TIỂU LUẬN " SỰ CẦN THIẾT KHÁCH QUAN PHÁT TRIỂN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM"

Chia sẻ: Bùi Dương Sơn | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:27

Thêm vào BST

Báo xấu

260
lượt xem 99
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Với xu hướng phỏt triển tất yếu của thời đại, Việt Nam cũng chọn cho mỡnh một con đường phỏt triển kinh tế. Đảng, Nhà nước và nhõn dõn Việt Nam đó chọn cho đất nước của mỡnh con đường phỏt triển nền kinh tế thị trường cú sự quản lớ của Nhà nước theo định hướng xó hội chủ nghĩa. Đó là con đường phỏt triển tất yếu phự hợp với những điều kiện khỏch quan vốn cú. Cũng xỏc định,việc phỏt triển kinh tế thị trường định hướng xó hội chủ nghĩa sẽ đưa nước ta thoỏt khỏi...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: TIỂU LUẬN " SỰ CẦN THIẾT KHÁCH QUAN PHÁT TRIỂN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM"

BÀI TI U LU N S C N THI T KHÁCH QUAN PHÁT TRI N KINH T TH TRƯ NG NH HƯ NG XÃ H I CH NGHĨA VI T NAM 1
A- M BÀI : .................................................................................................. 3 B N I DUNG: ................................................................................................ 4 1. quan ni m v kinh t th trư ng: ................................................................ 4 1.1. N n kinh t th trư ng nh hư ng xã h i ch nghĩa ? ........................... 4 1.2. Nh ng i m tương ng và khác bi t gi a n n kinh t th trư ng TBCN và n n kinh t th trư ng nh hư ng XHCN.................................................. 5 2. Cơ s khách quan phát tri n kinh t th trư ng nh hư ng XHCN ....... 8 2.1. Cơ s : ...................................................................................................... 8 2.2. Vai trũ, tác d ng c a n n kinh t th trư ng nh hư ng XHCN. ........... 9 1. Th c tr ng n n kinh t Vi t Nam. ............................................................ 18 2. Các gi i pháp phát tri n kinh t th trư ng nh hư ng XHCN nư c ta. ................................................................................................................... 20 2.1. Th c hi n nh t quán chính sách kinh t nhi u thành ph n. .................. 20 2.2. y m nh công nghi p hoá - hi n ai hoá, ng d ng nhanh ti n b khoa h c kĩ thu t, trên cơ s ó y m nh phân công lao ng xã h i. ...... 21 2.3. Hình thành và phát tri n ng b các lo i th trư ng........................... 22 2.4. M r ng và nâng cao hi u qu kinh t i ngo i. ................................. 23 2.5. Gi v ng n nh chính tr , hoàn thi n h th ng lu t pháp. ................. 23 2.6. Xoá b cơ ch t p trung, quan liêu, bao c p, hoàn thi n cơ ch qu n lý kinh t c a nhà nư c. .................................................................................... 24 3. M c ti u phát tri n t nay n 2020. ........................................................ 24 C - K T THÚC V N . ............................................................................ 27 2
A- M BÀI : Chúng ta ang s ng trong m t th i i cách m ng công nghi p. Quanh ta kh p nơi trên th gi i ó và ang di n ra quá tr nh chuy n i trong i s ng kinh t . Quá trình c i cách kinh t là th thách l n nh t iv it tc các dân t c và các ch mu n thay i mô hình ho t ng kinh t c a mình. Có nhi u xu hư ng khác nhau, song cú m t ch chung là chuy n n n kinh t sang nh hư ng th trư ng. Các nhà lãnh o chính tr nhi u nơi trên th gi i ó i n k t lu n r ng : nhìn chung, th trư ng mb o cho n n kinh t tăng trư ng m t cách v ng ch c. Tuy nhiên, cách th c t ư c m c tiêu ó cũng r t khác nhau. Và cũng ây, m i nư c x t m cho m nh m t con ư ng i l