Tóm tắt Khóa luận tốt nghiệp khoa Văn hóa dân tộc thiểu số: Hôn nhân của người Dao Tiền ở xã Hiền Lương, huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình

Tr−êng §¹i häc V¨n ho¸ Hµ Néi<br /> Khoa v¨n ho¸ d©n téc thiÓu sè<br /> -------------------------<br /> <br /> H«n nh©n cña ng−êi dao tiÒn<br /> ë x· hiÒn l−¬ng, huyÖn ®μ b¾c, tØnh hßa b×nh<br /> <br /> Kho¸ luËn tèt nghiÖp cö nh©n<br /> ngμnh v¨n ho¸ d©n téc thiÓu sè<br /> <br /> : nguyÔn ®øc trÞ, vhdt 16b<br /> <br /> Sinh viªn thùc hiÖn<br /> Gi¶ng viªn h−íng dÉn<br /> <br /> Hμ Néi - 2014<br /> <br /> 1<br />  <br /> <br /> : th.s. vò thÞ uyªn<br /> <br /> LỜI CẢM ƠN<br /> <br /> Để có thể hoàn thành bài Khóa luận tốt nghiệp, em xin được gửi<br /> lời cảm ơn chân thành, sâu sắc tới các Quý thầy cô Khoa Văn hóa dân<br /> tộc thiểu số đã ủng hộ, góp ý giúp em hoàn thành đề tài của mình.<br /> Em cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành, lời tri ân sâu sắc tới Thạc<br /> sĩ Vũ Thị Uyên đã hướng dẫn, chỉ bảo và tận tình giúp đỡ em trong suốt<br /> quá trình từ việc tìm hiểu, lựa chọn đề tài đến việc khảo sát thực đia,<br /> nghiên cứu và hoàn thiện bài luận tốt nghiệp.<br /> Ngoài ra, em cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến với chính<br /> quyền địa phương và người dân ở xóm Ngù, xã Hiền Lương, huyện Đà<br /> Bắc, tỉnh Hòa Bình đã nhiệt tình giúp đỡ, tạo điều kiện cả về cơ sở vật<br /> chất lẫn tinh thần trong suốt quá trình em thực hiện đề tài này.<br /> Em xin chân thành cảm ơn!<br /> Sinh viên<br /> Nguyễn Đức Trị<br /> <br /> 2<br />  <br /> <br /> MỤC LỤC<br /> MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1<br /> Chương 1: KHÁI QUÁT VỀ NGƯỜI DAO TIỀN Ở Xà HIỀN LƯƠNG,<br /> HUYỆN ĐÀ BẮC, TỈNH HÒA BÌNH ..................................................................12<br /> 1.1. Khái quát chung về xã Hiền Lương ............................................................12<br /> 1.1.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên của xã Hiền Lương................................12<br /> 1.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội .........................................................................14<br /> 1.2. Người Dao ở xã Hiền Lương ........................................................................15<br /> 1.2.1. Tên gọi, nguồn gốc và lịch sử tộc người ..................................................15<br /> 1.2.2. Đặc điểm dân số và phân bố dân cư .........................................................16<br /> 1.2.3. Đặc điểm về xã hội ...................................................................................17<br /> 1.3. Đặc điểm văn hóa của người Dao Tiền ở Hiền Lương ..............................18<br /> 1.3.1. Văn hóa mưu sinh.....................................................................................18<br /> 1.3.2. Văn hóa vật chất .......................................................................................20<br /> 1.3.3. Văn hóa tinh thần .....................................................................................22<br /> Tiểu kết chương 1 ................................................................................................24<br /> Chương 2: HÔN NHÂN CỦA NGƯỜI DAO TIỀN Ở HIỀN LƯƠNG TRONG<br /> Xà HỘI TRUYỀN THỐNG ..................................................................................25<br /> 2.1. Quan niệm và nguyên tắc trong hôn nhân .................................................25<br /> 2.1.1. Quan niệm về hôn nhân ............................................................................25<br /> 2.1.2. Nguyên tắc trong hôn nhân ......................................................................27<br /> 2.1.3. Cư trú sau hôn nhân..................................................................................28<br /> 2.2. Tiêu chuẩn chọn vợ, chọn chồng, con dâu, con rể .....................................29<br /> 2.2.1. Tiêu chuẩn chọn con dâu, con rể ..............................................................29<br /> 2.2.2. Tiêu chuẩn của trai gái trong chọn lựa bạn đời ........................................30<br /> 2.3. Chuẩn bị cho đám cưới ................................................................................31<br /> 2.3.1. Chuẩn bị lương thực, thực phẩm ..............................................................31<br /> 2.3.2. Chuẩn bị về trang phục.............................................................................32<br /> 2.3.3. Chuẩn bị sính lễ và quà tặng ....................................................................33<br /> 2.3.4. Mời người thực hiện các nghi lễ ..............................................................34<br /> 2.4. Cưới xin truyền thống của người Dao Tiền ở Hiền Lương.......................35<br /> 2.4.1. Lễ ăn hỏi (Nải xía)....................................................................................35<br /> 2.4.2. Nghi thức trong đám cưới (Chấu xiên cha) ..............................................37<br /> 2.4.3. Nghi thức sau đám cưới (Lại mặt -Thố niên xeng) ..................................47<br /> 2.5. Nét đẹp trong hôn nhân truyền thống của người Dao Tiền ......................48<br /> <br /> 3<br />  <br /> <br /> 2.5.1. Hôn