Tình hình kháng thuốc kháng sinh của staphylococcus aureus phân lập ở bệnh viện Trung ương Huế

TẠP CHÍ KHOA HỌC, Đại học Huế, Số 18, 2003<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> TÌNH HÌNH KHÁNG THUỐC KHÁNG SINH CỦA STAPHYLOCOCCUS  <br /> AUREUS PHÂN LẬP Ở BỆNH VIỆN TRUNG ƯƠNG HUẾ <br />    Trần Văn Hưng<br /> Trường Đại học Y khoa, Đại học Huế. <br />     Trần Hữu Luyện, Nguyễn Thị Nam Liên<br />  Bệnh viện Trung ương Huế.<br /> <br /> <br /> 1. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Nhiễm khuẩn được ghi nhận tại Bệnh viện Trung  ương Huế qua nhiều năm  <br /> cho thấy căn nguyên vi khuẩn  Staphylococcus aureus (S. aureus)  luôn là một trong <br /> những căn nguyên thường gặp [5]. Tỷ  lệ  kháng thuốc cao và có tính chất đa kháng  <br /> của S. aureus   đã làm cho việc  điều trị  các nhiễm khuẩn do chúng gây nên rất khó <br /> khăn [2], [4], [6].<br /> Để giúp cho việc chọn lựa kháng sinh một cách hợp lý, góp phần điều trị  có  <br /> hiệu quả  các nhiễm khuẩn do  S.aureus, chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu về  tính <br /> kháng thuốc của các chủng  S.aureus  gây nhiễm khuẩn  ở  Bệnh viện Trung  ương  <br /> Huế.<br /> 2. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> 2.1. Vật liệu nghiên cứu:<br /> ­ Chủng S. aureus: gồm có 2283 chủng S. aureus phân lập được từ  các bệnh <br /> phẩm của bệnh nhân nằm điều trị ở Bệnh viện Trung ương Huế.<br /> ­ Môi trường làm kháng sinh đồ: Thạch Mueller ­ Hinton của hãng OXOID  <br /> (Anh).<br /> ­ Các đĩa giấy kháng sinh: Hãng AB ­ BIODISK (Thụy Điển) và hãng SANOFI <br /> (Pháp).<br /> 2.2. Phương pháp nghiên cứu:<br /> Xác định tính nhạy cảm với kháng sinh của các chủng   S. aureus  phân lập <br /> được bằng kỹ  thuật đĩa giấy kháng sinh khuếch tán trong thạch theo phương pháp <br /> Kirby ­ Bauer [1], [3].<br /> Đánh giá kết quả dựa vào bảng chuẩn của hãng sản xuất đĩa giấy kháng sinh <br /> để phân loại mức độ nhạy cảm với từng loại kháng sinh.<br /> 3. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> 35<br />  3.1. Phân bố các chủng S.aureus theo nguồn bệnh phẩm:<br /> Bảng 1: Phân bố các chủng S.aureus theo nguồn gốc bệnh phẩm<br /> Nguồn bệnh phẩm Số chủng Tỷ lệ %<br /> Mủ vết thương, vết bỏng 1315 57,6<br /> Nước tiểu 538 23,6<br /> Đờm 256 11,2<br /> Các chất dịch 62 2,7<br /> Máu 55 2,4<br /> Các bệnh phẩm khác 57 2,5<br /> Tổng số 2283 100<br /> Qua bảng 1 cho thấy hơn 1/2 số chủng S.aureus được phân lập từ mủ vết <br /> thương, vết bỏng (chiếm 57,6%), sau đó đến các nhiễm khuẩn đường tiết niệu <br /> (23,6%), và nhiễm khuẩn đường hô hấp (11,2 %). <br /> 3.2. Mức độ đề kháng kháng sinh của S. aureus.<br /> Bảng 2: Mức độ đề kháng với các kháng sinh nhóm   ­ lactam của S.aureus.