Tiểu luận: " Cặp phạm trù bản chất và hiện tượng "

Chia sẻ: Van Linh | Ngày: | Loại File: PPT | Số trang:15

Thêm vào BST

Báo xấu

3.182
lượt xem 237
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phạm trù là những khái niệm rộng nhất phản ánh những mặt, những thuộc tính, những mối liên hệ chung, cơ bản nhất của các sự vật và hiện tượng thuộc một lĩnh vực nhất định.Phạm trù bản chất là tổng hợp tất cả những mặt, những mối liên hệ tất nhiên, tương đối ổn định bên trong sự vật, quy định sự vận động và phát triển của sự vật.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tiểu luận: " Cặp phạm trù bản chất và hiện tượng "

Nhãm 5 – KT 3A3 Danh sách các thành viên  Đoàn Thị Khánh Hồng Nguyễn Thị Hương  Bùi Thị Huệ Nguyễn Thị Quỳnh Hương  Đới Thị Khánh Huyền Nguyễn Thị Thanh Hương  Phạm Thu Huyền Phạm Thị Lan Hương
Cặp phạm trù bản chất và hiện tượng 1, Khái niệm - Phạm trù là những khái niệm rộng nhất phản ánh những mặt, những thuộc tính, những mối liên hệ chung, cơ bản nhất của các sự vật và hiện tượng thuộc một lĩnh vực nhất định. - Phạm trù bản chất là tổng hợp tất cả những mặt, những mối liên hệ tất nhiên, tương đối ổn định bên trong sự vật, quy định sự vận động và phát triển của sự vật. - Phạm trù hiện tượng là biểu hiện ra bên ngoài của bản chất. UNIVERSITY OF ECONOMIC AND TECHNICAL INDUSTRIES
Ví dụ: B ản c h ấ t m ộ t ng uyê n tố h ó a h ọ c là m ố i liê n h ệ g iữa đ iệ n tử và h ạ t nh â n, c ò n nh ững tính c h ấ t h ó a h ọ c c ủa ng uyê n tố đ ó kh i tương tá c với c á c ng uyê n tố kh á c là h iệ n tượng th ể h iệ n ra b ê n ng o à i c ủa m ố i liê n kế t g iữa đ iệ n tử và h ạ t nh â n. UNIVERSITY OF ECONOMIC AND TECHNICAL INDUSTRIES
1, Khái niệm - Phạm trù bản chất gắn liền với phạm trù cái chung, nhưng không đồng nhất với cái chung. Có cái chung là bản chất, nhưng có cái chung không phải là bản chất. Ví d ụ : Mọ i ng ười đ ề u là s ản p h ẩm tổng h ợp c ủa c á c q ua n h ệ xã h ộ i, đ ó là c á i c h ung , đ ồ ng th ời đ ó là b ản c h ấ t c ủa c o n ng ười. C ò n nh ững đ ặ c đ iểm về c ấ u trúc s inh h ọ c c ủa c o n ng ười nh ư đ ề u c ó đ ầ u, m ình và c á c c h i... đ ó là c á i c h ung , nh ưng kh ô ng p h ải b ản c h ấ t c ủa c o n ng ười. - Phạm trù bản chất và phạm trù quy luật là cùng loại, hay cùng một bậc (xét về mức độ nhận thức của con người) nhưng không đồng nhất với nhau. Mỗi quy luật thường chỉ biểu hiện một mặt, một khía cạnh nhất định của bản chất còn bản chất là tổng h ợp của nhiều quy luật. Vì vậy phạm trù bản chất rộng hơn và phong phú hơn quy luật. UNIVERSITY OF ECONOMIC AND TECHNICAL INDUSTRIES
2, Mối quan hệ biện chứng giữa bản chất và hiện tượng Quan điểm duy tâm không giải quyết đúng đắn mối quan h ệ biện chứng giữa bản chất và hiện tượng, vì họ không thừa nhận hoặc không hiểu đúng sự tồn tại khách quan của bản chất và hiện tượng. Trái với các quan điểm trên, chủ nghĩa duy vật biện chứng cho rằng, cả bản chất và hiện tượng đều tồn tại khách quan là cái vốn có của sự vật không do ai sáng tạo ra, bởi vì sự vật nào cũng được tạo nên từ những yếu tố nhất định. Những yếu tố này liên kết với nhau bằng nh ững mối liên hệ khách quan, đan xen, chằng chịt. Trong đó có nh ững mối liên hệ tất nhiên, tương đối ổn định. Những mối liên hệ tất nhiên đó tạo thành bản chất của sự vật; hiện tượng là biểu hiện ra bên ngoài của bản ch ất, cũng là cái khách quan không phải do cảm giác của chủ quan con người quyết định. Chủ nghĩa duy vật biện chứng không chỉ thừa nhận sự tồn tại khách quan của bản chất và hiện tượng, mà còn cho rằng, giữa bản chất và hiện tượng có quan hệ biện chứng vừa thống nhất gắn bó chặt chẽ với nhau, vừa mâu thuẫn đối lập nhau. UNIVERSITY OF ECONOMIC AND TECHNICAL INDUSTRIES
