Tìm hiểu rào cản tiếp cận dịch vụ sức khỏe sinh sản của phụ nữ di cư và các mô hình can thiệp

Chia sẻ: Bút Cam | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

94
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu này nhằm phân tích rào cản văn hóa xã hội và chính sách trong tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản của người di cư và rà soát các mô hình can thiệp chăm sóc sức khỏe sinh sản (CSSKSS) cho phụ nữ di cư và đưa ra các khuyến nghị về mô hình can thiệp hiệu quả và phù hợp hơn với phụ nữ di cư. Nghiên cứu áp dụng phương pháp tổng quan tài liệu các nghiên cứu trong vòng 20 năm để tìm hiểu các rào cản văn hóa, xã hội, chính...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tìm hiểu rào cản tiếp cận dịch vụ sức khỏe sinh sản của phụ nữ di cư và các mô hình can thiệp

| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | Tìm hieåu raøo caûn tieáp caän dòch vuï chaêm soùc söùc khoûe sinh saûn cuûa phuï nöõ di cö vaø caùc moâ hình can thieäp Vuõ Thò Hoaøng Lan (*) Nghieân cöùu naøy nhaèm phaân tích raøo caûn vaên hoùa xaõ hoäi vaø chính saùch trong tieáp caän dòch vuï chaêm soùc söùc khoûe sinh saûn cuûa ngöôøi di cö vaø raø soaùt caùc moâ hình can thieäp chaêm soùc söùc khoûe sinh saûn (CSSKSS) cho phuï nöõ di cö vaø ñöa ra caùc khuyeán nghò veà moâ hình can thieäp hieäu quaû vaø phuø hôïp hôn vôùi phuï nöõ di cö. Nghieân cöùu aùp duïng phöông phaùp toång quan taøi lieäu caùc nghieân cöùu trong voøng 20 naêm ñeå tìm hieåu caùc raøo caûn vaên hoùa, xaõ hoäi, chính saùch trong vieäc tieáp caän dòch vuï chaêm soùc söùc khoûe cuõng nhö phoûng vaán saâu caùc caùn boä thöïc hieän caùc chöông trình can thieäp CSSKSS cho ngöôøi di cö. Keát quaû nghieân cöùu chæ ra caùc raøo caûn tieáp caän dòch vuï SKSS bao goàm thieáu khuoân khoå phaùp lyù baûo veä ngöôøi di cö, baûo hieåm y teá, thaùi ñoä cuûa chính quyeàn vôùi ngöôøi di cö, tình traïng cö truù löu ñoäng, thôøi gian laøm vieäc daøi, thu nhaäp thaáp, chi phí khaùm chöõa beänh cao, thieáu hieåu bieát veà SKSS/SKTD. Caùc moâ hình can thieäp hieän taïi chöa giaûi quyeát ñöôïc caùc raøo caûn moät caùch toaøn dieän, tính beàn vöõng cuûa moâ hình coøn thaáp. Khuyeán nghò: Di cö laø moät maét xích coøn thieáu trong caùc chính saùch phaùt trieån cuûa Vieät Nam. Maëc duø xu höôùng di cö trong nöôùc ngaøy caøng taêng nhöng cho ñeán nay Vieät Nam vaãn chöa thöïc söï coù caùc chính saùch, giaûi phaùp phuø hôïp cho vaán ñeà di cö trong nöôùc. Caùc nhaø hoaïch ñònh chính saùch caàn coi ngöôøi di cö laø moät nhoùm caàn öu tieân cho caùc can thieäp veà chaêm soùc söùc khoûe vaø CSSKSS. Töø khoùa: Phuï nöõ di cö, söùc khoûe sinh saûn, moâ hình can thieäp, raøo caûn tieáp caän dòch vuï A review of barriers in accessing reproductive health services and current intervention models for female migrants Vu Thi Hoang Lan (*) This study aims to identify social/cultural/structural barriers in accessing reproductive health services among female migrants as well as to review current intervention models in order to make 18 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 8.2012, Soá 25 (25)
