Tiểu luận Triết học: Cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng 2

Chia sẻ: Lê Na | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:18

Thêm vào BST

Báo xấu

149
lượt xem 19
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng là một trong những nội dung cơ bản của học thuyết hình thái kinh tế - xã hội của chủ nghĩa duy vật lịch sử, là cơ sở thế giới quan và phương pháp luận khoa học trong nhận thức và cải tạo xã hội. Đề tài sau đây đi phần tích về vấn đề trên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tiểu luận Triết học: Cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng 2

Lêi nãi ®Çu ViÖt Nam trong sù ph¸t triÓn cña §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸, hay nãi réng h¬n lµ vßng cung Ch©u ¸-Th¸i B×nh D¬ng, hiªn nay ®ang thu hót ®îc nhiÒu ngêi trong giíi l·nh ®¹o vµ giíi kinh doanh trªn thÕ giíi. V× sao ViÖt Nam cã sù chó ý ®ã? ch¾c ch¾n lµ do ViÖt Nam ®· vµ ®ang tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi mét c¸ch toµn diÖn vµ ngµy cµng s©u s¾c vÒ c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn chóc thîng tÇng x· héi. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng x· héi ë níc ta, cÇn vËn dông vµ qu¸n triÖt quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng. C¬ së h¹ tÇng lµ kÕt cÊu kinh tÕ ®a thµnh phÇn trong ®ã cã thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh, tËp thÓ vµ nhiÒu thµnh kinh tÕ kh¸c nhau. TÝnh chÊt ®an xen - qu¸ ®é vÒ kÕt cÊu cña c¬ së kinh tÕ võa lµm cho nÒn kinh tÕ s«i ®éng, phong phó, võa mang t×nh phøc t¹p trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Þnh híng x· héi. §©y lµ mét kÕt cÊu kinh tÕ n¨ng ®éng, phong phó ®îc ph¶n chiÕu trªn nÒn kiÕn tróc thîng tÇng vµ ®Æt ra ®ßi hái kh¸ch quan lµ nÒn kiÕn tróc thîng tÇng còng ph¶i ®æi míi ®Ó ®¸p øng ®ßi hái cña c¬ së kinh tÕ. Nh vËy kiÕn tróc thîng tÇng míi cã søc m¹nh ®¸p øng ®ß hái cña c¬ së h¹ tÇng. §· cã rÊt nhiÒu v¨n kiÖn trÝnh trÞ vµ luËn v¨n khoa häc ®Ò cËp s©u s¾c vÒ c«ng cuéc ®æi míi nµy. V× vËy, víi t c¸ch lµ mét sinh viªn cßn trªn gi¶ng ®êng, em chØ mong bµi viÕt nµy cã thÓ nªu mét sè vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt kh¸i qu¸t vÒ c«ng cuéc ®æi míi nµy ë ViÖt Nam. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù híng dÉn cña thÇy gi¸o . Ngêi ®· tËn t×nh gióp em hoµn thµnh bµi tiÓu luËn nµy. Do thêi gian su tÇm tµi liÖu kh«ng nhiÒu vµ tr×nh ®é nhËn thøc cña em cßn h¹n chÕ nªn bµi viÕt cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt vµ bÊt cËp, em rÊt mong nhËn ®îc sù nhËn xÐt cña thÇy, vµ ®ãng gãp cña c¸c b¹n ®Ó bµi tiÓu luËn cña em ®îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n.
Néi dung A. giíi thiÖu ®Ò tµi TriÕt häc lµ mét trong nh÷ng h×nh th¸i ý thøc x· héi, xÐt cho cïng ®Òu bÞ c¸c quan hÖ cña kinh tÕ qui ®Þnh. Dï ë x· héi nµo, triÕt häc bao giê còng bao gåm hai yÕu tè: YÕu tè nhËn thøc ®· lµ sù hiÓu biÕt vÒ thÕ giíi sung quanh trong ®ã con ngêi lµ yÕu tè nhËn ®Þnh lµ sù ®¸nh gi¸ vÒ mÆt ®¹o lý. §Ó phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp ë c¸c giai ®o¹n ®Çu tiªn cña lÞch sö loµi ngêi, triÕt häc ra ®êi víi tÝnh c¸ch lµ mét khoa häc tæng hîp c¸c tri thøc cña con ngêi vÒ hiÖn thùc xung quanh vµ b¶n th©n m×nh. Sau ®ã, do sù ph¸t triÓn cña x· héi triÕt häc ®· t¸ch ra khái thµnh khoa häc ®éc lËp, triÕt häc víi tÝnh c¸ch lµ khoa häc, nªn nã cã ®èi tîng vµ nhiÖm vô nhËn thøc riªng cña m×nh, nã lµ hÖ thèng nh÷ng quan niÖm, quan ®iÓm cã tÝnh chÊt chÝnh thÓ vÒ thÕ giíi, vÒ c¸c qu¸ tr×nh vËt chÊt, tinh thÇn vµ mèi quan hÖ gi÷a chóng, vÒ nhËn thøc vµ c¶i biªn thÕ giíi. Do vËy, triÕt häc nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò: t duy, x· héi vµ tù nhiªn.Trong ®ã vÊn ®Ò x· héi lµ vÊn ®Ò mang tÝnh h×nh th¸i kinh tÕ, ph¶n ¸nh ®éng lùc sù ph¸t triÓn x· héi th«ng qua lùc lîng s¶n xuÊt. §Ó cã c¬ chÕ, c¸ch thøc trong sù ph¸t triÓn x· héi th× cÇn ph¶i cã c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng. Do vËy c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng lµ mét vÊn ®Ò ®Æc biÖt ph¶i quan t©m tíi. C¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng lµ mét trong nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña häc thuyÕt h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi cña chñ nghÜa duy vËt lÞch sö, lµ c¬ së thÕ giíi quan vµ ph¬ng ph¸p luËn khoa häc trong nhËn thøc vµ c¶i t¹o x· héi. B. Néi dung chÝnh: I. C¬ së h¹ tÇng. 1. Kh¸i niÖm: C¬ së h¹ tÇng lµ tæng hîp nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt hîp thµnh c¬ cÊu kinh tÕ cña mét h×nh th¸i kinh tÕ- x· héi nhÊt ®Þnh. Dùa vµo kh¸i niÖm ®ã, nã ®· ph¶n ¸nh chøc n¨ng x· héi cña c¸c quan hÖ x· héi cña c¸c quan hÖ s¶n xuÊt víi t c¸ch lµ c¬ së kinh tÕ cña c¸c hiÖn tîng x·
