Tiểu luận triết học: Mối quan hệ giữa cá nhân và XH

Chia sẻ: Thanh Cong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

183
lượt xem 26
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'tiểu luận triết học: mối quan hệ giữa cá nhân và xh', luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tiểu luận triết học: Mối quan hệ giữa cá nhân và XH

Tiểu luận triết học Đề tài: " Mối quan hệ giữa cá nhân và xã hội"
LỜI MỞ ĐẦU CHÚNG TA ĐANG SỐNG TRONG KỶ NGUYÊN CỦA KINH TẾ TRI TH ỨC, ĐÒI HỎI MỖI CON NGƯỜI PHẢI Đ ƯỢC ĐÀO TẠO TRÌNH ĐỘ HỌC VẤN, NĂNG LỰC ; TU DƯỠNG RÈN LUYỆN PHẨM CHẤT Đ ẠO ĐỨC, Ý THỨC LAO ĐỘNG TỐT HƠN ĐỂ CÓ THỂ ĐÁP ỨNG NHỮNG Y ÊU CẦU CỦA SỰ BIẾN ĐỔI KHOA HỌC CÔNG NGHỆ HẾT SỨC NHANH CHÓNG. TRONG SỰ NGHIỆP ĐỔI MỚI ĐẤT NƯỚC VỚI NHỮNG MỤC TIÊU DÂN GIÀU, NƯỚC MẠNH, XÃ HỘI CÔNG BẰNG, DÂN CHỦ, V ĂN MINH, HIỆN NAY, CON NGƯỜI VÀ NGUỒN NHÂN LỰC ĐƯỢC COI LÀ NHÂN TỐ QUAN TRỌNG HÀNG ĐẦU, QUYẾT ĐỊNH SỰ PHÁT TRIỂN NHANH, HIỆU QUẢ VÀ BỀN VỮNG NỀN KINH TẾ NƯỚC TA. ĐÓ LÀ YẾU TỐ HẾT SỨC BỨC THIẾT VÀ CẦN CÓ TÍNH CẬP NHẬT, ĐÁP ỨNG ĐƯỢC YÊU CẦU VỀ CON NGƯỜI V À NGUỒN NHÂN LỰC XÉT TRONG NƯỚC TA NÓI RIÊNG VÀ QU ỐC TẾ NÓI CHUNG. CHÚNG TA KHẲNG ĐỊNH CON NGƯỜI VỪA LÀ MỤC TIÊU VỪA LÀ ĐỘNG LỰC CỦA PHÁT TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI ĐỒNG THỜI PH ẢI LÀ NHỮNG CON NGƯỜI CÓ TRI THỨC VÀ ĐẠO ĐỨC. TỪ ĐÂY MỖI CON NGƯỜI DẦN DẦN VỀ ĐÚNG VỊ TRÍ LÀ MỘT CHỦ THỂ SÁNG TẠO RA CÁC GIÁ TRỊ, BAO GỒM CÁC GIÁ TRỊ TINH THẦN VÀ GIÁ TRỊ VẬT CHẤT, CHO BẢN THÂN VÀ CHO XÃ HỘI. VÌ VẬY, V ẤN ĐỀ CỐT LÕI LÀ, TA PH ẢI THỰC HIỆN CHIẾN LƯỢC GDĐT NGUỒN NHÂN LỰC, PHÁT TRIỂN CON NGƯỜI MỘT CÁCH TOÀN D IỆN CẢ THỂ LỰC LẪN TRÍ LỰC. NHIỆM VỤ CỦA GDĐT LÀ ĐƯA CON NGƯỜI ĐẠT ĐẾN NHỮNG GIÁ TRỊ PHÙ HỢP VỚI ĐẶC ĐIỂM V ĂN HOÁ VÀ NH ỮNG YÊU CẦU MỚI ĐẶT RA ĐỐI VỚI CON NGƯỜI V IỆT NAM ĐỂ THỰC HIỆN QUÁ TRÌNH ĐỔI MỚI CỦA NƯỚC TA CŨNG NHƯ XU HƯỚNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ NÓI CHUNG TRÊN 1
TH Ế GIỚI. EM XIN CHỌN ĐỀ TÀI: M ỐI QUAN HỆ GIỮA CÁ NHÂN VÀ XÃ HỘI 2
NỘI DUNG TRIẾT HỌC NÀO CŨNG PHẢI TRẢ LỜI BẰNG CÁCH NÀY HAY CÁCH KHÁC CÂU HỎI: CON NGƯỜI LÀ GÌ? CON NGƯỜI SINH RA TỪ ĐÂU, HOẠT ĐỘNG VÀ PHÁT TRIỂN RA SAO? TRƯỚC KHI CÓ HỌC THUYẾT MÁC, NHỮNG CỐ GẮNG CỦA TƯ DUY TRIẾT HỌC NHẰM ĐẠT TỚI SỰ HIỂU BIẾT VỀ CON NGƯỜI "CỤ THỂ" HIỆN THỰC ĐỀU KHÔNG ĐEM LẠI KẾT QUẢ, RỐT CUỘC LÀ CHỦ NGHĨA DUY TÂM VẪN NGỰ TRỊ TRONG NHẬN THỨC VỀ CON NGƯỜI VÀ VỀ ĐỜI SỐNG XÃ HỘI. CHỈ ĐẾN TRIẾT HỌC MÁC, VẤN ĐỀ CON NGƯỜI MỚI ĐƯỢC X EM XÉT MỘT CÁCH NHẤT QUÁN, ĐẦY ĐỦ V À SÂU SẮC HƠN, TRÊN CƠ SỞ LẬP TRƯỜNG CỦA DUY VẬT TRIỆT ĐỂ. I. CON NGƯỜI TRONG TRIẾT HỌC MÁC - LÊNIN 1. BẢN CHẤT CON NGƯỜI BẤT CỨ MỘT HỌC THUYẾT N ÀO VỀ CON NGƯỜI ĐỀU KHÔNG TH Ể LẨN TRÁNH MỘT VẤN ĐỀ ĐÃ ĐƯỢC ĐẶT RA TRONG LỊCH SỬ; CON NGƯỜI LÀ GÌ? BẢN CHẤT CỦA CON NGƯỜI LÀ GÌ? QUAN ĐIỂM DUY TÂM QUY ĐẶC TRƯNG, BẢN CHẤT CON NGƯỜI VÀO LĨNH VỰC Ý THỨC TƯ TƯỞNG, TÌNH CẢM, ĐẠO ĐỨC, HOẶC X EM BẢN CHẤT CON NG ƯỜI LÀ CÁI GÌ ĐÓ ĐƯỢC QUY ĐỊNH SẴN TỪ NHỮNG LỰC LƯỢNG SIÊU TỰ NHIÊN. MỘT SỐ TRÀO LƯU TRIẾT HỌC KHÁC LẠI GIẢI THÍCH BẢN CHẤT CON NGƯỜI TỪ GÓC ĐỘ NHỮNG ĐIỂM CHUNG CỦA MỌI SINH VẬT TRÊN TRÁI ĐẤT. BẢN CHẤT ĐÓ LÀ BẢN TÍNH TỰ NHIÊN, LÀ NHỮNG NHU CẦU THUỘC VỀ SỰ DUY TRÌ THỂ XÁC VÀ DỤC VỌNG ĐỂ PHÁT TRIỂN GIỐNG NÒI; HOẶC TÌM KIẾM BẢN CHẤT CON NGƯỜI TRONG KHUÔN KHỔ CÁ NHÂN RIÊNG LẺ, NGH ĨA LÀ CON NGƯỜI BỊ TÁCH KHỎI MỐI QUAN HỆ XÃ HỘI HIỆN TH ỰC CỦA NÓ. TÍNH CHẤT SIÊU HÌNH CỦA CÁC QUAN ĐIỂM NÀY 3
