ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ ®éng vËt. ThÝ dô: Trong c¸c ®ît tiªm phßng cho lîn, ng−êi ta vÉn cïng lóc tiªm 3 lo¹i Vacxin: lµ Vacxin dÞch t¶ lîn nh−îc ®éc Vacxin tô huyÕt trïng keo phÌn vµ Vacxin ®ãng dÊu lîn (VR2). ë c¸c tr¹i gµ c«ng nghiÖp cã thÓ dïng cïng mét lóc Vacxin Niucatxon vµ Vacxin Gumboro cho ®µn gµ. - Vacxin ®a gi¸: cã mét sè Vacxin ®−îc dïng theo ph−¬ng ph¸p hçn hîp cïng lóc vµi lo¹i Vacxin phßng vµi bÖnh, ®−îc gäi lµ Vacxin ®a gi¸. C¸ch sö dông hoµn toµn gièng c¸c Vacxin kh¸c. thÝ dô: Vacxin tô dÊu dïng cho lîn lµ hçn hîp 2 lo¹i Vacxin nh−îc ®éc phßng bÖnh ®ãng dÊu vµ phßng bÖnh tô huyÕt trïng cho lîn. Vacxin Tetradog (do h·ng Rh«n-Pulenc) s¶n xuÊt phßng cïng lóc 4 bÖnh ë chã: bÖnh Carª, bÖnh viªm gan do Virut, bÖnh viªm ruét do Virut Parvo vµ bÖnh xo¾n trïng Lepto do trén 4 lo¹i Vacxin víi nhau. - Vacxin ®«ng kh«: Vacxin Virut nh−îc ®éc th−êng ®−îc ®«ng kh« ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc vËn chuyÓn vµ b¶o qu¶n. Trong cïng ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n nh− nhau, Vacxin ®«ng kh« cã thÓ gi÷ ®−îc l©u h¬n Vacxin d¹ng t−¬i kh«ng ®«ng kh«. Tuy nhiªn, khi vËn chuyÓn hoÆc b¶o qu¶n vÉn ph¶i gi÷ Vacxin ®«ng kh« ë nhiÖt ®é tõ 40C ®Õn 100C. Kh«ng ®−îc ®Ó Vaxcin ®«ng kh« trong nhiÖt ®é th−êng. Khi sö dông ph¶i pha Vacxin víi n−íc cÊt v« trïng ë nhiÖt ®é th−êng, n−íc cÊt ph¶i trung tÝnh, (pH: 7 - 7,2) theo ®óng liÒu l−îng quy ®Þnh cho mçi Vacxin. - B¶o qu¶n Vacxin: ph¶i trong c¸c ®iÒu kiÖn quy ®Þnh, lµ ®iÒu ®Æc biÖt quan träng quyÕt ®Þnh chÊt l−îng vµ hiÖu lùc cña Vacxin. C¸c ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n chñ yÕu: 148
+ §Ó trong tñ l¹nh hay phßng l¹nh víi nhiÖt ®é: +40C ®Õn 100C. Trong ®iÒu kiÖn ®ã gi÷ ®−îc Vacxin ®Õn h¹n dïng ®−îc ghi trong nh·n cña lä hoÆc èng Vacxin. NÕu kh«ng b¶o qu¶n nh− vËy h¹n dïng Vacxin sÏ rót ng¾n hoÆc mÊt hiÖu lùc ngay. + Kh«ng ®−îc ®Ó Vacxin ë chç nãng, cã ¸nh s¸ng mÆt trêi, v× nh− vËy, Vacxin sÏ mÊt hiÖu lùc. Vacxin ®· rót tõ lä ra, ®· ®−îc pha víi n−íc cÊt kh«ng ®−îc cÇm l©u trong tay vµ chØ cßn h¹n sö dông kh«ng qu¸ 1 - 2 giê nghÜa lµ ph¶i dïng ngay. + Kh«ng ®−îc gi÷ Vacxin ë ®é l¹nh ©m, v× ®é l¹nh ©m sÏ ¶nh h−ëng kh«ng tèt ®Õn chÊt l−îng Vacxin, ®Æc biÖt víi nót cao su, lµm cho kh«ng khÝ vµ Èm ®é thÊm vµo c¸c lä Vacxin ®«ng kh«. + Kh«ng ®−îc dïng Vacxin ®· qu¸ h¹n ghi trªn nh·n mÆc dï Vacxin cã thÓ vÉn ®−îc b¶o qu¶n tèt... - KiÓm tra lä Vacxin: tr−íc khi sö dông bÊt cø lä Vacxin nµo còng ph¶i kiÓm tra vËt lý; mµu s¾c, ®é trong hay ®ôc, tuú theo lo¹i Vacxin. Tr−íc khi xuÊt x−ëng, Vacxin ®· ®−îc kiÓm tra vËt lý, an toµn vµ hiÖu lùc. Nh−ng qu¸ tr×nh vËn chuyÓn, b¶o qu¶n t¹i ®Þa ph−¬ng cã thÓ cã nh÷ng thay ®æi ¶nh h−ëng ®Õn tÝnh chÊt, ®é an toµn vµ hiÖu lùc cña Vacxin. ThÝ dô: do ®Ó Vacxin ë chç nãng vµ Èm, nÊm vµ vi sinh vËt cã h¹i sÏ mäc ë bªn ngoµi nót cao su vµ lan vµo trong lä, g©y ra nh÷ng sîi nÊm. Vacxin nh− vËy ph¶i huû bá. Nh÷ng chi tiÕt cÇn x¸c ®Þnh cho tõng lä Vacxin ph¶i ghi trªn nh·n cña lä: - Tªn Vacxin cã ®óng víi nhu cÇu kh«ng. - Sè l« sè liÒu liÒu sö dông. - Ngµy s¶n xuÊt, sè kiÓm nghiÖm