héi. §óng vËy, mçi mét h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi cã mét kÕt cÊu kinh tÕ ®Æc trng lµ c¬ së hiÖn thùc cña x· héi, h×nh thµnh mét c¸ch quan trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt x· héi. Nã bao gåm kh«ng chØ nh÷ng quan hÖ trùc tiÕp gi÷a ngêi víi ngêi trong s¶n xuÊt vËt chÊt mµ nã cßn bao gåm c¶ nh÷ng quan hÖ kinh tÕ, trao ®æi trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt ra ®êi sèng vËt chÊt cña con ngêi. 2. §Æc ®iÓm, tÝnh chÊt: C¬ së h¹ tÇng cña mét x· héi cô thÓ thêng bao gåm: kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ trong nÒn kinh tÕ. §ång thêi trong mçi c¬ së h¹ tÇng x· héi cßn cã nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt kh¸c nh: dÊu vÕt, tµn tr÷ quan hÖ s¶n xuÊt cò vµ mÇm mèng, tiÒn ®Ò cña quan hÖ s¶n xuÊt míi. Cuéc sèng cña x· héi cô thÓ ®îc ®Æt trong tríc hÕt bëi kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ tiªu biÓu cho cuéc sèng Êy vµ nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt qu¸ ®é, hay nh÷ng tµn d cò, mÇm mèng míi cã vai trß nhÊt ®Þnh gi÷a chóng tuy cã kh¸c nhau nhng kh«ng t¸ch rêi nhau võa ®Êu tranh víi nhau, võa liªn hÖ víi nhau vµ h×nh thµnh c¬ së h¹ tÇng cña mçi x· héi cô thÓ ë mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña lÞch sö. VÝ dô nh: Trong x· héi phong kiÕn ngoµi quan hÖ s¶n xuÊt phong kiÕn chiÕm ®Þa vÞ thèng trÞ, nã cßn cã quan hÖ s¶n xuÊt tµn d cña x· héi chiÕm h÷u n« lÖ, mÇm mèng cña quan hÖ s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa vµ chÝnh 3 yÕu tè ®ã cÊu thµnh nªn c¬ së h¹ tÇng phong kiÕn. §Æc trng cho tÝnh chÊt cña mét c¬ së h¹ tÇng lµ do quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ quy ®Þnh. Quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ qui ®Þnh vµ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn xu híng chung cña toµn bé ®êi sång kinh tÕ - x· héi. Qui ®Þnh tÝnh chÊt c¬ b¶n cña toµn bé c¬ së h¹ tÇng x· héi ®¬ng thêi mÆc dï quan hÖ tµn d, mÇm mèng cã vÞ trÝ kh«ng ®¸ng kÓ trong x· héi cã nÒn kinh tÕ x· héi ph¸t triÓn ®· trëng thµnh, nhng l¹i cã vÞ trÝ quan träng trong c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn cña x· héi ®ang ë giai ®o¹n mang tÝnh chÊt qu¸ ®é. C¬ së h¹ tÇng mang tÝnh chÊt ®èi kh¸ng tån t¹i trong x· héi mµ dùa trªn c¬ së chiÕm h÷u t nh©n vÒ t liÖu s¶n xuÊt. TÝnh chÊt ®èi kh¸ng cña c¬ së h¹ tÇng ®îc b¾t nguån tõ nh÷ng m©u thuÉn néi t¹i kh«ng thÓ ®iÒu hoµ ®îc trong c¬ së
h¹ tÇng ®ã vµ do b¶n chÊt cña kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ quy ®Þnh. §ã lµ sù biÓu hiÖn cña sù ®èi lËp vÒ lîi Ých kinh tÕ gi÷a c¸c tËp ®oµn ngêi trong x· héi. Nh vËy, c¬ së h¹ tÇng lµ tæng thÓ vµ m©u thuÉn rÊt phøc t¹p, lµ quan hÖ vËt chÊt tån t¹i kh¸ch quan ®éc lËp víi ý thøc con ngêi. Nã ®îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt vµ trùc tiÕp biÕn ®æi theo sù t¸c ®éng vµ ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. II. KH¸I NIÖM KIÕN TRóC TH¦îNG TÇNG X· HéI: 1. Kh¸i niÖm: KiÕn tróc thîng tÇng lµ toµn bé nh÷ng quan ®iÓm: chÝnh trÞ, ph¸p quyÒn, ®¹o ®øc, triÕt häc, t«n gi¸o, nghÖ thuËt... víi nh÷ng thÓ chÕ t¬ng øng: nhµ níc, ®¶ng ph¸i, gi¸o héi, c¸c ®oµn thÓ... ®îc h×nh thµnh trªn mét c¬ së h¹ tÇng nhÊt ®Þnh. Bëi vËy, kiÕn tróc thîng tÇng lµ nh÷ng hiÖn tîng x· héi, biÓu hiÖn tËp trung ®êi sèng tinh thÇn cña x· héi, lµ bé mÆt tinh thÇn t tëng cña h×nh th¸i kinh tÕ -x· héi. Nã ®ãng vai trß quan träng cïng c¸c bé phËn kh¸c trong x· héi hîp thµnh c¬ cÊu hoµn chØnh cña h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi. 2. §Æc ®iÓm, tÝnh chÊt: Nh vËy, c¸c bé phËn kh¸c nhau cña kiÕn truc thîng tÇng ®Òu ra ®êi vµ cã vai trß nhÊt ®Þnh trong viÖc t¹o nªn bé mÆt tinh thÇn, t tëng cña x· ph¸t triÓn trªn mét c¬ së h¹ tÇng nhÊt ®Þnh, lµ ph¶n ¸nh c¬ së h¹ tÇng. Song kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c yÕu tè cña kiÕn tróc thîng tÇng ®Òu liªn quan nh nhau víi c¬ së h¹ tÇng cña nã. Mµ trong x· héi cã giai cÊp, t tëng chÝnh trÞ, t tëng ph¸p quyÒn cïng nh÷ng tæ chøc t¬ng øng nh chÝnh ®¶ng, nhµ níc lµ nh÷ng bé phËn quan träng nhÊt, m¹nh mÏ nhÊt vµ lµ thµnh phÇn chÝnh cña kiÕn tróc thîng tÇng, tiªu biÓu cho chÕ ®é chÝnh trÞ, x· héi Êy. Ngoµi ra cßn cã c¸c yÕu tè kh¸c ®èi lËp víi nh÷ng t tëng quan ®iÓm, tæ chøc chÝnh trÞ cña c¸c giai c¸p bÞ trÞ. KiÕn tróc thîng tÇng cña x· héi cã ®èi kh¸ng giai cÊp mang tÝnh giai cÊp s©u s¾c. TÝnh giai cÊp cña kiÕn tróc thîng tÇng biÓu hiÖn ë sù ®èi ®Þch vÒ quan ®iÓm, t tëng vµ c¸c cuéc ®Êu tranh vÒ t tëng cña c¸c giai cÊp ®èi kh¸ng.