V Ề BẢN CHẤT CỦA CON NGƯỜI BIỂU HIỆN Ở CHỖ, CON BẢN CHẤT LÀ CÁI V ỐN CÓ TRỪU TƯỢNG VÀ QUY NÓ V Ề BẢN TÍNH TỰ NHIÊN, TÁCH KHỎI XÃ HỘI VÀ TRỞ NÊN BẤT BIẾN. VỚI QUAN ĐIỂM DUY VẬT TRIỆT ĐỂ VÀ PHƯƠNG PHÁP BIỆN CHỨNG, C.MÁC VÀ PH.ĂNGGHEN ĐÃ TẠO RA MỘT BƯ ỚC NGOẶT TRONG VIỆC NHẬN THỨC BẢN CHẤT CON NGƯỜI. CÁC ÔNG XUẤT PHÁT TỪ CON NG ƯỜI THỰC TIỄN, CON NGƯỜI HIỆN THỰC, CON NGƯỜI CẢI TẠO THẾ GIỚI VÀ THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG VẬT CHẤT CON NGƯỜI. ĐÓ LÀ MỘT ĐỘNG VẬT CÓ TÍNH XÃ H ỘI VỚI TẤT CẢ NHỮNG NỘI DUNG VĂN HOÁ - LỊCH SỬ CỦA NÓ. NHƯ V ẬY, CÁC ÔNG KHÔNG XEM XÉT BẢN CHẤT CON NGƯỜI MỘT CÁCH CÔ LẬP VÀ PHIẾN DIỆN MÀ ĐẶT NÓ TRONG MỐI QUAN HỆ VỚI TỰ NHIÊN, XÃ HỘI V À CON NGƯỜI. CON NGƯỜI SỐNG DỰA VÀO TỰ NHIÊN NHƯ HẾT THẨY MỌI SINH VẬT KHÁC. NHƯNG CON NGƯỜI SỞ DĨ TRỞ THÀNH CON NGƯỜI CHÍNH LÀ Ở CHỖ NÓ KHONOG CHỈ SỐNG DỰA VÀO TỰ NHIÊN, PH.ĂNGGHEN LÀ NGƯỜI Đ ẦU TIÊN ĐÃ CH Ỉ RA ĐƯỢC BƯỚC CHUYỂN BIẾN TỪ VƯỢN THÀNH NGƯỜI LÀ NHỜ CÓ LAO ĐỘNG. QUÁ TRÌNH CON NGƯỜI CẢI TẠO TỰ NHIÊN CŨNG LÀ QUÁ TRÌNH CON NGƯỜI TRỞ THÀNH CON NGƯỜI. PH.ĂNGGHEN NÓI "LAO ĐỘNG SÁNG TẠO RA CON NGƯỜI LÀ THEO Ý NGHĨA ẤY". KHÁC VỚI TỰ NHIÊN, XÃ HỘI KHÔNG THỂ CÓ TRƯỚC CON NGƯỜI MÀ ĐÃ RA ĐỜI CÙNG VỚI CON NGƯ ỜI, XÃ HỘI CŨNG CON NGƯỜI, XÃ HỘI CŨNG KHÔNG PHẢI LÀ CÁI GÌ TRỪU TƯỢNG, BẤT BIẾN MÀ MỖI HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI CHỈ THÍCH HỢP VỚI MỖI PHƯƠNG THỨC SẢN XUẤT NHẤT ĐỊNH.NHÂN TỐ QUYẾT Đ ỊNH PHƯƠNG THỨC SẢN XUẤT PHÁT TRIỂN LẠI LÀ LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT, BAO GỒM CON NGƯỜI VÀ CÔNG CỤ LAO ĐỘNG. NHƯ TH Ế, KHÔNG PHẢI CÁI GÌ KHÁC MÀ CHÍNH LÀ CON NG ƯỜI, CÙNG 4
VỚI NHỮNG CÔNG CỤ DO HỌ CHẾ TẠO RA, ĐÃ QUY ẾT ĐỊNH SỰ THAY ĐỔI BỘ MẶT XÃ HỘI. VẬY XÃ HỘI Đ Ã SẢN XUẤT RA CON NGƯỜI VỚI TÍNH CÁCH LÀ CON NGƯỜI NHƯ THẾ NÀO THÌ CON NGƯỜI CŨNG SẢN XUẤT RA XÃ HỘI NHƯ THẾ. TRONG KHI PHÊ PHÁN NHỮNG QUAN ĐIỂM CỦA PHOIƠBẮC, XUẤT PHÁT TỪ NHỮNG CÁ THỂ CÔ LẬP C.MÁC ĐÃ ĐƯA RA LU ẬN Đ IỂM NỔI TIẾNG VỀ BẢN CHẤT CON NGƯỜI: "BẢN CHẤT CON NGƯỜI KHÔNG PHẢI LÀ CÁI TRỪU TƯỢNG CỐ HỮU CỦA CÁ NHÂN RIÊNG BIỆT. TRONG TÍNH HIỆN THỰC CỦA NÓ, BẢN CHẤT CON NGƯỜI LÀ TỔNG HOÀ NHỮNG QUAN HỆ XÃ HỘI". LUẬN ĐIỂM TRÊN THỂ HIỆN NHỮNG ĐIỂM CƠ BẢN SAU: - KHI NÓI BẢN CHẤT CON NGƯỜI LÀ TỔNG HOÀ NHỮNG QUAN HỆ XÃ HỘI, CŨNG CÓ NGHĨA LÀ TẤT CẢ CÁC QUAN HỆ XÃ HỘI ĐỀU GÓP PHẦN HÌNH THÀNH BẢN CHẤT CON NGƯỜI, NHƯNG CÓ Ý NGHĨA QUYẾT ĐỊNH NHẤT LÀ QUAN HỆ SẢN XUẤT. BỞI VÌ, CÁC QUAN HỆ KHÁC ĐỀU TRỰC TIẾP HOẶC GIÁN TIẾP CHỊU SỰ QUY ĐỊNH CỦA QUAN HỆ NÀY. MỖI H ÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI CÓ MỘT KIỂU QUAN HỆ SẢN XUẤT NHẤT ĐỊNH GIỮ VAI TRÒ CHI PHỐI, VÀ CHÍNH KIỂU QUAN HỆ SẢN XUẤT ĐÓ LÀ CÁI XÉT ĐẾN CÙNG, TẠO NÊN BẢN CHẤT CỦA CON NG ƯỜI TRONG GIAI ĐOẠN LỊCH SỬ ĐÓ. Ở ĐÂY, CÁI PHỔ BIẾN (CÁI CHUNG CỦA NHÂN LOẠI) TỒN TẠI VÀ THỂ HIỆN QUA CÁI ĐẶC THÙ (HÌNH THÁI XÃ HỘI, GIAI CẤP) VÀ CÁI ĐƠN NHẤT(CÁ NHÂN TỪNG CON NGƯỜI). DO ĐÓ, KHI BÀN ĐẾN BẢN CHÁT CHUNG CỦA CON NGƯỜI KHÔNG THỂ G ẠT BỎ BẢN CHẤT GIAI CẤP CỦA CÁC TẦN G LỚP KHÁC NHAU; VÀ NGƯỢC LẠI KHI NÓI BẢN CHẤT GIAI CẤP CỦA CÁC TẦNG LỚP KHÁC NHAU KHÔNG ĐƯỢC QUÊN BẢN CHẤT CHUNG CỦA CON NGƯỜI. NHƯNG TỪ ĐÓ QUY BẢN CHẤT CON NGƯỜI CHỈ CÒN LÀ 5