<br /> Kháng sinh Tổng  Đề kháng Trung gian Nhạy cảm<br /> số  Số  Tỷ lệ  Số  Tỷ lệ  Số  Tỷ lệ <br /> chủng chủng % chủng % chủng %<br /> Penicillin G 2090 1765 84,4 35 1,7 290 13,9<br /> Cephalothin  2085 627 30,1 309 14,8 1149 55,1<br /> Ceftriaxon 403 130 32,3 44 10,9 229 56,8<br /> Kết quả ở bảng 2 cho thấy: <br /> ­Trên 84% số lượng chủng S.aureus đề kháng với penicillin G.<br /> ­ Tỷ lệ đề kháng với cephalothin và ceftriaxon của các chủng S.aureus ở bệnh <br /> nhân tại Huế là trên 30%, trong khi đó ở Miền Bắc thì tỷ lệ đề kháng với cephalothin  <br /> là 8,0% và với ceftriaxon là 15% [2].<br /> Bảng 3: Mức độ đề kháng với gentamicin, erythromycin, co­ trimoxazol, <br /> norfloxacin và vancomycin của S.aureus.<br /> Kháng sinh Tổng  Đề kháng Trung gian Nhạy cảm<br /> số  Số chủng Tỷ lệ % Số chủng Tỷ lệ % Số chủng Tỷ lệ %<br /> chủng<br /> Gentamicin 2283 649 28,4 245 10,7 1389 60,9<br /> Erythromycin 1599 878 54,9 105 6,6 616 38,5<br /> Co­trimoxazol 1877 907 48,3 171 9,1 799 42,6<br /> Norfloxacin 113 34 30,1 1 0,9 78 69,0<br /> Vancomycin 177 2 1,1 0 0,0 175 98,9<br /> <br /> Kết quả ở bảng 3 cho thấy: <br /> ­ Tỷ  lệ  đề  kháng gentamicin của các chủng S.aureus phân lập được từ  bệnh <br /> phẩm của chúng tôi là 28,4%. Theo báo cáo của Chương trình giám sát Quốc gia về <br /> 36<br /> tính kháng thuốc của vi khuẩn gây bệnh thường gặp  ở Việt Nam (1998) cho biết tỷ <br /> lệ        kháng gentamicin của các chủng  S.aureus  ở  Miền Bắc là 20,0%, còn  ở  Miền <br /> Nam là        42,0% [2].<br /> ­ Tỷ  lệ  đề  kháng với erythromycin, co ­ trimoxazol và norfloxacin của các  <br /> chủng S.aureus ở Huế cao hơn so với tỷ lệ đề kháng 3 kháng sinh này của các chủng  <br /> S.aureus ởí Miền Bắc và Miền Nam [2].<br /> ­ Có 1,1% số chủng ở Huế kháng vancomycin. Theo báo cáo của Chương trình  <br /> giám sát Quốc gia về  tính kháng thuốc của vi khuẩn gây bệnh thường gặp  ở  Việt  <br /> Nam năm 1998 thì cả  nước có 3,4% số  chủng kháng vancomycin, trong đó  ởí Miền <br /> Bắc là 5% còn ởì Miền Nam là 1% [2].<br /> <br /> 84.4%<br /> <br /> <br /> 54.9%<br /> 48.3%<br /> 32.3%<br /> 30.1% 30.1% 28.4%<br /> <br /> <br /> <br /> 1.1%<br /> <br /> <br /> PEN ERY COT CRO CEP FL U GEN VAN<br /> <br /> Biểu đồ 1: Mức độ kháng thuốc của các chủng S.aureus<br /> Ghi chú: PEN ­ penicillin G, ERY ­ erythromycin, COT ­ co­trimoxazol, CRO ­ <br /> ceftriaxon,   CEP   ­   cephalothin,   FLU   ­   fluoroquinolon,   GEN   ­   gentamicin,   VAN   ­ <br /> vancomycin.<br /> 4. KẾT LUẬN<br /> Các   chủng  S.aureus  gây   nhiễm   khuẩn   ở   Bệnh   viện   Trung   ương   Huế   đề <br /> kháng cao với penicillin G (84,4%), với erythromycin (54,9%) và với co­ trimoxazol <br /> (48,3%).   Các   kháng   sinh   khác   có   tỷ   lệ   đề   kháng   thấp   là     ceftriaxon   (32,3%), <br /> cephalothin   (30,1%),   norfloxacin   (30,1%)   và   gentamicin   (28,4%).   