n, d a tr n n n t ng l ch s , văn ho dõn t c. V i xu hư ng ph t tri n t t y u c a th i i, Vi t Nam cũng ch n cho m nh m t con ư ng ph t tri n kinh t . ng, Nhà nư c và nhõn dõn Vi t Nam ó ch n cho t nư c c a m nh con ư ng ph t tri n n n kinh t th trư ng cú s qu n l c a Nhà nư c theo nh hư ng xó h i ch nghĩa. ó là con ư ng ph t tri n t t y u ph h p v i nh ng i u ki n kh ch quan v n cú. Cũng x c nh,vi c ph t tri n kinh t th trư ng nh hư ng xó h i ch nghĩa s ưa nư c ta tho t kh i t nh tr ng l c h u, vươn l n m t n n kinh t hi n i, ngang t m v i c c nư c tr n th gi i, ph n u v m c ti u dõn giàu, nư c m nh, xó h i c ng b ng, dõn ch , văn minh. 3
B N I DUNG: I- S C N THI T KHÁCH QUAN PHÁT TRI N KINH T TH TRƯ NG NH HƯ NG XÃ H I CH NGHĨA VI T NAM. 1. quan ni m v kinh t th trư ng: 1.1. N n kinh t th trư ng nh hư ng xó h i ch nghĩa ? Kinh t th trư ng nh hư ng xó h i ch nghĩa th c ch t là n n kinh t hàng ho nhi u thành ph n, v n ng theo cơ ch th trư ng cú s qu n l c a nhà nư c, theo nh hư ng xó h i ch nghĩa. Kinh t th trư ng là tr nh ph t tri n cao c a kinh t hàng ho . Hay cũn núi, kinh t th trư ng là kinh t hàng ho v n ng theo cơ ch th trư ng, trong ó toàn b c c y u t “ u vào” và “ u ra” c a s n xu t u th ng qua th trư ng. i u ki n ra i và t n t i c a kinh t hàng ho cũng như c c tr nh ph t tri n c a nú do s ph t tri n c a l c lư ng s n xu t t o ra. Kinh t hàng ho ph t tri n hai tr nh kh c nhau: - giai o n th p, cũn g i là kinh t hàng ho gi n ơn, d a tr n s h u tư nhõn nh v tư li u s n xu t, k t h p v i s c lao ng c nhõn, tr nh lao ng th p, năng su t lao ng kh ng cao. - Giai o n cao, kinh t hàng ho ph t tri n v i qui m l n d a tr n cơ s s n xu t l n b ng m y múc, năng su t lao ng cao, bao g m kinh t hàng ho TBCN và kinh t hàng ho XHCN. Kinh t hàng ho qui m l nv n ng theo y u c u c c qui lu t kinh t kh ch quan tr n th trư ng ngư i ta g i là n n kinh t th trư ng. 4
Kinh t hàng ho và kinh t th trư ng v cơ b n chỳng cú c ng ngu n g c và b n ch t nhưng kh ng ng nh t v i nhau. Chỳng kh c nhau v tr nh ph t tri n. Cơ s c a th trư ng là s phõn c ng lao ng xó h i, tr nh và qui m th trư ng g n li n v i tr nh ph t tri n c a phõn c ng lao ng xó h i, s n xu t và s c mua c a xó h i. Theo M c, “th trư ng nghĩa là lĩnh v c trao i”. L Nin cho r ng, “kh i ni m th trư ng hoàn toàn kh ng th t ch r i kh i ni m phõn c ng lao ng xó h i … H âu và khi nào cú phõn c ng xó h i và s n xu t hàng ho th ó và khi y cú th trư ng. Qui m c a th trư ng g n ch t v i tr nh chuy n m n ho ”. Sau hơn 30 năm xõy d ng n n kinh t k ho ch ho t p trung, hơn 10 năm qua, ng và Nhà nư c ta ó ti n hành xõy d ng n n kinh t v n hành theo cơ ch th trư ng, cú s qu n l c a Nhà nư c theo nh hư ng XHCN. 1.2. Nh ng i m tương ng và khác bi t gi a n n kinh t th trư ng TBCN và n n kinh t th trư ng nh hư ng XHCN. Kinh t th trư ng nh hư ng XHCN cú nh ng i m gi ng và kh c v i kinh t th trư ng TBCN. S gi ng nhau bi u hi n ch , xu t ph t t t nh kh ch quan c a nú. C hai ki u kinh t th trư ng này u ch u s t c ng c a cơ ch th trư ng v i h th ng c c qui lu t : qui lu t gi tr , qui lu t cung c u, qui lu t c nh tranh, qui lu t lưu th ng ti n t … ng th i, c n n kinh t thi trư ng c c nư c TBCN và n n kinh t th trư ng nh hư ng XHCN u là c c n n kinh t h n h p, t c là n n kinh t th trư ng cú s i u ti t ( qu n l ) c a nhà nư c. Tuy nhi n, s can thi p c a nhà nư c c c n n kinh t là kh c nhau. Kh ng cú n n kinh t th trư ng thu n tuý (hoàn h o) ch v n hành theo cơ ch th trư ng. 5