BẢN CHẤT GIAI CẤP VÀ TẤT CẢ MỌI HOẠT ĐỘNG CỦA CON NGƯỜI ĐỀU ĐƯỢC GIẢI THÍCH TRỰC TIẾP TỪ ĐÂY LẠI LÀ XUYÊN TẠC THỰC CHẤT QUAN ĐIỂM MACXÍT VỀ BẢN CHẤT CON NGƯỜI. ĐÂY LÀ MỘT QUAN HỆ KHÔNG THỂ TÁCH BIỆT CỦA CÁC THỨ BẬC VỀ BẢN CHẤT TRONG CON NG ƯỜI. - CÁC QUAN HỆ X Ã HỘI KHÔNG PHẢI CHỈ XÉT Ở QUAN HỆ Ở TỪNG H ÌNH THÁI XÃ H ỘI RIÊNG BIỆT MÀ CÒN KHÁI QUÁT NHỮNG QUAN HỆ XÃ HỘI CHUNG THỂ HIỆN QUA TỪNG CHẾ ĐỘ, TH ỜI ĐẠI RIÊNG BIỆT. QUAN HỆ XÃ HỘI VỪA DIỄN RA THEO CHIỀU NGANG (ĐƯƠNG Đ ẠI) VỪA THEO CHIÊÙ DỌC LỊCH SỬ. CÁC QUAN H Ệ XÃ HỘI QUY ĐỊNH BẢN CHẤT CON NGƯỜI BAO GỒM CẢ QUAN H Ệ XÃ HỘI HIỆN TẠI V À QUAN HỆ XÃ HỘI TRUYỀN THỐNG, BỞI TRONG LỊCH SỬ CỦA MÌNH CON NGƯỜI BẮT BUỘC PHẢI KẾ TH ỪA DI SẢN CỦA NHỮNG THẾ HỆ TRƯỚC NÓ. TRONG LĨNH VỰC VĂN HOÁ TINH THẦN CÓ NHỮNG TRUYỀN THỐNG THÚC ĐẨY CON NGƯỜI VƯƠN LÊN, NHƯNG CŨNG CÓ NHỮNG TRUYỀN THỐNG "ĐÈ NẶNG LÊN NHỮNG CON NGƯỜI ĐANG SỐNG". DO ĐÓ KHI XEM XÉT BẢN CHẤT CON NGƯỜI KHÔNG ĐƯỢC TÁCH RỜI HIỆN TẠI VÀ QUÁ KHỨ. - CÁI BẢN CHẤT KHÔNG PHẢI LÀ CÁI DUY NHẤT, MÀ LÀ BỘ PH ẬN CHI PHỐI TRONG CHỈNH THỂ CỤ THỂ PHONG PHÚ ĐA D ẠNG. BẢN CHẤT VÀ TH Ể HIỆN BẢN CHẤT CỦA CON NGƯỜI CÓ KHÁC BIỆT. KHÔNG HIỂU BẢN CHẤT CHUNG CỦA CON NG ƯỜI H AY QUY TẤT CẢ NHỮNG G Ì CỦA CON NGƯỜI ĐỂ CHỈ VÀO BẢN CHẤT LÀ SAI LẦM. BẢN CHẤT MỘT CON NGƯỜI CỤ THỂ LÀ TỔNG HOÀ CÁC QUAN HỆ XÃ H ỘI "VỐN CÓ" CỦA CON NGƯỜI ĐÓ VÀ QUY ĐỊNH NHỮNG ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN CHI PHỐI MỌI HÀNH VI CỦA NGƯỜI ĐÓ. CÒN TẤT CẢ NHỮNG HÀNH VI CỦA NG ƯỜI ĐÓ BỘC LỘ RA BÊN NGOÀI LÀ NHỮNG HIỆN TƯỢNG BIỂU HIỆN BẢN 6
CHẤT CỦA HỌ. SỰ THỂ HIỆN BẢN CHẤT CỦA CON NGƯỜI KHÔNG PH ẢI THEO CON ĐƯỜNG THẲNG, TRỰC TIẾP, MÀ THƯỜNG LÀ G IÁN TIẾP, QUANH CO QUA H ÀNG LO ẠT MÂU THUẪN GIỮA CÁ NHÂN VÀ XÃ HỘI, GIỮA KINH NGHIỆM V À NHẬN THỨC KHOA HỌC, GIỮA LỢI ÍCH TRƯỚC MẮT V À LÂU DÀI; GIỮA BẢN NĂNG SINH V ẬT VÀ HOẠT ĐỘNG CÓ Ý THỨC GIỮA DI TRUYỀN TỰ NHIÊN VÀ VĂN HOÁ X Ã HỘI… TRONG DIỄN BIẾN ĐẦY MÂU THAŨAN ĐÓ, BẢN CHẤT THỂ HIỆN RA NHƯ MỘT XU HƯỚNG CHUNG, XÉT ĐẾN CÙNG MỚI THẤY SỰ CHI PHỐI CỦA XU H ƯỚNG ĐÓ. CON NGƯỜI LÀ MỘT THỰC THỂ SINH VẬT - XÃ HỘI. THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG THỰC TIỄN, CON NGƯỜI LÀM BIẾN ĐỘNG ĐỜI SỐNG XÃ HỘI ĐỒNG THỜI CŨNG BIẾN ĐỔI CHÍNH BẢN THÂN MÌNH. ĐIỀU ĐÓ CŨNG CÓ NGHĨA LÀ CON NGƯỜI TIẾP NHẬN BẢN CHẤT XÃ HỘI CỦA MÌNH THÔNG QUA HO ẠT ĐỘNG THỰC TIỄN. NHƯ VẬY, BẢN CHẤT CON NGƯỜI KHÔNG PHẢI LÀ TRỪU TƯỢNG MÀ LÀ HIỆN THỰC, KHÔNG PHẢI LÀ TỰ NHIÊN MÀ LÀ LỊCH SỬ, KHÔNG PHẢI LÀ CÁI VỐN CÓ TRONG MỖI CÁ THỂ RIÊNG LẺ MÀ LÀ TỔNG HO À CỦA TOÀN BỘ QUAN HỆ XÃ HỘI. ĐÂY LÀ PHÁT HIỆN CÓ GIÁ TRỊ TO LỚN CỦA MÁC VỀ BẢN CHẤT CON NGƯỜI. TH ỪA NHẬN Ý NGHĨA QUYẾT ĐỊNH CỦA MẶT XÃ HỘI ĐỐI VỚI VIỆC HÌNH THÀNH BẢN CHẤT CON NG ƯỜI, SONG KHÔNG CÓ NGH ĨA LÀ, CHỦ NGHĨA MÁC- LÊNIN COI NH Ẹ MẶT TỰ NHIÊN, PHỦ NHẬN CÁI SINH VẬT TRONG YẾU TỐ CẤU THÀNH BẢN CHẤT CON NGƯỜI. BỞI VÌ THEO C. MÁC "GIỚI TỰ NHIÊN LÀ THÂN THỂ CỦA CON NGƯỜI, THÂN THỂ MÀ VỚI NÓ CON NGƯỜI PHẢI Ở LẠI TRONG QUÁ TRÌNH THƯỜNG XUY ÊN GIAO TIẾP ĐỂ TỒN TẠI. NÓI RẰNG ĐỜI SỐNG THỂ XÁC VÀ TINH THẦN CỦA CON NG ƯỜI GẮN 7
LIỀN VỚI GIỚI TỰ NHIÊN, NÓI NHƯ TH Ế CHẲNG QUA CHỈ CÓ NGH ĨA LÀ GIỚI TỰ NHIÊN G ẮN LIỀN VỚI BẢN THÂN GIỚI TỰ NHIÊN, VÌ CON NGƯỜI LÀ MỘT BỘ PHẬN CỦA GIỚI TỰ NHIÊN". CON NGƯỜI VÀ CON V ẬT ĐỀU CÓ NHỮNG NHU CẦU NHƯ ĂN UÓNG, TÍNH DỤC…, NHƯNG C. MÁC ĐÃ TỪNG VẠCH RA TÍNH CHẤT KHÁC NHAU CỦA NHỮNG NHU CẦU ẤY: CON NGƯỜI HOẠT ĐỘNG THEO BẢN NĂNG, CON NGƯỜI H ÀNH DỘNG THEO Ý THỨC. VÀ CHÍNH MẶT X Ã HỘI CỦA CON NGƯỜI ĐÃ LÀM CHO MẶT SINH V ẬT TRONG CON NG ƯỜI PHÁT TRIỂN Ở TRÌNH ĐỘ CAO HƠN NHỮNG ĐỘNG VẬT KHÁC. CON NGƯỜI SỐNG, HOẠT ĐỘNG KHÔNG PHẢI