Tóm tắt luận văn " Nghiên cứu khả năng sinh trưởng , phát triển của mộ số giống đậu tương nhập nội và biện pháp kỹ thuật cho giống có triển vọng tại Thái Nguyên "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

268
lượt xem 93
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cây đậu tương là cây công nghiệp ngắn ngày có tác dụng rất nhiều mặt và là cây có giá trị kinh tế cao. Sản phẩm của nó cung cấp thức phẩm cho con người, thức ăn cho gia súc, nguyên liệu cho công nghiệp chế biến và là mặt hàng xuất khẩu có gia trị.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận văn " Nghiên cứu khả năng sinh trưởng , phát triển của mộ số giống đậu tương nhập nội và biện pháp kỹ thuật cho giống có triển vọng tại Thái Nguyên "

1 B GIÁO D C VÀ ÀO T O I H C THÁI NGUYÊN ––––––––– ––––––––– LƯU TH XUY N NGHIÊN C U KH NĂNG SINH TRƯ NG, PHÁT TRI N C A M T S GI NG U TƯƠNG NH P N I VÀ BI N PHÁP K THU T CHO GI NG CÓ TRI N V NG T I THÁI NGUYÊN Chuyên ngành: TR NG TR T Mã s : 62 62 01 01 LU N ÁN TI N SĨ NÔNG NGHI P THÁI NGUYÊN - 2010
3 CÔNG TRÌNH LIÊN QUAN N TÀI Ã CÔNG B 1. Lưu Th Xuy n, Luân Th p, Hoàng Minh Tâm (2008), " nh hư ng c a th i v tr ng gi ng u tương 99084 - A28 trong v Xuân và v ông t i Thái Nguyên", T p chí KH & CN 3(47) - T p 2/ năm 2008, Nhà in Báo Thái Nguyên, pp: 29 - 32. 2. Lưu Th Xuy n, Luân Th p, Hoàng Minh Tâm (2010), "Nghiên c u nh hư ng c a m t tr ng n sinh trư ng và phát tri n c a gi ng u tương 99084 - A28 trong các v ông 2007 - 2008 t i Thái Nguyên", T p chí Nông nghi p & Phát tri n nông thôn, Tháng 10, năm 2010, Nhà in Khoa h c và Công ngh , 18 Hoàng Qu c Vi t Hà N i, pp: 126 - 130.
1 M U 1. Tính c p thi t c a tài Cây u tương (Glycine max (L) Merr) là cây công nghi p ng n ngày có tác d ng r t nhi u m t và là cây có giá tr kinh t cao. S n ph m c a nó cung c p th c ph m cho con ngư i, th c ăn cho gia súc, nguyên li u cho công nghi p ch bi n và là m t hàng xu t kh u có giá tr . Ngoài ra u tương là cây tr ng ng n ngày r t thích h p trong luân canh, xen canh, g i v v i nhi u lo i cây tr ng khác và là cây c i t o t r t t t (Ngô Th Dân và các cs, 1999) [10]. u tương ư c gieo tr ng ph bi n trên c 7 vùng sinh thái trong c nư c. Trong ó, vùng Trung du mi n núi phía B c là nơi có di n tích gieo tr ng u tương nhi u nh t (69425 ha) chi m 37,10% t ng di n tích u tương c a c nư c và cũng là nơi có năng su t th p nh t ch t 10,30 t /ha. Có nhi u nguyên nhân nh hư ng n năng su t u tương trung du mi n núi th p như chưa có b gi ng t t phù h p, m c u tư th p, các bi n pháp k thu t canh tác chưa h p lý. Trong các y u t h n ch trên thì gi ng và bi n pháp k thu t là y u t c n tr chính n năng su t u tương. K t qu i u tra gi ng năm 2003 - 2004 c a C c Tr ng Tr t (2006) [9] cho th y: Trung du mi n núi phía B c là m t trong ba vùng tr ng nhi u gi ng u tương a phương và ít gi ng m i nh t ( 37,5 - 38,4% di n tích tr ng gi ng a phương). Trong nh ng năm g n ây, nư c ta ã nh p n i ư c nhi u gi ng u tương t t. Tuy nhiên kh năng thích nghi c a m i gi ng v i vùng sinh thái là khác nhau. Trư c th c tr ng ó chúng tôi ã ti n hành tài: "Nghiên c u kh năng sinh trư ng phát tri n c a m t s gi ng u tương nh p n i và bi n pháp k thu t cho gi ng có tri n v ng t i Thái Nguyên”. 2. M c ích c a tài - L a ch n ư c gi ng u tương nh p n i có kh năng sinh trư ng phát tri n t t, phù h p v i i u ki n sinh thái c a Thái Nguyên. - Xác nh m t s bi n pháp k thu t thâm canh thích h p cho gi ng.