S kh c nhau gi a n n kinh t th trư ng nh hư ng XHCN và n n kinh t th trư ng TBCN là m c ti u, phương th c, m c can thi p c a nhà nư c và s can thi p này là do b n ch t c a nhà nư c quy t nh. ư c th hi n qua nh ng i m sau: V ch s h u, cơ ch th trư ng trong n n kinh t TBCN lu n ho t ng tr n n n t ng c a ch s h u v tư li u s n xu t, trong ó c c c ng ty tư b n c quy n gi vai trũ chi ph i s ph t tri n c a toàn b n n kinh t . Cũn cơ ch th trư ng trong n n kinh t nh hư ng XHCN l i ho t ng trong m i trư ng c a s a d ng c c quan h s h u. Trong ó ch c ng h u gi vai trũ n n t ng c a n n kinh t qu c dõn, v i vai trũ ch o c a kinh t nhà nư c. T nh nh hư ng XHCN ũi h i trong khi ph t tri n n n kinh t hàng ho nhi u thành ph n ph i c ng c và ph t tri n kinh t nhà nư c và kinh t t p th tr thành n n t ng c a n n kinh t cú kh năng i u ti t. Kinh t nhà nư c ph i ư c c ng c và ph t tri n c c v tr then ch t c a n n kinh t , lĩnh v c an ninh qu c phũng … mà c c thành ph n kinh t kh c kh ng cú i u ki n th c hi n. V t nh ch t giai c p c a nhà nư c và m c ích qu n l , trong n n kinh t th tru ng TBCN, s qu n l c a nhà nư c lu n mang t nh ch t tư s n và trong khu n kh c a ch tư s n v i m c ích nh m b o m m i trư ng kinh t - xó h i thu n l i cho s th ng tr c a giai c p tư s n, cho s b n v ng c a ch búc l t TBCN. Cũn trong n n kinh t th trư ng nh hư ng XHCN, th s can thi p c a nhà nư c XHCN vào n n kinh t l i nh m b o v quy n l i ch nh áng c a toàn th nhõn dõn lao ng, th c hi n m c ti u dõn giàu, nư c m nh, xó h i c ng b ng, dõn ch , văn minh. 6
V cơ ch v n hành, n n kinh t th trư ng nh hư ng XHCN là n n kinh t th trư ng cú s qu n l c a nhà nư c dư i s lónh oc a ng c ng s n Vi t Nam. Cơ ch ó m b o t nh hư ng d n i u khi n n n kinh t nhi u thành ph n hư ng t i ích XHCN theo phương chõm nhà nư c i u ti t vĩ m .Ngư c l i, kinh t th trư ng TBCN ho t ng dư i s qu n l c a ng tư s n c m quy n. V m i quan h tăng trư ng, ph t tri n kinh t v i c ng b ng xó h i. V n c ng b ng xó h i trong n n kinh t th trư ng TBCN ch ư c t ra khi m t tr i c a cơ ch th trư ng ó làm gay g t c c v n xó h i, t o ra nguy cơ b ng n xó h i, e do s t n t i c a CNTB. Trong kinh t th trư ng nh hư ng XHCN, nhà nư c ch ng gi i quy t ngay t u m i quan h gi a tăng trư ng kinh t và c ng b ng xó h i. V n c ng b ng xó h i kh ng ch là phương ti n ph t tri n n n kinh t hàng ho mà cũn là m c ti u c a ch xó h i m i. V phõn ph i thu nh p, s thành c ng c a n n kinh t th trư ng nh hư ng XHCN kh ng ch d ng l i m c tăng trư ng kinh t mà cũn ph i kh ng ng ng nõng cao i s ng nhõn dõn, mb ot tc c v n xó h i và c ng b ng b nh ng trong xó h i. T nh h nh ó t ra cho kinh t th trư ng nh hư ng XHCN ph i k t h p hài hoà ba v n sau : M t là, k t h p v n l i nhu n và v n xó h i, m b o cho c c ch th kinh t cú ư c l i nhu n cao, t o i u ki n kinh t ch nh tr - xó h i b nh thư ng cho s ph t tri n kinh t . Hai là, k t h p ch t ch nguy n t c phõn ph i c a ch nghĩa xó h i và nguy n t c kinh t hàng ho : phõn ph i theo lao ng, theo v n, theo tài năng … trong ó nguy n t c phõn ph i theo lao ng là ch nh. Ba là, i u ti t phõn ph i thu nh p : nhà nư c c n cú ch nh s ch gi m kho ng 7
c ch ch nh l ch gi a l p giàu và l p ngh o. M t kh c, cú bi n ph p b o v thu nh p ch nh áng c a toàn xó h i. M t xu hư ng áng lưu ý là tuy nhà nư c TBCN ó cú ý th c t i u ch nh, dung hoà l i ch c a c c giai c p, t ng l p xó h i kh c nhau gi m b t mõu thu n, n nh ch nh tr , n nh xó h i, v m c ti u ph t tri n kinh t . Song, do nhi u nguy n nhõn kh c nhau, nh t là do s chi ph i i u ti t c a c c qui lu t kinh t c a CNTB, c a l i ch giai c p n n s i u ti t c a v n cũn nhi u b t c p. S can thi p c a nhà nư c nh m b o m m c ti u ph t tri n và c ng b ng ch cú th th c hi n ư c v i m t nhà nư c c a dõn, do dõn, v