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | recommendations for future interventions. The study has a literature review and employs in-depth interview to collect information about social/cultural barriers in accessing reproductive health services among female migrants in Vietnam. Results indicated that significant barriers in accessing reproductive health services were: lack of legal status/social protection, health insurance, attitudes of local authorities towards migrants, long working time, mobility status, high medical cost, low income, and lack of knowledge about sexual and reproductive health. Current intervention models have not yet addressed these barriers effectively and the sustainability of those models is low. Recommendations: Migration is a missing link in the current development of policies. Despite the increasing trend of internal migration in Vietnam, the government has so far kept a distance from voluntary internal migration and related issues. As the trend of internal migration increases significantly over time and the reported risks associated with migration process, the Government should recognize migrants as a priority group for their sexual and reproductive health interventions. Key words: Female migrants, sexual and reproductive health, intervention models, barriers in accessing services Taùc giaû: (*) TS. Vuõ Thò Hoaøng Lan, Boä moân Dòch teã - Thoáng keâ. Ñaïi hoïc Y teá Coâng coäng, 138 Giaûng Voõ, Haø Noäi. 1. Ñaët vaán ñeà cö bò loaïi ra khoûi caùc dòch vuï chaêm soùc söùc khoûe Trong voøng 20 naêm trôû laïi ñaây, nhöõng thay ñoåi sinh saûn [7,8]. trong neàn kinh teá thò tröôøng ôû Vieät Nam ñaõ laøm cho Y vaên treân theá giôùi ñaõ chæ ra raèng, vieäc tieáp caän tyû leä di cö trong nöôùc taêng leân ñaùng keå, ñaëc bieät laø vaø söû duïng dòch vuï chaêm soùc söùc khoûe sinh saûn chòu tyû leä phuï nöõ treû di cö ngaøy caøng cao. Soá lieäu ñieàu aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá vaên hoùa, xaõ hoäi vaø chính tra daân soá naêm 2009 cho thaáy hieän töôïng "nöõ giôùi saùch [8]. Cho ñeán nay, vaán ñeà naøy chöa nhaän ñöôïc hoùa löïc löôïng di cö" trôû neân raát roõ raøng. ÔÛ haàu heát nhieàu söï quan taâm ôû Vieät Nam. Ñeå ñaùp öùng vôùi nhu caùc loaïi hình di cö, phuï nöõ ñeàu chieám hôn moät nöûa caàu chaêm soùc söùc khoûe sinh saûn cho phuï nöõ di cö, soá ngöôøi di cö [7]. Xu höôùng nöõ giôùi hoùa löïc löôïng moät soá moâ hình can thieäp chaêm soùc söùc khoûe sinh di cö xaûy ra do söï giaûm suùt coâng vieäc noâng nghieäp saûn ñaõ ñöôïc xaây döïng taïi moât soá tænh, tuy nhieân tính vaø söï gia taêng caùc cô hoäi laøm vieäc cho phuï nöõ ôû caùc beàn vöõng cuûa caùc moâ hình naøy coøn chöa cao vaø caùc khu vöïc ñoâ thò vaø khu coâng nghieäp [1]. moâ hình naøy chöa nghieân cöùu, aùp duïng trieät ñeå aûnh Tình traïng di cö cuûa phuï nöõ daãn ñeán vieäc thay höôûng cuûa caùc yeáu toá vaên hoùa xaõ hoäi vaø chính saùch ñoåi moâi tröôøng soáng cuõng nhö caùc quan nieäm truyeàn ñeå loaïi boû caùc raøo caûn trong tieáp caän dòch vuï thoáng, do vaäy laøm hoï deã toån thöông hôn vôùi beänh CSSKSS cuûa phuï nöõ di cö. taät vaø haønh vi nguy cô. Caùc nghieân cöùu tröôùc ñaây cho thaáy phuï nöõ di cö laø ñoái töôïng deã bò toån thöông Nghieân cöùu naøy nhaèm (1) phaân tích raøo caûn vaên vôùi caùc vaán ñeà veà söùc khoûe sinh saûn nhö caùc beänh hoùa xaõ hoäi vaø chính saùch trong tieáp caän dòch vuï laây truyeàn qua ñöôøng tình duïc (trong ñoù coù HIV), chaêm soùc söùc khoûe sinh saûn cuûa ngöôøi di cö vaø (2) mang thai ngoaøi yù muoán vaø phaù thai khoâng an toaøn. raø soaùt caùc moâ hình can thieäp CSSKSS cho phuï nöõ Nguy cô vôùi caùc vaán ñeà söùc khoûe sinh saûn taêng, di cö vaø ñöa ra caùc khuyeán nghò veà moâ hình can nhöõng tình traïng di bieán ñoäng laïi laøm cho phuï nöõ di thieäp hieäu quaû vaø phuø hôïp hôn vôùi phuï nöõ di cö. Taïp chí Y teá Coâng coäng, 8.2012, Soá 25 (25) 19