2 3. Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a tài 3.1. Ý nghĩa khoa h c - tài là công trình nghiên c u tuy n ch n gi ng u tương nh p n i và xác nh bi n pháp k thu t phù h p cho gi ng s n xu t u tương t i Thái Nguyên, k t qu nghiên c u góp ph n b sung cơ s lý lu n cho vi c phát tri n các gi ng u tương nh p n i t i Thái Nguyên. - K t qu nghiên c u c a tài ã xác nh ư c gi ng u tương có ngu n g c nh p n i tri n v ng phù h p v i i u ki n sinh thái c a Thái Nguyên và bi n pháp k thu t phù h p cho gi ng trong v Xuân và v ông t i Thái Nguyên. 3.2. Ý nghĩa th c ti n - tài ã xác nh ư c các y u t h n ch và tri n v ng phát tri n s n xu t u tương Thái Nguyên. - Xác nh và gi i thi u m t s gi ng u tương có kh năng sinh trư ng phát tri n t t trong v Xuân và v ông Thái Nguyên. - K t qu nghiên c u m t s bi n pháp k thu t tr ng u tương, góp ph n hoàn thi n quy trình thâm canh u tương v Xuân và v ông Thái Nguyên. - S d ng gi ng u tương m i năng su t cao và k thu t m i vào s n xu t em l i hi u qu kinh t cao hơn, tăng thu nh p cho nông dân s n xu t u tương, kích thích s n xu t u tương phát tri n Thái Nguyên. 4. Nh ng óng góp m i c a lu n án - Trên cơ s i u tra, phân tích ánh giá nh ng thu n l i, khó khăn nh hư ng n s n xu t, k t qu nghiên c u v gi ng u tương có ngu n g c nh p n i và m t s bi n pháp k thu t ã kh ng nh ư c cơ s khoa h c cho vi c phát tri n u tương v Xuân và v ông t nh Thái Nguyên. - ã xác nh ư c kh năng sinh trư ng phát tri n c a m t s gi ng u tương có ngu n g c nh p n i trong v Xuân và v ông t i Thái Nguyên và tuy n ch n ư c 2 gi ng là T2000 và 99084 - A28 cho năng su t cao. Trong v ông cho năng su t bình quân t 17,1 - 17,7 t /ha cao hơn so v i gi ng i ch ng DT84 t 3,8 - 4,5 t /ha, v Xuân năng su t bình quân t 21,6 - 22,4 t /ha hơn gi ng i ch ng 3,7 - 4,5 t /ha.