CHỈ THEO NHỮNG BẢN NĂNG DI TRUYỀN SẴN CÓ NHƯ CÁC Đ ỘNG VẬT THÔNG THƯỜNG MÀ CHỦ YẾU THEO SỰ PHÁT TRIỂN CỦA VĂN HOÁ, CỦA TIẾN BỘ LỊCH SỬ - XÃ HỘI. KHÁC CON VẬT, CON NGƯỜI NGOÀI CHƯƠNG TRÌNH DI TRUYỀN, CÒN CÓ CHƯƠNG TRÌNH KẾ THỪA VỀ MẶT XÃ HỘI. BẰNG CON ĐƯỜNG GIÁO DỤC, CHƯƠNG TRÌNH NÀY TRUYỀN LẠI KINH NGHIỆM CỦA NHỮNG TH Ế HỆ TRƯỚC CHO CÁC THẾ HỆ SAU. NHỮNG ĐẶC ĐIỂM DI TRUYỀN CỦA TỪNG NGƯỜI VỪA BẢO ĐẢM NHỮNG THUỘC TÍNH SINH HỌC CỦA MÌNH, VỪA BẢO ĐẢM ĐỂ CON NGƯỜI TIẾP THU CHƯƠNG TRÌNH XÃ HỘI. NGÀY NAY, MỐI TƯƠNG QUAN GIỮA MẶT SINH VẬT VÀ MẶT XÃ HỘI TRONG SỰ PHÁT TRIỂN CỦA CON NGƯỜI VẪN LÀ ĐỐI TƯ ỢNG CỦA NHỮNG CUỘC TRANH LUẬN KHOA HỌC GAY G ẮT. NHIỀU NHÀ KHOA HỌC TƯ SẢN VẪN ĐEM ĐỐI LẬP VÀ TÁCH MẶT SINH HỌC KHỎI MẶT X Ã HỘI. CHẲNG HẠN, PHẢI DUY SINH V ẬT TUYỆT ĐỐI HOÁ YẾU TỐ SINH VẬT TRONG SỰ PHÁT TRIỂN CỦA CON NGƯỜI. HỌ TUYÊN TRUYỀN THUYẾT ĐÁCUYN XÃ HỘI. 8
Đ ẠI BIỂU TRƯỜNG PHÁI NÀY LÀ: PH.NÍTSƠ, TRENHERƠLEN, K LOVENƠ… NHIỀU TÁC GIẢ NHƯ LIÔNEN TIGƠ VÀ RÔBIN PHỐCXƠ CẮT NGH ĨA HÀNH VI CỦA CON NGƯỜI THEO QUAN ĐIỂM DI TRUYỀN HỌC… CHỦ NGHĨA PHƠRỚT CHO RẰNG, TO ÀN BỘ CÁI XÃ HỘI TRONG TÂM LÝ H ỌC NGƯỜI CHỈ LÀ MẶT KHÁC NHAU CỦA GIỚI TÍNH, LÀ SỰ BIỂU HIỆN QUANH CO CỦA NHỮNG ĐAM MÊ BẨM SINH. NGƯỢC LẠI QUAN ĐIỂM XÃ HỘI HỌC TẦM TH ƯỜNG VỀ CON NGƯỜI TH ƯỜNG QUY KẾT BẢN CHẤT CON NGƯ ỜI LÀ MỘT SẢN PH ẨM VĂN HOÁ CỦA XÃ HỘI, CỦA KINH TẾ V À TƯỚC BỎ TÍNH HỮU CƠ, TÍNH TỰ NHIÊN CỦA CON NGƯỜI. TRƯỜNG PHÁI "TRIẾT HỌC NHÂN BẢN HIỆN ĐẠI" QUAN N IỆM VỀ BẢN CHẤT CỦA CON NGƯỜI PHẢI Đ ƯỢC XUẤT PHÁT TỪ NGUYÊN TẮC TINH THẦN. XUẤT PHÁT TỪ NHỮNG LẬP LUẬN TRÊN, KẾT LUẬN TẤT Y ẾU RÚT RA LÀ: CON NGƯỜI VỚI TƯ CÁCH LÀ SẢN PHẨM CỦA G IỚI TỰ NHIÊN, LÀ SỰ PHÁT TRIỂN TIẾP TỤC CỦA GIỚI TỰ NHIÊN, MẶT KHÁC CON NGƯỜI LÀ MỘT THỰC THỂ XÃ HỘI Đ ƯỢC TÁCH RA NHƯ MỘT LỰC LƯ ỢNG ĐỐI LẬP VỚI TỰ NHIÊN. SỰ TÁC ĐỘNG QUA LẠI GIỮA MẶT SINH HỌC VÀ MẶT XÃ HỘI TRONG CON NGƯỜI TẠO THÀNH BẢN CHẤT NGƯỜI. 2. MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁ NHÂN VÀ XÃ HỘI. CON NGƯỜI TỒN TẠI QUA NHỮNG CÁ NHÂN NGƯỜI, MỖI CÁ NHÂN NGƯỜI LÀ MỘT CHỈNH THỂ ĐƠN NH ẤT GỒM MỘT HỆ TH ỐNG NHỮNG ĐẶC ĐIỂM CỤ THỂ KHÔNG LẶP LẠI, KHÁC BIỆT VỚI NHỮNG CÁ NHÂN KHÁC VỀ CƠ CH Ế, TÂM LÝ, TRÌNH ĐỘ… 9
XÃ HỘI BAO GIỜ CŨNG DO CÁC CÁ NHÂN HỢP TH ÀNH. NHỮNG CÁ NHÂN NÀY SỐNG VÀ HOẠT ĐỘNG TRONG NHỮNG NHÓM CỘNG ĐỒNG, TẬP ĐOÀN XÃ HỘI KHÁC NHAU DO ĐIỀU K IỆN LỊCH SỬ QUY ĐỊNH. TRONG MỐI QUAN HỆ VỚI GIỐNG LOÀI, TỨC LÀ TRONG MỐI QUAN HỆ VỚI XÃ HỘI, CÁ NHÂN BIỂU HIỆN RA VỚI TƯ CÁCH SAU: - CÁ NHÂN LÀ PHƯƠNG THỨC TỒN TẠI CỦA GIỐNG LOÀI "NGƯỜI". KHÔNG CÓ CON NGƯỜI NÓI CHUNG, LOÀI NGƯỜI NÓI CHUNG TỒN TẠI CẢM TÍNH. - CÁ NHÂN LÀ CÁ TH Ể NGƯ ỜI RIÊNG RẼ, LÀ PH ẦN TỬ TẠO THÀNH CỘNG ĐỒNG X Ã HỘI, LÀ MỘT CHỈNH THỂ TOÀN VẸN CÓ NHÂN CÁCH. - CÁ NHÂN ĐƯỢC HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CHỈ TRONG QUAN HỆ XÃ HỘI. NHƯNG XÃ HỘI THAY ĐỔI THEO TIẾN TRÌNH LỊCH SỬ CÁ NHÂN LÀ MỘT HIỆN TƯỢNG CÓ TÍNH LỊCH SỬ. MỖI TH ỜI KỲ LỊCH SỬ CÓ MỘT "KIỂU XÃ HỘI CỦA CÁ NHÂN" MANG TÍNH ĐỊNH HƯỚNG VỀ THẾ GIỚI QUAN, PHƯƠNG PHÁP LU ẬN CHO HOẠT ĐỘNG CỦA CON NGƯỜI TRONG THỜI KỲ LỊCH SỬ CỤ THỂ ĐÓ. N ẾU NHƯ CÁ NHÂN LÀ KHÁI NIỆM PHÂN BIỆT SỰ KHÁC NHAU GIỮA CÁ THỂ VỚI GIỐNG LOÀI, SỰ KHÁC BIỆT BIỂU HIỆN RA BÊN NGOÀI CỦA CÁ NHÂN NÀY VỚI CÁ NHÂN KHÁC THÌ NHÂN CÁCH LÀ KHÁI NIỆM ĐỂ CHỈ SỰ KHÁC BIỆT NHỮNG YẾU TỐ BÊN TRONG RIÊNG BIỆT VỚI TO ÀN BỘ HOẠT ĐỘNG SỐNG CỦA NÓ, CỦA CÁ NHÂN NÀY VỚI CÁ NHÂN KHÁC. NHÂN CÁCH LÀ NỘI DUNG, TRẠNG THÁI, TÍNH CHẤT, XU HƯỚNG BÊN TRONG RIÊNG BIỆT CỦA MỖI CÁ NHÂN. ĐÓ LÀ THẾ GIỚI CỦA "CÁI TÔI" DO TÁC ĐỘNG TỔNG HỢP CỦA CÁC YẾU TỐ CƠ THỂ VÀ XÃ HỘI RIÊNG BIỆT TẠO N ÊN. MỖI CÁ NHÂN "DẤN THÂN" VÀO CUỌC SỐNG, TIẾP 10