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | 2. Phöông phaùp nghieân cöùu vieäc giaûi quyeát caùc raøo caûn ñaõ tìm ra ôû giai ñoaïn 1. Nghieân cöùu goàm hai giai ñoaïn. Giai ñoaïn moät ÔÛ giai ñoaïn 2, nhaø nghieân cöùu tieán haønh phoûng vaán laø phaân tích toång quan taøi lieäu trong voøng 20 naêm saâu caùc caùn boä phuï traùch caùc chöông trình can thieäp qua ñeå tìm hieåu caùc raøo caûn vaên hoùa, xaõ hoäi, chính CSSKSS cho phuï nöõ di cö trong giai ñoaïn töø naêm saùch trong vieäc tieáp caän dòch vuï chaêm soùc söùc khoûe 2005-2010 ñeå thu thaäp caùc thoâng tin veà moâ hình can sinh saûn cuûa phuï nöõ di cö taïi Vieät Nam. Toång quan thieäp. Moãi chöông trình can thieäp, nghieân cöùu taøi lieäu söû duïng nhieàu phöông phaùp ña daïng ñeå tìm phoûng vaán 2 ñoái töôïng, caùn boä quaûn lyù vaø caùn boä kieám caùc nghieân cöùu vaø caùc bieän phaùp can thieäp phuø chöông trình (toång coäng 16 cuoäc PVS). Nghieân cöùu hôïp, nhö tìm kieám cô sôû döõ lieäu ñieän töû, thu thaäp taøi cuõng thu thaäp caùc taøi lieäu veà moâ hình can thieäp nhö lieäu tröïc tieáp. baùo caùo, taøi lieäu thoâng tin, giaùo duïc truyeàn thoâng. Caùc thoâng tin töø PVS vaø raø soaùt taøi lieäu baùo caùo ñöôïc Taøi lieäu chính thöùc: Tìm kieám taøi lieäu treân söû duïng ñeå phaân tích ñieåm maïnh/ñieåm yeáu cuûa moâ Internet söû duïng cô sôû döõ lieäu ñieän töû PubMed vaø hình can thieäp trong vieäc caûi thieän caùc raøo caûn tieáp tìm kieám treân "Google Scholar". Caùc töø khoùa sau caän dòch vuï CSSKSS cuûa phuï nöõ di cö. ñaây ñöôïc söû duïng trong quaù trình tìm kieám: - Ngöôøi di cö/Vieät Nam/söùc khoûe tình duïc sinh 3. Keát quaû nghieân cöùu saûn/yeáu toá vaên hoùa-xaõ hoäi - Ngöôøi di cö/Vieät Nam/HIV/AIDS/yeáu toá vaên 3.1. Raøo caûn tieáp caän dòch vuï CSSKSS hoùa-xaõ hoäi Döïa vaøo keát quaû raø soaùt y vaên cuûa caùc nghieân - Ngöôøi di cö/Vieät Nam/can thieäp veà söùc khoûe cöùu ñaõ tieán haønh taïi Vieät Nam vaø tham khaûo caùc tình duïc vaø sinh saûn nghieân cöùu treân theá giôùi veà lónh vöïc CSSKSS cho phuï nöõ di cö, nhoùm nghieân cöùu ñaõ ñöa ra Sô ñoà 1 - Ngöôøi di cö/Vieät Nam/dòch vuï chaêm soùc söùc toång keát caùc raøo caûn tieáp caän dòch vuï SKSS ôû phuï khoûe nöõ di cö. Phöông phaùp tìm kieám naøy chæ coù theå tìm ñöôïc raát ít nguoàn treân PubMed vì vaäy phaïm vi ñaõ ñöôïc môû roäng baèng vieäc tìm kieám: - Toång hôïp nhöõng yeáu toá vaên hoùa-xaõ hoäi vaø söùc khoûe tình duïc vaø sinh saûn cuûa ngöôøi di cö, ñaëc bieät taäp trung vaøo nhöõng nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän ôû chaâu AÙ, Ñoâng Nam AÙ - Toång hôïp caùc yeáu toá vaên hoùa-xaõ hoäi vaø söùc khoûe tình duïc vaø sinh saûn daân cö Vieät Nam noùi chung, ñaëc bieät taäp trung vaøo nhöõng nghieân cöùu ôû nhoùm daân cö noâng thoân (bôûi ña soá ngöôøi di cö trong nöôùc chuyeån töø khu vöïc noâng thoân ra thaønh thò) - Toång hôïp taøi lieäu veà khaû naêng tieáp caän vaø ñoä bao phuû cuûa caùc dòch vuï chaêm soùc söùc khoûe cho ngöôøi di cö taïi Vieät Nam Thieáu khuoân khoå phaùp lyù hôïp lyù vaø hieäu quaû vôùi Nghieân cöùu cuõng thu thaäp caùc taøi lieäu chöa xuaát phuï nöõ di cö: Taát caû caùc taøi lieäu chính saùch vaø chieán baûn chính thöùc lieân quan ñeán caùc chuû ñeà treân bao löôïc lieân quan ñeán söùc khoûe sinh saûn chöa coi ngöôøi goàm caùc baùo