Thuốc điều trị và vacxin sử dụng trong thú y part 2

Chia sẻ: Ashfjshd Askfaj | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:18

Thêm vào BST

Báo xấu

159
lượt xem 33
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

2. Tác dụng Ampicilin có tác dụng diệt khuẩn cao, cả vi khuẩn gram (+) và gram (-). Đặc biệt với tụ cầu khuẩn, liên cầu, phế cầu, lậu cầu, não cầu. Escherichia coli, Corybebacterium pyogenes, Samonella Shigella, Pasteurella, Spirochetta, Leptospira, Mycoplasma klebsiela pneumoniae. Đối với vi khuẩn gram (+) Ampicilin có tác dụng tương tự nh− Benzyl peneciIin nh−ng bền vững hơn trong môi trường toan tính.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thuốc điều trị và vacxin sử dụng trong thú y part 2

AMPICILIN (Sermicilin, Ampicil, Penbritin, Albipen, Pemiclin, Ambiotic...) Ampicilin thuéc lo¹i Penicilin b¸n tæng hîp nhãm A thuéc hä kh¸ng sinh Beta-lactamin. 1. TÝnh chÊt Ampicilin cã tªn ho¸ häc lµ axit 6-(2 amino 2 phenyl acetomido) penicilanic - thuéc b¶ng C. Ampicilin lµ chÊt bét mµu tr¾ng, hoµ tan trong n−íc. 2. T¸c dông Ampicilin cã t¸c dông diÖt khuÈn cao, c¶ vi khuÈn gram (+) vµ gram (-). §Æc biÖt víi tô cÇu khuÈn, liªn cÇu, phÕ cÇu, lËu cÇu, n·o cÇu. Escherichia coli, Corybebacterium pyogenes, Samonella Shigella, Pasteurella, Spirochetta, Leptospira, Mycoplasma klebsiela pneumoniae. - §èi víi vi khuÈn gram (+) Ampicilin cã t¸c dông t−¬ng tù nh− Benzyl peneciIin nh−ng bÒn v÷ng h¬n trong m«i tr−êng toan tÝnh. - §èi víi vi khuÈn gram (-), Ampicilin cã t¸c dông nh− Tetracyclin, Chloramphenicol nh−ng Ýt ®éc h¬n. - Ampicilin kh«ng t¸c dông víi tô cÇu tiÕt men Penicilinaza vµ trùc khuÈn mñ xanh. - Ampicilin hÊp thu nhanh vµo m¸u, lan to¶ ®Òu vµo c¸c tæ chøc vµ dÞch c¬ thÓ - th¶i chñ yÕu qua thËn, Ýt ®éc. 3. ChØ ®Þnh Ampicilin dïng ®Ó ch÷a c¸c bÖnh: - Viªm ®−êng h« hÊp: viªm phæi, viªm phÕ qu¶n, viªm thanh qu¶n - viªm tai gi÷a ë vËt nu«i. - NhiÔm khuÈn ®−êng niÖu: viªm thËn, bÓ thËn, bµng quang, tiÒn liÖt tuyÕn ë gia sóc. - NhiÔm khuÈn ®−êng ruét: bÖnh phã th−¬ng hµn ngùa, lîn, bª, nghÐ, gia cÇm; lþ trùc khuÈn, Øa ch¶y, viªm ruét, ph©n tr¾ng ë lîn. - NhiÔm khuÈn huyÕt; tô huyÕt trïng tr©u bß, ngùa, gµ. §ãng dÊu lîn; nhiÖt th¸n tr©u bß. - Viªm tói mËt ë gia sóc. - NhiÔm trïng ®−êng sinh dôc: viªm ©m ®¹o, viªm tö cung, nhiÔm trïng sau khi ®Î ë gia sóc c¸i. 19
4. LiÒu l−îng Tiªm b¾p, d−íi da, uèng, thôt vµo ©m ®¹o, tö cung. * Tiªm b¾p, d−íi da - LiÒu chung: 10 - 20 mg/kg thÓ träng/ngµy - Tr©u bß: 3.000 - 6.000 mg/ngµy, lo¹i 300 - 350 kg/con - Bª nghÐ: 600-2.000 mg/ngµy, lo¹i 60-100kg/con - Lîn: 1.000-2.000 mg/ngµy, lo¹i 50-100kg/con - Chã: 400-800 mg/ngµy, lo¹i 5-10kg/con. * Cho uèng: - LiÒu chung: 30 - 50 mg/kg thÓ träng - Lîn: 50 mg/kg thÓ träng - Gµ: 50 - 100 mg/lÝt n−íc uèng - Chã: 40 - 50 mg/kg thÓ träng - Gia sóc kh¸c: 25 mg/kg thÓ träng. * Thôt vµo tö cung, ©m ®¹o: - Ngùa, tr©u bß: 400 - 800 mg/con - Dª, cõu, lîn: 100 - 400 mg/con Chó ý: - Kh«ng ®−îc tiªm thuèc vµo tÜnh m¹ch. - Kh«ng dïng cho gia sóc cã ph¶n øng dÞ øng víi Penicilin. - Kh«ng trén Ampicilin víi Kanamycin, Gentamycin, Tetracyclin, Erythromycin vµ Chloramphenicol. - Ampicilin hoµ n−íc sinh lý gi÷ ®−îc trong 8 giê, Ampicilin uèng gi÷ ®−îc 10 ngµy trong l¹nh - Kh«ng dïng Ampicilin cho thá. 5. Tr×nh bµy Ampicilin 500. (Bét pha tiªm Ampicilin RP. 500 mg). Thµnh phÇn: Mçi lä chøa Ampicilin sodium 500 mg. C¸ch sö dông vµ liÒu l−îng: 20
Pha l−îng bét trong lä víi n−íc cÊt tiªm 3 - 5 ml, tiªm d−íi da -hoÆc b¾p thÞt. Tiªm 2 lÇn mét ngµy - tiªm liªn tôc 3 - 5 ngµy. Loµi gia sóc BÖnh do vi khuÈn BÖnh do vi khuÈn gram (+): 7-10mg/kg gram (-): 15mg/kg Ngùa (100 kg) 1-2 lä 3 lä Bß, dª, lîn (50 kg) 1 lä 1,5 lä Chã (10 kg) 500 mg (1 lä) 500 mg (1 lä) Lîn con (5 kg) 100 mg (1/5 lä) 200 mg (1/5 lä) B¶o qu¶n: N¬i kh«, r©m m¸t (tèi ®a 250C) H¹n dïng: 3 n¨m. 21
LINCOMYClN (Lincomycin, Lincolnensis, Mycivin...) Lincomycin lµ kh¸ng sinh ph©n lËp tõ nÊm Streptomyces-lincolnensis. Hoµ tan d−íi d¹ng Chlohydrat - Lincocin 1. T¸c dông Lincomycin cã t¸c dông diÖt c¸c vi khuÈn gram (+) nhÊt lµ tô cÇu ®· kh¸ng víi kh¸ng sinh th«ng dông. T¸c dông trªn c¸c vi khuÈn yÕm khÝ, tô cÇu, tiÓu cÇu, phÕ cÇu. C¸c trùc khuÈn: than, uèn v¸n, b¹ch cÇu, ho¹i th− sinh h¬i. Lincomycin kh«ng t¸c dông víi× c¸c khuÈn gram (-) vµ nÊm Sau khi tiªm vµo c¬ thÓ ®Ëm ®é Lincomycin ®¹t tèi ®a trong m¸u sau 2-4 giê. KhuÕch t¸n tèt vµo trong c¸c tæ chøc x−¬ng. 2. ChØ ®Þnh - §Æc trÞ viªm phæi, viªm phÕ qu¶n, viªm h¹ch nh©n - BÖnh viªm xoang, viªm cèt tuû gia sóc. 3. LiÒu l−îng Uèng: - Gia sóc lín: 1,5 - 2 gam/ngµy chia 2 - 3 lÇn. - Gia sóc nhá 300 - 500 mg/ngµy chia 2 - 3 lÇn (viªn 0,25g t−¬ng ®−¬ng 25 v¹n ®¬n vÞ). Tiªm: B¾p hay tÜnh m¹ch. - Gia sóc lín: 1,0 - 1,5 gam/ngµy chia 2 - 3 lÇn. - Gia sóc nhá: 400 - 800 mg/ngµy chia 2 - 3 lÇn. - TruyÒn tÜnh m¹ch: Mçi lÇn 600 mg hoµ tan 250 ml dung dÞch Glucoza 5% trong thêi gian 2 giê. Chó ý: - Mét lä Lincomycin: 0,6 gam. 22
TETRACYCLIN Tetracyclin lµ kh¸ng sinh tiªu biÓu cña nhãm kh¸ng sinh Tetracyclin, ®−îc chiÕt xuÊt tõ viÖc nu«i cÊy nÊm Strytomyces aureofocicus hay Streptomyces virilifacieus. Tetracyclin tù nhiªn gèm 3 thuèc: Tetracyclin, Chlotetracyclin vµ Oxytetracyclin. 1. TÝnh chÊt Tetracyclin lµ chÊt bét kÕt tinh mµu vµng tèi, kh«ng cã mïi, gÇn nh− kh«ng cã vÞ, Ýt hoµ tan trong n−íc ( 1/670), tan trong cån (1/100). Tetracyclin bÒn v÷ng ë tr¹ng th¸i kh« vµ nhiÖt ®é th−êng d−íi t¸c dông cña ¸nh s¸ng, ®é Èm Tetracyclin bÞ biÕn mµu sÉm l¹i (oxyd ho¸). Sau khi tiªm, thuèc hÊp thu nhanh vµo c¬ thÓ, nång ®é thuèc ®¹t cao nhÊt trong huyÕt thanh sau 4 - 8 giê vµ duy tr× trong vßng 36 - 48 giê. Thuèc bµi tiÕt qua thËn, qua mËt vµ qua s÷a, khi cho uèng thuèc ®−îc hÊp thô chñ yÕu t¹i ruét non sau ®ã ph©n phèi kh¾p c¬ thÓ. 2. T¸c dông Cã t¸c dông k×m khuÈn víi hÇu hÕt c¸c vi khuÈn gram (+) vµ gram (-). T¸c dông ®Æc biÖt víi Pasteurella, Brucela Haemophilus, Coryne bacterium, phÈy khuÈn. Ngoµi ra Tetracyclin cßn t¸c dông víi tô cÇu khuÈn, liªn cÇu khuÈn, phã th−¬ng hµn, trùc khuÈn ®ãng dÊu, E.Coli Tetracyclin còng cã ho¹t tÝnh víi c¶ Mycoplasma, Ricketsia vµ Chlamydia. C¸c vi khuÈn gram (-) nh¹y c¶m víi Tetracyclin h¬n vi khuÈn gram (+). T¸c dông yÕu h¬n víi tô cÇu, liªn cÇu. Kh«ng t¸c dông víi trùc khuÈn lao, trùc khuÈn mñ xanh proteus vµ nÊm... 3. ChØ ®Þnh Tetracyclin ®−îc dïng trong c¸c bÖnh: - NhiÔm khuÈn ®−êng ruét, Øa ch¶y do E.Coli, Salmonella lþ trùc khu©n, lþ amip ë gia sóc. - NhiÔm khuÈn ®−êng h« hÊp: viªm häng, viªm phÕ qô¶n, viªm mµng phæi cã mñ cña tÊt c¶ c¸c loµi gia sóc, gia cÇm. - BÖnh s¶y thai truyÒn nhiÔm cña c¸c thó nhai l¹i. - NhiÔm khuÈn ®−êng sinh dôc, viªm tö cung ë gia sóc. - Viªm vó ë gia sóc. - NhiÔm khuÈn ®−êng tiÕt niÖu gia sóc. - NhiÔm khuÈn da ë gia sóc. - Viªm m¾t ë gia sóc. 23
4. LiÒu l−îng Kh«ng tiªm m¹ch m¸u. Tiªm b¾p thÞt. - Tr©u, bß, ngùa: 5 - 10 mg/kg thÓ träng chia 2 lÇn trong ngµy. - Dª, cõu, lîn: 10 - 15 mg/kg thÓ träng chia 2 lÇn trong ngµy. - Chã, mÌo, thá: 30 - 50 mg/kg thÓ träng chia 2 lÇn trong ngµy. Khi tiªm b¾p, thuèc g©y ®au cho gia sóc nhÊt lµ khi tiªm liÒu lín h¬n 100 mg, nªn th−êng kÕt hîp Tetracyclin víi Novocain. §Ó tr¸nh tiªm nhiÒu lÇn trong ngµy, trong thó y th−êng dïng chÕ phÈn nhò t−¬ng thuèc trong dÇu, chøa 25 mg Tetracyclin chlohydrat trong 1ml. - Tr©u, bß, ngùa: 15 mg nhò t−¬ng dÇu/kg thÓ träng dïng trong 36 - 48 giê, tiªm b¾p. - Dª, cõu, lîn: 20 - 30 mg nhò t−¬ng dÇu/kg thÓ träng dïng trong 24 - 48 giê. Cho uèng: - Tr©u, bß, ngùa: 20 - 30 mg/kg thÓ träng chia 2 - 3 lÇn trong ngµy - Dª, cõu, lîn: 30 mg/kg thÓ träng chia 2 - 3 lÇn trong ngµy - cho uèng hay trén lÉn thøc ¨n víi tû lÖ 600 - 1000 ppm. - Chã, mÌo, thá: 50 - 80 mg/kg thÓ träng chia 2 - 3 lÇn trong ngµy. Cho vµo n−íc, s÷a, ch¸o. Chó ý: - §Ó ch÷a lþ gia sóc non: uèng 20 - 30 mg/kg thÓ träng, dïng liªn tiÕp trong 2 - 3 ngµy. - Ch÷a bÖnh phã th−¬ng hµn vµ tróng ®éc do rèi lo¹n tiªu ho¸ ë bª: uèng 20 - 30 mg/kg thÓ träng, ngµy uèng 2 lÇn, liªn tiÕp trong 2 - 3 ngµy. - §Ó phßng vµ trÞ bÖnh b¹ch lþ gµ, th−¬ng hµn, tô huyÕt trïng, cÇu trïng gµ: 1g cho 1000 gµ. - Tetracyclin cßn dïng ®Ó kÝch thÝch gia sóc non mau lín. 24
Dïng ngoµi: Thuèc mì Tetracyclin 3%: - Dïng tra m¾t. - Ch÷a viªm vó tr©u bß : b¬m vµo vó 24 - 36 giê b¬m 1 lÇn vµ chØ dïng s÷a vµo ngµy thø 3 sau khi ®iÒu trÞ. 25
TERAMYCIN (Oxytetracyclin, Oxymycoin, Tetran) Teramycin cßn cã tªn th−êng gäi lµ Oxytetracyclin. Teramycin thu ®−îc b»ng c¸ch chiÕt xuÊt tõ nÊm Acxtinomyces rimosus: Thuéc mét trong nhãm kh¸ng sinh Teramycin ®−îc dïng réng r·i nhÊt trong thó y. 1. TÝnh chÊt Teramycin lµ lo¹i bét vµng t−¬i gÇn nh− kh«ng cã vÞ, khã tan trong n−íc th−êng dïng ®Ó uèng, bÒn v÷ng ë nhiÖt ®é b×nh th−êng vµ kh«, d−íi t¸c dông cña ¸nh s¸ng vµ kh«ng khÝ Èm Teramycin