3 - ã b sung m t s bi n pháp k thu t hoàn thi n quy trình tr ng gi ng u tương m i (99084 - A28) v i khung th i v thích h p cho v Xuân là 15 tháng 2 n6 thích h p cho v Xuân là 35 cây/m2 và tháng 3 và v ông là 5 n 25 tháng 9; m t ông là 45 cây/m2; lư ng phân bón là 5 t n phân chu ng + 40 kg N + 80 kg P2O5 + v 40 kg K2O + 300 kg vôi b t/ha. - ã xây d ng và th c hi n thành công mô hình trình di n tr ng u tương v Xuân và v ông t i 3 a bàn trong t nh là xã Tràng Xá - Huy n Võ Nhai, xã Hoá Thư ng - huy n ng H và xã Sơn C m - huy n Phú Lương v i gi ng 99084 - A28 và k thu t m i t năng su t v Xuân t 25,4 - 28,3 t /ha tăng 52,8 - 53,9% so v i gi ng i ch ng, v ông t 23,2 - 27,5 t /ha tăng 52,6 - 63,5% so v i gi ng i ch ng; lãi thu n t 20,2 - 24,5 tri u ng/ha trong v Xuân và 20,3 -23,3 tri u ng trong v ông. 5. C u trúc c a lu n án Lu n án trình bày 102 trang, 31 b ng s li u, 3 hình, 2 bi u . Không k ph n m u, các ph n còn l i c chia là 3 chương, trong ó: Chương 1: T ng quan tài li u 25 trang; Chương 2: N i dung và phương pháp nghiên c u 13 trang; Chương 3: K t qu và th o lu n 58 trang; K t lu n và ngh 2 trang. Ngoài ra còn 55 ph l c. Lu n án s d ng 115 tài li u tham kh o, trong ó có 57 tài li u ti ng Vi t và 58 tài li u ti ng Anh. Chương 1. T NG QUAN TÀI LI U 1.1. Tình hình s n xu t u tương trên th gi i và Vi t Nam 1.1.1. Tình hình s n xu t u tương trên th gi i T ng h p t các ngu n s li u c a Ngô Th Dân và cs (1999) [10], Hoàng Văn c (1982) [23], FAO Statistic Database, 2009 [75] cho th y s n xu t u tương trên th gi i tăng r t nhanh c v di n tích, năng su t và s n lư ng. Giai o n 1963 -1964 di n tích tr ng u tương trên th gi i là 27,3 tri u ha thì n năm 2008 tăng lên t i 96,87 ha. V năng su t: Năm 1960 năng su t u tương th gi i ch t 12,0 t /ha n năm 2008 t 23,84 t / ha tăng 98,67% so v i năm 1960. V s n lư ng: Năm 1960 t 26,00 tri u t n thì n năm 2008 t t i 230,95 tri u t n, tăng g p 8,85 l n.
4 1.1.2. Tình hình s n xu t u tương Vi t Nam Theo Ngô Th Dân và cs, 1999 [10], Ph m Văn Thi u, 2006 [44] u tương ã ư c t r ng nư c ta t r t s m nhưng di n tích ít m i t 32.000 ha (1944), năng su t th p 4,1 t /ha. Trong nh ng năm g n ây, cây u tương ã ư c phát tri n khá nhanh c v di n tích và năng su t. Năm 1995 c nư c tr ng ư c 121,1 nghìn ha, tăng d n qua các năm và n năm 2008 di n tích u tương t 191,5 nghìn ha. V năng su t: Năm 1995 c nư c t 10,30 t /ha, tăng liên t c qua các năm và t cao nh t vào năm 2007 là 14,70 t /ha. M c dù có s tăng gi m v di n tích và năng su t nhưng s n lư ng luôn có s tăng d n qua các năm. Năm 1995 s n lư ng u tương c nư c là 125,5 nghìn t n, n năm 2005 t cao nh t là 292,7 nghìn t n. 1.2. Tình hình nghiên c u u tương trên th gi i và Vi t Nam 1.2.1. Tình hình nghiên c u u tương trên th gi i Thí nghi m qu c t v ánh giá gi ng u tương th gi i (ISVEX) l n th nh t vào năm 1973 ã ti n hành v i quy mô là 90 i m thí nghi m ư c b trí 33 nư c i di n cho các i môi trư ng. Hi n nay công tác nghiên c u u tương ư c ti n hành r ng rãi, c bi t là nh ng nư c có phát tri n s n xu t u tương l n trên th gi i. Ngoài nghiên c u v ch n t o gi ng, các nhà khoa h c trên th gi i còn quan tâm nghiên c u v các bi n pháp k thu t như th i v , m t và phân bón cho u tương. 