caùo, luaän vaên, luaän aùn, taøi lieäu hoäi di cö trong nöôùc laø ñoái töôïng deã bò toån thöông vaø caàn nghò, phöông tieän truyeàn thoâng phoå bieán, chuyeân ñöôïc baûo veä maø hoï laïi laø nhoùm ngöôøi coù nguy cô khaûo, caùc taøi lieäu ñang trong quaù trình thöïc hieän, caùc cao. Chieán löôïc Quoác gia veà HIV/AIDS xaùc ñònh taøi lieäu chuyeân bieät vaø caùc nguoàn döõ lieäu goác ñöôïc ngöôøi di cö laø nhoùm nguy cô cao veà laây nhieãm HIV tìm kieám töø nguoàn ñieän töû vaø baûn in. [2]. Chieán löôïc Söùc khoûe Sinh saûn naêm 2001-2010 Giai ñoaïn hai laø raø soaùt caùc moâ hình can thieäp khoâng ñeà caäp ñeán ngöôøi di cö, maëc duø haàu heát ngöôøi CSSKSS cho phuï nöõ di cö ñaõ tieán haønh ôû Vieät Nam di cö trong nöôùc ñeàu coøn treû vaø deã bò toån thöông vôùi vaø phaân tích tính phuø hôïp cuûa caùc moâ hình naøy trong nhieàu nguy cô xaõ hoäi vaø söùc khoûe [9]. Döï thaûo 20 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 8.2012, Soá 25 (25)
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | Chieán löôïc Daân soá vaø Söùc khoûe Sinh saûn naêm 2011- quaù meät moûi sau nhöõng giôø laøm vieäc daøi. Caùc coâng 2010 coù nhaéc ñeán daân soá di cö nhöng khoâng ñöa ra nhaân cho bieát hoï chæ söû duïng dòch vuï chaêm soùc söùc quy ñònh cuï theå naøo [10]. khoûe khi coù tình traïng söùc khoûe hoaëc maéc moät beänh Khoâng coù baûo hieåm y teá: Do tình traïng ñaêng kyù raát nghieâm troïng, vì nhöõng vieäc naøy maát nhieàu thôøi taïm thôøi, nhieàu ngöôøi di cö khoâng coù baûo hieåm y teá. gian vaø tieàn baïc. Moät khoù khaên nöõa laø taát caû caùc dòch Moät nghieân cöùu naêm 2007 ñöôïc thöïc hieän ôû Haø Noäi, vuï y teá coâng chæ laøm vieäc trong giôø haønh chính. Neáu Thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø Ñaø Naüng cho thaáy chæ ngöôøi di cö caàn ñeán caùc cô sôû y teá, hoï buoäc phaûi söû 36% ngöôøi di cö ñöôïc hoûi coù hôïp ñoàng lao ñoäng, duïng caùc dòch vuï tö nhaân vôùi chi phí cao hôn (vaø hoï 38% ngöôøi di cö laøm vieäc khoâng nhaän ñöôïc söï hoã seõ trì hoaõn tìm kieám dòch vuï naøy). Moät soá nhaø maùy trôï töø ngöôøi söû duïng lao ñoäng, chæ 12% ñöôïc pheùp coù phoøng khaùm söùc khoûe rieâng. Tuy nhieân nhieàu nghæ pheùp khi caàn, vaø 99% khoâng coù baûo hieåm xaõ phuï nöõ khoâng söû duïng phoøng khaùm naøy vì caùn boä y hoäi hoaëc khoâng coù baûo hieåm tai naïn ngheà nghieäp[7]. teá döôøng nhö coá gaéng ñeå hoï quay laïi laøm vieäc caøng sôùm caøng toát, ngay caû khi hoï vaãn coøn quaù yeáu ñeå Thaùi ñoä cuûa chính quyeàn ñòa phöông vôùi ngöôøi laøm vieäc [3]. Nhöõng phuï nöõ di cö laøm giuùp vieäc gia di cö: Dòch vuï chöông trình taïi ñòa phöông thöôøng ñình, thôøi gian laøm vieäc thaäm chí coøn daøi hôn do laøm chæ daønh cho nhöõng ngöôøi ñaêng kyù ôû ñòa phöông ñoù, vieäc töï phaùt vaø töï ñieàu chænh; nhöõng ngöôøi naøy chæ ngöôøi di cö coù raát ít khaû naêng tieáp caän vôùi caùc thoâng tin vaø chöông trình veà söùc khoûe tình duïc vaø sinh saûn coù theå ñöôïc nghæ ngôi khi hoï thöïc söï bò beänh hoaëc [8,12]. Beân caïnh ñoù ngöôøi di cö thöôøng bò gaén vôùi khi hoï veà queâ trong moät dòp ñaëc bieät [6]. caùc teä naïn xaõ hoäi, ví duï nhö toäi phaïm, côø baïc vaø maïi Söï kyø thò, lo sôï maát theå dieän: Do caùc beänh laây daâm. Do ñoù, ngöôøi daân vaø chính quyeàn ñòa phöông truyeàn qua ñöôøng tình duïc vaø HIV vaãn bò quy keát ñoái xöû vôùi hoï vôùi söï maát loøng tin vaø khoù chòu [4]. vôùi caùc teä naïn xaõ hoäi vaø nhöõng thaønh