THU VÀ CHUYỂN NHỮNG GIÁ TRỊ VĂN HOÁ CỦA XÃ HỘI VÀO BÊN TRONG MÌNH, THỰC HIỆN QUÁ TRÌNH SO SÁNH LỌC BỎ, TỰ ĐÁNH GIÁ, TỰ TẠO NÊN THẾ GIỚI RIÊNG CỦA MÌNH. ĐÂYLÀ QUÁ TRÌNH KÉP, XÃ HỘI HOÁ CÁ NHÂN VÀ CÁ NHÂN HOÁ XÃ HỘI, CÁ NHÂN XÃ HỌI VÀ CÁ NHÂN NHÂN CÁCH LÀ THỐNG NHẤT. VỚI NHÂN CÁCH RIÊNG, MỖI CÁ NHÂN CÓ KHẢ NĂNG Ý THỨC VỀ MÌNH, LÀM CHỦ CUỘC SỐNG CỦA MÌNH, TỰ LỰA CHỌN CHỨC N ĂNG, NIỀM VUI VÀ TRÁCH NHIỆM HOẠT ĐỘNG CỤ THỂ TRONG XÃ HỘI. V ẤN ĐỀ CÁ NHÂN, NHÂN CÁCH KHÔNG GIẢI QUYẾT MỘT CÁCH KHOA HỌC NẾU KHÔNG CÓ PHƯƠNG HƯỚNG TRIẾT HỌC RÕ RÀNG GIẢI QUYẾT MỐI QUAN HỆ CÁ NHÂN VÀ XÃ HỘI. MỐI QUAN HỆ NÀY ĐƯỢC GIẢI QUYẾT LIÊN TIẾP THÔNG QUA TẬP TH Ể CƠ SỞ. NÓ TẠO THÀNH MỘT BỘ PHẬN HẾT SỨC QUAN TRỌNG CỦA MỘT CƠ THỂ XÃ HỘI HOÀN CHỈNH. CÁ NHÂN CÓ NHÂN CÁCH GIA NH ẬP V ÀO TẬP THỂ NHƯ LÀ BỘ PHẬN CỦA CÁI TOÀN THỂ, THỂ HIỆN BẢN SẮC CỦA MÌNH THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TẬP THỂ, NH ƯNG KHÔNG "HOÀ TAN" VÀO TẬP THỂ. ĐÂY LÀ MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG BAO HÀM MẪU THUẪN CÁ NHÂN VÀ TẬP THỂ. TUỲ THEO TÍNH CHẤT VÀ KHẢ NĂNG GIẢI QUYẾT NHỮNG MÂU THUẪN ĐÓ MÀ MỐI QUAN HỆ NÀY CÓ TH Ể DUY TRÌ PHÁT TRIỂN HOẶC TAN RÃ. MỐI QUAN HỆ CÁ NHÂN VÀ XÃ HỘI LÀ MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG, TÁC ĐỘNG NHAU, TRONG ĐÓ XÃ HỘI GIỮ VAI TRÒ QUY ẾT ĐỊNH. NỀN TẢNG CỦA QUAN HỆ NÀY LÀ QUAN H Ệ LỢI ÍCH. THỰC CHẤT CỦA VIỆC TỔ CHỨC TRẬT TỰ XÃ HỘI LÀ SẮP X ẾP CÁC QUAN HỆ LỢI ÍCH SAO CHO KHÁCH THÁC ĐƯỢC CAO NHẤT KHẢ NĂNG CỦA MỖI TH ÀNH VIÊN VÀO CÁC QUÁ TRÌNH K INH TẾ, XÃ HỘI VÀ THÚC ĐẨY QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN LÊN 11
TRÌNH ĐỘ CAO HƠN. XÃ HỘI LÀ ĐIỀU KIỆN, LÀ MÔI TRƯ ỜNG, LÀ PHƯƠNG THỨC ĐỂ LỢI ÍCH CÁ NHÂN ĐƯỢC THỰC HIỆN. CÁ NHÂN KHÔNG CH Ỉ LÀ SẢN PHẨM CỦA X Ã HỘI MÀ CÒN LÀ CHỦ THỂ CỦA SỰ PHÁT TRIỂN XÃ HỘI, CỦA HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT VÀ HOẠT ĐỘNG XÃ HỘI KHÁC. VỚI TƯ CÁCH LÀ CHỦ THỂ CỦA LỊCH SỬ, CÁ NHÂN HÀNH ĐỘNG KHÔNG PHẢI RIÊNG RẼ MÀ VỚI TƯ CÁCH LÀ MỘT BỘ PHẬN CỦA TẬP THỂ XÃ HỘI (GIA ĐÌNH, GIAI C ẤP, DÂN TỘC, NHÂN DÂN). NHÂN DÂN LÀ CỘNG ĐỒNG LỚN NHẤT, TRONG ĐÓ CÁ NHÂN HÀNH ĐỘNG NHƯ CHỦ THỂ LỊCH SỬ. CÁ NHÂN CHỈ ĐƯỢC H ÌNH THÀNH PHÁT TRIỂN TRONG XÃ HỘI, TRONG TẬP THỂ. SỰ TÁC ĐỘNG CÁ NHÂN VÀ XÃ HỘI MANG HÌNH THỨC ĐẶC THÙ TU Ỳ THUỘC VÀO CÁC CHẾ ĐỘ XÃ HỘI VÀ TRÌNH ĐỘ VĂN MINH KHÁC NHAU. LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN CỦA LO ÀI NGƯỜI LÀ LỊCH SỬ ĐẤU TRANH ĐỂ GIÀNH TỰ DO NGÀY CÀNG CAO. TRONG CÁC XÃ HỘI CÓ GIAI C ẤP ĐỐI KHÁNG, TỰ DO CỦA NGƯỜI NÀY ĐƯỢC THỰC H IỆN BẰNG CÁCH TƯỚC ĐOẠT TỰ DO CỦA NGƯỜI KHÁC. TỰ DO CÁ NHÂN CỦA GIAI CẤP THỐNG TRỊ ĐƯỢC ĐẢM BẢO BẰNG CÁCH TƯỚC ĐOẠT TỰ DO CỦA GIAI CẤP BỊ TRỊ. CHO NÊN, QUÁ TRÌNH Đ ẤU TRANH CỦA GIAI CẤP VÀ QU ẦN CHÚNG LAO ĐỘNG LÀ QUÁ TRÌNH GIÀNH TỰ DO CỦA HỌ ĐÃ BỊ GIAI CẤP THỐNG TRỊ CƯỚP ĐOẠT. TỰ DO CỦA CON NGƯỜI KHÔNG TÁCH RỜI NHỮNG ĐIỀU K IỆN XÃ HỘI, KHÔNG TÁCH RỜI TRÌNH ĐỘ CỦA CON NGƯỜI CHINH PHỤC THIÊN NHIÊN. CHỈ ĐẾN CHỦ NGHĨA X Ã H ỘI VÀ CHỦ NGH ĨA CỘNG SẢN CON NG ƯỜI MỚI THỰC SỰ CÓ TỰ DO. Ở ĐÂY, TẤT CẢ NHỮNG VẤN ĐỀ VỀ LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT, QUAN HỆ K INH TẾ, HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ, ĐẤU TRANH GIAI CẤP… ĐỀU ĐƯỢC THỰC HIỆN THEO MỤC ĐÍCH PHÁT TRIỂN TỐI ĐA NĂNG LỰC CON NGƯỜI V À VÌ CON NGƯỜI. TRƯ ỚC ĐÂY C.MÁC VÀ PH. 12