xuÊt x−ëng. - Thêi h¹n sö dông, quy c¸ch b¶o qu¶n. Nh÷ng chi tiÕt nµy cÇn ghi vµo sæ tr−íc khi sö dông ®Ó dÔ tra cøu nÕu nh− khi sö dông cã sù cè. Còng nªn ®¸nh sè lä ®Ó biÕt thuèc nµo cÇn sö dông cho ®éng vËt nµo cña ai, ë ®©u? Nh÷ng h− háng trong lä Vacxin cÇn biÕt ®Ó lo¹i trõ: - Nót: chÆt hay láng, nguyªn vÑn hay bÞ r¸ch, t×nh tr¹ng líp s¸p phñ ngoµi. - Lä thuû tinh cã bÞ r¹n nøt kh«ng. - T×nh tr¹ng thuèc trong lä: mµu cã b×nh th−êng kh«ng, vacxin cã bÞ vÈn hay bÞ vãn kh«ng, cã vËt l¹ trong lä thuèc (bôi than, c«n trïng, sîi b«ng...), khi l¾c lä thuèc cã thµnh mét dung dÞch ®ång nhÊt hay vÉn chia lµm 2 líp (nÕu Vacxin nhò ho¸ hoÆc keo phÌn vÉn chia 2 líp khi l¾c lµ Vacxin ®· háng, kh«ng dïng ®−îc). Khi kiÓm tra thÊy lä thuèc ®· thay ®æi so víi b×nh th−êng th× ph¶i lo¹i bá, tuyÖt ®èi kh«ng sö dông. - Thao t¸c vµ sö dông Vacxin: Khi pha c¸c lo¹i Vacxin ph¶i cã dông cô: èng tiªm, kim, lä thuû tinh vµ n−íc cÊt ®Òu ®· tiÖt trïng. Dông cô khi hÊp hoÆc luéc tiÖt trïng ph¶i ®Ó nguéi míi dïng. Tr−íc khi pha thuèc, vµ dïng thuèc tay ng−êi còng ph¶i tiÖt trïng b»ng cån 700. Nót cao su cña lä thuèc còng ph¶i s¸t trïng tr−êc khi ®©m kim qua. VÞ trÝ tiªm trªn th©n ®éng vËt còng ph¶i s¸t trïng b»ng cån 700. §¶m b¶o tèt Ýt v« trïng kh«ng nh÷ng ®−îc nhiÔm trïng n¬i tiªm mµ cßn t¹o ®−îc ph¶n øng miÔn dÞch cho ®éng vËt ®−îc tèt. 149
CÇn chó ý: §èi víi Vacxin sèng, c¸c dông cô ®Ó pha thuèc vµ dïng thuèc ®Òu ph¶i ®Ó nguéi, kh«ng ®−îc röa b»ng thuèc s¸t trïng: Khi dïng xong, dông cô ph¶i tiÖt trïng b»ng ®un n−íc s«i, råi röa b»ng n−íc s¹ch (®un s«i ®Ó nguéi). §−êng cho thuèc vµo c¬ thÓ ®éng vËt mçi lo¹i Vacxin cã quy ®Þnh vÒ ®−êng cho Vacxin vµ liÒu dïng nghiªm ngÆt, ®ßi hái ng−êi sö dông ph¶i tu©n thñ. C¸c ®−êng cho thuèc chñ yÕu: - Cho uèng Vacxin hoÆc nhá m¾t mòi nh−: Vacxin Lax«ta phßng bÖnh Niucatxon cho gµ. - Tiªm d−íi da nh−: Vacxin Niucatxon hÖ I, Vacxin dÞch t¶ vÞt, Vacxin tô huyÕt trïng keo phÌn. - Tiªm s©u vµo b¾p thÞt nh−: Vacxin nhò ho¸ phßng bÖnh tô huyÕt trïng tr©u bß. 150
Ch−¬ng 9 VACXIN DïNG CHo TR¢U Bß 1. Vacxin dÞch t¶ tr©u bß ®«ng kh« §Æc ®iÓm - Vacxin Virut sèng, chÕ t¹o tõ chñng Virut Kabeta O, nu«i trªn m«i tr−êng tÕ bµo thËn bª míi sinh, ®−îc chuÈn ®é trªn tÕ bµo vµ ®«ng kh«. Mçi ml Vacxin chøa tõ 104-5 TCID50 Virut. - Vacxin an toµn, kh«ng g©y bÊt cø ph¶n øng nµo cho tr©u bß, dª cõu vµ lîn ë c¸c løa tuæi. Tiªm Vacxin cho tr©u bß cã ký sinh trïng ®−êng m¸u (Tiªn mao trïng) còng kh«ng g©y ph¶n øng g×. - Vacxin t¹o ®−îc miÔn dÞch cao, æn ®Þnh, ®é dµi miÔn dÞch tèi ®a 5 n¨m. v× vËy, mçi n¨m chØ tiªm cho tr©u bß mét lÇn vµo nh÷ng con mµ n¨m tr−íc kh«ng tiªm. Sö dông - Dïng cho tr©u, bß, dª, cõu, lîn khoÎ m¹nh. Khi tiªm xong cã thÓ ®¸nh dÊu ®éng vËt b»ng bÊm tai hay dïng dÊu nung ®Ó sang n¨m kh«ng tiªm. - Víi bª nghÐ chØ tiªm khi qu¸ 6 th¸ng tuæi. (V× d−íi 6 th¸ng tuæi vÉn gÆp nh÷ng con cßn kh¸ng thÓ thô ®éng do mÑ truyÒn cho). Sau ®ã, mçi n¨m tiªm mét lÇn. LiÒu tiªm - Mçi lä thuèc chøa 40 liÒu. - Pha mçi lä 80 ml n−íc sinh lý ®· v« trïng (NaCl 1%). Tiªm cho mçi tr©u, bß 2 ml vµo d−íi da. - Tr−êng hîp pha víi 40 ml th× tiªm cho mçi