Có   1,1%   chủng <br /> S.aureus kháng vancomycin.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Lê Đăng Hà, Lê Huy Chính, Phạm Văn Ca, Lê Văn Phủng.  Kỹ thuật xác định mức độ  <br /> kháng thuốc của vi khuẩn Kirby ­ Bauer.  Tài liệu tập huấn Vi sinh lâm sàng. Bộ  Y tế, Hà <br /> Nội, (2000) 43 ­ 79.<br /> 2. Lê Đăng Hà và các tác giả khác. Tình hình kháng thuốc kháng sinh hiện nay của 10 vi  <br /> khuẩn thường gặp  ở  Việt Nam năm 1998. Một số  công trình nghiên cứu về  độ  nhạy cảm <br /> 37<br /> của vi khuẩn với thuốc kháng sinh (1997 ­ 1998). Viện y học lâm sàng các bệnh nhiệt đới,  <br /> Hà Nội (1999) 3 ­ 18.<br /> 3. Nguyễn Hữu Hồng. Chẩn đoán vi sinh lâm sàng và thử nghiệm kháng kháng sinh của  <br /> một số  vi khuẩn gây bệnh thường gặp.  Bộ  môn Vi sinh trường Đại học y Hà Nội,  <br /> (1990) 1­ 9.<br /> 4. Lê Văn Phủng.  Cấy mủ  tìm tụ  cầu vàng gây bệnh. Tài liệu tập huấn Vi sinh lâm <br /> sàng. Bộ Y tế, Hà Nội (2000) 13 ­ 15.<br /> 5. Tập san nghiên cứu khoa học Bệnh viện Trung ương Huế (1998).<br /> 6. Baron E.J et al. Micrococcacae: Staphylococci, Micrococci and Stomatococci. Bailey <br /> and Scott’s diagnostic microbiology. 9th edition. Mosby ­ Year, Inc (1994) 321 ­ 330.<br /> TÓM TẮT<br /> 2.283 chủng Staphylococcus aureus (S. aureus) phân lập từ bệnh nhân nằm điều trị  <br /> tại Bệnh viện Trung  ương Huế đã được nghiên cứu mức độ  đề  kháng với các thuốc kháng  <br /> sinh bằng kỹ thuật khoanh giấy khuếch tán trong thạch theo phương pháp Kirby ­ Bauer. Kết  <br /> quả cho thấy:<br />  Các chủng S.aureus gây nhiễm khuẩn  ở Bệnh viện Trung  ương Huế đề  kháng cao  <br /> với penicillin G (84,4%), với erythromycin (54,9%) và với co­ trimoxazol (48,3%). Các kháng  <br /> sinh khác có tỷ  lệ  đề  kháng thấp là   ceftriaxon (32,3%), cephalothin (30,1%), norfloxacin  <br /> (30,1%),ì gentamicin (28,4%) và vancomycin (1,1%).<br /> <br /> SITUATION OF ANTIBIOTIC RESISTANCE OF STAPHYLOCOCCUS  <br /> AUREUS ISOLATED AT HUE CENTRAL HOSPITAL<br /> Tran Van Hung<br /> College of Medicine, Hue University<br /> Tran Huu Luyen, Nguyen Thi Nam Lien<br />  Hue Central hospital<br /> SUMMARY<br /> 2.283 strains of Staphylococcus aureus (S. aureus) isolated from the patients in Hue  <br /> Central Hospital were tested for antibiotic resistance using Kirby ­ Bauer. The results showed  <br /> that:<br /> S.aureus strains were highly resisted to penicillin G (84,4%),   erythromycin (54,9%)  <br /> and   co­   trimoxazol   (48,3%).   The   antibiotics   with   low   resistance   were   ceftriaxon   (32,3%),  <br /> cephalothin (30,1%), norfloxacin (30,1%), gentamicin (28,4%) and vancomycin (1,1%).<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 38<br />