ĂNGHEN ĐÃ CHỈ RA RẰNG, NỀN SẢN XUẤT TƯ BẢN CHỦ NGHĨA ĐÃ LÀM PHÁT TRIỂN NHỮNG QUAN HỆ PHỔ BIẾN, SỰ PHỤ THUỘC PHỔ BIẾN GIỮA CÁC DÂN TỘC, VÀ "SẢN XUẤT VẬT CHẤT Đ Ã NHƯ THẾ TH Ì SẢN XUẤT TINH THẦN CŨNG KHÔNG KÉM NHƯ TH Ế". CHỦ NGHĨA TƯ BẢN HIỆN ĐẠI ĐANG ĐẨY MẠNH QUÁ TRÌNH NÀY, NHƯNG VỀ THỰC CHẤT ĐÓ VẪN LÀ SỰ MỞ RỘNG QUAN HỆ BÓC LỘT VÀ NÔ D ỊCH CON NGƯỜI SANG CÁC DÂN TỘC KHÁC. NÓ TẠO RA MỘT SỐ NƯỚC TƯ BẢN PHÁT TRIỂN CAO, GIÀU CÓ, THÌ ĐỒNG THỜI CŨNG LÀM CHO CHÂU PHI ĐÓI, CHÂU Á NGHÈO, CHÂU MỸ LATINH NỢ NẦN CHỒNG CHẤT. CHỦ NGHĨA XÃ HỘI THỰC HIỆN QUÁ TRÌNH QUỐC TẾ HOÁ ĐỜI SỐNG NHÂN LOẠI ĐỂ MỖI DÂN TỘC CÓ ĐIỀU KIỆN TIẾP CẬN NHANH CHÓNG NHỮNG GIÁ TRỊ TIẾN BỘ CỦA NHÂN LOẠI, LÀM CHO CON NGƯỜI PHÁT TRIỂN NHÂN CÁCH PHONG PHÚ, BIẾT ĐẤU TRANH CHỐNG NHỮNG QUAN HỆ KHÔNG CÓ TÍNH NGƯỜI TRONG CUỘC SỐNG NHÂN LOẠI. ĐÓ LÀ ĐẶC TRƯNG CỦA CHỦ NGHĨA NHÂN ĐẠO XÃ HỘI CHỦ NGHĨA TRONG QUAN HỆ GIỮA CÁ NHÂN VÀ XÃ HỘI. 3. CÁ NHÂN VÀ QUẦN CHÚNG NHÂN DÂN TRONG LỊCH SỬ LỊCH SỬ CHẲNG QUA LÀ HOẠT ĐỘNG CỦA CON NGƯỜI THEO ĐUỔI MỤC ĐÍCH CỦA MÌNH. NHƯNG LỊCH SỬ KHÔNG DIỄN RA QUA HO ẠT ĐỘNG CỦA TỪNG CÁ NHÂN CÔ LẬP, TÁCH RỜI MÀ PH ẢI THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG CỦA QUẦN CHÚNG ĐÔNG ĐẢO THEO NHỮNG MỤC ĐÍCH NHẤT ĐỊNH. KHÁI NIỆM QUẦN CHÚNG NHÂN DÂN CÓ TÍNH LỊCH SỬ, NGHĨA LÀ Ở CÁC CHẾ ĐỘ XÃ HỘI KHÁC NHAU THÌ KẾT CẤU QUẦN CHÚNG NHÂN DÂN CŨNG KHÁC NHAU VÀ LUÔN LUÔN BIẾN ĐỔI THEO SỰ PHÁT TRIỂN CỦA PHƯƠNG THỨC SẢN XUẤT. NÓI CHUNG, QUẦN CHÚNG NHÂN DÂN BAO GỒM TẤT CẢ NHỮNG LỰC LƯỢNG, GIAI CẤP, NHỮNG TẬP 13
ĐOÀN, NHỮNG CÁ NHÂN THÚC ĐẨY SỰ PHÁT TRIỂN CỦA XÃ HỘI, TRONG ĐÓ CHỦ YẾU LÀ QUẦN CHÚNG LAO ĐỘNG. TRƯỚC MÁC, TRIẾT HỌC DUY TÂM VÀ DUY V ẬT ĐỀU HIỂU KHÔNG ĐÚNG ĐẮN VAI TRÒ CỦA QUẦN CHÚNG NHÂN DÂN VÀ MỐI QUAN HỆ GIỮA QUẦN CHÚNG NHÂN DÂN VÀ CÁ NHÂN TRONG LỊCH SỬ. TƯ TƯỞNG TÔN GIÁO CHO RẰNG, MỌI SỰ THAY ĐỔI TRONG XÃ HỘI LÀ DO Ý CHÍ CỦA ĐẤNG TỐI CAO, LÀ DO "MẶT TRỜI", Ý CHÍ ĐÓ ĐƯỢC CÁC CÁ NHÂN THỰC HIỆN. TRIẾT HỌC DUY TÂM CHO RẰNG LỊCH SỬ NHÂN LOẠI LÀ LỊCH SỬ CỦA CÁC BẬC VUA CHÚA, ANH HÙNG HÀO KIỆT, THIÊN TÀI LỖI LẠC. CÒN QUẦN CHÚNG NHÂN DÂN CHỈ LÀ "LỰC LƯỢNG TIÊU CỰC", LÀ "PHƯƠNG TIỆN" MÀ CÁC V Ĩ NHÂN CẦN ĐẾN ĐỂ ĐẠT MỤC ĐÍCH CỦA MÌNH. CÁC NHÀ DUY VẬT TRƯỚC MÁC TUY KHÔNG TIN VÀO THƯỢNG ĐẾ, THẦN LINH, NHƯNG LẠI CHO RẰNG NHÂN TỐ QUY ẾT ĐỊNH SỰ PHÁT TRIỂN CỦA XÃ HỘI LÀ ĐẠO ĐỨC, TƯ TƯỞNG, LÀ CÁC V Ĩ NHÂN SỚM NHẬN THỨC ĐƯỢC CHÂN LÝ VĨNH CỬU. QUAN ĐIỂM CỦA CHỦ NGHĨA MÁC - LÊNIN KHẲNG ĐỊNH QUẦN CHÚNG NHÂN DÂN LÀ LỰC LƯỢNG QUYẾT ĐỊNH SỰ PHÁT TRIỂN CỦA LỊCH SỬ V Ì NH ỮNG LÝ DO SAU: - TƯ TƯỞNG TỰ NÓ KHÔNG DẪN ĐẾN BIẾN ĐỔI XÃ HỘI. TƯ TƯỞNG CHỈ CÓ GIÁ TRỊ KHI NÓ DẪN ĐẾN HÀNH ĐỘNG LÀM BIẾN ĐỔI LỊCH SỬ, SỰ THỐNG NHẤT GIỮA TƯ TƯỞNG VÀ HÀNH ĐỘNG LÀM PHÁT TRIỂN XÃ HỘI CHỈ CÓ THỂ XẢY RA QUA HOẠT ĐỘNG CỦA QUẦN CHÚNG NHÂN DÂN. SỨC MẠNH QUẦN CHÚNG NHÂN DÂN LÀ SỨC MẠNH VẬT CHẤT VÀ MỌI SỰ VẬN ĐỘNG LỊCH SỬ Đ ỀU DO QUẦN CHÚNG TRỰC TIẾP TẠO RA. NÓI QUẦN CHÚNG NHÂN DÂN QUYẾT ĐỊNH LỊCH SỬ LÀ NÓI TỚI SỨC MẠNH NÀY. 14