biÕn thµnh mµu n©u vµ mÊt ho¹t tÝnh (Oxyd ho¸). Thuèc vµo c¬ thÓ ®−îc hÊp thu vµo m¸u sau 1 - 2 giê vµ nång ®é ®Ëm ®Æc tèi ®a trong m¸u vµo lóc 4 giê. Nång ®é thuèc cã hiÖu lùc trong huyÕt t−ong lµ 0,5 microgam/ml huyÕt t−ong. Thuèc ®−îc bµi tiÕt qua thËn lµ chñ yÕu, mét phÇn qua mËt, qua ®−êng ruét vµ s÷a. Thuèc ®−îc th¶i hÕt khái c¬ thÓ 24 giê. §Ó thuèc kÐo dµi t¸c dông diÖt khuÈn trong c¬ thÓ cã thÓ dïng t¸ d−îc chËm nh− polyvinylpyrolidon; polyvinyl glycol cã thÓ kÐo dµi hiÖu lùc cña thuèc 4 - 5 ngµy. §éc tÝnh Teramycin thÊp. 2. T¸c dông Teramycin t¸c dông chñ yÕu lµm k×m khuÈn, víi ®Ëm ®é trong m¸u míi cã t¸c dông diÖt khuÈn. Teramycin còng nh− Tetracyclin cã t¸c dông réng víi c¶ hÖ vi khuÈn gram (+) vµ gram (-). §Æc biÖt t¸c dông víi vi khuÈn tô huyÕt trïng, x¶y ra truyÒn nhiÔm, nhiÖt th¸n, E.coli, phÈy khuÈn, xo¾n khuÈn, tô cÇu khuÈn vµ liªn cÇu khuÈn yÕm khÝ. Teramycin cßn t¸c dông víi c¶ mét sè riketsia, mycoplasma vµ vilut lín, ®éng vËt nguyªn sinh. C¸c Pseudomonas, Klebsiella, Proteus nh−ng kh«ng m¹nh b»ng c¸c kh¸ng sinh kh¸c. 3. ChØ ®Þnh Teramycin ®−îc sö dông nhiÒu trong thó y ®Ó ®iÒu trÞ c¸c bÖnh sau: - C¸c bÖnh nhiÔm khuÈn ®−êng tiªu ho¸ ë lîn, tr©u, bß, ngùa: viªm ruét, Øa ch¶y, lîn con Øa ph©n tr¾ng. - C¸c bÖnh nhiÔm khuÈn ®−êng h« hÊp ë gia sóc, gia cÇm: viªm mòi, häng, phÕ qu¶n, viªm phæi, viªm h¹ch h¹nh nh©n, viªm xoang mòi gµ t©y, viªm truyÒn nhiÔm gµ - BÖnh viªm mòi cña ngùa. - BÖnh h« hÊp m·n tÝnh gµ (CRD), bÖnh mµo xanh ë gµ t©y - BÖnh nhiÔm khuÈn ®−êng tiÕt niÖu: Viªm thËn, bµng quang á gia sóc. - BÖnh viªm vó tr©u bß ngùa, chã, mÌo. 26
- BÖnh s¶y thai truyÒn nhiÔm ë lîn, tr©u, bß. - C¸c bÖnh nhiÔm trïng huyÕt, c¸c bÖnh do cÇu khuÈn. - BÖnh tô huyÕt trïng gia sóc gia cÇm. - BÖnh nhiÖt th¸n ë gia sóc. - BÖnh ®ãng dÊu lîn - BÖnh xo¾n trïng ë gia sóc . - NhiÔm trïng ngoµi da: vÕt th−¬ng nhiÔm trïng, bÖnh béi nhiÔm, bÖnh u hät, bÖnh thèi loÐt cña c¸. 4. LiÒu l−îng a) LiÒu tiªm Kh«ng tiªm tÜnh m¹ch, tiªm b¾p hay d−íi da. - LiÒu chung: 5 - 10 mg/kg thÓ träng/ngµy chia lµm 2 - 3 lÇn trong ngµy. §èi víi dung dÞch liÒu tiªm 1 lÇn trong ngµy. - BÖnh nhiÖt th¸n tr©u bß: Tiªm b¾p 2 - 3 gam/ngµy cho lo¹i 300 - 350 kg - BÖnh Theileriosis cña tr©u bß: Tiªm b¾p: 0,015 g/kg thÓ träng. Dïng liªn tôc trong 3 - 4 lÇn trong ngµy. b) LiÒu uèng - LiÒu chung 20 - 50 mg/kg thÓ träng chia lµm 2 lÇn trong ngµy. - Trén thøc ¨n cho gia cÇm ®Ó phßng vµ ch÷a bÖnh víi tû lÖ 50 - 400 ppm. (0,5 - 4 g/tÊn thøc ¨n). - Trén thøc ¨n cho c¸c loµi gia sóc kh¸c: 600 ppm. - Xiro th−êng cho ong: 1 gam/1 lÝt xiro ®iÒu trÞ cho toµn ®µn ong, cho uèng nh¾c l¹i 3 - 4 lÇn. - Trén vµo thøc ¨n cho c¸: 10 g/100 kg cho ¨n liªn tôc 10 ngµy liÒn hoÆc cho t¾m víi liÒu 1,3 g/lÝt trong 10 ngµy liÒn c) Ngoµi da - KhÝ dung: 500 mg thuèc hoµ tan trong 10 ml propylengluco. - Thuèc nhá m¾t vµ nhá tai: 25 mg thuèc hoµ tan trong 5 ml n−íc. - Thuèc mì ngoµi da, thuèc tra m¾t, b¬m vµo vó, b¬m vµo tñ cung, thuèc ®¾p côc bé: Teramycin 3%. Chó ý: - Dïng l©u cã hiÖn t−îng quen thuèc vµ dÔ g©y dÞ øng. - Kh«ng nªn tiªm tÜnh m¹ch. 27