kieán veà tình Thaønh kieán naøy cuõng coù theå caûn trôû hoï tìm kieám söï duïc vaãn toàn taïi ôû Vieät Nam neân phuï nöõ maéc nhöõng hoã trôï töø chính quyeàn ñòa phöông hay cuûa caùc nhaân beänh naøy thöôøng khoâng muoán ñi khaùm hoaëc ñieàu trò vieân y teá khi caàn thieát. kòp thôøi. Ñoái vôùi nhöõng phuï nöõ di cö, noãi lo sôï maát Chi phí chöõa beänh cao: Theo keát quaû ñieàu tra di theå dieän thaäm chí coøn lôùn hôn, do maïng löôùi xaõ hoäi cö naêm 2004 cuûa Chính phuû, trong soá nhöõng ngöôøi cuûa hoï töông ñoái nhoû vaø thöôøng gaén keát tröïc tieáp veà laøm giuùp vieäc gia ñình ñöôïc ñieàu trò taïi caùc cô sôû y laøng queâ cuûa hoï, daãn ñeán vieäc hoï caûm thaáy e ngaïi teá khi oám ñau, 84% phaûi traû tieàn dòch vuï vaø thuoác söû duïng caùc dòch vuï y teá coâng vaø buoäc phaûi söû duïng men töø tieàn tuùi cuûa hoï. Chæ 12% ngöôøi ñöôïc gia ñình caùc dòch vuï y teá tö nhaân. Do truyeàn thoáng vaø giaù trò chuû traû tieàn ñieàu trò. Khoâng coù ngöôøi naøo coù baûo vaên hoùa, phuï nöõ di cö caûm thaáy khoâng thoaûi maùi khi hieåm y teá [7]. Vôùi thu nhaäp thaáp, taêng cöôøng söû tieáp caän vôùi caùc bieän phaùp phoøng traùnh thai, quan duïng caùc dòch vuï phaûi chi traû tieàn laø trôû ngaïi lôùn ñoái heä tình duïc an toaøn nhö bao cao su, moät nghieân cöùu vôùi ngöôøi di cö trong vieäc tieáp caän caùc dòch vuï y teá taïi Haø Noäi ñaõ chæ ra raèng treân 44% ngöôøi ñöôïc hoûi moät caùch kòp thôøi. Ví duï, nhieàu ngöôøi di cö ôû caùc coi vieäc phuï nöõ mua bao cao su laø "khoâng bình thaønh phoá lôùn nhö Haø Noäi vaø Thaønh phoá Hoà Chí thöôøng" vaø 54% khoâng muoán ñi mua bao cao su [8]. Minh cho bieát chi phí khaùm, chöõa beänh gaáp ñoâi thu Thích ñieàu trò Ñoâng y hôn Taây y: Phuï nöõ di cö nhaäp haøng thaùng cuûa hoï [4]. phaàn lôùn laø ôû noâng thoân chuyeån ra vuøng ñoâ thò, vôùi Tình traïng löu ñoäng: Khi ñeán nôi cö truù môùi hoï khaùi nieäm veà "caân baèng aâm döông" raát quan ngöôøi di cö thöôøng khoâng bieát veà heä thoáng chaêm soùc troïng, hoï thích söû duïng caùc phöông phaùp ñieàu trò y teá ñòa phöông vaø ñòa ñieåm cô sôû y teá, do ñoù hoï Ñoâng y vì cho raèng Ñoâng y laø ñieàu trò töï nhieân trong thöôøng trì hoaõn vieäc tìm kieám caùc dòch vuï y teá. Hoï khi ñieàu trò Taây y thöôøng phöùc taïp, chæ giuùp giaûm thöôøng soáng löu ñoäng neân caùc chöông trình ñòa trieäu chöùng vaø coù taùc duïng phuï. Nieàm tin naøy laø moät phöông khoù tieáp caän. Nghieân cöùu naêm 2009 cuûa taùc trong caùc lyù do laøm hoï chaäm treã ñeán caùc cô sôû y teá giaû Tröông Hieàn Anh cho thaáy ngöôøi di cö ôû moät ñòa khi maéc beänh. ñieåm caøng laâu thì caøng coù nhieàu khaû naêng nhaän Thieáu kieán thöùc vaø thoâng tin veà söùc khoûe tình duïc ñöôïc thoâng tin veà chaêm soùc söùc khoûe sinh saûn vaø tìm vaø SKSS: Moät soá nghieân cöùu chæ ra raèng tyû leä töï kieám caùc dòch vuï chaêm soùc söùc khoûe [8]. chöõa beänh cao cuûa ngöôøi di cö laø do hoï thieáu thoâng Giôø laøm vieäc daøi: Haàu heát nhöõng ngöôøi ñöôïc hoûi tin vaø khoâng coù kieán thöùc veà söùc khoûe tình duïc vaø cho bieát hoï duøng thôøi gian raûnh roãi ñeå nguû bôûi vì hoï sinh saûn [4,5,8]. Nhö keát quaû Ñieàu tra di cö naêm Taïp chí Y teá Coâng coäng, 8.2012, Soá 25 (25) 21