1.2.2. Tình hình nghiên c u u tương Vi t Nam Giai o n 2001 - 2005 nư c ta ã nh p n i 540 m u gi ng u tương t các nư c b sung vào t p oàn gi ng và ã ti n hành kh o sát ư c 9482 lư t m u gi ng u tương, xác nh ư c 83 m u gi ng có các c tính quý.Giai o n 1985 - 2005 nư c ta ã lai t o ư c 15 gi ng u tương ư c công nh n là gi ng qu c gia (Tr n ình Long và Nguy n Th Chinh, 2005) [35]. Ch n t o gi ng b ng phương pháp x lý t bi n ư c 4 gi ng qu c gia và 4 gi ng khu v c hoá (Mai Quang Vinh và các cs, 2005)[52]. Ngoài ra các tác gi còn nghiên c u v các bi n pháp k thu t như th i v m t và ch phân bón. Nghiên c u c a các tác gi Nguy n Th D n (1996) [11], (Ph m Văn Thi u, 2006 [44]. Nguy n T Xiêm và Thái Phiên (1998) [56], Võ Minh
5 Kha (1996) [29], Nguy n T n Hinh và các cs (2006) [25],Tr n Th Trư ng và các cs, 2006 [46] cho bi t: Lư ng phân bón trong th c t s n xu t ph i tuỳ thu c vào th i v , chân t, cây tr ng v trư c, gi ng c th mà bón cho thích h p. Do v y không th có m t công th c bón chung cho t t c các v , các vùng, các lo i t khác nhau. Chương 2. N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U 2.1. V t li u nghiên c u Thí nghi m g m 10 gi ng u tương T12, TQ, VX92, VX93, T2000, 95389, CM60, 99084 - A18, 99084 - A28, DT84( /c). Phân bón: Supe lân Lâm Thao 16,50%, m urea 46,0%, kali clorua 50,0%, phân chu ng hoai m c, vôi b t. 2.2. N i dung nghiên c u u tương t i Thái Nguyên. 2.2.1. i u tra th c tr ng s n xu t u tương nh p n i t i Thái Nguyên. 2.2.2. ánh giá các gi ng u tương tri n 2.2.3. Nghiên c u m t s bi n pháp k thu t ch y u i v i gi ng v ng 99084 - A28 (th i v , m t , phân bón) 2.2.4. ng d ng k t qu nghiên c u vào xây d ng mô hình th nghi m. 2.3. Phương pháp nghiên c u 2.3.1. i u tra th c tr ng s n xu t u tương t i Thái Nguyên. - S li u th i ti t khí h u thu th p t i tr m khí tư ng thu văn t nh Thái Nguyên. - Xác nh thành ph n cơ gi i, tính ch t t thí nghi m và t xây d ng mô hình chúng tôi l y m u trư c khi ti n hành thí nghi m (5 m u/ i m, huy n). - Xác nh tình hình s n xu t u tương c a t nh Thái Nguyên b ng phương pháp thu th p s li u th c p và ph ng v n tr c ti p cán b S Nông Nghi p và Phát tri n nông thôn t nh Thái Nguyên. - Xác nh th c tr ng s n xu t u tương các huy n i u tra chúng tôi dùng phương pháp i u tra nhanh nông thôn (PRA) có s tham gia c a nông dân, ph ng v n tr c ti p nông dân theo b ng câu h i (ph l c 3). 2.3.2. ánh giá các gi ng u tương nh p n i t i Thái Nguyên 2.3.2.1. Thí nghi m 1: Nghiên c u kh năng sinh trư ng, phát tri n c a m t s gi ng u tương nh p n i trong v Xuân và v ông năm 2004 và 2005 t i Thái Nguyên.