Bé phËn cã quyÒn lùc m¹nh nhÊt cña kiÕn tróc thîng tÇng cña x· héi cã tÝnh chÊt ®èi kh¸ng giai c¸ap lµ nhµ níc-§©y lµ c«ng cô cña giai cÊp thèng trÞ tiªu biÓu cho x· héi vÒ mÆt ph¸p lý- chÝnh trÞ. Thêi kú qu¸ ®é tõ CNTB lªn CNCS, nh÷ng tµn d t tëng cña c¸c giai cÊp thèng trÞ bãc lét vÉn cßn tån t¹i trong kiÕn tróc thîng tÇng. V× vËy, trong kiÕn tróc thîng tÇng cña c¸c níc x· héi chñ nghÜa ë thêi kú nµy vÉn cßn sù ®Êu tranh gi÷a t tëng x· héi chñ nghÜa víi nh÷ng tµn d t tëng kh¸c. ChØ ®Õn chñ nghÜa céng s¶n, tÝnh giai cÊp cña giai cÊp cña giai cÊp thîng tÇng míi bÞ xo¸ bá. III. Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng x· héi. Theo nh quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy t©m th× nhµ níc vµ ph¸p luËt quyÕt ®Þnh quan hÖ kinh tÕ, ý thøc t tëng quyÕt ®Þnh tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi. Theo chñ nghÜa duy vËt, kinh tÕ lµ yÕu tè duy nhÊt quyÕt ®Þnh cßn ý thøc t tëng, chÝnh trÞ kh«ng cã vai trß g× ®èi víi tiÕn bé x· héi. Nhng theo chñ nghÜa M¸c- Lª nin, ®· kh¼ng ®Þnh: C¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng cã quan hÖ biÖn chøng kh«ng t¸ch rêi nhau, trong ®ã cã c¬ së h¹ tÇng gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh kiÕn tróc thîng tÇng. Cßn kiÕn tróc thîng tÇng lµ ph¶n ¸nh c¬ së h¹ tÇng, nhng nã cã vai trß t¸c ®éng trë l¹i to lín ®èi víi c¬ së h¹ tÇng ®· sinh ra nã. Trong sù thèng nhÊt biÖn chøng nµy, sù ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng ®ãng vai trß víi kiÕn tróc thîng tÇng. KiÕn tróc thîng tÇng ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng hay c¬ së h¹ tÇng nµo th× kiÕn tróc thîng tÇng Êy. Sù biÕn ®æi gi÷a hai yÕu tè nµy còng tu©n theo mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a chÊt vµ lîng diÔn ra theo hai híng : Mét lµ: sù ph¸t triÓn ho¹c gi¶m ®i vÒ lîng dÉn ®Õn sù biÕn ®æi ngay vÒ chÊt. Hai lµ: sù t¨ng hay gi¶m vÒ lîng kh«ng lµm cho chÊt thay ®æi ngay mµ thay ®æi dÇn dÇn tõng phÇn tõng bíc .
Theo quy luËt nµy th× qu¸ tr×nh biÕn ®æi gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng diÔn ra nh sau: Khi c¬ së h¹ tÇng ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é giíi h¹n nµo ®ã gäi lµ ®iÓm nót, th× nã ®ßi hái ph¶i kÐo theo sù thay ®æi vÒ kiÕn tróc thîng tÇng. Qu¸ tr×nh nµy kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ sù biÕn mét hay nhiÒu bé phËn mµ lµ sù chuyÓn ®æi c¶ mét h×nh th¸i kinh tÕ chÝnh trÞ vµ h×nh th¸i kinh tÕ chÝnh trÞ u thÕ sÏ chiÕm gi÷ giai ®o¹n lÞch sö nµy: trong giai ®o¹n h×nh th¸i kinh tÕ chÝnh trÞ ®ã chiÕm gi÷ th× c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng cã sù dung hoµ víi nhau hay ®¹t ®îc giíi h¹n ®é.T¹i ®©y, c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng t¸c ®éng biÖn chøng víi nhau theo c¸ch thøc b¾t ®Çu sù thay ®æi tuÇn tù vÒ c¬ së h¹ tÇng (t¨ng hoÆc gi¶m dÇn) nhng t¹i ®©y kiÕn tróc thîng tÇng cha cã sù thay ®æi. C¬ së h¹ tÇng ë mçi giai ®o¹n lÞch sö l¹i m©u thuÉn phñ ®Þnh lÉn nhau dÉn ®Õn qu¸ tr×nh ®µo th¶i. M¸c nãi: ”nÕu kh«ng cã phñ ®Þnh nh÷ng h×nh thøc tån t¹i ®· cã tríc th× kh«ng thÓ cã sù ph¸t triÓn trong bÊt cø lÜnh vùc nµo”. ChÝnh v× c¬ së h¹ tÇng cò ®îc thay thÕ b»ng c¬ së h¹ tÇng míi bao hµm nh÷ng mÆt tÝch cùc tiÕn bé cña c¸i cò ®· ®îc c¶i t¹o ®i trªn nh÷ng nÊc thang míi. ChÝnh v× c¬ së h¹ tÇng thêng xuyªn vËn ®éng nh vËy nªn kiÕn tróc thîng tÇng lu«n lu«n thay ®æi nh»m ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng. a.Vai trß quÕt ®Þnh cña c¬ së h¹ tÇng ®èi víi kiÕn tróc thîng tÇng x· héi: Mçi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi cã c¬ së h¹ tÇng, vµ kiÕn tróc thîng tÇng cña nã. Do ®ã, c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng mang tÝnh lÞch sö cô thÓ, gi÷a chóng cã mèi quan hÖ biÖn chøng víi nhau, vµ c¬ së h¹ tÇng gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi kiÕn tróc thîng tÇng. Vai trß quyÕt ®Þnh cña c¬ së h¹ tÇng thÓ hiÖn tríc hÕt lµ ë chç: C¬ së h¹ tÇng lµ nh÷ng quan hÖ vËt chÊt kh¸ch quan quy ®Þnh mäi quan hÖ kh¸c: VÒ chÝnh trÞ, tinh thÇn, t tëng cña x· héi. C¬ së h¹ tÇng nµo sinh ra kiÕn tróc thîng tÇng Êy, nãi c¸ch kh¸c c¬ së h¹ tÇng ®· sinh ra kiÕn tróc thîng tÇng, vµ kiÕn tróc thîng tÇng bao giê còng ph¶n ¸nh mét c¬ së h¹ tÇng nhÊt ®Þnh, kh«nh cã kiÕn tróc thîng tÇng chung cho mäi x· héi.
C¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh kiÕn tróc thîng tÇng vÒ tÝnh chÊt, néi dung vµ kÕt cÊu: TÝnh chÊt cña kiÕn tróc thîng tÇng ®èi kh¸ng hay kh«ng ®èi kh¸ng, néi dung cña kiÕn tróc thîng tÇng nghÌo nµn hay ®a d¹ng, phong phó vµ h×nh thøc cña kiÕn tróc thîng tÇng gän nhÑ hay phøc t¹p do c¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh. Vai trß quyÕt ®Þnh cña c¬ së h¹ tÇng ®èi víi kiÕn tróc thîng tÇng cßn thÓ hiÖn ë chç nh÷ng biÕn ®æi c¨n b¶n trong c¬ së h¹ tÇng dÉn ®Õn sù biÕn ®æi c¨n b¶n trong kiÕn tróc thîng tÇng. M¸c viÕt: ”C¬ së kinh tÕ thay ®æi th× tÊt c¶ tÊt c¶ c¸c kiÕn tróc thîng tÇng ®å sé còng bÞ thay ®æi Ýt nhiÒu nhanh chãng”. Sù biÕn ®æi cña kiÕn tróc thîng tÇng diÔn ra râ rÖt khi c¬ së h¹ tÇng nµy thay thÕ c¬ së h¹ tÇng kh¸c. NghÜa lµ, khi c¸ch m¹ng x· héi ®a ®Õn sù thñ tiªu c¬ së h¹ tÇng cò bÞ xo¸ bá vµ thay thÕ c¬ së h¹ tÇng míi th× sù thèng trÞ cò bÞ xo¸ bá vµ thay thÕ b»ng sù thèng trÞ cña giai cÊp míi. Qua ®ã mµ chÝnh trÞ cña giai cÊp thay ®æi, bé m¸y nhµ níc míi thµnh lËp thay thÕ nhµ níc cò, ý thøc x· héi còng biÕn ®æi. Trong x· héi cã ®èi kh¸ng giai cÊp, sù biÕn ®æi cña c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng diÔn ra do kÕt qu¶ cña cuéc ®Êu tranh gay go phøc t¹p gi÷a c¸c giai cÊp thèng trÞ vµ giai cÊp bÞ trÞ, mµ ®Ønh cao lµ c¸ch m¹ng x· héi. Nh÷ng biÕn ®æi cña c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng xÐt cho cïng lµ do sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Nhng lùc lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp g©y ra sù biÕn ®æi cña c¬ së h¹ tÇng vµ sù biÕn ®æi cña c¬ së h¹ tÇng ®Õn lît nã l¹i lµm cho kiÕn tróc thîng tÇng biÕn ®æi. Trong sù biÕn ®æi cña c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng, kh«ng ph¶i cø c¬ së h¹ tÇng míi xuÊt hiÖn th× kiÕn tróc thîng tÇng míi mÊt ®i ngay mµ cã bé phËn thay ®æi dÇn dÇn chËm ch¹p. V× trong cuéc ®Êu tranh gi÷a c¸i cò vµ c¸i míi, nh÷ng tµn d cña c¸i cò cßn tån t¹i rÊt l©u. MÆt kh¸c còng cã nh÷ng yÕu tè, nh÷ng h×nh thøc kh«ng c¬ b¶n nµo ®ã cña c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng cò ®îc giai cÊp míi gi÷ l¹i, c¶i t¹o ®Ó phôc vô cho yªu cÇu ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng míi. Nh vËy, chóng ta cã thÓ thÊy c¬ së h¹ tÇng cã quyÕt ®Þnh to lín ®èi víi kiÕn tróc thîng tÇng, do ®ã trong c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa viÖc x©y dùng c¬
së chñ nghÜa cã t¸c dông v« cïng to lín ®èi víi cuéc sèng cña x· héi. ChÝnh v× tÇm quan träng cña nã mµ khi xem xÐt, c¶i t¹o mét bé phËn nµo ®ã cña kiÕn tróc thîng tÇng ph¶i xem xÐt c¶i t¹o tõ c¬ së h¹ tÇng x· héi. vµ tÝnh quyÕt ®Þnh cña c¬ së h¹ tÇng ®èi víi víi kiÕn tróc thîng tÇng diÔn ra rÊt phøc t¹p trong qu¸ tr×nh chuyÓn tõ mét h×nh th¸i kinh tÕ- x· héi kh¸c. Tuy vËy, nh÷ng quan hÖ tinh thÇn, t tëng cña x· héi ®ã lµ kiÕn tróc thîng tÇng, còng kh«ng hoµn toµn thô ®éng, nã cã vai trß t¸c ®éng trë l¹i to lín ®èi víi c¬ së h¹ tÇng sinh ra nã. b. Sù t¸c ®éng trë l¹i cña kiÕn tróc thîng tÇng ®èi víi c¬ së h¹ tÇng . Trong mèi quan hÖ víi c¬ së h¹ tÇng, kiÕn tróc thîng tÇng ph¶n ¸nh c¬ së h¹ tÇng biÓu hiÖn tËp trung ®êi sèng tinh thÇn x· héi, do ®ã cã vai trß t¸c ®éng to lín trë l¹i víi c¬ së h¹ tÇng. Lµ mét bé phËn cÊu thµnh h×nh thµnh kinh tÕ x· héi, ®îc sinh ra vµ ph¸t triÓn trªn mét c¬ së h¹ tÇng nhÊt ®Þnh, cho nªn sù t¸c ®éng tÝch cùc cña kiÕn tróc thîng tÇng ®èi víi c¬ së h¹ tÇng ®îc thÓ hiÖn ë chøc n¨ng x· héi cña