- Q UẦN CHÚNG NHÂN DÂN LÀ LỰC LƯỢNG CƠ BẢN CỦA MỌI CUỘC CÁCH MẠNG XÃ HỘI. CÁCH MẠNG LÀ NGÀY HỘI CỦA QUẦN CHÚNG, LÀ SỰ NGHIỆP CỦA QUẦN CHÚNG. CUỘC ĐẤU TRANH CỦA QUẦN CHÚNG NHÂN DÂN LAO ĐỘNG LÀ ĐỘNG LỰC PHÁT TRIỂN CỦA XÃ HỘI. - QUẦN CHÚNG NHÂN DÂN LÀ NGƯỜI ĐÓNG VAI TRÒ TO LỚN TRONG SỰ PHÁT TRIỂN VĂN HOÁ, NGHỆ THUẬT VÀ KHOA HỌC. TRONG LỊCH SỬ, DO SỰ PHÂN CÔNG LAO ĐỘNG DẪN ĐẾN TẠO RA MỘT LỚP NGƯỜI CHUYÊN VỀ SÁNG TẠO TINH THẦN TƯ TƯỞNG, N HỮNG HOẠT ĐỘNG NÀY CỦA HỌ CŨNG CHỈ DIỄN RA ĐƯỢC TRÊN CƠ SỞ ĐỜI SỐNG TINH THẦN VÀ SÁNG TẠO CỦA QUẦN CHÚNG. QUẦN CHÚNG NHÂN DÂN LÀ NGƯỜI TRỰC TIẾP SÁNG TẠO RA VĂN HỌC NGHỆ THUẬT. HOẠT ĐỘNG THỰC TIỄN CỦA QUẦN CHÚNG LÀ CÁI G ỐC, LÀ NGUỒN VÔ TẬN CHO VĂN HỌC NGH Ệ THUẬT SÁNG TẠO, ĐỒNG THỜI QUẦN CHÚNG NHÂN DÂN CÒN LÀ NGƯỜI TH ƯỞNG THỨC, PHÊ PHÁN, KIỂM NGHIỆM CÁC GIÁ TRỊ ĐÓ. TRONG LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN CỦA X Ã HỘI, KHÔNG CÓ VĂN HỌC DÂN GIAN THÌ CŨNG KHÔNG THỂ CÓ VĂN HỌC BÁC HỌC, KHÔNG CÓ KINH NGHIỆM CỦA ĐA SỐ NGƯỜI LAO ĐỘNG THÌ CŨNG KHÔNG CÓ CÁC KHOA HỌC. ĐÂY LÀ HAI M ẶT KHÔNG THỂ TÁCH RỜI CỦA ĐỜI SỐNG TINH THẦN TRONG XÃ HỘI. - HO ẠT ĐỘNG THỰC TIỄN CỦA QUẦN CHÚNG NHÂN DÂN LÀ CÁI NÔI, LÀ CƠ SỞ CHO SỰ HÌNH THÀNH CÁC NHÂN VẬT ƯU TÚ CỦA XÃ HỘI. SỨC MẠNH VÀ TÀI NĂNG CỦA LÃNH TỤ CŨNG CHỈ ĐƯỢC PHÁT HUY TRONG PHONG TRÀO QU ẦN CHÚNG, GẮN BÓ MẬT THIẾT VỚI QUẦN CHÚNG. MỘT NHÂN DÂN ANH HÙNG, MỘT Đ ẠI CHÚNG CÁCH MẠNG NĂNG ĐỘNG SẼ LÀ CƠ SỞ ĐỂ SẢN SINH RA NHỮNG ANH HÙNG, NHỮNG LÃNH TỤ TIÊU BIỂU CỦA MÌNH. 15
NHƯ V ẬY, XÉT TẤT CẢ CÁC MẶT TRONG ĐỜI SỐNG XÃ HỌI TỪ KINH TẾ ĐẾN CHÍNH TRỊ, TỪ THỰC TIỄN ĐẾN TINH THẦN TƯ TƯỞNG, KHI QUẦN CHÚNG NHÂN DÂN ĐÓNG VAI TRÒ QUYẾT Đ ỊNH LỊCH SỬ. SONG, THEO QUAN NIỆM DUY VẬT LỊCH SỬ, QUẦN CHÚNG NHÂN DÂN VÀ CÁ NHÂN LÃNH TỤ TRONG LỊCH SỬ KHÔNG TÁCH RỜI NHAU. CÁ NHÂN LÃNH TỤ LÀ NHỮNG NG ƯỜI CÓ NĂNG LỰC VÀ PHẨM CHẤT TIÊU BIỂU NHẤT TRONG PHONG TRÀO QUẦN CHÚNG, ĐƯỢC QUẦN CHÚNG TIN Y ÊU. VAI TRÒ TO LỚN CỦA HỌ TRONG QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN LỊCH SỬ ĐƯỢC THỂ H IỆN Ở NHỮNG ĐIỂM SAU: - LÃNH TỤ LÀ NGƯỜI ĐÚC KẾT TRÍ TUỆ, NHU CẦU NGUYỆN VỌNG CỦA QUẦN CHÚNG ĐỂ ĐỊNH HƯỚNG CHO HOẠT ĐỘNG CỦA QUẦN CHÚNG. CÁ NHÂN ƯU TÚ LÀ CON ĐẺ CỦA QUẦN CHÚNG VÀ CHỈ CÓ NHỮNG CÁ NHÂN NHƯ TH Ế MỚI "SỐNG MÃI" VỚI LỊCH SỬ. - LÃNH TỤ DO CÓ TRÌNH ĐỘ NHẬN THỨC CAO, HỌ NHÌN XA TRÔNG RỘNG, THẤY ĐƯỢC XU H ƯỚNG TẤT YẾU KHÁCH Q UAN CỦA LỊCH SỬ, TỪ ĐÓ, HỌ ĐƯA RA NHỮNG DỰ ĐOÁN KHOA HỌC THIÊN TÀI VÀ CHỦ ĐỘNG TỔ CHỨC QUẦN CHÚNG HOẠT ĐỘNG TH ỐNG NHẤT TIẾP NHẬN VÀ THỰC HIỆN XU HƯỚNG LỊCH SỬ ĐÓ. - LÃNH TỤ LÀ NGƯỜI GIÁO DỤC, THỨC TỈNH, TỔ CHỨC, TẬP HỢP QUẦN CHÚNG ĐẤU TRANH, HƯỚNG PHONG TRÀO QUA NHỮNG KHÓ KHĂN, ĐƯA PHÁT TRIỂN PHÁT TRIỂN NHANH CHÓNG. VÀ, QU ẦN CHÚNG CHUYỂN HOẠT ĐỘNG TỪ TỰ PHÁT SANG TỰ GIÁC, TỪ KINH NGHIỆM SANG KHOA HỌC, TỪ PHÂN TÁN SANG CÓ TỔ CHỨC THỐNG NHẤT, TỪ NHU CẦU HÀNG NGÀY SANG BIẾN ĐỔI LỊCH SỬ PHẢI QUA MẤT KHÂU TRUNG GIAN LÀ HOẠT ĐỘNG KHÁI QUÁT TƯ TƯỞNG VÀ TỔ CHỨC LÃNH Đ ẠO CỦA CÁC CÁ NHÂN LÃNH TỤ, ĐẠI DIỆN CHO LỢI ÍCH QUẦN CHÚNG. 16
HỌ KHÔNG PHẢI LÀ NGƯỜI ĐỨNG BÊN NGOÀI, HAY BÊN TRÊN QUẦN CHÚNG MÀ LÀ SẢN PHẨM, LÀ MỘT NHÂN TỐ TỰ NHIÊN CỦA PHONG TRÀO QU ẦN CHÚNG, SỐNG VÀ PHÁT TRIỂN PHỤ THUỘC VÀO SỰ CHẤP NHẬN TÍN NHIỆM CỦA QUẦN CHÚNG. CHỦ NGHĨA MÁC LÊNIN ĐÁNH GIÁ CAO VAI TRÒ CỦA CÁ NHÂN LÃNH TỤ TRONG SỰ PHÁT TRIỂN CỦA LỊCH SỬ, ĐỒNG THỜI K IÊN QUY ẾT CHỐNG TỆ SÙNG BÁI CÁ NHÂN. TỆ SÙNG BÁI CÁ NHÂN LÀ THẦN THÁNH HOÁ CÁ NHÂN, LÃNH ĐẠO, ĐI ĐẾN CHỖ CHỈ THẤY VAI TRÒ CỦA CÁ NHÂN QUYẾT ĐỊNH TẤT CẢ MÀ KHÔNG TH ẤY, HOẶC COI NHẸ VAI TRÒ CỦA QUẦN CHÚNG. ĐÂY LÀ BIỂU HIỆN CỦA QUAN NIỆM DUY TÂM VỀ LỊCH SỬ, HOÀN TOÀN TRÁI NGƯỢC VỚI THẾ GIỚI QUAN CỦA GIAI CẤP VÔ SẢN. TRONG XÃ HỘI CÓ ĐỐI KHÁNG GIAI