tr©u bß 1ml vµo d−íi da hoÆc vµo b¾p thÞt m«ng. Quy ®Þnh vÒ pha thuèc - C¸c dông cô dïng pha Vacxin tiªm Vacxin kh«ng ®−îc röa b»ng thuèc s¸t trïng b»ng xµ phßng, mµ chØ röa b»ng n−íc, råi ®un s«i ®Ó nguéi míi dïng. - ChØ pha n−íc víi Vacxin trong khi dïng. B¶o qu¶n - Vacxin ®«ng kh« ph¶i gi÷ trong tñ l¹nh tõ +40C - +100C. Kh«ng ®Ó trong l¹nh ©m. Trong ®iÒu kiÖn nµy Vacxin cã thÓ b¶o qu¶n ®−îc 1 n¨m kÓ tõ ngµy xuÊt x−ëng - Vacxin ®· pha rÊt nh¹y c¶m víi nãng vµ ¸nh s¸ng mÆt trêi. V× vËy, Vacxin ®· pha ph¶i gi÷ trong l¹nh vµ chØ sö dông trong 2 giê khi pha. Tr×nh bµy - Lä ®«ng kh« 40 liÒu. - N¬i s¶n xuÊt: Trung t©m thó y Nam Bé thuéc C«ng ty Thuèc thó y vµ vËt t− 2 (T.P Hå ChÝ Minh). 151
2. Vacxin phßng bÖnh lë måm long mãng tr©u bß §Æc diÓm - Vacxin v« ho¹t ®−îc chÕ t¹o tõ 3 typ Virut lë måm long mãng O, Asia 1 vµ A25 ®−îc nu«i cÊy trªn m«i tr−êng tÕ bµo, giÕt chÕt b»ng Formol, cã thªm chÊt bæ trî ®Ó t¹o miÔn dÞch ch¾c ch¾n vµ æn ®Þnh. Vacxin ®−îc nhËp cña h·ng Rh«n - Merieux (Ph¸p) v× n−íc ta chøa s¶n xuÊt ®−îc. - Vacxin kh«ng g©y ph¶n øng - Sau khi tiªm 2 tuÇn tr©u bß cã miÔn dÞch vµ miÔn dÞch kÐo dµi 12 th¸ng. Sö dông - Dïng phßng bÖnh lë måm long mãng cho tr©u, bß, dª, cõu... khoÎ m¹nh. - Bª nghÐ 4 th¸ng tuæi tiªm lÇn ®Çu; 8 th¸ng sau tøc 12 th¸ng tuæi tiªm lÇn thø 2, sau ®ã cø mçi n¨m tiªm mét lÇn. - VÞ trÝ tiªm: d−íi da cæ. Kh«ng ®−îc tiªm b¾p. - Lä Vacxin dïng dë, chØ dïng trong 1 ngµy. LiÒu tiªm - Mçi tr©u bß sö dông 3 ml. B¶o qu¶n - Vacxin b¶o qu¶n ë nhiÖt ®é +40c ®Õn +100C cã thÓ gi÷ ®−îc chÊt l−îng vµ hiÖu lùc 9 - 12 th¸ng. - Tr¸nh kh«ng ®Ó Vacxin ë n¬i nãng Èm, cã ¸nh s¸ng mÆt trêi. Tr×nh bµy - Vacxin ®ãng trong lä thuû tinh 100 ml cã 33 liÒu. - N¬i s¶n xuÊt: HiÖn nay, chóng ta ch−a s¶n xuÊt ®−îc ph¶i nhËp tõ Ph¸p. 3. Vacxin phßng bÖnh NhiÖt th¸n tr©u bß §Æc ®iÓm - Vacxin nha bµo nh−îc ®éc, chÕ tõ chñng cña Ê n §é - Vacxin an toµn, Ýt khi g©y ra ph¶n øng cho tr©u bß, ®−îc sö dông tiªm cho tr©u, bß, ngùa, cõu, lîn ë c¸c løa tuæi - Vacxin t¹o ®−îc miÔn dÞch æn ®Þnh, kÐo dµi 12 - 15 th¸ng - Lä Vacxin tr¾ng, l¾c h¬i ®ôc. - Sau khi tiÕm 2 tuÇn cã miÔn dÞch. Sö dông - Dïng cho tr©u, bß, ngùa, lîn kháe m¹nh. - Bª nghÐ 3 - 4 th¸ng tuæi cã thÓ ®−îc sö dông Vacxin. 152
- ë c¸c æ dÞch nhiÖt th¸n cò vµ xung quanh vïng dÞch ph¶i tæ chøc tiªm Vacxin cho toµn ®µn tr©u bß, mçi n¨m mét lÇn. LiÒu tiªm - Mçi lä thuèc chøa 50 liÒu (50ml) - Mçi tr©u bß tiªm 1ml vµo d−íi da cæ. Quy ®Þnh vÒ dông cô sö dông - èng tiªm, dông cô dïng Vacxin kh«ng ®−îc röa b»ng thuèc s¸t trïng, dung dÞch kh¸ng sinh, mµ ph¶i luéc hoÆc hÊp −ít tiÖt trïng råi ®Ó nguéi míi dïng. Dông cô dïng tiªm Vacxin xong còng ph¶i luéc, ®Ó nguéi vµ röa. B¶o qu¶n - Vacxin gi÷ trong nhiÖt ®é tñ l¹nh: +40C ®Õn +100C ®Ó ®−îc 12 th¸ng; gi÷ trong nhiÖt ®é th−êng ®Ó ®−îc 6 - 8 th¸ng - Kh«ng ®−îc ®Ó Vacxin d−íi ¸nh s¸ng mÆt trêi vµ n¬i nãng Èm. Tr×nh bµy - Lä thuû tinh nót cao su: 50 ml cã 50 liÒu. - N¬i s¶n xuÊt: xÝ nghiÖp thuèc thó y TW (Phïng) 4. Vacxin Tô huyÕt trïng tr©u bß chñng R1 §Æc ®iÓm - Vacxin lµ mét canh khuÈn ®Ëm ®Æc nu«i cÊy chñng Pasteurella Multocida typ R1 (chñng