6 a/ V t li u thí nghi m: G m 10 gi ng u tương (ph n v t li u). a i m: V Xuân gieo ngày 15/2/2004 và 18/2/2005, v ông b/ Th i gian và gieo 15/9/2004 và 17/9/2005 t i trư ng i h c Nông Lâm Thái Nguyên. c/ i u ki n thí nghi m: Thí nghi m ư c ti n hành trên t 1 v lúa, thành ph n cơ gi i nh ; pHKCl = 4,85; N t ng s = 0,11%; K t ng s = 0,55%; P t ng s = 0,07%; Mùn = 1,82%. trí thí nghi m: Theo kh i ng u nhiên hoàn ch nh d/ Phương pháp b (Randomized Complete Block Design - RCBD) v i 3 l n nh c l i. Di n tích ô thí nghi m là 1,4m x 5 = 7m2. - Quy trình k thu t: Tuân theo quy trình kh o nghi m gi ng u tương s 10TCN 339 - 2002 (B NN& PTNT, 2001) [4 ] và s 10TCN 339 - 2006 (B NN& PTNT, 2006) [38]. : 35 cây/m2. Kho ng cách: hàng cách hàng 35 cm, cây cách cây 8,2 cm. +M t + Phân bón: 5 t n phân chu ng + 30 kg N + 60 kg P2O5 + 30 kg K2O + 300 kg vôi b t/ha. e/ Các ch tiêu nghiên c u và phương pháp theo dõi: Các ch tiêu và phương pháp theo dõi ư c th c hi n theo hư ng d n c a quy trình kh o nghi m gi ng u tương s 10TCN 339 - 2002 (B NN& PTNT, 2001) [4] và s 10TCN 339 - 2006 (B NN& PTNT, 2006) [38]. 2.3.2.2. Thí nghi m 2: Kh o nghi m s n xu t các gi ng u tương có tri n v ng trong v Xuân năm 2006 t i Thái Nguyên a i m: Xã Tràng Xá - Huy n Võ Nhai, xã Hóa Thư ng - Huy n ng H a/ và xã Sơn C m - Huy n Phú Lương. b/ V t li u thí nghi m: G m 3 gi ng có tri n v ng ch n l c ư c qua 4 v kh o nghi m là VX93, 99084-A28, T2000, DT84. Di n tích thí nghi m: 500m2/gi ng/ a i m. i u ki n thí nghi m: Thí nghi m ư c b trí trên t 1 lúa có thành ph n cơ c/ gi i nh . Thành ph n hoá tính t t i các i m thí nghi m như sau:
7 B ng 2.2. Thành ph n hoá tính t t i các i m thí nghi m Ch tiêu ng H Võ Nhai Phú Lương pHKCL 4,6 4,5 4,3 N 0,11 0,10 0,11 P2O5 0,13 0,15 0,11 K2O 0,73 0,62 0,67 Mùn 1,92 1,74 1,85 t năm 2005) (K t qu phân tích Li u lư ng phân bón, quy trình k thu t như thí nghi m 1. 2.3.3. Nghiên c u m t s bi n pháp k thu t ch y u i v i gi ng u tương tri n v ng 99084 - A28 2.3.3.1. Thí nghi m 3: Nghiên c u xác nh th i v tr ng gi ng u tương 99084 - A28 trong v Xuân và v ông t i Thái Nguyên. a i m: V Xuân và v ông năm 2005 - 2006 t i trư ng i a/ Th i gian và h c Nông Lâm Thái Nguyên. B ng 2.3. Ngày gieo các thí nghi m th i v V Xuân V ông Ch tiêu 2005 2006 2005 2006 Th i v 1 5/2 5/2 5/9 5/9 Th i v 2 15/2 15/2 15/9 15/9 Th i v 3 25/2 25/2 25/9 25/9 Th i v 4 7/3 6/3 5/10 5/10 Th i v 5 17/3 16/3 15/10 15/10 b/ Phương pháp b trí thí nghi m: Theo phương pháp kh i ng u nhiên hoàn ch nh (RCBD) v i 3 l n nh c l i. Di n tích ô thí nghi m là 2,8m x 5 = 14,0m2. , quy trình k thu t: Th c i u ki n thí nghi m, li u lư ng phân bón, m t c/ hi n như thí nghi m 1. 2.3.3.2. Thí nghi m 4: Nghiên c u xác nh m t tr ng gi ng u tương 99084 - A28 trong v Xuân và v ông 2007 - 2008 t i Thái Nguyên.