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | 2004 cuûa Chính phuû cho thaáy, kieán thöùc cuûa phuï nöõ hoaït ñoäng döï aùn trong nhaø maùy cuûa hoï, ñaëc bieät laø di cö veà caùc nguyeân nhaân gaây beänh laây truyeàn qua trong giôø laøm vieäc. ñöôøng tình duïc coøn haïn cheá vaø nhaän thöùc veà söùc khoûe tình duïc vaø sinh saûn noùi chung coøn keùm [7]. Baûng 1. Can thieäp cho ngöôøi lao ñoäng trong khu Nghieân cöùu cuûa taùc giaû Tröông Hieàn Anh naêm 2009 coâng nghieäp cho thaáy kieán thöùc veà söùc khoûe tình duïc vaø söùc khoûe sinh saûn laø yeáu toá quan troïng quyeát ñònh vieäc thöïc haønh veä sinh vaø söû duïng bao cao su cuûa phuï nöõ di cö [8]. 3.2. Raø soaùt caùc moâ hình can thieäp CSSKSS Nghieân cöùu raø soaùt 9 döï aùn can thieäp veà vaán ñeà söùc khoûe sinh saûn cho ngöôøi di cö. Caùc moâ hình can thieäp naøy coù theå chia thaønh 3 nhoùm: can thieäp cho ngöôøi lao ñoäng trong khu coâng nghieäp, nhoùm döï aùn ngöôøi lao ñoäng "töï do", vaø nhoùm döï aùn ngöôøi di cö coù nguy cô cao. 3.2.1. Caùc döï aùn can thieäp vôùi ngöôøi lao ñoäng di cö trong caùc khu coâng nghieäp Caùc bieän phaùp can thieäp vôùi nhoùm naøy töông ñoái thuaän lôïi bôûi: i) ña soá ngöôøi lao ñoäng soáng trong cuøng moät khu vöïc hoaëc trong cuøng moät khu taäp theå, do ñoù vieäc tieáp caän vôùi hoï deã daøng hôn so vôùi caùc nhoùm di cö khaùc vaø ii) ña soá caùc khu coâng nghieäp ñeàu coù toå chöùc coâng ñoaøn vaø caùc cô sôû dòch 3.2.2. Caùc bieän phaùp can thieäp daønh cho ngöôøi vuï y teá, do ñoù vieäc cung caáp thoâng tin vaø dòch vuï di cö töï do deã daøng hôn. Phuï nöõ di cö töï do khoâng phaûi laø moät nhoùm ñoàng Tuy nhieân, cuõng coù moät soá khoù khaên nhaát ñònh, nhaát, nhöng coù theå ñöôïc chia ra thaønh caùc nhoùm nhoû ñoù laø: i) ngöôøi di cö coù lòch laøm vieäc coá ñònh vôùi giôø theo ngaønh ngheà nhö: ngöôøi lao ñoäng soáng beân lao ñoäng daøi. Hoï khoâng muoán tham gia caùc hoaït ngoaøi, ngöôøi lao ñoäng soáng cuøng gia ñình chuû nhaø, ñoäng trong thôøi gian laøm vieäc vì seõ bò giaûm naêng ngöôøi thu mua ñoàng naùt, vaø ngöôøi chaêm soùc tö trong suaát lao ñoäng vaø thu nhaäp. Trong caùc nhaø maùy coù caùc beänh vieän. Moãi nhoùm nhoû ñoøi hoûi moät phöông nhieàu ca laøm vieäc khaùc nhau, do ñoù raát khoù ñeå thu phaùp can thieäp khaùc nhau. Ngöôøi di cö töï do thöôøng xeáp thôøi gian phuø hôïp cho hoaït ñoäng thoâng tin, giaùo coù ít cô hoäi tieáp caän vôùi caùc dòch vuï chaêm soùc söùc duïc vaø truyeàn thoâng hoaëc caùc hoaït ñoäng truyeàn khoûe sinh saûn hôn bôûi hoï thöôøng khoâng coù baûo hieåm thoâng thay ñoåi haønh vi; ii) ñoâi luùc caùc nhaø maùy y teá, do vaäy hoïc caàn ñöôïc cung caáp caùc dòch vuï vôùi khoâng coù ñuû choã ôû cho taát caû ngöôøi lao ñoäng vaø moät chi phí hôïp lyù. Haàu heát caùc döï aùn keát hôïp vôùi caùc soá ngöôøi phaûi thueâ phoøng troï ôû caùc khu daân cö; trung taâm y teá quaän/huyeäân ñeå cung caáp caùc dòch vuï nhöõng ngöôøi soáng beân ngoaøi khu vöïc nhaø maùy ít mieãn phí. Maëc duø caùch tieáp caän naøy döôøng nhö coù ñöôïc tieáp caän vôùi caùc baùo caùo truyeàn thoâng vaø caùc veû kinh teá nhöng noù laïi coù moät soá giôùi haïn vì ngöôøi taøi lieäu thoâng tin, giaùo duïc vaø truyeàn thoâng hôn laø di cö thöôøng chæ ñeán caùc trung taâm y teá khi hoï bò oám nhöõng ngöôøi soáng trong khu nhaø ôû cuûa nhaø maùy; iii) naëng. Neáu caùc hoaït ñoäng truyeàn thoâng khoâng ñuû khoù coù theå thieát laäp vaø duy trì maïng löôùi tình nguyeän maïnh ñeå naâng cao nhaän thöùc cuûa hoï veà taàm quan vieân giaùo duïc ñoàng ñaúng trong soá nhöõng ngöôøi di cö troïng cuûa vieäc kieåm tra SKSS thöôøng xuyeân, hoï seõ khoâng ñeán caùc trung taâm y teá. ñeå coù theå giuùp duy trì nhöõng can thieäp naøy bôûi hoï thöôøng quaù meät moûi sau nhöõng giôø laøm vieäc daøi; 3.2.3. Caùc bieän phaùp can thieäp daønh cho ngöôøi coâng vieäc tình nguyeän chæ khieán ngaøy cuûa hoï theâm di cö nguy cô cao daøi hôn; iv) khoù coù ñöôïc söï hôïp taùc laâu daøi töø nhöõng Ngöôøi di cö nguy cô cao goàm gaùi maïi daâm vaø ngöôøi söû duïng lao ñoäng; hoï khoâng chaøo ñoùn caùc thanh thieáu nieân ñöôøng phoá. Caùc can thieäp cho 22 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 8.2012, Soá 25 (25)
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | Baûng 2. Can thieäp cho ngöôøi di cö lao ñoäng tö do phaùp lyù cuûa hoï vaø thaùi ñoä kyø thò vaø phaân bieät ñoái xöû. Maïi daâm ôû Vieät Nam laø baát hôïp phaùp theo Phaùp leänh Phoøng choáng maïi daâm naêm 2003 vaø Nghò ñònh soá 178/2004/NÑ-CP quy ñònh chi tieát thi haønh moät soá ñieàu cuûa Phaùp leänh phoøng, choáng maïi daâm [11]. Do hoaït ñoäng maïi daâm laø baát hôïp phaùp ôû Vieät Nam, neáu bò baét gaëp, gaùi maïi daâm seõ bò baét vaø bò chuyeån vaøo caùc trung taâm caûi taïo [11], vieäc tieáp caän ñoái töôïng can thieäp cuûa caùc döï aùn naøy thöôøng khoù khaên hôn so vôùi caùc nhoùm khaùc [12]. Baûng 3. Caùc moâ hình can thieäp cho nhoùm nguy cô cao 4. Baøn luaän Caùc moâ hình can thieäp CSSKSS cho ngöôøi di cö caàn xem xeùt giaûi quyeát toaøn dieän caùc raøo caûn trong tieáp caän dòch vuï CSSKSS ñaõ ñeà caäp trong phaïm vi nhoùm ñoái töôïng ngöôøi di cö coù nguy cô cao naøy nhaän nghieân cöùu naøy. Moät soá khuyeán nghò cuï theå cho caùc ñöôïc söï öu tieân hôn veà maët hoã trôï taøi chính töø caùc moâ hình can thieäp trong töông lai nhö sau: (1) Hieän nguoàn taøi trôï quoác teá nhö chöông trình Cöùu trôï khaån môùi chæ coù caùc bieän phaùp can thieäp ôû nôi ñeán cuûa caáp veà phoøng choáng HIV/AIDS cuûa Toång thoáng ngöôøi di cö. Bieän phaùp tieáp caän naøy thöôøng gaëp moät Hoa Kyø (PEPFAR) hay Quyõ Toaøn caàu (Global fund) soá trôû ngaïi do tính chaát di ñoäng cao cuûa ngöôøi di cö [12]. Vì ñònh höôùng cuûa caùc nguoàn taøi trôï naøy laø cuõng nhö thôøi gian laøm vieäc baän roäân cuûa hoï. Caàn coù daønh cho lónh vöïc HIV/AIDS, caùc bieän phaùp can caùc bieän phaùp can thieäp taïi caùc ñòa phöông coù tyû leä thieäp cho nhoùm ngöôøi di cö coù nguy cô cao thöôøng xuaát cö lôùn, tröôùc khi hoï tieán haønh di cö ñeå cung caáp chæ taäp trung vaøo HIV/AIDS, maø boû qua caùc vaán ñeà thoâng tin vaø giaùo duïc hoï veà taàm quan troïng cuûa vieäc veà SKSS/SKTD khaùc [5,12]. Hai thaùch thöùc lôùn ñoái chaêm soùc söùc khoûe tình duïc vaø sinh saûn, tieáp caän vôùi vôùi caùc can thieäp daønh cho gaùi maïi daâm laø tình traïng caùc dòch vuï vaø taêng cöôøng kyõ naêng soáng; (2) Vieäc Taïp chí Y teá Coâng coäng, 8.2012, Soá 25 (25) 23
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | phoái hôïp vôùi caùc cô sôû y teá nhaø nöôùc ñeå cung caáp khích hoï cung caáp caùc dòch vuï thaân thieän hôn vôùi caùc dòch vuï chaêm soùc söùc khoûe sinh saûn cho ngöôøi khaùch haøng taïi caùc cô sôû y teá taïi choã. di cö laø raát caàn thieát. Tuy nhieân ngöôøi di cö toû ra mieãn cöôõng khi söû duïng nhöõng dòch vuï naøy do thaùi Chuùng toâi khuyeán nghò ñoä cuûa caùn boä y teá chöa phuø hôïp vaø noã lo sôï veà baûo maät cuûa caùc thoâng tin nhaïy caûm, caùc döï aùn töông lai Hieän nay, di cö laø moät maét xích coøn thieáu trong caàn taùc ñoäng nhöõng ñieåm naøy. (3) Taát caû caùc moâ caùc chính saùch phaùt trieån cuûa Vieät Nam. Maëc