Roberts) - Vi khuÈn bÞ giÕt b»ng Formol vµ cho thªm keo phÌn ®Ó n©ng cao vµ kÐo dµi miÔn dÞch, ®ång thêi gi¶m nhÑ ph¶n øng do néi ®éc tè cña vi khuÈn. Mçi ml Vacxin chøa 10 tû vi khuÈn. - Khi ®Ó l¾ng lä Vacxin chia lµm 2 líp: líp n−íc trong ë trªn cã mµu vµng nh¹t, mét líp keo phÌn tr¾ng h¬i vµng ë ®¸y lä. Vacxin Ýt g©y ph¶n øng côc bé. - Sau khi tiªm 2 tuÇn cã miÔn dÞch vµ miÔn dÞch kÐo dµi 8 th¸ng. - Vacxin cã thÓ g©y ph¶n øng dÞ øng: 1 - 2 giê sau tiªm, lµm sóc vËt run r¶y, ch¶y n−íc r·i, thë gÊp, sèt, v·i ®¸i v·i ph©n. PhÇn lín lµ ph¶n øng nhÑ vµ sóc vËt qua khái, kh«ng cÇn ®iÒu trÞ. Mét sè cã ph¶n øng nÆng ph¶i can thiÖp nh− sau: + Sö ®ông c¸c lo¹i thuèc chèng dÞ øng. Dimedron, Phenergan, Adrenalin. + Khi tiªm Vacxin cÇn chó ý theo dâi ph¶n øng. Sö dông - Vacxin dïng ®Ó tiªm phßng bÖnh Tô huyÕt trïng tr©u, bß, bª, nghÐ khoÎ m¹nh. - L¾c kü tr−íc khi dïng ®Ó keo phÌn hoµ ®Òu. - Tiªm d−íi da ë mÆt bªn cæ. Kh«ng ®−îc tiªm vµo b¾p thÞt - Thêi gian tiªm: nªn tiªm tr−íc mïa m−a 1 th¸ng 153
LiÒu tiªm - Mçi tr©u bß: 2 ml. B¶o qu¶n - Vacxin ®Ó ë n¬i r©m m¸t, cã nhiÖt ®é tõ +40C - +100C th× gi÷ ®−îc 9 th¸ng. Kh«ng ®−îc gi÷ Vacxin ë l¹nh ©m. - Lä Vacxin ®· lÊy ra ph¶i dïng hÕt trong ngµy. Tr×nh bµy - Lä 100 ml cã 50 liÒu - Lä 50 ml cã 25 liÒu N¬i s¶n xuÊt Trung t©m thó y Nam Bé: XÝ nghiÖp s¶n xuÊt Vacxin Ph©n viÖn Thó y Nha Trang. 5. Vacxin Tô huyÕt trïng chñng Iran §Æc ®iÓm - Vacxin chÕt lµm b»ng vi khuÈn Pasteurella multocida chñng Iran. Vacxin g©y miÔn dÞch tèt, rÊt Ýt khi cã ph¶n øng dÞ øng côc bé. - Vacxin kh«ng cã chÊt bæ trî. Mçi ml chøa 10 tû vi khuÈn. - Sau khi tiªm 2 tuÇn, sóc vËt cã miÔn dÞch vµ miÔn dÞch kÐo dµi 9 th¸ng. Sö dông - Vacxin dïng tiªm phßng bÖnh tô huyÕt trïng cho tr©u, bß, nghÐ khoÎ m¹nh. - Tiªm d−íi da cæ. Kh«ng tiªm vµo b¾p thÞt. - Sau khi tiªm cÇn theo dâi ph¶n øng trong vµi giê, nÕu cã ph¶n øng sÏ sö trÝ kÞp thêi. - Nªn tæ chøc tiªm phßng cho tr©u bß tr−êc mïa m−a 1 th¸ng. - Tr−íc khi lÊy thuèc cÇn l¾c nhÑ thuèc. LiÒu tiªm - Mçi tr©u bß 2 ml. B¶o qu¶n - Vacxin ph¶i gi÷ n¬i r©m m¸t tõ +40C ®Õn +100C. Thêi gian b¶o qu¶n 9 th¸ng kÓ tõ ngµy chÕ t¹o. - NÕu ë nhiÖt ®é th−êng th× thêi gian b¶o qu¶n rót ng¾n h¬n. - Lä Vacxin dïng chØ trong 1 ngµy. Tr×nh bµy - Lä 100 ml. Sè liÒu thay ®æi theo yªu cÇu - Lä 50 ml N¬i s¶n xuÊt: Trung t©m Thó y Nam bé: XÝ nghiÖp s¶n xuÊt Vacxin (T.P. Hå ChÝ Minh) 154
6. Vacxin Tô huyÕt trïng chñng P52 §Æc ®iÓm - Vacxin chÕ t¹o tõ vi khuÈn Pasteurella multocida chñng P52, giÕt chÕt b»ng Formol, cã dung dÞch phÌn chua lµm chÊt phô. Mçi ml cã 10 tû vi khuÈn. - Vacxin sö dông cã thÓ g©y ph¶n øng nhÑ; nh−ng kh«ng g©y ph¶n øng côc bé. - Vacxin t¹o miÔn dÞch tèt, thêi gian miÔn dÞch kÐo dµi 9 th¸ng. Sö dông - Vacxin ®−îc dïng tiªm phßng bÖnh tô huyÕt trïng cho tr©u, bß, bª, nghÐ khoÎ m¹nh. - Tiªm d−íi da cæ, kh«ng tiªm vµo b¾p thÞt. - Sau tiªm 2 tuÇn, sóc vËt cã miÔn dÞch. - Nªn tiªm tr−íc mïa m−a 1 th¸ng. - L¾c kü tr−íc khi dïng. LiÒu tiªm - Bª, nghÐ d−íi 6 th¸ng tuæi: 1,5 ml. - Tr©u bß tõ 1 n¨m tuæi trë lªn: 2 ml. B¶o qu¶n - Vacxin b¶o qu¶n n¬i r©ni m¸t tö +40C ®Õn +100C sÏ gi÷ ®−îc 9 th¸ng. - Lä Vacxin ®· lÊy ra chØ dïng trong 1 ngµy Tr×nh bµy - Lä 50 ml cã 25 liÒu - Lä 100 ml cã 50 liÒu. N¬i s¶n xuÊt: Trung t©m Thó y Nam Bé: XÝ nghiÖp s¶n xuÊt Vacxin (T.P. Hå ChÝ Minh). 