8 a i m: V Xuân và v ông năm 2007- 2008 t i trư ng i a/ Th i gian và h c Nông Lâm Thái Nguyên. b/ Các m t nghiên c u: 1: 25 cây/m2 (hàng cách hàng: 35cm; cây cách cây: 11,4 cm) +M t 2: 35 cây/m2 (hàng cách hàng: 35cm; cây cách cây: 8,2 cm) +M t 3: 45 cây/m2 (hàng cách hàng: 35cm; cây cách cây: 6,3 cm) +M t 4: 55 cây/m2 (hàng cách hàng: 35cm; cây cách cây: 5,2 cm) +M t 5: 65 cây/m2 (hàng cách hàng: 35cm; cây cách cây: 4,4 cm) +M t c/ Phương pháp b trí thí nghi m, quy trình k thu t, i u ki n thí nghi m, các ch tiêu và phương pháp theo dõi: như thí nghi m 3. 2.3.3.3. Thí nghi m 5: Nghiên c u xác nh li u lư ng bón m thích h p cho gi ng u tương 99084 - A28 trong v Xuân 2007 - 2008 t i Thái Nguyên. Công th c n n: 5 t n phân chu ng + 60 kg P2O5 + 30 Kg K2O + 300 kg vôi b t/ha. a i m: V Xuân năm 2007 - 2008 t i trư ng i h c Nông a/ Th i gian và Lâm Thái Nguyên. b/ Phương pháp b trí thí nghi m: Theo phương pháp kh i ng u nhiên hoàn ch nh (RCBD) v i 5 công th c 3 l n nh c l i. Di n tích ô thí nghi m là 2,8m x 5 = 14,0m2. + CT 1: N n + 20 Kg N + CT 2: N n + 30 Kg N + CT 3: N n + 40 Kg N + CT 4: N n + 50 Kg N + CT 5: N n + 60 Kg N. c/ i u ki n thí nghi m: như thí nghi m 1. d/ Các ch tiêu và phương pháp theo dõi: TGST, CCC, CSDTL th i kỳ ch c xanh, sâu h i, kh năng ch ng , các y u t c u thành năng su t, năng su t và h ch toán các công th c bón m. 2.3.3.4. Thí nghi m 6: Xác nh li u lư ng bón lân thích h p cho u tương 99084 - A28 trong v Xuân t i Thái Nguyên. Công th c n n: 5 t n phân chu ng + 30 Kg N + 30 Kg K2O + 300 kg vôi b t/ha. a i m: V Xuân năm 2007 - 2008 t i trư ng i h c Nông a/ Th i gian và Lâm Thái Nguyên.
9 b/ Phương pháp b trí thí nghi m các ch tiêu và phương pháp theo dõi : như thí nghi m 5. c/ i u ki n thí nghi m: như thí nghi m 1. + CT 1: N n + 40 Kg P2O5 + CT 2: N n + 60 Kg P2O5. + CT 3: N n + 80 Kg P2O5. + CT 4: N n + 100 Kg P2O5. + CT 5: N n + 120 Kg P2O5. 2.3.3.5. Thí nghi m 7: Xác nh li u lư ng bón kali thích h p cho u tương 99084 - A28 trong v Xuân t i Thái Nguyên Công th c n n: 5 t n phân chu ng + 30 Kg N + 60 Kg P2O5 + 300 kg vôi b t/ha. a i m: V Xuân năm 2007 - 2008 t i trư ng i h c Nông a/ Th i gian và Lâm Thái Nguyên. b/ Phương pháp b trí thí nghi m, các ch tiêu và phương pháp theo dõi : như thí nghi m 5. c/ i u ki n thí nghi m: như thí nghi m 1. + CT 1: N n + 20 Kg K2O + CT 2: N n + 30 Kg K2O + CT 3: N n + 40 Kg K2O + CT 4: N n + 50 Kg K2O + CT 5: N n + 60 Kg K2O. 2.3.3.6. Thí nghi m 8: Xác nh t h p phân bón thích h p cho u tương 99084 - A28 trong v xuân t i Thái Nguyên Thí nghi m g m 7 công th c, các công th c l y t các công th c cho năng su t và hi u qu kinh t cao nh t trong các thí nghi m 3, 4, 5, 6, 7. a i m: V Xuân năm 2009 t i trư ng i h c Nông Lâm a/ Th i gian và Thái Nguyên. b/ Phương pháp b trí thí nghi m: Theo phương pháp kh i ng u nhiên hoàn ch nh (RCBD) v i 7 công th c 3 l n nh c l i. Di n tích ô thí nghi m là 2,8m x 5 = 14,0m2. Công th c n n: 5 t n phân chu ng + 300 kg vôi b t/ha. Lư ng N : P : K c a các công th c thí nghi m như sau: + CT1: 30: 60 : 30 ( /c) + CT5: 40 : 80 : 50 + CT2: 30: 80 : 40 + CT6: 40 : 100 : 40 + CT3: 30 :100 : 50 + CT7: 40 : 100 : 50 + CT4: 40 : 80 : 40