nhân của người Dao Tiền mang tính giáo dục cao ...........................48<br /> 2.5.2. Bảo tồn văn hóa truyền thống ..................................................................49<br /> 2.5.3. Tinh thần cố kết cộng đồng ......................................................................50<br /> Tiểu kết chương 2 ................................................................................................51<br /> Chương 3: HÔN NHÂN CỦA NGƯỜI DAO TIỀN Ở Xà HIỀN LƯƠNG<br /> HIỆN NAY ...............................................................................................................52<br /> 3.1. Biến đổi trong hôn nhân của người Dao Tiền ............................................52<br /> 3.1.1. Quan niệm và nguyên tắc trong hôn nhân ................................................52<br /> 3.1.2. Tiêu chuẩn chọn vợ, chọn chồng..............................................................53<br /> 3.1.3. Trang phục ................................................................................................54<br /> 3.1.4. Ẩm thực ....................................................................................................55<br /> 3.1.5. Biến đổi về sính lễ ....................................................................................56<br /> 3.1.6. Quy mô tổ chức lễ cưới ............................................................................57<br /> 3.1.7. Một số biến đổi khác ................................................................................58<br /> 3.2. Vấn đề đặt ra trong hôn nhân của người Dao ở xã Hiền Lương .............61<br /> 3.2.1. Thách cưới, sính lễ ...................................................................................61<br /> 3.2.2. Quy mô, thời gian tổ chức ........................................................................61<br /> 3.2.3. Hệ thống các nghi lễ .................................................................................62<br /> 3.2.4. Độ tuổi kết hôn .........................................................................................63<br /> 3.2.5. Bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống ........................................................64<br /> 3.2.6. Phát triển kinh tế.......................................................................................65<br /> 3.2.7. Vấn đề nghiên cứu văn hóa người Dao Tiền ở Hiền Lương trong tương lai .. 66<br /> 3.3. Giải pháp, khuyến nghị bảo tồn và phát huy những giá trị trong hôn<br /> nhân của người Dao Tiền ở xã Hiền Lương hiện nay ......................................67<br /> 3.3.1. Một số giải pháp ............................................................................................. 67<br /> 3.3.2. Một số khuyến nghị ..................................................................................72<br /> Tiểu kết chương 3 ................................................................................................76<br /> KẾT LUẬN ..............................................................................................................77<br /> DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................79<br /> PHỤ LỤC .................................................................................................................77<br /> <br /> 4<br />  <br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Lý do chọn đề tài<br /> Hôn nhân là một trong những thành tố quan trọng làm nên giá trị văn<br /> hóa trong phong tục tập quán của người Dao nói riêng và các dân tộc ở<br /> Việt Nam nói chung, góp phần làm phong phú cho kho tàng văn hóa dân<br /> tộc. Hôn nhân truyền thống của cộng đồng người Dao ở Việt Nam đã được<br /> nhiều nhà khoa học, nhà nghiên cứu các thế hệ sinh viên thuộc lĩnh vực văn<br /> hóa – xã hội cùng với các học giả trong và ngoài nước tìm hiểu. Tuy nhiên,<br /> những công trình nghiên cứu này mới chỉ tập trung vào nghiên cứu về<br /> những nhóm Dao có dân số đông, phân bố tập trung ở một số tỉnh: Hà<br /> Giang, Lào Cai, Tuyên Quang, Quảng Ninh, Yên Bái….<br /> Tại tỉnh Hòa Bình có nhiều công trình nghiên cứu về văn hóa truyền<br /> thống của các tộc người thiểu số: người Mường, người Thái, người Hmông.<br /> Tuy nhiên, những công trình nghiên cứu về văn hóa của người Dao Tiền ở<br /> xã Hiền Lương trong đó có hôn nhân truyền thống ít được quan tâm.<br /> Xóm Ngù xã Hiền Lương là nơi sinh sống của gần 400 người (chủ yếu là<br /> người Dao) chiếm 20% dân số của toàn xã. Người Dao ở nơi đây có đời sống<br /> văn hóa phong phú và đa dạng mang bản sắc riêng nhưng chưa được quan tâm<br /> nghiên cứu đúng mức.<br /> Hiện nay quá trình hội nhập kinh tế, giao lưu văn hóa giữa các tộc<br /> người đã và đang làm cho văn hóa của người Dao Tiền ở xóm Ngù xã Hiền<br /> Lương có những biến động mạnh.<br /> Trước những tác động của kinh tế, của giao lưu tiếp biến văn hóa<br /> Đảng và Nhà nước ta đã đề ra những đường hướng phát triển văn hóa trong<br /> tình hình mới: bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống và tiếp<br /> thu tinh hoa văn hóa nhân. Xây dựng nền văn hóa Việt Nam theo hướng<br /> dân tộc, khoa học và đại chúng trong Đề cương văn hóa năm 1943. Xây<br /> <br /> 5<br />  <br /> <br />