2, Mối quan hệ biện chứng giữa bản chất và hiện tượng a) Sự thống nhất giữa bản chất và hiện tượng Sự thống nhất giữa bản chất và hiện tượng trước hết thể hiện ở chỗ bản chất luôn luôn được bộc lộ ra qua hiện tượng; còn hiện tượng nào cũng là sự biểu hiện của bản chất ở mức độ nhất định. Không có bản chất nào tồn tại thuần túy ngoài hiện tượng; đồng thời cũng không có hiện tượng nào hoàn toàn không biểu hiện bản chất. Lênin viết: "Bản chất hiện ra, hiện tượng là có tính bản chất". Ví dụ: Trong xã hội có giai cấp, bản chất của nhà nước là công cụ thống trị giai cấp, bảo vệ lợi ích của giai cấp thống trị. Trong xã hội phong kiến, sự thống trị biểu hiện: nhà nước chiếm đất, bắt nông dân đi lính UNIVERSITY OF ECONOMIC AND TECHNICAL INDUSTRIES
a) Sự thống nhất giữa bản chất và hiện tượng  Sự thống nhất giữa bản chất và hiện tượng còn thể hiện ở chỗ bản chất và hiện tượng về căn bản là phù hợp với nhau. Bản chất được bộc lộ ra ở những hiện tượng tương ứng. Bản chất nào thì có hiện tượng ấy, bản chất khác nhau sẽ bộc lộ ở những hiện tượng khác nhau. Bản chất thay đổi thì hiện tượng biểu hiện nó cũng thay đổi theo. Khi bản chất biến mất thì hiện tượng biểu hiện nó cũng mất theo. Ví dụ 1: Bản chất của NaCl là ion Na+ và Cl . Nếu ta thay đổi bản chất của nó, tức cho thêm dd NaOH thì khi cho quỳ tím vào sẽ xảy ra hiện tượng quỳ tím chuyển xanh, nghĩa là đã có sự thay đổi hiện tượng khi bản chất thay đổi UNIVERSITY OF ECONOMIC AND TECHNICAL INDUSTRIES
Ví dụ 2: B ản c h ấ t c ủa g ió là s ự c h uy ển đ ộ ng c ủa kh ô ng kh í, kh ô ng kh í luô n lu ô n c h uy ển đ ộ ng từ nơi kh í á p c a o về n ơi kh í á p th ấ p . S ự c h uy ển đ ộ ng c ủa kh ô ng kh í g â y n ê n h iệ n tượng g ió . Kh i kh ô ng c ó s ự c h uy ển đ ộ ng trê n th ì kh ô ng c ó g ió . UNIVERSITY OF ECONOMIC AND TECHNICAL INDUSTRIES
2, Mối quan hệ biện chứng giữa bản chất và hiện tượng b) Tính chất mâu thuẫn giữa bản chất và hiện tượng Bản chất và hiện tượng thống nhất với nhau, nhưng đây là sự th ống nh ất của hai mặt đối lập. Do vậy không phải bản chất và hiện tượng phù hợp nhau hoàn toàn mà luôn bao hàm cả sự mâu thuẫn nhau.  Bản chất phản ánh cái chung, cái tất yếu, quyết định sự tồn tại và phát triển của sự vật, còn hiện tượng phản ánh cái riêng, cái cá biệt. Cùng một bản chất có thể biểu hiện ra ở nhiều hiện tượng khác nhau tùy theo sự thay đổi của điều kiện và hoàn cảnh. Vì vậy hiện tượng phong phú hơn bản chất, còn bản chất sâu sắc hơn hiện tượng.  Mâu thuẫn giữa bản chất và hiện tượng còn thể hiện ở chỗ, bản chất là mặt bên trong ẩn giấu sâu xa của hiện thực khách quan; còn hiện tượng là mặt bên ngoài của hiện thực khách quan đó. Bản chất không được biểu lộ hoàn toàn ở một hiện tượng mà biểu hiện ở rất nhiều hiện tượng khác nhau. Hiện tượng không biểu hiện hoàn toàn bản chất mà chỉ biểu hiện một khía cạnh của bản chất, biểu hiện bản chất dưới hình thức đã biến đổi, nhiều khi xuyên tạc bản chất. UNIVERSITY OF ECONOMIC AND TECHNICAL INDUSTRIES