dõn. ó là nhà nu c XHCN. 2. Cơ s kh ch quan ph t tri n kinh t th trư ng nh hư ng XHCN Vi t Nam. 2.1. Cơ s : C c M c ó n u ra hai i u ki n h nh thành s n xu t hàng ho – giai o n sơ khai c a kinh t th trư ng là cú s s h u kh c nhau v tư li u s n xu t và s phõn c ng lao ng xó h i. Sau này, c th ho hơn và th ch nghi trong i u ki n th trư ng c nh tranh quy t li t, chỳng ta ê c p r hơn c c i u ki n ho t ng c a th trư ng là quy n chi m h u tài s n kh c nhau và l i ch c a ngư i s n xu t kinh doanh kh c nhau, t o ng l c c nh tranh tr n th trư ng. Cơ s kh ch quan ư c th hi n nhũng i m sau : Phõn c ng lao ng xó h i v i t nh c ch là cơ s chung c a s n xu t hành ho ư c ph t tri n c v chi u r ng và chi u sõu, ph t tri n trong t ng khu v c, t ng a phương. S ph t tri n c a phõn c ng lao 8
ng ư c th hi n t nh phong phỳ, a d ng v ch t lư ng ngày càng cao c a s n ph m ưa ra trao i tr n th trư ng. Trong n n kinh t nư c ta t n t i nhi u h nh th c s h u : s h u toàn dõn, s h u t p th , s h u tư nhõn, s h u h n h p. Do ó, t n t i nhi u ch th kinh t c l p, l i ch ri ng, n n quan h kinh t gi a h ch cú th th c ư c hi n b ng quan h hàng ho - ti n t . Thành ph n kinh t Nhà nư c và kinh t t p th , tuy c ng d a tr n ch c ng h u v tư li u s n xu t nhưng v n cú s kh c bi t nh t nh, cú quy n t ch trong s n xu t kinh doanh, cú l i ch ri ng. M t kh c, c c ơn v kinh t cũn kh c nhau v tr nh kĩ thu t – c ng ngh , v tr nh t ch cqu n l , n n chi ph s n xu t và hi u qu s n ph m cũng kh c nhau. Quan h hàng ho - ti n t cũn c n thi t trong kinh t i ngo i, c bi t trong i u ki n phõn c ng lao ng qu c t ang ph t tri n ngày càng sõu s c. V m i nư c là m t qu c gia ri ng bi t, là ngư i ch s h u i v i c c hàng ho ưa ra trao i tr n th trư ng th gi i. S trao i ây ph i teo nguy n t c ngang gi . 2.2. Vai trũ, tác d ng c a n n kinh t th trư ng nh hư ng XHCN. ng th i, v i nh ng i u ki n kh ch quan v n cú c a n n kinh t th trư ng nh hư ng xó h i ch nghĩa, ph t tri n kinh t th trư ng nh hư ng xó h i ch nghĩa cũn mang l i nhưng t c d ng to l n i v i s ph t tri n kinh t Vi t Nam. N n kinh t nư c ta t khi bư c vào th i k qu l n CNXH cũn mang n ng t nh t tỳc t c p. V v y, s n xu t hàng ho ph t tri n s ph d n kinh t t nhi n và chuy n thành kinh t hàng ho , thỳc y s xó h i ho s n xu t.Bi u hi n : 9
Kinh t hàng ho t o ra ng l c thỳc y l c lư ng s n su t ph t tri n. Do c nh tranh gi a nh ng ngư i s n xu t hàng ho , bu c m i ch th s n xu t ph i c i ti n kĩ thu t gi m chi ph s n xu t t i m c t i thi u, nh ó cú th c nh tranh và ng v ng trong c nh tranh. Qu tr nh ó thỳc y l c lư ng s n xu t ph t tri n, nõng cao năng su t lao ng xó h i. Kinh t hàng ho k ch th ch t nh năng ng, s ng t o c a ch th kinh t , k ch th ch vi c nõng cao ch t lư ng, c i ti n m u mó cũng như tăng kh i lư ng hàng ho và d ch v . Phõn c ng lao ng xó h i là i u ki n ra i và t n t i c a s n xu t hàng ho . n lư t nú, s ph t tri n kinh t hàng húa s thỳc ys phõn c ng lao ng xó h i và chuy n m n ho s n xu t. V th , ph t huy ư c ti m năng, lơi th c a t ng v ng cũng như l i th c a t nư c cú t c d ng m r ng quan h kinh t v i nư c ngoài. S ph t tri n kinh t hàng ho s thỳc y qu tr nh t ch t , t p trung s n xu t. Do ó t o i u ki n ra i c a s n xu t l n cú t nh xó h i ho cao, ng th i ch n l c ư c nh ng ngư i s n xu t kinh doanh gi i, h nh thành i ngũ c n b qu n l cú tr nh , lao ng lành ngh , áp ng y u c u c a t nư c. Ngày nay, kh ng ai ph nh n v tr , vai trũ c bi t quan tr ng c a kinh t th trư ng trong qu tr nh ph t tri n n n s n xu t xó h i, ph t tri n l c lư ng s n xu t xó h i. Kh ng ai ph nh n s kh ch quan c a chỳng trong nhi u ch kh c nhau. Kh ng cũn ai cho r ng kinh t th trư ng là s n ph m ri ng c a CNTB. Trong văn ki n i h i ng toàn qu c l n VIII, ng ta ó kh ng nh: “S n xu t hàng ho kh ng i l p v i CNXH mà là thành t u ph t 10