kiÕn tróc thîng tÇng lµ lu«n lu«n b¶o vÖ duy tr×, cñng cè vµ hoµn thiÖn c¬ së h¹ tÇng sinh ra nã, ®Êu tranh xo¸ bá c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng ®· lçi thêi l¹c hËu. KiÕn tróc thîng tÇng t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó xo¸ bá nh÷ng tµn d cña c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng cò, ng¨n chÆn nh÷ng mÇm mèng tù ph¸t cña c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng míi n¶y sinh trong x· héi Êy. Thùc chÊt trong x· héi cã giai cÊp ®èi kh¸ng, kiÕn tróc thîng tÇng b¶o ®¶m sù thèng trÞ chÝnh trÞ vµ t tëng cña giai cÊp gi÷ ®Þa vÞ thèng trÞ trong kinh tÕ. NÕu giai cÊp thèng trÞ kh«ng x¸c lËp ®îc sù thèng trÞ vÒ chÝnh trÞ vµ tëng, c¬ së kinh tÕ cña nã kh«ng thÓ ®øng v÷ng ®îc. V× vËy, kiÕn tróc thîng tÇng thùc sù trë thµnh c«ng cô, ph¬ng tiÖn ®Ó duy tr×, b¶o vÖ ®Þa vÞ thèng trÞ vÒ kinh tÕ cña giai cÊp thèng trÞ cña x· héi. Trong c¸c yÕu tè cÊu thµnh nªn kiÕn tróc thîng tÇng, nhµ níc gi÷ vai trß ®Æc biÖt quan träng vµ cã t¸c dông to lín ®èi víi c¬ së h¹ tÇng v×, nã lµ mét lîng vËt chÊt tËp trung søc m¹nh kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña giai cÊp thèng trÞ . Nhµ níc kh«ng chØ dùa trªn hÖ tëng, mµ cßn dùa trªn nh÷ng h×nh thøc nhÊt ®Þnh
cña viÖc kiÓm so¸t x· héi, sö dông b¹o lùc, bao gåm c¸c yÕu tè vËt chÊt: qu©n ®éi, c¶nh s¸t, toµ ¸n, nhµ tï... ®Ó t¨ng cêng søc m¹nh kinh tÕ cña giai cÊp thèng trÞ, cñng cè ®Þa vÞ cña quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ. Trong x· héi cã giai cÊp, c¸c giai cÊp ®èi kh¸ng ®Êu tranh víi nhau giµnh chÝnh quyÒn vÒ tay m×nh, còng chÝnh lµ t¹o cho m×nh søc m¹nh kinh tÕ. Sö dông quyÒn lùc nhµ níc, giai cÊp thèng trÞ sÏ kh«ng ngõng më réng ¶nh hëng kinh tÕ trªn toµn x· héi. Kinh tÕ v÷ng m¹nh lµm cho nhµ níc ®îc t¨ng cêng. Nhµ níc ®îc t¨ng cêng l¹i t¹o thªm ph¬ng tiÖn vËt chÊt ®Ó cñng cè v÷ng ch¾c h¬n ®Þa vÞ kinh tÕ vµ x· héi cña giai cÊp thèng trÞ. cø nh thÕ, sù t¸c ®éng qua l¹i biÖn chøng gi÷a kiÕn tróc thîng tÇng vµ c¬ së h¹ tÇng ®a l¹i sù ph¸t triÓn hîp quy luËt cña kinh tÕ vµ chÝnh trÞ. ë ®©y, nhµ níc lµ ph¬ng tiÖn vËt chÊt, cã søc m¹nh kinh tÕ, cßn kinh tÕ lµ môc ®Ých cña chÝnh trÞ, ®iÒu nµy ®îc chøng minh qua sù ra ®êi vµ sù tån t¹i cña nhµ níc kh¸c nhau . Cïng víi nhµ níc, c¸c yÕu tè kh¸c cña kiÕn tróc thîng tÇng còng ®· t¸c ®éng ®Õn c¬ së h¹ tÇng b»ng nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. C¸c yÕu tè cña kiÕn tróc thîng tÇng kh«ng nh÷ng chØ cã t¸c ®éng lÉn nhau. Song thêng thêng nh÷ng sù t¸c ®éng ®ã ph¶i th«ng qua nhµ níc, ph¸p luËt vµ thÓ chÕ t¬ng øng, chØ qua ®ã chóng míi ph¸t huy ®îc hÕt hiÖu lùc ®èi víi c¬ së h¹ tÇng, vµ ®èi víi toµn x· héi. Sù t¸c ®éng cña kiÕn tróc thîng tÇng ®èi víi c¬ së h¹ tÇng nã t¸c ®éng cïng chiÒu víi quy luËt vËn ®éng cña c¬ së h¹ tÇng. Tr¸i l¹i, khi nã t¸c ®éng ngîc chiÒu ví qui luËt kinh tÕ kh¸ch quan nã sÏ c¶n trë sù ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng. HiÖu qu¶ t¸c ®éng cña kiÕn tróc thîng tÇng ®èi víi c¬ së h¹ tÇng, phô thuéc vµo n¨ng ®éng chñ quan trong nhËn thøc vµ vËn dông quy luËt kinh tÕ- x· héi, vµo ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ngêi. KiÕn tróc thîng tÇng cã vai trß to lín, ®Þnh híng nh÷ng ho¹t ®éng thùc tiÔn ®a l¹i ph¬ng ¸n ph¸t triÓn tèi u cho kinh tÕ - x· héi. Tuy nhiªn, nÕu nhÊn m¹nh, tuyÖt ®èi ho¸, phñ nhËn tÝnh tÊt yÕu kinh tÕ cña x· héi, sÏ ph¹m sai lÇm cña chñ nghÜa duy t©m chñ quan díi nh÷ng h×nh thøc kh¸c nhau.