- Tiªm d−íi da vµ b¾p thÞt th−êng g©y ®au nªn trong thó y ®−îc s¶n xuÊt thuèc tiªm b»ng c¸ch trén Teramycin víi Procain d−íi d¹ng thuèc tiªm gi¶m ®au. - §éc tÝnh thÊp - Cßn dïng trén thøc ¨n kÝch thÝch t¨ng träng gia sóc. - ChØ ®−îc dïng s÷a cña gia sóc sau khi dïng thuèc 3 ngµy. 28
AUREOMYCIN (Chlotetracyclin, Biomycin, Chlocyclin...) Aureomycin thuéc nhãm c¸c Tetracyclin. Tetracyclin chiÕt xuÊt tõ nÊm Streptromyces aureopaciens. Tetracyclin gåm 3 thuèc: Tetracyclin, Chlotetracyclin vµ Oxytetracyclin. 1. TÝnh chÊt Bét tinh thÓ mµu vµng kh«ng mïi, vÞ ®¾ng Ýt tan trong n−íc, dung dÞch cã mµu vµng nh¹t. DÔ bÞ axit vµ kiÒm ph¸ huû, còng bÞ ¸nh s¸ng ph©n huû vµ mÊt t¸c dông. Khi tiªm hoÆc uèng thuèc khuÕch t¸n nhanh trong c¬ thÓ vµ th¶i trõ chËm qua n−íc tiÓu, mËt vµ ruét mét l−îng Ýt th¶i tõ qua s÷a. 1 gam Aureomycin = 1 triÖu ®¬n vÞ. 2. T¸c dông Aureomycin cã tÝnh kh¸ng khuÈn m¹nh víi c¶ vi khuÈn gram (+) vµ gram (-). §Æc biÖt ®èi víi tô huyÕt trïng, trùc khuÈn, s¶y thai truyÒn nhiÔm, nhiÖt th¸n, Klebsiella, Pseodomonas ph¶y khuÈn, tô cÇu khuÈn vµ liªn cÇu khuÈn, yÕm khÝ, xo¾n trïng, Corynebacterium, Clostridium, Mycoplasma, Ricketsia. Ngoµi ra cßn cã t¸c dông víi trùc khuÈn phã th−¬ng hµn, E. Coli, trùc khuÈn ®ãng dÊu... 3. ChØ ®Þnh Aureomycin ®−îc dïng ®Ó ch÷a c¸c bÖnh: Viªm phæi, tô huyÕt trïng lîn, gµ. Ho thë lîn, h« hÊp m·n tÝnh cña gia cÇm, bÖnh sæ mòi ngùa. - NhiÔm khuÈn do tô cÇu: Viªm vó, viªm tö cung. - Viªm d¹ dµy, ruét, Øa ch¶y do Salmonella vµ nhiÔm khuÈn gia sóc. - BÖnh viªm ®−êng tiªu ho¸ ë chã, mÌo - BÖnh lþ do Amip ë lîn, tr©u, bß, chã mÌo. - S¶y thai truyÒn nhiÔm ë tr©u, bß lîn (Brucellosis). - Chøng sãt nhau vµ viªm ©m ®¹o tö cung ë lîn, tr©u, bß. - NhiÖt th¸n tr©u bß. - Lepto ë gia sóc. - C¸c nhiÔm khuÈn ë m¾t, viªm tai ngoµi, vÕt th−¬ng cã mñ, báng... ë gia sóc. 4. LiÒu l−îng + Tiªm tÜnh m¹ch: 10 mg/kg thÓ träng/ngµy, chia lµm 2 - 3 lÇn. Tiªm chËm, dung dÞch pha thªm ph¶i b¶o qu¶n trong tèi m¸t ë nhiÖt ®é d−íi 200 vµ dïng hÕt trong 48 giê. Tuy nhiªn trong thó y Ýt ®−îc sö dông ®Ó tiªm. 29
+ Tiªm b¾p vµ d−íi da: kh«ng dïng v× kÝch øng vµ g©y ®au, thuèc tån ®äng trong c¬ g©y ra ph¶n øng. + LiÒu uèng: 20 - 40 mg/kg thÓ träng/ngµy chia 2 - 3 lÇn. - §iÒu trÞ bÖnh phã th−¬ng hµn vµ tróng ®éc nhiÔm khuÈn tiªu ho¸: Bª: 30 mg/kg thÓ träng/ngµy, chia 2 lÇn uèng liªn tôc trong 4 - 7 ngµy. - §iÒu trÞ bÖnh b¹ch lþ gµ: 1 g cho 1000 gµ 10 ngµy tuæi. 12 g cho 1000 gµ trªn 10 ngµy tuæi Trén thøc ¨n hay pha n−íc cho gµ uèng. - Phßng vµ trÞ bÖnh cÇu trïng gµ (coccidior), th−¬ng hµn gµ vµ tô huyÕt trïng gµ. D−íi 1 th¸ng tuæi: 30 - 40 mg/con Trªn 1 th¸ng tuæi: 50 - 60 mg/con Uèng liªn tôc trong 3 - 4 ngµy. - §iÒu trÞ bÖnh cÇu trïng bª: 20 - 30 mg/kg thÓ träng/ngµy, chia 3 - 4 lÇn trong ngµy. - §iÒu trÞ bÖnh Theileriosis cña tr©u bß: Tiªm tÜnh m¹ch 30 mg/kg thÓ träng, th−êng phèi hîp víi Pyroplasmin. - Thuèc mì-ngoµi da: 3% - Thuèc tra m¾t: 1% . - Thuèc bét (®¾p trong phÉu thuËt - thiÕn lîn...) 20% - Thuèc mì b¬m vµo tö cung ®iÒu trÞ viªm, loÐt tö cung, ®−êng sinh dôc: 4%. - Dung dÞch 2 - 3% b¬m s¸t trïng ®−êng niÖu ®¹o sinh dôc. Chó ý: ChØ dïng s÷a cña gia sóc sau lÇn ®iÒu trÞ cuèi cïng 72 giê. 30