tri n c a n n văn minh nhõn lo i, t n t i kh ch quan, c n thi t cho c ng cu c xõy d ng CNXH và c khi CNXH ó ư c xõy d ng”. Như v y, ph t tri n kinh t th trư ng là t t y u kinh t i v i nư c ta. M t nhi m v kinh t c p b ch chuy n n n kinh t l c h u c a nư c ta thành n n kinh t hi n i, h i nh p vào s phõn c ng lao ng qu c t . ó là con ư ng úng n ph t tri n l c lư ng s n xu t, khai th c cú hi u qu ti m năng c a t nư c vào s nghi p c ng nghi p ho , hi n i ho . Nư c ta ang th c hi n chuy n i n n kinh t , chuy n t n n kinh t k ho ch ho t p trung sang n n kinh t th trư ng. M h nh kinh t c a Vi t Nam ư c x c nh là n n kinh t hàng ho nhi u thành ph n, v n ng theo cơ ch th trư ng, cú s qu n l c a nhà nư c, theo nh hư ng XHCN. Th c ti n nh ng năm i m i ó ch ng minh r ng, vi c chuy n sang n n kinh t hàng ho nhi u thành ph n là hoàn toàn úng n. Nh ph t tri n kinh t hàng ho nhi u thành ph n, chỳng ta ó khai th c ư c ti m năng trong nư c và thu hỳt ư c v n, kĩ thu t, c ng ngh nư c ngoài, gi i phúng ư c năng l c s n xu t, gúp ph n quy t nh vào vi c m b o tăng trư ng kinh t v i nh p tương i cao trong th i gian qua. II- NH NG C I M CƠ B N C A KINH T TH TRƯ NG NH HƯ NG XHCN VI T NAM. 1. c t nh chung th ng nh t c a kinh t th trư ng. Th trư ng cú nh ng c trưng ch y u sau : Th nh t, c c ch th kinh t cú t nh c l p, cú quy n t ch trong s n xu t kinh doanh, nhưng cú s c nh tranh gay g t gi a c c ch th kinh t tham gia th trư ng nh m giành gi t nh ng i u ki n kinh doanh thu n l i. 11
Trong ó, t t y u s cú ngư i ư c và ngư i thua. Tuy nhi n, c n phõn bi t c nh tranh lành m nh và c nh tranh kh ng lành m nh. Th hai, gi c do th trư ng quy t nh. Gi c là ph m tr kinh t trung tõm, là c ng c quan tr ng th ng qua cung c u k ch th ch và i u ti t ho t ng kinh t c a c c ch th kinh t tham gia th trư ng. S bi n ng c a cung c u k o theo s bi n ng c a gi c th trư ng và ngư c l i, gi c th trư ng cũng i u ti t cung c u. H th ng th trư ng ư c ph t tri n y và cú t c d ng làm cơ s cho vi c phõn ph i c c ngu n l c kinh t vào trong c c ngành, c c lĩnh v c c a n n kinh t . Th ba, n n kinh t v n ng theo nh ng qui lu t v n cú c a kinh t th trư ng như qui lu t gi tr , qui lu t cung c u, qui lu t c nh tranh…S t c ng c a c c qui lu t ó h nh thành cơ ch t i u ti t c a n n kinh t . Th tư, i v i n n kinh t th trư ng hi n i th cũn cú s i u ti t vĩ m c a nhà nư c th ng qua ph p lu t kinh t , k ho ch ho , c c ch nh s ch kinh t . T nh hi u qu c a n n kinh t th trư ng ũi h i ph i cú m t th trư ng hoàn ch nh – th trư ng xó h i th ng nh t, là m t th trư ng ng b gi a c c lo i th trư ng ( th trư ng l c lư ng s n xu t, tư li u ti u d ng, v n, kĩ thu t, s c lao ng… ) và cú lu t ph p thương m i chi ph i. Cú ba h nh th i th trư ng : M t là, th trư ng c nh tranh hoàn h o là th trư ng cú nhi u ngư i b n và nhi u ngư i mua, s n ph m ng nh t, gia nh p ho c r i b th trư ng r t d dàng và doanh nghi p là ngư i ch p nh n gi ; Hai là, th trư ng c quy n là th trư ng ch cú m t ngư i b n, s n ph m là c nh t, gia nh p hay r i b th trư ng là khú khăn; Ba là, th trư ng c nh tranh kh ng hoàn h o là th trư ng c quy n hai ngư i hay c quy n nhúm, c nh tranh cú t nh c quy n. Trong n n kinh t hàng ho , kinh t th trư ng v n ng theo cơ ch th trư ng cú s qu n l c a nhà nư c, căn c vào th trư ng, c c doanh nghi p 12