Nãi tãm l¹i, c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng cã quan hÖ biÖn chøng víi nhau. Do ®ã, khi xem xÐt vµ c¶i t¹o x· héi ph¶i thÊy râ vai trß quyÕt ®Þnh cña c¬ së h¹ tÇng vµ t¸c ®éng trë l¹i cña kiÕn tróc thîng tÇng, kh«ng ®îc tuyÖt ®èi ho¸ hoÆc h¹ thÊp yÕu tè nµo. Trung thµnh víi lý luËn M¸c - Lªnin vµ vËn dông s¸ng t¹o vµo t×nh h×nh thùc tiÔn ë ViÖt Nam, §¶ng chñ tr¬ng tËp chung ®æi míi kinh tÕ, ®¸p øng nh÷nh ®ßi hái cÊp b¸ch cña nh©n d©n vÒ ®êi sèng, viÖc lµm vµ c¸c nhu cÇu x· héi kh¸c coi ®ã lµ nhiÖm vô quan träng ®Ó tiÕn hµnh thuËn lîi ®æi míi trªn lÜnh vùc chÝnh trÞ: ”Nhµ níc ph¶i thùc hiÖn tèt vai trß qu¶n lý vÒ kinh tÕ - x· héi b»ng ph¸p luËt, kÕ ho¹ch, chÝnh trÞ, th«ng tin, tuyªn truyÒn gi¸o dôc vµ c«ng cô kh¸c” ( B¸o c¸o chÝnh trÞ t¹i §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc §¶ng céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø 7). IV. MèI QUAN HÖ BIÖN CHøNG GI÷A C¥ Së H¹ TÇNG Vµ KIÕN TRóC TH¦îNG TÇNG TRONG THêI Kú QU¸ §é L£N CHñ NGHÜA X· HéI ë N¦íC TA. 1. §Æc ®iÓm h×nh thµnh c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng céng s¶n chñ nghÜa. C¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng céng s¶n chñ nghÜa kh«ng h×nh thµnh tù ph¸t trong x· héi cò, mµ h×nh thµnh tù gi¸c sau khi giai cÊp v« s¶n giµnh chÝnh quyÒn vµ ph¸t triÓn hoµn thiÖn “Suèt thêi kú qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t b¶n lªn chñ nghÜa céng s¶n ”. Muèn cã c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng céng s¶n chñ nghÜa. Tríc hÕt giai cÊp v« s¶n ph¶i dïng b¹o lùc c¸ch m¹ng ®Ëp tan nhµ níc cò, lËp nªn nhµ níc v« s¶n. Sau khi giµnh ®îc chÝnh quyÒn, giai cÊp v« s¶n tiÕn hµnh quèc h÷u ho¸, tÞch thu, trng thu nhµ m¸y, xÝ nghiÖp cña giai cÊp t s¶n nh»m t¹o ra c¬ së kinh tÕ ban ®Çu cña chñ nghÜa x· héi. ViÖc nhµ níc chuyªn chÝnh v« s¶n ph¶i ra ®êi tríc ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn vµ lµm c«ng cô, ph¬ng tiÖn cho quÇn chóng nh©n d©n, tiÕn hµnh triÖt ®Ó qu¸ tr×nh Êy hoµn toµn phï hîp víi qui luËt kh¸ch quan cña x· héi. §ã lµ sù ph¸t triÓn kh¸ch quan trong qu¸ trÝnh s¶n xuÊt vËt chÊt cña x· héi, ®ßi hái ph¶i cã mét c¬
së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng tiÕn bé h¬n thay thÕ c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng t b¶n chñ nghÜa lçi thêi ph¶n ®éng. Tuynhiªn, nhµ níc chuyªn chÝnh v« s¶n cã thËt sù v÷ng m¹nh hay kh«ng l¹i hoµn toµn phô thuéc vµo sù ph¸t triÓn cña sù ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng céng s¶n chñ nghÜa. 2. C¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam Díi chñ nghÜa x· héi hoµn chØnh, c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng thuÇn nhÊt vµ thèng nhÊt. V× c¬ së h¹ tÇng x· héi chñ nghÜa kh«ng cã tÝnh chÊt ®èi kh¸ng, kh«ng bao hµm nh÷ng lîi Ých kinh tÕ ®èi lËp nhau. H×nh thøc së h÷u bao trïm lµ së h÷u toµn d©n vµ tËp thÓ, hîp t¸c t¬ng trî nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ph©n phèi s¶n phÈm theo lao ®éng, kh«ng cßn chÕ ®é bãc lét . KiÕn tróc thîng tÇng x· héi chñ nghÜa ph¶n ¸nh c¬ së h¹ tÇng cña x· héi chñ nghÜa, v× vËy mµ cã sù thèng trÞ vÒ chÝnh trÞ vµ tinh thÇn. Nhµ níc x· héi chñ nghÜa lµ nhµ níc kiÓu míi: cña d©n do d©n vµ v× d©n. Ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa lµ c«ng cô ®Ó c¶i t¹o x· héi cò vµ x©y dùng x· héi chñ nghÜa tiÕn bé, khoa häc trë thµnh ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn x· héi. Thêi kú qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t b¶n lªn chñ nghÜa x· héi lµ thêi kú c¶i biÕn c¸ch m¹ng s©u s¾c vµ triÖt ®Ó, lµ mét giai ®o¹n lÞch sö chuyÒn tiÕp. Cho nªn c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng víi ®Çy ®ñ nh÷ng ®Æc trng cña nã. Bëi v×, c¬ së h¹ tÇng mang tÝnh chÊt qu¸ ®é víi mét kÕt cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®an xen cña nhiÒu lo¹i h×nh kinh tÕ x· héi kh¸c nhau. Cßn kiÕn tróc thîng tÇng cã sù ®èi kh¸ng vÒ t tëng vµ cã sù ®Êu tranh gi÷a giai cÊp v« s¶n vµ giai cÊp t s¶n trªn lÜnh vùc t tuëng v¨n ho¸. Bëi vËy c«ng cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ vµ ®æi míi thÓ chÕ chÝnh trÞ lµ mét qu¸ tr×nh mang tÝnh c¸ch m¹ng l©u dµi, phøc t¹p mµ thùc chÊt lµ cuéc ®Êu tranh gay go, quyÕt liÖt gi÷a hai con ®êng t b¶n chñ nghÜa vµ x· héi chñ nghÜa. ChÝnh v× nh÷ng lý do ®ã mµ níc ta tõ mét níc thuéc ®Þa nöa phong kiÕn víi nÒn kinh tÕ l¹c hËu s¶n xuÊt nhá lµ chñ yÕu, ®i lªn chñ nghÜa x· héi (bá qua chÕ ®é ph¸t triÓn t b¶n chñ nghÜa ) chóng ta ®· gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong qu¸ tr×nh x©y dùng chñ nghÜa x· héi. C¬ së h¹ tÇng thêi kú qu¸ ®é ë níc ta bao