STREPTOMYCIN (Strepsulfat, Streptolin, Endostrep...) Streptomycin lµ kh¸ng sinh thuéc nhãm Aminoglycosid ®−îc chiÕt tõ dÞch nu«i cÊy nÊm Treptomyces. Trong thó y th−êng dïng Streptomycin sulphat. Trong ®ã hµm l−îng Dihydro streptomycin chiÕm 79,87%. 1. TÝnh chÊt Streptomycin bét tr¾ng ngµ, tan trong n−íc hoÆc n−íc muèi ®¼ng tr−¬ng. Bét thËt kh« chÞu ®−îc nãng vµ khã háng, dÔ hót n−íc. Dung dÞch Streptomycin bÒn v÷ng h¬n Penicilin: NhiÖt ®é 370C: B¶o qu¶n ®−îc 15 ngµy NhiÖt ®é 1000C: Háng 50%. Streptomycin dÔ bÞ ph¸ huû nÕu trén víi Sulfamid vµ c¸c chÊt Oxy ho¸ m¹nh nh− Vitamin C. Streptomycin kh«ng thÊm qua èng tiªu ho¸ nªn th−êng dïng cho uèng trong c¸c héi chøng nhiÔm khuÈn ®−êng ruét. 1 gam Streptomycin t−ong ®−¬ng 1.000.000 UI. (®¬n vÞ quèc tÕ). 2. T¸c dông - T¸c dông trªn c¸c cÇu khuÈn gram (+) kh¸ng Penicilin, tô cÇu khuÈn, ®ãng dÊu, nhiÖt th¸n. - T¸c dông chñ yÕu ®èi víi vi khuÈn gram (-), ®Æc biÖt nh¹y c¶m lµ: vi khuÈn tô huyÕt trïng, E. Coli, Shigella (lþ) Pseodomonas (vi khuÈn th−¬ng hµn). - §Æc biÖt t¸c dông ®èi víi trùc khuÈn lao, Brucella vµ c¸c xo¾n khuÈn (Leptospira). - HÊp thu nhanh qua mao m¹ch vµ th¶i trõ qua thËn sau khi tiªm nång ®é Streptomycin cao nhÊt trong m¸u vµo giê thø 2. Th¶i trõ nhanh qua thËn 50 - 70% vµ sau 12 giê th¶i trõ hÕt. Bëi vËy 1 ngµy chØ cÇn tiªm 1 lÇn. 3. ChØ ®Þnh Streptomycin dïng ®Ó ®iÒu trÞ trong c¸c tr−êng hîp sau: - BÖnh tô huyÕt trïng gia sóc, gia cÇm. - NhiÔm khu©n ®−êng tiªu ho¸: viªm ruét, Øa ch¶y, Øa ph©n tr¾ng lîn con do E. Coli, vi khuÈn th−¬ng hµn cña vËt nu«i. - BÖnh viªm vó do tô cÇu vµ liªn cÇu khu©n ë lîn, tr©u bß, dª. - BÖnh ®−êng h« hÊp, viªm phæi, viªm phÕ qu¶n do nhiÔm khuÈn ë vËt nu«i. - BÖnh vµng da do xo¾n trïng ë lîn, tr©u bß. - BÖnh s¶y thai tr©u, bß, lîn do vi khuÈn Brucella, Leptospira 31
- BÖnh x¹ khuÈn Actimonyces ë tr©u bß. - BÖnh ®ãng dÊu lîn. - BÖnh thèi Êu trïng ong do liªn cÇu (Streptococcus) - BÖnh viªm thanh khÝ qu¶n cña gµ do vi khuÈn. - BÖnh phång n¾p mang ë t«m do vi khuÈn (Pseudomonas) 4. LiÒu l−îng * Tiªm b¾p thÞt - Tr©u, bß, ngùa: 15 - 20 mg/kg thÓ träng/ngµy, chia lµm 2 - 3 lÇn. - Dª, cõu, lîn: 20 - 30 mg/kg thÓ träng/ngµy, chia lµm 2 - 3 lÇn - Chã, mÌo: 20 - 25 mg/kg thÓ träng/ngµy, chia lµm 2 - 3 lÇn. - Gia cÇm: 1000 mg tiªm cho 20 con lo¹i 60 ngµy tuæi. - Thá: 50 - 100 mg/kg thÓ träng, chia lµm 2 - 3 lÇn. * LiÒu cho uèng: §Æc trÞ trong c¸c bÖnh ®−êng ruét cña gia sóc, liÒu chung 20 - 30 mg/kg thÓ träng/ngµy. - Lîn: 50 - 60 mg/kg thÓ träng/ngµy. - Chã: 