s quy t nh s n xu t c i g , s n xu t như th nào, s n xu t cho ai v i s lư ng là bao nhi u. 2. T nh c th c a n n kinh t th trư ng nh hư ng xó h i ch nghĩa Vi t Nam. N n kinh t th trư ng nh hư ng XHCN Vi t Nam là n n kinh t th trư ng XHCN nhưng chưa hoàn toàn là n n kinh t th trư ng XHCN. B i v , chỳng ta cũn ang trong th i k qu i l n ch nghĩa xó h i, cũn cú s an xen và u tranh gi a c i cũ và c i m i, v a cú, v a chưa y y u t XHCN. N n kinh t th trư ng nh hư ng xó h i ch nghĩa Vi t Nam, m t m t v a cú nh ng t nh ch t chung c a n n kinh t th trư ng. M t kh c, do d a tr n cơ s và ư c d n d t, chi ph i b i nguy n t c và b n ch t c a CNXH, cho n n, kinh t th trư ng nh hư ng xó h i ch nghĩa nư c ta cú nh ng ăc trưng b n ch t dư i ây : 2.1. V m c tiêu phát tri n kinh t th trư ng: Trong nhi u c t nh cú th làm ti u th c phõn bi t n n kinh t th trư ng nư c ta v i n n kinh t th trư ng kh c, ph i núi n m c ích ch nh tr , m c ti u kinh t xó h i mà nhà nư c và nhõn dõn ta ó l a ch n làm nh hư ng chi ph i s võn ng ph t tri n n n kinh t . M c ti u hàng u c a ph t tri n kinh t th trư ng nư c ta là gi i phúng s c s n xu t, ng vi n m i ngu n l c trong nư c và ngoài nư c th c hi n c ng nghi p ho , hi n i ho , xõy d ng cơ s v t ch t c a CNXH, nõng cao hi u qu kinh t xó h i, c i thi n t ng bư c i s ng nhõn dõn. Nư c ta th c hi n tư tư ng H Ch Minh và ư ng l i im ic a ng, l y s n xu t g n li n v i c i thi n i s ng nhõn dõn, tăng trư ng kinh t i 13
ôi v i ti n b và c ng b ng xó h i, khuy n kh ch làm giàu h p ph p, g n li n v i xo ói gi m ngh o. 2.2. N n kinh t th trư ng g m nhi u thành ph n, trong ó kinh t nhà nư c gi vai trũ ch o. Vi c x c l p vai trũ ch o c a kinh t nhà nư c là v n cú t nh nguy n t c và là s kh c bi t cú t nh b n ch t gi a kinh t th trư ng nh hư ng XHCN v i kinh t th trư ng TBCN. T nh nh hư ng XHCN c a n n kinh t th trư ng nư c ta ó quy t nh kinh t nhà nư c ph i gi vai trũ ch o trong cơ c u kinh t nhi u thành ph n. B i l m i m t ch xó h i u cú m t cơ s kinh t tương ng c a nú. Kinh t nhà nư c c ng v i kinh t t p th t o n n t ng cho ch xó h i m i – XHCN nư c ta. M i thành ph n kinh t trong th i k qu l n CNXH cú b n ch t kinh t - xó h i ri ng, ch u s t c ng c a c c qui lu t kinh t ri ng, n n b n c nh s th ng nh t cũn cú nh ng kh c bi t và mõu thu n khi n cho n n kinh t th trư ng nư c ta cú kh năng ph t tri n theo nh ng hư ng kh c nhau. Chỳng ta x c nh, ngoài vi c c ng c và ph t tri n c c thành ph n kinh t d a tr n ch c ng h u, chỳng ta cũn ph i khuy n kh ch c c thành ph n kinh t d a tr n ch tư h u ph t tri n h nh thành n n kinh t th trư ng r ng l n. C c ơn v kinh t thu c m i thành ph n u b nh ng v i nhau trư c ph p lu t, v a h p t c v a c nh tranh nhau ph t tri n. Tuy nhi n, v d a tr n ch tư h u v tư li u s n xu t n n chỳng kh ng tr nh kh i t nh t ph t ch y theo l i nhu n ơn thu n, n y sinh nh ng hi n tư ng ti u c c làm t n h i n l i ch chung c a xó h i. V v y, kinh t nhà nư c ph i ư c xõy d ng và ph t tri n cú hi u qu th c hi n t t vai trũ c a m nh. 14
2.3. Trong n n kinh t th trư ng nh hư ng xó h i ch nghĩa, th c hi n nhi u h nh thỳc phõn ph i theo thu nh p, tr ng ó l y phân ph i theo lao ng là ch y u. M i ch xó h i cú ch phõn ph i tương ng v i nú. Ch phõn ph i do quan h s n su t th ng tr , trư c h t là quan h s h u v tư li u s n xu t. Ph h p v i tr nh ph t tri n c a l c lư ng s n xu t trong th i k qu l n CNXH, cú nhi u c s h u c ng t n t i. M i ch s h u cú nguy n t c phõn ph i tương ngv i nú, v th trong th i k qu t n t i cơ c u a d ng v h nh th c phõn ph i theo thu nh p Trong cơ ch th trư ng nư c ta, t n t i c c h nh th c phõn ph i theo thu nh p sau : phõn ph i theo lao ng, theo ngu n v n, theo gi tr s c lao ng, phõn ph i th ng qua c c quĩ phỳc l i xó h i. S kh c bi