7. Vacxin Tô huyÕt trïng tr©u bß (keo phÌn) §Æc ®iÓm - Vacxin ®−îc chÕ t¹o tõ chöng T1, T2, T3, Pasteurella multocida, giÕt chÕt b»ng Formol, cã chÊt bæ trî lµ keo phÌn. Mçi 1 ml chøa 10 tû vi khuÈn. - Vacxin t¹o miÔn dÞch tèt, Ýt g©y ph¶n øng. - MiÔn dÞch cho sóc vËt kÐo dµi 5 - 6 th¸ng. Sö dông - Vacxin dïng phßng bÖnh tô huyÕt trïng cho tr©u, bß, bª, nghÐ khoÎ m¹nh. - Tiªm d−íi da cæ. Kh«ng tiªm vµo b¾p thÞt. - Tr−íc khi sö dông l¾c ®Òu lä thuèc. - Lä thuèc ®· lÊy dë chØ dïng trong 1 ngµy. - Mçi n¨m tæ chøc tiªm phßng 2 lÇn cho ®µn tr©u, 6 th¸ng mét lÇn 155
LiÒu tiªm - Bª, nghÐ: mçi cßn 2 ml - Tr©u bß trªn n¨m tuæi: mçi con 3 ml B¶o qu¶n - §Ó Vacxin n¬t r©m m¸t: nhiÖt ®é thÝch hîp 100C. Nh− vËy sÏ b¶o qu¶n ®−îc 9 th¸ng. - NÕu ë nhiÖt ®é th−êng Vacxin chØ gi÷ ®−îc 4 - 5 th¸ng. Tr×nh bµy - Lä 100 ml - Lä 50 ml LiÒu sö dông tuú theo yªu cÇu. N¬i s¶n xuÊt: XÝ nghiÖp thuèc Thó y Trung ¦¬ng 8. Vacxin Tô huyÕt trïng tr©u bß nhò ho¸ §Æc ®iÓm - Vacxin ®−îc chÕ t¹o tõ vi khuÈn Pasteuella multocida chñng Iran, giÕt chÕt b»ng Formol, cã chÊt bæ trî lµm nhò ho¸ lµ dÇu kh¸ng (Montanide) cã thÓ thay b»ng dÇu thùc vËt trung tÝnh (pH = 7) - Vacxin cã thÓ g©y ph¶n øng côc bé: s−ng thòng n¬i tiªm, nÕu nh− tiªm d−íi da. - Vacxin sÏ t¹o miÔn dÞch tèt vµ thêi gian miÔn dÞch kÐo dµi 8 - 12 Sö dông - Vacxin dïng tiªm phßng bÖnh tô huyÕt trïng cho tr©u, bß, bª khoÎ m¹nh. - Tiªm s©u vµo b¾p thÞt, kh«ng ®−îc tiªm d−íi da. - ë miÒn Nam nªn tiªm Vacxin tr−íc mïa m−a 1 th¸ng. ë miÒn M¾c tiªm Vacxin mçi n¨m 2 lÇn vµo kho¶ng th¸ng 3 vµ th¸ng 8 d−¬ng lÞch. §iÒu cÇn chó ý - Vacxin lµ mét dung dÞch tr¾ng nh− s÷a. Khi Vacxin trong lä chia lµm 2 líp th× kh«ng dïng ®−îc n÷a v× ®· bÞ háng. LiÒu dïng - Mçi tr©u bß dïng 2 - 3 ml. B¶o qu¶n - Tèt nhÊt lµ gi÷ Vacxin ë nhiÖt ®é m¸t 100, b¶o qu¶n ®−îc 6 - 9 th¸ng. - Kh«ng ®Ó n¬i nãng Èm, v× nh− vËy thêi gian b¶o qu¶n sÏ ng¾n h¬n. Tr×nh bµy Mçi lä 50ml N¬i s¶n xuÊt: ViÖn Thó y (Bé m«n ho¸ sinh MiÔn dÞch) ®−îc phÐp s¶n xuÊt vµ thö nghiÖm trong s¶n xuÊt. 156
Ch−¬ng 10 VACXIN DïNG CHO LîN 1. Vacxin DÞch t¶ lîn kh« §Æc ®iÓm - Vacxin ®−îc chÕ tõ chñng vitamin dÞch t¶ lîn nh−îc ®éc chñng C, lµ mét chñng t¹o miÔn dÞch m¹nh, æn ®Þnh vµ kh«ng g©y ra c¸c biÕn ®æi sinh lý ë lîn trong tÊt c¶ c¸c løa tuæi. - Vacxin cã thÓ dïng cho lîn n¸i chöa giai ®o¹n ®Çu mµ kh«ng g©y qu¸i thai. - Mçi liÒu Vacxin- chøa kho¶ng 100 P§. 50 Virut - Sau sö dông Vacxin 2 tuÇn, lîn cã miÔn dÞch tèt vµ miÔn dÞch kÐo dµi 12 th¸ng ®Õn 15 th¸ng. - Trong c¸c ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh cã thÓ sö dông Vacxin ë d¹ng t−¬i, kh«ng cÇn ®«ng kh«, hiÖu lùc sÏ cao h¬n. Nh−ng chØ ®−îc sö dông trong thêi gian rÊt ng¾n (1 ngµy sau khi pha). Sö dông - Vacxin ®−îc dïng ®Ó tiªm phßng bÖnh dÞch t¶ cho lîn ë c¸c løa tuæi, khoÎ m¹nh. - Khi kh«ng cã dÞch, chØ tiªm cho lîn 45 ngµy tuæi trë lªn. Khi cã dÞch hoÆc cã sù ®e do¹ cña dÞch cÇn tiªm sím cho lîn 30 ngµy tuæi. Nh−ng sau lÇn