50 - 80 mg/kg thÓ träng/ngµy. * B«i, b¬m: - D−íi d¹ng thuèc mì hay dung dÞch 1% ®iÒu trÞ viªm vó cña gia sóc c¸i. - Dung dÞch: 500 - 1000 mg/lÝt n−íc s¹ch trong bÖnh phång n¾p mang cña t«m - Ng©m t«m trong dung dÞch. 5. Tai biÕn do Streptomycin Tai biÕn chñ yÕu hay gÆp ®èi víi chã khi dïng Streptomycin liÒu cao vµ kÐo dµi ngµy (trªn 10 ngµy). - Rèi lo¹n tiÒn ®×nh: Con vËt ®i lo¹ng cho¹ng; quay cuång do tiÒn ®×nh bÞ nhiÔm ®éc g©y chãng mÆt vµ rung giËt nh·n cÇu. - HoÆc sau khi dïng thuèc vµi tuÇn, vµi th¸ng con vËt trë nªn ®iÕc mét hay c¶ hai bªn tai nªn ®èi víi chã mÊt ph¶n øng víi tiÕng ®éng. 32
- §èi víi thËn: Con vËt ®i tiÓu mÇu tr¾ng ®ôc do Streptomycin tÝch luü m¹nh ë vá thËn, g©y viªm thËn, bÓ thËn, èng dÉn n−íc tiÓu. - T¸c dông gi·n c¬: G©y tª liÖt mÒm, ¶nh h−ëng tíi h« hÊp. Chó ý: Streptomycin dÔ g©y quen thuèc nªn th−êng phèi hîp víi c¸c kh¸ng sinh kh¸c (nh− Penicilin) vµ c¸c Sulfamid kh¸c sÏ t¨ng hiÖu qu¶ diÖt khuÈn cña Streptomycin. - Thuèc kh«ng dïng cho loµi vÑt, Ýt dïng cho gµ v× rÊt mÉn c¶m. - Kh«ng nªn tiªm tÜnh m¹ch dª g©y cho¸ng. - Kh«ng nªn tiªm d−íi da v× rÊt ®au cho con vËt. - Streptomycin trong thó y th−êng ®ãng lä 1g. Khi dïng pha víi n−íc cÊt tiªm hay sinh lý mÆn, ngät. Dung dÞch dïng trong 48 giê. 33
KANAMYCIN (Kanamycin, Kanacyn, Kamycin...) Kanamycin lµ lo¹i kh¸ng sinh thuéc nhãm Aminoglucosid. §−îc ph©n lËp tõ nÊm Streptomyces Kanamyceticus. 1. TÝnh chÊt Kanamycin: cã d¹ng thuèc bét tr¾ng ngµ, tan nhiÒu trong n−íc, kh«ng tan trong cån, aceton, benzen. Dung dÞch thuèc cã pH kho¶ng 7,8 - 8,2 (kiÒm nhÑ). Kanamcin ®éc tÝnh thÊp h¬n Streptomycin vµ c¸c lo¹i Aminosid kh¸c Kanamycin rÊt khã bÞ nhên thuèc. Khi tiªm b¾p thÞt thuèc hÊp thu nhanh chãng, ®¹t nång ®é cao trong m¸u sau 1 - 2 giê vµ duy tr× hµm l−îng Kanamycin h÷u hiÖu 12 - 18 giê liÒn. Kanamycin bµi tiÕt chñ yÕu qua n−íc tiÓu vµ qua mËt. Thuèc kh«ng thÊm qua èng tiªu ho¸ nªn th−êng dïng ®Ó tiªm tÜnh m¹ch hay b¾p ®Ó ®iÒu trÞ nh÷ng bÖnh kh«ng ph¶i ë ®−êng tiªu ho¸. 2. T¸c dông Kanamycin cã ho¹t lùc diÖt khuÈn m¹nh ®èi víi c¶ vi khuÈn gram (-) gram (+). §Æc biÖt cã t¸c dông tèt víi vi khuÈn: Mycobarterium tuberculosis, Escherichia Coli, Enterobacteria, Staphylococus, Protues, Salmonella, Klebsiella, Shigella. ë nång ®é thÊp Kanamycin cã t¸c dông k×m h·m vi khuÈn. Vi khuÈn kh¸ng thuèc chËm víi Kanamycin. Khi uèng Kanamycin kh«ng ngÊm qua ®−êng tiªu ho¸ nªn ®−îc sö dông trong c¸c bÖnh ®−êng ruét. 3. ChØ ®Þnh Kanamycin ®−îc dïng ®Ó ®iÒu trÞ c¸c bÖnh: - BÖnh nhiÔm khuÈn nÆng, bÖnh ngoµi da, sau phÉu thuËt. - BÖnh ®−êng h« hÊp: Viªm phæi, phÕ qu¶n, mµng phæi ¸p xe, lao phæi ë lîn, tr©u, bß, chã. - BÖnh nhiÖt th¸n tr©u bß. - BÖnh ®ãng dÊu lîn - BÖnh tô huyÕt trïng tr©u, bß, lîn, gia cÇm - BÖnh phã th−¬ng hµn lîn; Øa ch¶y do E. Coli, lþ cña lîn, chã. - BÖnh ®−êng tiÕt niÖu vµ sinh dôc: Viªm thËn, bµng quang, èng dÉn niÖu, viªm tö cung, ©m ®¹o, nhiÔm trïng sau khi ®Î ë lîn, tr©u, bß. 4. LiÒu l−îng * Trong thó y dïng Kanamycin disulfat ®Ó tiªm b¾p hay tiªm d−íi da. 34