t cơ b n gi a kinh t th trư ng nh hư ng XHCN v i kinh t th trư ng TBCN là ch x c l p ch c ng h u và th c hi n phõn ph i theo lao ng. ây là c trưng b n ch t c a kinh t th trư ng nh hư ng XHCN, nú là h nh th c th c hi n v m t kinh t c a ch c ng h u. V th phõn ph i theo lao ng ư c x c nh là h nh th c phõn ph i ch y u trong th i k qu l n CNXH. Nư c ta xõy d ng và ph t tri n kinh t th trư ng nh hư ng XHCN. Ph t tri n kinh t th trư ng là phương ti n t ư c m c ti u cơ b n xõy d ng XHCN, th c hi n dõn giàu, nư c m nh, xó h i c ng b ng, dõn ch , văn minh. V v y m i bư c tăng trư ng kinh t nư c ta ph i g n li n v i c i thi n i s ng nhõn dõn, v i ti n b và c ng b ng xó h i. 15
2.4. Cơ ch v n hành n n kinh t là cơ ch th trư ng có s qu n lí c a nhà nư c XHCN. Cơ ch th trư ng cú nhi u m t t ch c c nhưng cũng cú kh ng t nh ng m t khuy t t t. Trong i u ki n ngày nay, h u như t t c c c n n kinh t c a c c nư c tr n th gi i u cú s qu n l c a nhà nư c nh m h n ch nh ng m t khuy t t t ó. T c là cơ ch v n hành n n kinh t c a t t c c c nư c u là cơ ch th trư ng cú s qu n l c a nhà nư c. Nhưng i u kh c bi t trong cơ ch v n hành n n kinh t c a ta là ch Nhà nư c qu n l n n kinh t kh ng ph i là nhà nư c tư s n, mà là nhà nư c XHCN. S qu n l c a Nhà nư c XHCN nh m ưa n n kinh t i theo úng hư ng XHCN, v v y ph i tăng cư ng vai trũ qu n l c a nhà nư c th ng qua c c c ng c qu n l vĩ m . Nhà nư c qu n l n n kinh t th trư ng nh hư ng XHCN theo nguy n t c k t h p k ho ch v i th trư ng. ây là hai phương ti n kh c nhau i u ti t n n kinh t . K ho ch là s i u ch nh cú ý th c c a ch th qu n l i v i n n kinh t , cũn cơ ch th trư ng là s t i u ti t c a b n thõn n n kinh t . K ho ch và th trư ng c n ư c k t h p v i nhau trong cơ ch v n hành n n kinh t th trư ng nh hư ng XHCN, ư c th c hi n c t m vi m l n vĩ m . Th trư ng là căn c xõy d ng và ki m tra c c k ho ch ph t tri n kinh t . Nh ng m c ti u và bi n ph p mà k ho ch n u ra mu n ư c th c hi n cú hi u qu ph i xu t ph t t y u c u c a th trư ng. M t kh c, mu n cho th trư ng ho t ng ph h p v i nh hư ng XHCN th nú ph i ư c hư ng d n và i u ti t b i k ho ch. 16
2.5. N n kinh t th trư ng nh hư ng XHCN cũng là n n kinh t m , h i nh p. c i m này ph n nh s kh c bi t gi a n n kinh t th trư ng nh hư ng XHCN mà chỳng ta ang xõy d ng v i n n kinh t óng kh p k n trư c i m i, ng th i ph n nh xu hư ng h i nh p c a n n kinh t nư c ta trong i u ki n toàn c u ho n n kinh t . Do s t c ng c a cu c c ch m ng khoa h c - c ng ngh , V v y, m c a kinh t , h i nh p vào kinh t khu v c và th gi i là t t y u i v i nư c ta nh m thu hỳt v n, khoa h c c ng ngh hi n i, kinh nghi m ti n ti n c a c c nư c khai th c ti m năng và th m nh c a nư c ta, th c hi n ph t huy n i l c, tranh th ngo i l c xõy d ng và ph t tri n kinh t th trư ng hi n i theo ki u rỳt ng n. Th c hi n m r ng quan h kinh t i ngo i theo hư ng a phương ho c c h nh thỳc i ngo i, g n th trư ng trong nư c v i th trư ng trong nư c và th gi i, nhưng v n gi ư c c l p ch quy n và b o v ư c l i ch qu c gia, dõn t c trong quan h kinh t i ngo i. Trong th i gian t i, v n ti p t c m r ng a phương ho , a d ng ho quan h kinh t i ngo i. Ph i y m nh xu t kh u, coi xu t kh u là hư ng ưu ti n và là tr ng i m c a kinh t i ngo i, ch ng và t ch c c thõm nh p th trư ng th gi i, m r ng th ph n tr n c c th trư ng quen thu c, tranh th cơ h i m ra th trư ng m i, c i thi n m i trư ng u tư và b ng nhi u h nh th c thu hỳt v n u tư c a nư c ngoài. 17