10 c/ i u ki n thí nghi m: như thí nghi m 1. d/ Quy trình k thu t: như thí nghi m 4. e/ Các ch tiêu theo dõi: Các y u t c u thành năng su t, năng su t và lãi thu n. 2.3.4. Xây d ng mô hình trình di n gi ng u tương 99084 - A28 trong v Xuân 2010 t i Thái Nguyên a i m: G m 3 a bàn là xã Tràng Xá - Huy n Võ Nhai, Xóm Vi t Cư ng a/ - xã Hóa Thư ng - Huy n ng H và Xóm Táo - xã Sơn C m - Huy n Phú Lương. i u ki n xây d ng mô hình: Như thí nghi m 2.Di n tích mô hình: 1000 b/ m2/mô hình/ a i m. + MH1: Gi ng m i + K thu t canh tác m i (th i v , m t và phân bón thích h p ư c xác nh các thí nghi m 3, 4, 8). + MH2: Gi ng cũ (DT84) + K thu t canh tác m i c/ Các ch tiêu ánh giá mô hình: Nông dân tr c ti p tham gia xây d ng mô hình và ánh giá: Năng su t (t /ha), hi u qu kinh t c a mô hình (thu - chi) và ý ki n có hay không ch p nh n gi ng m i và k thu t m i. 2.4. Phương pháp x lý s li u - Các thông tin thu ư c trong i u tra ư c x lý b ng ph n m m Excel 5.0 và chương trình SAS . - Các s li u thí nghi m trên ng ru ng ư c tính toán, phân tích b ng ph n m m Excel 5.0, chương trình SAS và IRRISTAT. Chương 3. K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N 3.1. i u ki n t nhiên và tình hình s n xu t u tương c a Thái Nguyên 3.1.1. i u ki n khí h u c a t nh Thái Nguyên Căn c vào yêu c u sinh thái c a cây u tương, ng th i phân tích th i ti t khí h u c a nh ng năm ti n hành thí nghi m cho th y: m c dù th i ti t khí h u c a t nh Thái Nguyên bi n ng ph c t p nhưng nhìn chung thích h p cho quá trình sinh trư ng phát tri n c a u tương. Do ó c n căn c vào di n bi n th i ti t mà b trí mùa v cho thích h p.
11 3.1.2. K t qu i u tra tình hình s n xu t u tương c a t nh Thái Nguyên 3.1.2.1. K t qu i u tra. Di n tích u tương c a t nh Thái Nguyên trong nh ng năm g n ây liên t c gi m. Năm 2003 c t nh tr ng ư c 3.656 ha, sau 5 năm di n tích ã gi m 36,6% còn 2.316 ha (năm 2007). n năm 2008 di n tích tr ng u tương gi m m nh còn 2000 ha. Năng su t u tương c a t nh Thái Nguyên trong nh ng năm g n ây có xu th tăng dao ng t 11, 31 - 14,03 t /ha do ã có m t s ít nông dân ã ưa ư c gi ng m i vào s n xu t. u tương ư c tr ng t t c các huy n, th và thành ph trong t nh Thái Nguyên nhưng di n tích gieo tr ng t p trung ch y u các huy n Ph Yên, Phú Bình,Võ Nhai, ng H và th xã Sông Công. u tương ư c tr ng t p trung vào 2 v chính là v Xuân và v ông v i 100% s h tr ng u tương xuân và 66,7 - 95,2% s h tr ng u tương ông.V u tương hè thu r t ít ch chi m 14,6 - 26,2% s h tr ng. Vi c s d ng gi ng trong s n xu t là m t trong nh ng y u t h n ch năng su t u tương. T i các i m i u tra chúng tôi th y, gi ng DT84 v n ư c tr ng ph bi n v i 52,8% h tr ng, m t s gi ng m i g n ây ã ư c ưa vào s n xu t như AK03, DT9, DT96, T80... v i 20,8% s h tr ng. Gi ng Cúc L c Ng n ư c tr ng Võ Nhai và Phú Lương v i 29,2 và 25,7% s h tr ng. i u tra v vi c áp d ng các bi n pháp k thu t, s ông nông dân ư c ph ng v n u tr l i tr ng u tương theo kinh nghi m chi m khá cao (21,4 - 52,1%). S h áp d ng k thu t cũ cũng tương i cao (31,4 -37,5%). a s các h bón phân không h p lý, h u h t lư ng phân bón cho u tương