C ẤP, QUẦN CHÚNG NHÂN DÂN LÀ NHỮNG BỊ TRỊ, SỐNG PHỤ THUỘC VÀO LỢI ÍCH VÀ QUY ỀN LỰC CỦA THIỂU SỐ GIAI CẤP BÓC LỘT VÀ CẦM QUYỀN LỰC CỦA THIỂU SỐ GIAI CẤP BÓC LỘT VÀ CẦM QUYỀN THỐNG TR Ị. TRONG CHỦ NGHĨA XÃ H ỘI, QUẦN CHÚNG NHÂN DÂN LÀ NGƯỜI LÀM CHỦ XÃ HỘI. TẤT CẢ NHỮNG CÁ NHÂN VÀ BỘ MÁY LÃNH Đ ẠO, QUẢN LÝ ĐỀU LÀ CÔNG CỤ THỰC HIỆN QUYỀN LÀM CHỦ CỦA QUẦN CHÚNG NHÂN DÂN. NHỮNG NGƯỜI CẦM ĐẦU CỦA GIAI CẤP BÓC LỘT CÓ TÁC DỤNG TIẾN BỘ TRONG THỜI KỲ MÀ VAI TRÒ LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP ĐÓ CÒN PHÙ HỢP VỚI TIẾN TRÌNH LỊCH SỬ.NHƯNG KHI GIAI CẤP ĐÓ TRỞ THÀNH PH ẢN ĐỘNG, NHỮNG NG ƯỜI CẦM Đ ÀU CỦA NÓ TRỞ THÀNH LỰC LƯỢNG CẢN TRỞ, KÌM HÃM SỰ PHÁT TRIỂN CỦA LỊCH SỬ. NÓI MỘT CÁCH KHÁC LÀ, TRONG NHỮNG THỜI KỲ LỊCH SỬ NHẤT ĐỊNH CÓ NHỮNG CÁNHÂN ĐẠI DIỆN CHO CÁC LỰC LƯỢNG TIẾN BỘ V À NHỮNG CÁ NHÂN CẦM ĐẦU CÁC LỰC LƯỢNG XÃ HỘI PHẢN ĐỘNG. 17
CÔNG LAO TO LỚN CỦA C.MÁC, PH.ĂNGGHEN, V.I. LÊNIN VÀ LÃNH TỤ VÔ SẢN VĨ ĐẠI KHÁC LÀ Ở CHỖ, CÁC ÔNG ĐÃ CHỈ CHO G IAI C ẤP VÔ SẢN VÀ QUẦN CHÚNG BỊ ÁP BỨC HIỂU ĐƯỢC NHIỆM VỤ LỊCH SỬ CỦA HỌ, SỨC MẠNH VĨ ĐẠI CỦA HỌ VÀ CON ĐƯỜNG Đ I Đ ẾN TỰ GIẢI PHÓNG KHỎI MỌI ÁCH ÁP BỨC BÓC LỘT. GIAI CẤP CÔNG NHÂN VÀ NHÂN DÂN VIỆT NAM VÔ CÙNG TỰ HÀO CÓ V Ị LÃNH TỤ LÀ CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH. Ở NGƯỜI ĐÃ KẾT TINH NHỮNG PHẨM CHẤT TIÊU BIỂU NHẤT CỦA MỘT LÃNH TỤ VÔ SẢN. THẮNG LỢI CỦA "CÁCH MẠNG V IỆT NAM, NGÓT LỬA THẾ KỶ NAY MÃI MÃI G ẮN LIỀN VỚI TÊN TUỔI CỦA CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH, NGƯỜI SÁNG LẬP VÀ RÈN LUY ỆN ĐẢNG TA, NG ƯỜI KHAI SINH NỀN CỘNG HOÀ DÂN CHỦ VIỆT NAM, NGƯỜI VUN TRỒNG KHỐI ĐẠI ĐOÀN KẾT DÂN TỘC VÀ XÂY DỰNG LỰC LƯỢNG VŨ TRANG CÁCH MẠNG, VỊ LÃNH TỤ THIÊN TÀI CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN VÀ NHÂN DÂN TA, NGƯỜI ANH HÙNG DÂN TỘC VĨ ĐẠI, NGƯỜI CHIẾN SĨ LỖI LẠC CỦA PHONG TRÀO CỘNG SẢN QUỐC TẾ. 18
II. VẤN ĐỀ CON NGƯỜI TRONG SỰ NGHIỆP ĐỔI MỚI Ở VIỆT NAM 1. KHÁI NIỆM NHÂN TỐ CON NGƯ ỜI, CHIẾN LƯỢC CON N GƯỜI NHẬN THỨC ĐÚNG ĐẮN VỀ KHÁI NIỆM NHÂN TỐ CON NGƯỜI LÀ SỰ PHÁT TRIỂN SÁNG TẠO QUAN ĐIỂM MÁC - LÊNIN V Ề CON NGƯỜI VỚI TƯ CÁCH LÀ NGƯỜI SÁNG TẠO CÓ Ý THỨC, LÀ CHỦ THỂ CỦA LỊCH SỬ. TRONG THỜI IGAN GẦN ĐÂY, XUẤT H IỆN NHIỀU KHÁI NIỆM: NHÂN TỐ CON NGƯỜI, NGUỒN NHÂN LỰC, NGUỒN LỰC CON NGƯ ỜI, PHÁT TRIỂN NGƯỜI… KHÁI NIỆM NHÂN TỐ CON NGƯỜI ĐÃ ĐƯỢC NHIỀU TÁC GIẢ TRONG VÀ NGOÀI NƯỚC ĐỀ CẬP VỚI NHỮNG GÓC ĐỘ KHÁC NHAU, CÁCH TIẾP CẬN KHÁC NHAU. CÓ TÁC GIẢ ĐỀ CẬP DƯỚI GÓC ĐỘ QUẢN LÝ, CÓ TÁC GIẢ ĐỀ CẬP DƯỚI GÓC ĐỘ PHÂN TÍCH TÂM LÝ - X Ã HỘI. TRONG TÀI LIỆU TRIẾT HỌC - XÃ HỘI VỀ NHÂN TỐ CON NGƯỜI CŨNG NỔI LÊN NHIỀU CÁCH TIẾP CẬN KHÁC NHAU. TỰU TRUNG LẠI, CÓ HAI CÁCH TIẾP CẬN CHÍNH: - TH Ứ NHẤT, COI NHÂN TỐ CON NGƯỜI NHƯ LÀ HOẠT ĐỘNG CỦA NHỮNG CON NGƯỜI RIÊNG BIỆT, NHỮNG NĂNG LỰC VÀ KHẢ NĂNG CỦA HỌ DO CÁC NHU CẦU VÀ LỢI ÍCH CŨNG NHƯ TIỀM NĂNG TRÍ LỰC VÀ THỂ LỰC CỦA MỖI NGƯỜI QUYẾT ĐỊNH. - THỨ HAI, COI NHÂN TỐ CON NG ƯỜI NH Ư LÀ MỘT TỔNG HOÀ CÁC PH ẨM CHẤT THUỘC TÍNH, ĐẶC TRƯNG, NĂNG LỰC ĐA D ẠNG CỦA CON NGƯỜI, BIỂU HIỆN TRONG CÁC DẠNG THỨC HOẠT ĐỘNG KHÁC NHAU. NHƯ V ẬY, CÁI CHUNG TRONG CÁC QUAN NIỆM NÀY LÀ COI NHÂN TỐ CON NGƯỜI VỀ BẢN CHẤT LÀ NHÂN TỐ XÃ HỘI, QUY Đ ỊNH VAI TRÒ CHỦ THỂ CỦA CON NG ƯỜI. NHƯNG SỰ KHÁC NHAU LÀ QUAN NIỆM THỨ NHẤT LẤY HO ẠT ĐỘNG LÀM ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN, CÒN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC Đ ƯỢC THỂ HIỆN 19