- LiÒu dïng: 15 - 20 mg/kg thÓ träng/ngµy. - Tr©u, bß, ngùa: 15 - 20 mg/kg thÓ träng/ngµy, chia 2 - 3 lÇn. - Bª, nghÐ, ngùa con: 20 - 25 mg/kg thÓ träng/ngµy, chia 2 - 3 lÇn - Dª, cõu, lîn: 15-20mg/kg thÓ träng/ngµy, chia 2-3 lÇn - Chã, mÌo: 30 - 40 mg/kg thÓ träng/ngµy, chia 2-3 lÇn. - Gia cÇm: 10 mg/kg thÓ träng, chia 2-3 lÇn trong ngµy. * LiÒu uèng: Th−êng dïng viªn Kanamycin monosunfat liÒu uèng t¨ng gÊp ®«i liÒu tiªm. - LiÒu chung: 40 - 50 mg/kg thÓ träng, chia 2 lÇn trong ngµy * Thuèc mì: 2 - 3%. B«i vÕt th−¬ng bªn ngoµi. Chó ý: - Kanamycin ®éc víi thËn. - LiÖu tr×nh dïng Kanamycin kh«ng ®−îc qu¸ 10 ngµy vµ kh«ng ®−îc v−ît qu¸ tæng liÒu 25g cho mét con vËt. - Kh«ng dïng Kanamycin cho gia sóc bÞ bÖnh thËn, bÞ tæn th−ong d©y thÇn kinh thÞ gi¸c. - Kh«ng uèng Kanamycin khi bÞ t¾c ruét. - Kh«ng phèi hîp Kanamycin víi Streptomycin, Novocain v× sÐ lµm t¨ng ®éc tÝnh ®èi víi thËn vµ thÇn kinh thÞ gi¸c. - Tiªm Kanamycin vµo m¹ch m¸u dÔ bÞ cho¸ng. - Trong thó y Kanamycin tiªm th−êng ®ãng lä 1 gam (1 gam t−¬ng øng víi 1.000.000 ®¬n vÞ t¸c dông) khi tiªm pha víi n−íc cÊt tiªm hay dung dÞch sinh lý mÆn, ngät ®¼ng tr−¬ng. Dung dÞch dïng trong vßng 48 giê. 35
GENTAMYCIN (Gentalin, Genticin, Garamycin) Gentamycin lµ mét lo¹i kh¸ng sinh ®−îc ph©n lËp tõ nÊm Micromonospora purpurae, lµ kh¸ng sinh thuéc hä Aminoglucosit. 1. TÝnh chÊt Gentamycin lµ mét lo¹i bét mµu tr¾ng mÞn, tan hoµn toµn trong n−íc, thuèc rÊt bÒn v÷ng ®èi víi nhiÖt ®é vµ sù thay ®æi pH. Trong thó y thuèc th−êng dïng d−íi d¹ng Gentamycin sulfat. 2. T¸c dông Gentamycin diÖt khuÈn m¹nh hÇu hÕt c¸c vi khuÈn gram (+) (®Æc biÖt lµ corunebacterium) vµ c¸c vi khuÈn gram (-) nh−: E. Coli, Salmonella, Klebsiella, Pneumoniae, Shigela, Proteus vulgaria, trùc khuÈn mñ xanh, Enterobacterium, Pseudomonas vµ mét sè chñng liªn cÇu khuÈn. Gentamycin cßn t¸c dông trªn c¶ Mycoplasma. HÊp thô nhanh sau khi tiªm 30 phót ®Õn 1 giê ®¹t nång ®é cao nhÊt trong huyÕt thanh vµ duy tr× trong kho¶ng 6 - 8 giê. Thuèc khuÕch t¸n ®Òu trong c¸c tæ chøc, bµi tiÕt chñ yÕu qua ®−êng thËn mét Ýt qua ®−êng ruét: Thuèc cã ®éc tÝnh ®èi víi thËn vµ tiÒn ®×nh khi dïng qu¸ liÒu vµ ®iÒu trÞ dµi ngµy. 3. ChØ ®Þnh Thuèc ®−îc dïng ®Ó ®iÒu trÞ: - C¸c héi chøng nhiÔm khuÈn huyÕt. - NhiÔm khuÈn cÊp vµ m·n tÝnh ®−êng niÖu. - Viªm thËn, viªm bÓ thËn, viªm bµng quang, viªm niÖu ®¹o do vi khuÈn cña gia sóc. - NhiÔm khuÈn ®−êng h« hÊp: Viªm phæi, viªm mµng phæi, ¸pxe phæi, viªm phóc m¹c cña gia sóc. - NhiÔm khuÈn ë da: Môn nhät cña lîn, tr©u bß. - Viªm néi m¹c tö cung tr©u, bß, ngùa vµ c¸c loµi gia sóc 4. LiÒu l−îng Dïng d−íi d¹ng tiªm, uèng vµ ngoµi da. * LiÒu tiªm: Cã thÓ tiªm tÜnh m¹ch nh−ng gia sóc Ýt dïng th−êng tiªm b¾p thÞt. - Tr©u, bß, ngùa: 3-4mg/kg thÓ träng/ngµy. - Bª, nghÐ, ngùa con: 4-5mg~g thÓ träng, ngµy tiªm 2 lÇn. 36