tiªm thø nhÊt cÇn tiªm lÇn hai, sau 3 - 4 tuÇn. Sau ®ã, cø mçi n¨m tiªm nh¾c l¹i mét lÇn. - Trong c¸c c¬ së nu«i lîn tËp trung cÇn tiªm Vacxin bæ sung th−êng xuyªn cho ®µn lîn. - ë c¸c ®Þa ph−¬ng cÇn tæ chøc tiªm phßng Vacxin cø 6 th¸ng mét lÇn vµ còng ph¶i tiªm Vacxin bæ sung cho lîn con vµ lîn n¸i. LiÒu tiªm - Vacxin ph¶i pha víi n−íc sinh lý v« trïng. Tuú theo lä Vacxin ®ùng bao nhiªu liÒu mµ pha víi sè m1 n−íc sinh lý b»ng sè liÒu: lä ®ùng 50 liÒu th× pha víi 50 ml n−íc sinh lý. Mçi lîn bÊt cø løa tuæi nµo vµ träng l−îng bao nhiªu ®Òu tiªm 1 ml. - Vacxin tiªm vµo d−íi da sau tai hoÆc d−íi da trong ®ïi - Dông cô pha Vacxin, èng tiªm chØ ®−îc v« trïng b»ng luéc n−íc s«i, hoÆc hÊp −ít 1000C, ®Ó nguéi vµ röa. Kh«ng ®−îc dïng c¸c dung dÞch thuèc s¸t trïng vµ kh«ng dïng dông cô cßn nãng; v× nh− vËy, Vacxin sÏ mÊt hiÖu lùc. (V× kh¸ng nguyªn lµ Virut nh−îc ®éc sÏ bÞ giÕt vµ huû ho¹i, kh«ng t¹o ®−îc miÔn dÞch n÷a). - Tr¸nh mäi kÝch ®éng mét tuÇn tr−íc khi vµ sau khi tiªm Vacxin cho lîn, B¶o qu¶n Vacxin ®«ng kh« gi÷ ë +40C ®Õn +100C hay trong n−íc ®¸ ®−îc 12 th¸ng. Kh«ng gi÷ trong l¹nh ®«ng. 157
Khi ®· pha ®Ó dïng ph¶i gi÷ trong ®¸, kh«ng ®Ó mÆt trêi chiÒu th¼ng vµo Vacxin vµ chØ dïng trong thêi h¹n vµi giê. Pha xong ph¶i dïngngay. Tr×nh bµy §ãng lä ®éng kh« 20 liÒu. §ãng lä ®«ng kh« 50 liÒu. N¬i s¶n xuÊt: Trung t©m thó y Nam bé; XÝ nghiÖp thuèc thó y Trung −¬ng (Phïng); Ph©n viÖn thó y Nha Trang. 2. Vacxin Tô huyÕt trïng lîn keo phÌn §Æc ®iÓm - Vacxin v« ho¹t chÕ b»ng chñng vi khuÈn Pasteurella multocida (FgHc) cã tÝnh t−¬ng ®ång kh¸ng nguyªn víi chñng g©y bÖnh, ®−îc giÕt chÕt b»ng Formol, cã chÊt bæ trî vµ keo phÌn, t¹o miÔn dÞch tèt h¬n, vµ gi¶m tÝnh dÞ øng do néi ®éc tè vi khuÈn g©y ra. Mçi ml cã chøa 10 tû vi khuÈn. - Khi ®Ó l¾ng, Vacxin chia lµm 2 líp, líp keo phÌn l¾ng ë ®¸y, ë trªn cã líp n−íc trong h¬i vµng. - Khi tiªm d−íi da, Vacxin ®Ó l¹i mét u nhá, vµ sÏ gi¶m dÇn theo thêi gian. - Vacxin t¹o miÔn dÞch sau 2 tuÇn sö dông vµ miÔn dÞch kÐo dµi 6 - 9 th¸ng. Sö dông - Vacxin dïng ®Ó tiªm phßng bÖnh tô huyÕt, trïng cho lîn khoÎ m¹nh tô huyÕt trïng 2 th¸ng trë lªn. - Sau khi tiªm ph¶i cö ng−êi theo dâi ph¶n øng nöa ngµy ®Ó kÞp thêi xö trÝ. - L¾c kü lä Vacxin tr−íc khi sö dông. - VÞ trÝ tiªm: d−íi da sau tai hay d−íi da ®ïi trong - Tiªm Vacxin cho lîn mçi n¨m 2 lÇn, th−êng tiªm vµo tr−íc mïa m−a 1 th¸ng LiÒu tiªm - Mçi lîn tiªm 2 ml ë tÊt c¶ c¸c løa tuæi. Víi lîn con 2 th¸ng tuæi cã thÓ dïng 1 ml. Nh−ng sau 3 - 4 tuÇn ph¶i dïng liÒu bæ sung 2 ml. B¶o qu¶n - Vacxin gi÷ ë n¬i r©m m¸t, tèt nhÊt lµ nhiÖt ®é tõ +40C ®Õn +100C, cã thÓ gi÷ ®−îc 9 th¸ng. - Kh«ng ®Ó Vacxin trong ®«ng l¹nh. Tr×nh bµy - Lä 50 ml cã 25 liÒu - Lä 100 ml cã 50 liÒu - Lä 10 ml cã 5 liÒu N¬i s¶n xuÊt: Vacxin tô huyÕt trïng lîn keo phÌn ®−îc s¶n xuÊt ë XÝ nghiÖp thuèc thó y Trung −¬ng (Phïng) vµ Trung t©m thó y Nam bé (T.P. Hå ChÝ Minh). 158