b) Tính chất mâu thuẫn giữa bản chất và hiện tượng Ví dụ: Bản chất của giai cấp tư sản là bóc lột giá trị thặng dư, bản chất đó được thể hiện ở rất nhiều thủ đoạn của giai cấp tư sản như tích cực áp dụng khoa học kỹ thuật, đổi mới công nghệ, đổi mới phương pháp quản lý, thậm chí tăng lương và cải thiện điều kiện sống, điều kiện làm việc cho công nhân... để nhằm mục đích nâng cao giá trị thặng dư cho giai cấp tư sản, cho nên nếu không tìm hiểu kỹ sẽ không thấy được bản chất thật sự của giai cấp tư sản mà chỉ thấy những biểu hiện bề ngoài của nó, không có được sự đánh giá toàn diện đúng đắn về giai cấp tư sản và chủ nghĩa tư bản. UNIVERSITY OF ECONOMIC AND TECHNICAL INDUSTRIES
b) Tính chất mâu thuẫn giữa bản chất và hiện tượng  Mâu thuẫn giữa bản chất và hiện tượng còn biểu hiện là sự mâu thuẫn giữa cái tương đối ổn định và cái thường xuyên biến đổi. Bản chất của sự vật tồn tại trong suốt quá trình phát triển của nó, chỉ khi nào sự vật mất đi thì bản ch ất của nó mới thay đổi hẳn. Nhưng trong quá trình phát triển của sự vật thì bản chất của nó được biểu hiện bằng những hiện tượng khác nhau và luôn thay đổi tùy vào những điều kiện khách quan bên ngoài. Điều đó chứng tỏ hiện tượng thường xuyên biến đổi. UNIVERSITY OF ECONOMIC AND TECHNICAL INDUSTRIES
3, Ý nghĩa phương pháp luận  Bản chất không tồn tại thuần túy mà tồn tại trong sự vật và biểu hiện qua hiện tượng, vì vậy muốn nhận thức được bản chất của sự vật phải xuất phát từ những sự vật, hiện tượng, quá trình th ực tế. Hơn nữa bản chất của sự vật không được biểu hiện đầy đủ trong một hiện tượng nhất định nào và cũng biến đổi trong quá trình phát triển của sự vật. Do vậy phải phân tích, tổng hợp sự biến đổi của nhiều hiện tượng, nhất là những hiện tượng điển hình mới hiểu rõ được bản chất của sự vật. Nhận thức bản chất của sự vật là một quá trình phức tạp đi từ hiện tượng đến bản chất, từ bản chất ít sâu sắc đến bản chất sâu sắc hơn. UNIVERSITY OF ECONOMIC AND TECHNICAL INDUSTRIES
3, Ý nghĩa phương pháp luận  Vì bản chất là cái tất nhiên, cái tương đối ổn định bên trong sự vật, quy định sự vận động phát triển của sự vật, còn hiện tượng là cái không ổn định, không quyết định sự vận động phát triển của sự vật. Do vậy nhận thức không chỉ dừng lại ở hiện tượng mà phải tiến đến nhận thức được bản chất của sự vật. Con người muốn làm chủ được sự vật phải nắm được bản chất của nó nhưng không thể nắm bản chất trực tiếp được mà phải thông qua hiện tượng. Mà hiện tượng cũng có nhiều loại khác nhau, vì thế phải biết thu thập phân tích nhiều hiện tượng để rút ra bản chất, và từ bản chất soi sáng, kiểm tra lại hiện tượng và tiếp tục nắm sâu hơn bản chất UNIVERSITY OF ECONOMIC AND TECHNICAL INDUSTRIES
Ví dụ: Để nhận thức bản chất của ánh sáng trắng, người ta phải căn cứ qua nhiều thí nghiệm như: cho ánh sáng trắng đi qua lăng kính ta thu được dải màu như cầu vòng từ đỏ đến tím và ngược lại cho quang phổ đi qua thấu kính hội tụ ta thu được ánh sáng trắng. Từ đó kết luận, bản chất ánh sáng trắng là tổng hợp của ánh sáng đơn sắc. UNIVERSITY OF ECONOMIC AND TECHNICAL INDUSTRIES
Hay qua quan sát, nghiên cứu nhiều hiện tượng phát triển của cây lúa, người ta nhận biết được bản chất, qui luật của nó. Từ đó, cải tạo giống lúa cho năng suất cao. UNIVERSITY OF ECONOMIC AND TECHNICAL INDUSTRIES