II - TH C TR NG VÀ GI I PHÁP PHÁT TRI N KINH T TH TRƯ NG NH HƯ NG XHCN VI T NAM. 1. Th c tr ng n n kinh t Vi t Nam. 1.1. Tr nh phát tri n kinh t th trư ng nư c ta cũn giai o n sơ khai. N n kinh t nư c ta ang trong qu tr nh chuy n t n n kinh t k m ph t tri n mang n ng t nh t c p t tỳc sang n n kinh t hàng ho nhi u thành ph n v n ng theo cơ ch th trư ng. ây th hi n th c tr ng n n kinh t y u k m c a nư c ta khi chuy n sang kinh t th trư ng. i u ó ư c bi u hi n : Cơ s v t ch t, kĩ thu t cũn tr nh th p b n c nh m t s lĩnh v c, m t s cơ s kinh t ó ư c trang b kĩ thu t và c ng ngh hi n i th v n cũn nhi u ngành kinh t m y múc cũ kĩ, c ng ngh l c h u, lao ng th c ng v n chi m t tr ng l n trong t ng s lao ng xó h i. Do ó, năng su t, ch t lư ng, hi u qu s n xu t c a nư c ta cũn th p so v i khu v c và th gi i. K t c u h t ng ư ng giao th ng, b n c ng, h th ng th ng tin li n l c… v n cũn l c h u, chưa ph t tri n d n n s giao lưu gi a c c v ng , c c d a phương b chia c t, t ch bi t nhau n n kh ng th khai th c h t ư c ti m năng, th m nh c a c c v ng, c c a phương. Do cơ s v t ch t kĩ thu t cũn tr nh th p làm cho phõn c ng lao ng k m ph t tri n, chuy n d ch cơ c u ch m. N ng nghi p v n chi m ph n l n l c lư ng lao ng, kho ng 70%, nhưng ch s n xu t kho ng 26% GDP, c c ngành c ng ngh cao chi m t tr ng th p. 18
K năng c nh tranh c a c c doanh nghi p cũn y u th trư ng trong nư c cũng như th trư ng nư c ngoài. Do cơ s v t ch t, kĩ thu t và c ng ngh l c h u, năng su t lao ng th p. Do ó, kh i lư ng hàng ho nh b , ch ng lo i hàng ho chưa nhi u, ch t lư ng hàng ho chưa cao, gi c cao, v th kh năng c nh tranh y u. 1.2. Th trư ng dân t c th ng nh t ang trong quá tr nh h nh thành chưa ng b . Giao th ng v n t i k m ph t tri n n n chưa l i cu n ư c t t c c c v ng trong nư c vào m t m ng lư i lưu th ng th ng nh t. Th trư ng hàng ho - d ch v ó h nh thành nhưng cũn h n h p và cũn nhi u hi n tư ng ti u c c : hàng gi , hàng nh p l u, hàng nh i nhón hi u… Th trư ng hàng ho s c lao ng m i h nh thành. N t n i b t c a th trư ng này là s c cung v lao ng cú tay ngh nh hơn s c c u, trong khi ó cung v lao ng gi n ơn l i vư t qu c u, nhi u ngư i cú s c lao ng kh ng t m ư c vi c làm. Th trư ng ti n t , th trư ng v n cú nhi u ti n b nhưng v n cũn nhi u tr c tr , th t c rư m rà, nhi u vư ng m c. Th trư ng ch ng kho n ra i nhưng cú t doanh nghi p i u ki n tham gia. 1.3. Nhi u thành ph n kinh t tham gia th trư ng. Do v y, ch nh v i u ó, n n kinh t nư c ta cú nhi u lo i h nh s n xu t hàng ho c ng t n t i, an xen nhau, trong ó s n xu t hàn ho nh phõn t n cũn ph bi n. 19
1.4. S h nh thành th trư ng trong nư c g n v i m r ng kinh t i ngo i, h i nh p vào th trư ng khu v c và th gi i, trong hoàn c nh tr nh phát tri n khoa h c kĩ thu t c a nư c ta th p xa so v i h u h t các nư c khác. Toàn c u ho và khu v c ho v kinh t ang t ra cho c c nư c núi chung cũng như nư c ta núi ri ng nh ng th ch th c h t s c gay g t. Nhưng ó là xu th t t y u kh ch quan. V v y, chỳng ta c n ch ng h i nh p, chu n b t t tham gia vào khu v c ho , toàn c u ho , th c hi n a phương ho , a d ng ho kinh t i ngo i, t n d ng ngo i l c ph t huy n i l c, nh m thỳc y c ng nghi p ho - hi n i ho n n kinh t qu c dõn nh hư ng i l n CNXH. 1.5. Qu n lí nhà nư c v kinh t -xó h i cũn y u. H th ng ph p lu t, cơ ch ch nh s ch chưa ng b và nh t qu n, th c hi n chưa nghi m. 2. C c gi i ph p ph t tri n kinh t th trư ng nh hư ng XHCN nư c ta. ph t tri n kinh t th trư ng nh hư ng XHCN c n th c hi n ng b nhi u gi i ph p. M t s gi i ph p ch y u sau : 2.1. Th c hi n nh t qu n ch nh s ch kinh t nhi u thành ph n. Khi nư c ta chuy n sang n n kinh t hàng ho nhi u thành ph n v n hành theo cơ ch th trư ng, c n ph i i m i cơ c u s h u cũ ( s h u toàn dõn và s h u t p th ) b ng c ch a d ng ho c c h nh th c s h u. Tr n 20