3. Vacxin tô huyÕt trïng nhò ho¸ §Æc ®ÜÓm - Vacxin ®−îc v« ho¹t, ®−îc chÕ t¹o tõ chñng Pasteurella multocida chñng Iran cã tÝnh t−¬ng ®ång kh¸ng nguyªn víi chñng g©y bÖnh, giÕt chÕt b»ng Formol, cã chÊt bæ trî lµ dÇu kho¸ng hoÆc dÇu thùc vËt, ë d¹ng nhò ho¸. Mçi 1 ml chøa 10 tû vi khuÈn. - Vacxin t¹o miÔn dÞch tèt. Nh−ng th−êng g©y ph¶n øng côc bé khi tiªm d−íi da. - Sau 2 tuÇn, lîn cã miÔn dÞch vµ miÔn dÞch cã thÓ kÐo dµi 8 - 12 th¸ng. - Vacxin ë d¹ng nhò ho¸ tr¾ng nh− s÷a. Sö dông - Vacxin dïng ®Ó tiªm phßng bÖnh tô huyÕt trïng cho lîn khoÎ m¹nh. - Sau khi tiªm ph¶i theo dâi ph¶n øng nöa ngµy, nÕu cã ph¶n øng sÏ xö trÝ: ch−êm nãng chç tiªm. - Tiªm cho lîn mçi n¨m 2 lÇn, vµo tr−íc mïa m−a 1 th¸ng (6 th¸ng mét lÇn). LiÒu tiªm - Mçi lîn tiªm 2 ml. - Tiªm s©u vµo b¾p thÞt m«ng. B¶o qu¶n - Gi÷ Vacxin ë nhiÖt ®é 100C ®Õn 120C, cã thÓ b¶o qu¶n 9 - 12 th¸ng. - Lä Vacxin ®· lÊy ra, chØ dïng trong 1 ngµy. Tr×nh bµy Lä ®ùng 50 ml, 100 ml. N¬i s¶n xuÊt: ViÖn thó y (Bé m«n ho¸ sinh miÔn dÞch) ®ùîc phÐp s¶n xuÊt thö, øng dông trong s¶n xuÊt. 4. Vacxin §ãng dÊu lîn keo phÌn §Æc ®iÓm - Vacxin chÕt ®−îc s¶n xuÊt tõ chñng vi khuÈn ®ãng dÊu lîn cã t−¬ng ®ång kh¸ng nguyªn víi chñng g©y bÖnh cho lîn n−íc ta, diÖt b»ng Formol, cã chÊt bæ trî lµ keo phÌn. Mét ml chøa 10 tû vi khuÈn. - Vacxin Ýt khi x¶y ra c¸c ph¶n øng côc bé hay toµn th©n, t¹o miÔn dÞch tèt vµ æn ®Þnh. - Vacxin sau khi sö dông 2 tuÇn, lîn cã miÔn dÞch vµ miÔn dÞch kÐo dµi 9 th¸ng ®Õn 12 th¸ng. - Vacxin ®Ó l¾ng, chia 2 líp, líp d−íi l¾ng lµ keo phÌn tr¾ng ®ôc vµ líp trªn cã mµu vµng trong. Sö dông - Dïng ®Ó tiªm phßng bÖnh ®ãng dÊu lîn cho lîn tõ 45 ngµy tuæi trë lªn, khoÎ m¹nh. - Mçi n¨m cÇn tiªm cho lîn tõ 1 ®Õn 2 lÇn (6 th¸ng mét lÇn). 159
- Tiªm vµo d−íi da sau tai hoÆc d−íi da trong ®ïi . - Tr−íc khi tiªm ph¶i l¾c ®Òu lä thuèc. - Lä thuèc ®· dïng chØ sù dông trong 1 ngµy. LiÒu tiªm - Mçi lîn con d−íi 3 th¸ng dïng 2 ml. - Mçi lîn tõ 4 th¸ng trë lªn dïng 3 ml. B¶o qu¶n - Gi÷ trong ®iÒu kiÖn l¹nh 100C b¶o qu¶n ®−îc 9 th¸ng. Vµ trong ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é n«ng th«n ®−îc 5 - 6 th¸ng. - Tr¸nh ®Ó n¬i nãng Èm cã ¸nh s¸ng mÆt trêi. Tr×nh bµy - Lä thuèc 50 ml. - Lä thuèc 100 ml. LiÒu dïng thay ®æi theo yªu cÇu. N¬i s¶n xuÊt: XÝ nghiÖp thuèc thó y Trung −¬ng 5. Vacxin Phã th− ¬ng hµn lîn (keo phÌn) §¨c ®iÓm - Vacxin ®−îc chÕ tõ m«i tr−êng nu«i cÊy vi khuÈn phã th−¬ng hµn (Salmonella Cholerae suis) ®· giÕt b»ng Fomlol, cã bæ trî keo phÌn. Mçi 1ml Vacxin cã 10 tû vi khuÈn. - Chai Vacxin ®Ó l¾ng chia lµm 2 líp: líp keo phÌn tr¾ng ë ®¸y, líp trªn lµ n−íc trong vµng. Keo phÌn cã t¸c dông gi÷ l©u kh¸ng nguyªn trong c¬ thÓ lîn, gi¶m bít ph¶n øng, t¹o miÔn dÞch kÐo dµi. - Sau khi sö dông 12 ngµy, lîn cã miÔn dÞch vµ miÔn dÞch kÐo dµi 4 - 5 th¸ng. - Vacxin cã thÓ cã ph¶n øng dÞ øng: lîn con bÞ sèt thë m¹nh, ch¶y mòi, run r¶y. Nh−ng sÏ tù khái sau 2 - 3 giê Sö dông - Dïng phßng bÖnh phã th−¬ng hµn cho lîn con tõ 20 ngµy tuæi khoÎ m¹nh lÇn ®Çu; sau ®ã 2 - 3 tuÇn cã thÓ tiªm lÇn 2 ®Ó t¹o miÔn dÞch ch¾c ch¾n vµ æn ®Þnh. - Sau khi tiªm ph¶i theo dâi ph¶n øng cho lîn con. - NÕu ph¶n øng nÆng ph¶i can thiÖp b»ng c¸c lo¹i thuèc chèng dÞ øng (Promethazin, dimedron, Adrenalin...) - Truíc khi dïng ph¶i l¾c kü lä thuèc. - Lä thuèc ®· lÊy chØ dïng trong mét ngµy. - Cã thÓ tiªm cho lîn tr−íc khi sinh mét th¸ng t¹o miÔn dÞch cho lîn mÑ miÔn dÞch nµy cã thÓ truyÒn cho lîn con tíi 3 - 4 tuÇn tuæi. Vµ lîn con 4 tuÇn tuæi míi ph¶i tiªm Vacxin. 160