gåm c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nh: kinh tÕ nhµ níc, kinh tÕ hîp t¸c, kinh tÕ t b¶n nhµ níc, kinh tÕ c¸ thÓ, kinh tÕ t b¶n t nh©n, cïng c¸c kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt g¾n liÒn víi h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau, thËm chÝ ®èi lËp nhau cïng tån t¹i trong mét c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n thèng nhÊt. §ã lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. C¸c thµnh phÇn ®ã võa kh¸c nhau vÒ vai trß, chøc n¨ng, tÝnh chÊt, l¹i võa thèng nhÊt víi nhau trong mét c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n thèng nhÊt , chóng võa c¹nh tranh nhau, võa liªn kÕt víi nhau, bæ xung víi nhau. §Ó ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nµy, nhµ níc ph¶i sö dông tæng thÓ c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ hµnh chÝnh vµ gi¸o dôc. Trong ®ã biÖn ph¸p kinh tÕ cã vai trß quan träng nhÊt nh»m tõng bíc x· héi ho¸ nÒn s¶n xuÊt víi h×nh thøc vµ bíc ®i thÝch hîp theo híng: kinh tÕ quèc doanh ®îc cñng cè vµ ph¸t triÓn v¬n lªn gi÷ vai trß chñ ®¹o, kinh tÕ tËp thÓ díi h×nh thøc thu hót phÇn lín nh÷ng ngêi s¶n xuÊt nhá trong c¸c ngµnh nghÒ, c¸c h×nh thøc xÝ nghiÖp , c«ng ty cæ phÇn ph¸t triÓn m¹nh, kinh tÕ t nh©n vµ gia ®×nh ph¸t huy ®îc mäi tiÒm n¨ng ®Ó ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, x©y dùng c¬ së kinh tÕ hîp lý. Trong v¨n kiÖn Héi nghÞ ®¹i biÓu §¶ng gi÷a nhiÖm kú kho¸ VII, §¶ng ghi râ “ph¶i tËp chung nguån vèn ®Çu t nhµ níc cho viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ x· héi vµ mét sè c«ng tr×nh c«ng nghiÖp then chèt ®· ®îc chuÈn bÞ vèn vµ c«ng nghÖ. N©ng cÊp vµ x©y dùng míi hÖ thèng giao th«ng, s©n bay, bÕn c¶ng, th«ng tin liªn l¹c, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, y tÕ ”. §ång thêi v¨n kiÖn §¶ng còng ghi râ:”T nay tíi cuèi thËp kû, ph¶i quan t©m tíi c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n, ph¸t triÓn toµn diÖn n«ng, l©m, ng nghiÖp g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng l©m thuû s¶n, c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng vµ hµng xuÊt khÈu”. VÒ kiÕn tróc thîng tÇng, §¶ng ta kh¼ng ®Þnh: LÊy chñ nghÜa M¸c-Lª nin vµ t tëng Hå ChÝ Minh lµm kim chØ nam cho mäi hµnh ®éng cña toµn §¶ng, toµn d©n ta. Néi dung cèt lâi cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin vµ t tëng Hå ChÝ Minh lµ t tëng vÒ sù gi¶i phãng con ngêi khái chÕ ®é bãc lét tho¸t khái nçi nhôc cña m×nh lµ ®i lµm thuª bÞ ®¸nh ®Ëp, l¬ng Ýt. Bëi vËy, trong sù nghiÖp x©y dùng
chñ nghÜa x· héi cña nh©n d©n ta, viÖc gi¸o dôc truyÒn b¸ chñ nghÜa M¸c-Lªnin t tëng Hå ChÝ Minh trë thµnh t tënh chñ ®¹o trong ®êi sèng tinh thÇn cña x· héi lµ viÖc lµm thêng xuyªn, liªn tôc cña cuéc c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa trªn lÜnh vùc kiÕn tróc thîng tÇng. X©y dùng hÖ thèng chÝnh trÞ, x· héi chñ nghÜa mang b¶n chÊt giai cÊp c«ng nh©n, do §¶ng céng s¶n l·nh ®¹o ®¶m b¶o cho nh©n d©n lµ ngêi chñ thùc sù cña x· héi. Toµn bé quyÒn lùc cña x· héi thuéc vÒ nh©n d©n thùc hiÖn d©n chñ x· héi chñ nghÜa ®¶m b¶o ph¸t huy mäi kh¶ n¨ng s¸ng t¹o, tÝch cùc chñ ®éng cña mäi c¸ nh©n. Trong c¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt níc thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, §¶ng ghi râ : ”x©y dùng nhµ níc x· héi chñ nghÜa , nhµ níc cña d©n, do d©n vµ v× d©n, liªn minh giai cÊp c«ng nh©n víi giai cÊp n«ng d©n vµ tÇng líp trÝ thøc lµm nÒn t¶ng, do §¶ng céng s¶n l·nh ®¹o ”. Nh vËy, tÊt c¶ c¸c tæ chøc, bé m¸y t¹o thµnh hÖ thèng chÝnh trÞ - x· héi kkh«ng tån t¹i nh mét môc ®Ých t nh©n mµ v× phôc vô con ngêi, thùc hiÖn cho ®îc lîi Ých vµ quyÒn lîi thuéc vÒ nh©n d©n lao ®éng. Mçi bíc ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng lµ mét bíc gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a chóng. ViÖc ph¸t triÓn vµ cñng cè c¬ së h¹ tÇng ®iÒu chØnh vµ cñng cè c¸c bé phËn cña kiÕn tróc thîng tÇng lµ mét qu¸ tr×nh diÔn ra trong suèt thêi kú qu¸ ®é. 3. Mét sè kiÕn nghÞ Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë níc ta, cÇn vËn dông vµ qu¸n triÖt quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng. C¬ së h¹ tÇng lµ kÕt cÊu kinh tÕ ®a thµnh phÇn trong ®ã cã thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh , tËp thÓ vµ nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh, tËp thÓ vµ nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau. TÝnh chÊt ®an xen qu¸ ®é vÒ kÕt cÊu cña c¬ së kinh tÕ võa lµm cho nÒn kinh tÕ s«i ®éng, phong phó, võa mang tÝnh chÊt phøc t¹p trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. §©y lµ mét kÕt cÊu kinh tÕ n¨ng ®éng, phong phó, ®îc ph¶n chiÕu lªn kiÕn tróc thîng tÇng vµ ®Æt ra ®ßi hái kh¸ch quan lµ nÒn kiÕn tróc thîng tÇng vµ ®Æt ra ®ßi hái kh¸ch quan lµ nÒn kiÕn tróc thîng tÇng còng ph¶i ®îc