duø xu hình can thieäp hieän taïi ñeàu chæ höôùng ñeán ñoái töôïng höôùng di cö trong nöôùc ngaøy caøng taêng nhöng cho ngöôøi di cö vaø nhöõng ngöôøi coù moái quan heä gaàn guõi ñeán nay Vieät Nam vaãn chöa thöïc söï coù caùc chính nhaát vôùi hoï, ví duï nhö chuû nhaø troï hoaëc ngöôøi söû saùch, giaûi phaùp phuø hôïp cho vaán ñeà di cö trong nöôùc. duïng lao ñoäng. Ngöôøi di cö vaãn bò caû ngöôøi daân vaø Ñeå duy trì caùc bieän phaùp can thieäp veà söùc khoûe sinh chính quyeàn ñòa phöông coi laø gaén vôùi teä naïn xaõ hoäi, saûn cho ngöôøi di cö, caùc keá hoaïch vaø chöông trình neân hoï thöôøng bò coâ laäp, caàn coù söï tham gia cuûa thoâng tin, dòch vuï cho ngöôøi di cö caàn ñöôïc keát hôïp coäng ñoàng trong taát caû caùc bieän phaùp can thieäp; (5) vaøo trong keá hoaïch söùc khoûe, giaùo duïc vaø phaùt trieån Caàn coù söï tham gia cuûa chuû lao ñoäng tö nhaân vaø caùc cuûa xaõ, huyeän vaø tænh. Caùc nhaø hoaïch ñònh chính coâng ty lôùn trong khu coâng nghieäp trong caùc chieán saùch caàn coi ngöôøi di cö laø moät nhoùm caàn öu tieân cho dòch naâng cao nhaän thöùc vaø choáng kyø thò vaø khuyeán caùc can thieäp veà chaêm soùc söùc khoûe vaø CSSKSS. Taøi lieäu tham khaûo 6. Nguyeãn Thò Minh Nguyeät (2010). Ngöôøi giuùp vieäc gia ñình di cö vaø khoâng di cö taïi Haø Noäi: Söï phaân bieät coâng vieäc Tieáng Vieät gia ñình. Baùo caùo phaân tích chính saùch cuûa tröôøng ñaïi hoïc 1. Ñaëng Nguyeân Anh, Cecilia Tacoli, and Hoang Xuan UMEA, 22. Thanh. Di cö ôû Vieät Nam: Toång keát thoâng tin veà caùc xu 7. Toång Cuïc Thoáng Keâ. Baùo caùo ñieàu tra di cö naêm 2004., höôùng vaø moâ hình hieän taïi vaø caùc taùc ñoäng chính saùch. Taøi Nhaø xuaát baûn theá giôùi. lieäu chuaån bò cho Hoäi nghò khu vöïc veà Di cö, Phaùt trieån vaø nhöõng löïa choïn chính saùch hoã trôï ngöôøi ngheøo ôû Chaâu AÙ, 8. Tröông Hieàn Anh. Baùo caùo veà söùc khoûe sinh saûn cuûa lao Dhake, Bangladesh, 22-24/6/2003. ñoäng nöõ di cö taïi Haø Noäi: Hieän traïng vaø nhöõng taùc ñoäng chính saùch. Hoäi thaûo veà Di cö, Phaùt trieån vaø Giaûm ñoùi ngheøo 2. Boä Y teá. Chieán löôïc quoác gia phoøng choáng HIV/AIDS ñeán (2009). naêm 2010 vaø taàm nhìn 2020. Quyeát ñònh 36/2004/QÑ-TTG. 9. UÛy ban quoác gia Daân soá vaø Keá hoaïch hoaù gia ñình. Chieán 3. Ñoã Thò Nhö Taâm (2006). Tính chaát deã bò toån thöông cuûa löôïc daân soá Vieät Nam 2001-2010. ngöôøi lao ñoäng nöõ di cö laøm vieäc trong caùc nhaø maùy vôùi HIV/AIDS ôû Vieät Nam. Baûn tin veà ngöôøi lao ñoäng Chaâu AÙ, 10. UÛy ban quoác gia Daân soá vaø Keá hoaïch hoaù gia ñình. Chieán 47. löôïc Daân soá vaø Söùc khoûe Sinh saûn naêm 2011-2010. 4. Lieân hôïp quoác Vieät Nam (2010). Baùo caùo Di cö trong 11. UÛy ban quoác gia vì söï tieán boä cuûa phuï nöõ Vieät Nam. Nghò nöôùc: Cô hoäi vaø Thaùch thöùc ñoái vôùi söï phaùt trieån kinh teá-xaõ ñònh soá 178/2004/NÑ-CP cuûa Chính phuû quy ñònh chi tieát thi hoäi ôû Vieät Nam. haønh moät soá ñieàu cuûa Phaùp leänh phoøng, choáng maïi daâm. 5. Nguyeãn Ngoïc Höôøng and Khuaát Thu Hoàng (2010). Ñôøi 12. Vieän phaùt trieån söùc khoûe coäng ñoàng AÙnh saùng - Light. soáng tình duïc "con laéc" cuûa ngöôøi di cö. Nghieân cöùu ñònh tính Toång keát caùc bieän phaùp can thieäp chaêm soùc söùc khoûe sinh trong nhoùm ngöôøi di cö taïi Haø noäi vaø TP HCM. Nhaø xuaát baûn saûn cho ngöôøi di cö taïi Vieät Nam trong giai ñoaïn 2000-2008. Theá giôùi. 2009. 24 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 8.2012, Soá 25 (25)