LiÒu tiªm Tiªm cho lîn con 2 ml vµo d−íi da sau tai hay d−íi da trong ®ïi. Tiªm cho lîn n¸i chöa tr−íc khi ®Î 1 th¸ng 4 ml vµo d−íi da. B¶o qu¶n - Vacxin gi÷ n¬i r©m m¸t, tõ +40C ®Õn +100C b¶o qu¶n ®−îc 6 th¸ng. NÕu ®Ó ë nhiÖt ®é b×nh th−êng chØ b¶o qu¶n ®−îc 3 th¸ng. - Kh«ng ®−îc gi÷ Vacxin trong l¹nh ©m. Tr×nh bµy - Lä 100 ml cã 50 liÒu - Lä 50 ml cã 25 liÒu N¬i s¶n xuÊt: XÝ nghiÖp thuèc thó y Trung −¬ng (Phïng); Trung t©m thó y Nam bé (XÝ nghiÖp s¶n xuÊt Vacxin). 6. Vacxin §ãng dÊu lîn II (VR2) §Æc ®iÓm - Vacxin nh−îc ®éc chÕ b»ng vi khuÈn ®ãng dÊu lîn chñng VR2 (Rumani). Mçi 1 ml chøa 10 tû vi khuÈn. - Vacxin an toµn kh«ng g©y ph¶n øng cho lîn c¸c løa tuæi - Sau tiªm 2 tuÇn, lîn cã miÔn dÞch vµ miÔn dÞch kÐo dµi 8 - 12 th¸ng Sö dông - Vacxin dïng ®Ó tiªm phßng dÞch ®ãng dÊu cho khoÎ m¹nh tõ 2 th¸ng tuæi trë lªn. - Tr−íc khi sö dông l¾c ®Òu lä thuèc. - Dông cô, èng tiªm kh«ng ®−îc röa b»ng thuèc s¸t trïng vµ kh¸ng sinh, mµ chØ v« trïng b»ng luéc, råi ®Ó nguéi míi röa. Sau khi tiªm vÉn v« trïng dông cô nh− vËy. - Tiªm vµo d−íi da sau tai hoÆc d−íi da trong ®ïi. LiÒu tiªm - Tiªm cho mçi lîn 1 - 2 ml B¶o qu¶n - Vacxin gi÷ n¬i r©m m¸t tõ +40C ®Õn 100C b¶o qu¶n ®−îc 9 th¸ng. NÕu ®Ó ë nhiÖt ®é th−êng ®−îc 4 th¸ng. - Kh«ng ®Ó trong l¹nh ©m. - Tr¸nh ¸nh s¸ng mÆt trêi vµ n¬i nãng Èm. - Lä thuèc ®· dïng chØ sö dông trong 1 ngµy. Tr×nh bµy - Lä 50 ml. - Lä 100 ml. 161
N¬i s¶n xuÊt: XÝ nghiÖp thuèc thó y Trung −¬ng (Phïng); Trung t©m thó y Nam bé (T.P. Hå ChÝ Minh) 7. Vacxin phßng bÖnh Leptospirosis §Æc ®iÓm - Vacxin ®−îc chÕ tõ c¸c chñng vi khuÈn Leptospira g©y bÖnh cho lîn ®· giÕt chÕt b»ng Merthiolat 1%. §ã lµ c¸c chñng: Leptospira pomona, L. mitis, L. autumnalis, L. autralis, L. icterohaemorrhagia, L. bataviae, L. canicola. - Vacxin cã thÓ cho bæ trî lµ phÌn chua hoÆc ë d¹ng canh khuÈn ®¬n thuÇn. - Vacxin kh«ng g©y c¸c ph¶n øng phô. - Sau khi tiªm 2 tuÇn, lîn cã miÔn dÞch vµ miÔn dÞch kÐo dµi 6 - 9 th¸ng. Sö dông - Vacxin dïng ®Ó phßng bÖnh Leptospirosis (bÖnh lîn nghÖ) cho lîn khoÎ m¹nh tõ 2 th¸ng tuæi trë lªn. - Tiªm d−íi da hai lÇn, c¸ch nhau 7 ngµy. - Lîn nghi m¾c bÖnh th× kh«ng tiªm. - L¾c nhÑ lä Vacxin truíc khi dïng. LiÒu tiªm - Lîn tõ 15 - 50 kg: lÇn 1: 2 ml/con; lÇn 2: 3 ml/con - Lîn trªn 50 kg: lÇn 1: 3 ml/con; lÇn 2: 5 ml/con. B¶o qu¶n - Vacxin ®Ó n¬i r©m m¸t, tõ +40C ®Õn +80C b¶o qu¶n ®−îc 6 - 9 th¸ng. Tr×nh bµy - Lä 100 ml - Lä 50 ml, N¬i s¶n xuÊt: XÝ nghiÖp thuèc thó y Trung −¬ng (Phïng); Trung t©m thó y Nam bé (T.P. Hå ChÝ Minh. 8. Sö dông Vacxin phèi hîp cho lîn ë nhiÒu ®Þa ph−¬ng, tõ l©u ®· cã tËp qu¸n dïng phèi hîp mét sè Vacxin, kh«ng ph¶i trén lÉn, mµ tiªm cïng mét lóc, tiªm ë mÊy vÞ trÝ kh¸c nhau. Cã thÓ tiªm phèi hîp c¸c lo¹i Vacxin sau ®©y: a) B×nh th−êng - Lîn con 20 - 30 ngµy tuæi tiªm Vacxin phã th−¬ng hµn hoÆc phã th−¬ng hµn víi tô huyÕt trïng. - §Õn 45 - 60 ngµy tuæi tiÕp tôc tiªm Vacxin phã th−¬ng hµn ®ît 2, ®ång thêi tiªm Vacxin dÞch t¶ lîn vµ Vacxin ®ãng dÊu lîn. 162