®æi míi ®Ó ®¸p øng ®ßi hái cña c¬ së kinh tÕ. Nh vËy kiÕn tróc thîng tÇng míi cã søc m¹nh ®¸p øng kÞp thêi ®ßi hái cña c¬ së h¹ tÇng Tuy nhiªn, viÖc ®æi míi c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng lµ viÖc rÊt phøc t¹p. §iÒu quan träng tríc hÕt lµ cÇn sím h×nh thµnh vµ thèng nhÊt nh÷ng quan ®iÓm sö lý thiÕt yÕu. Thø nhÊt, cÇn mét ph¬ng ph¸p tiÕp cËn vÊn ®Ò mét c¸ch cô thÓ kh«ng lµm theo c¸ch “ch¸y ®©u ch÷a ®Êy” tõ ®ã t×m ra nguyªn nh©n chñ yÕu cña vÊn ®Ò ®Ó ®a ra nh÷ng luËn chøng cã tÝnh kh¶ thi. Thø hai, cÇn theo dâi chÆt chÏ, khai th¸c sµng läc vµ sö lý c¸c lo¹i tÝn hiÖu cña nÒn kinh tÕ mét c¸ch kÞp thêi trªn c¬ së chñ ch¬ng chÝnh s¸ch thÝch hîp khuyÕn khÝch c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ lµnh m¹nh . ®ång thêi ph¶i x©y dùng mét c¬ chÕ ®iÒu hµnh kinh tÕ cho phÐp th©u lîm ®¸nh gi¸, sö lý kÞp thêi mäi tÝn hiÖu kinh tÕ trong ph¹m vi c¶ níc. Thø ba, hoµn thiÖn c¸c thñ tôc tµi chÝnh, t¨ng cêng kû c¬ng ph¸p luËt trong ®iÒu hµnh tµi chÝnh quèc gia tõ trung ¬ng ®Õn tõng ngêi s¶n xuÊt.
KÕT LUËN N¾m v÷ng phÐp biÖn chøng gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng, gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ, vËn dông s¸ng t¹o nh÷ng chñ ch¬ng, ®êng lèi cña §¶ng lµ con ®êng ®Çy tr«ng gai nhng tÊt yÕu sÏ dµnh th¾ng lîi trong c«ng cuéc ®«Ø míi v× môc tiªu d©n giµu níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh. §¶ng ta ®· s¸ng suèt khi ®Ò ra bíc ®Çu thùc hiÖn tèt ®êng lèi ®æi míi toµn diÖn b»ng c¸ch kÕt hîp chÆt chÏ ®æi míi c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng. Em tin r»ng víinhËn thøc ®óng ®¾n, s¸ng t¹o cña m×nh cïng víi sù ®ång lßng nhÊt trÝ, ra søc phÊn ®Êu cña toµn ®¶ng , toµn d©n, toµn qu©n, §¶ng ta nhÊt ®Þnh l·nh ®¹o c«ng cuéc ®æi míi ®i ®Õn th¾ng lîi hoµn toµn, díi ®µ ph¸t triÓn cña sù nghiÖp c¸ch m¹ng hiÖn nay, c«ng cuéc ®æi míi §¶ng l·nh ®¹o nhÊt ®Þnh sÏ ®a níc ta lªn ngang tÇm víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn trong khu vùc vµ thÕ giíi. Lµ mét sinh viªn, mét c«ng d©n cña níc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam em ®· vµ ®ang ®îc hëng nh÷ng thµnh qu¶ tèt ®Ñp cña c«ng cuéc ®æi míi, em nguyÖn sÏ gãp mét phÇn søc lùc nhá bÐ cña m×nh ®Ó c«ng cuéc ®æi míi ngµy cµng ®i lªn.
Tµi liÖu tham kh¶o 1. V¨n kiÖn ®¹i héi ®¶ng VII,VIII 2. T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ 3. T¹p chÝ nghiªn cøu lý luËn 4. Hái ®¸p triÕt häc 5. Gi¸o tr×nh triÕt häc M¸c- Lªnin 6. §æi míi kinh tÕ ë ViÖt Nam, thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p
Môc lôc Lêi nãi ®Çu .................................................................................................. 1 Néi dung ................................................................................................... 3 A. giíi thiÖu ®Ò tµi .......................................................................................... 3 B. Néi dung chÝnh: ............................................................................................ 3 I. C¬ së h¹ tÇng. ................................................................................................................................ 3 1. Kh¸i niÖm: ............................................................................................ 3 2. §Æc ®iÓm, tÝnh chÊt:.............................................................................. 4 II. KH¸I NIÖM KIÕN TRóC TH¦îNG TÇNG X· HéI: ...................................................................... 5 1. Kh¸i niÖm: ............................................................................................ 5 2. §Æc ®iÓm, tÝnh chÊt:.............................................................................. 5 III. Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng x· héi.................................................................................................................... 6 IV. MèI QUAN HÖ BIÖN CHøNG GI÷A C¥ Së H¹ TÇNG Vµ KIÕN TRóC TH¦îNG TÇNG TRONG THêI Kú QU¸ §é L£N CHñ NGHÜA X· HéI ë N¦íC TA. ....................................... 11 1. §Æc ®iÓm h×nh thµnh c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng céng s¶n chñ nghÜa. ................................................................................ 11 2. C¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam ................................................................... 12 3. Mét sè kiÕn nghÞ.................................................................................. 14 KÕT LUËN ................................................................................................. 16 Tµi liÖu tham kh¶o.............................................................................. 17