còn th p so v i quy trình. i u tra v tình hình sâu b nh h i u tương cho th y ch y u là sâu cu n lá và sâu h i qu . u tương 3.1.2.2. Các y u t thu n l i và h n ch i v i s n xu t Thái Nguyên i u tra v nh ng thu n l i trong s n xu t u tương cho th y, y u t thu n l i nh t là s n ph m d tiêu th và u tư th p, có t i 100% s h t t c các i m i u tra u k t lu n như v y. Y u t thu n l i th hai là t ai: 100% các h Võ Nhai và Phú Lương, 97,6% s h ng H cho r ng có r t nhi u di n tích t có th tr ng u tương, vì ây là cây tr ng không kén t. Ngoài ra, tr ng u tương còn t n d ng ư c lao ng nhàn r i u v Xuân. u tương là cây r t d tr ng là ý ki n
12 c a 66,7 - 85,7% s h . Các h này cho r ng u tương d tr ng vì t nào cũng tr ng ư c, làm t t i thi u hay th m chí không làm t như t r ng u tương ông. K t qu i u tra cho th y có nhi u y u t h n ch s n xu t u tương c a t nh Thái Nguyên, n i c m là v n thi u gi ng t t, thi u quy trình k thu t ti n b , sâu b nh h i, h n hán uv u tương xuân và cu i v u tương ông. u t ương 3.1.2.3. M t s gi i pháp kh c ph c các y u t h n ch s n xu t Thái Nguyên - Nghiên c u xác nh cơ c u gi ng u tương phù h p trên a bàn c a t nh và t ch c h th ng d ch v cung c p gi ng u tương ph c v s n xu t. - T nh c n có chính sách khuy n khích nông dân phát tri n u tương thông qua vi c tăng cư ng ho t ng khuy n nông: M các l p t p hu n cho nông dân v bi n pháp k thu t s n xu t u tương, xây d ng mô hình canh tác u tương thích h p v i t ng a phương. - M r ng và tăng cư ng h p tác v i các cơ quan khoa h c (Vi n Khoa h c K thu t Nông nghi p Vi t Nam, trư ng i h c Nông Lâm) trong nghiên c u và chuy n giao khoa h c công ngh s n xu t u tương. - T nh c n có k ho ch phát tri n lâu dài cây u tương v di n tích, năng su t, s n lư ng và th trư ng tiêu th s n ph m. 3.2. K t qu ánh giá các gi ng u tương nh p n i t i Thái Nguyên 3.2.1. K t qu ánh giá m t s gi ng u tương nh p n i trong v Xuân và v ông năm 2004 - 2005 t i Thái Nguyên - Năng su t lý thuy t (NSLT): NSLT cao hay th p ph thu c vào các y u t c u thành năng su t. Trong thí nghi m gi ng 99084 - A28 và T2000 có các y u t c u thành năng su t t t khá n t t, do v y 2 gi ng này có NSLT cao nh t (v Xuân: 27,2 và 27,8 t /ha, v ông 24,2 và 21,2 t /ha), cao hơn gi ng i ch ng ch c ch n m c tin c y 95% trong c 2 v thí nghi m. Gi ng VX93 và 95389 có NSLT tương ương gi ng i ch ng (DT84: 22,9 t /ha v Xuân và 18,4 t /ha v ông). Các gi ng còn l i có NSLT th p hơn gi ng i ch ng ch c ch n m c tin c y 95%.
13 B ng 3.12. Năng su t c a các gi ng u tương thí nghi m NSLT (t /ha) NSTT (t /ha) Gi ng VX V VX V DT84 ( /c) 22,9 18,4 17,9 13,3 T12 16,6 16,4 14,7 10,6 TQ 15,7 15,2 13,2 11,6 VX92 16,5 15,5 12,7 12,7 VX93 21,5 18,9 17,2 15,0 T2000 27,8 22,1 21,6 17,1 95389 23,7 17,8 17,8 14,8 CM60 17,0 15,9 13,3 12,6 99084-A18 17,6 15,2 14,9 12,9 99084-A28 27,2 24,2 22,4 17,8 CV (%) 8,2 4,4 7,6 8,1 LSD (0,05) 3,83 1,79 2,84 2,52 (S li u trung bình 2 năm 2004, 2005. X lý th ng kê t ng v ph l c 8, 13) - Năng su t th c thu (NSTT): NSTT c a các gi ng bi n ng t 12,7 - 22,4 t /ha (v Xuân) và 10,6 - 17,8 t /ha (v ông). Trong ó gi ng T2000 và 99084 - A28 có NSTT cao nh t (v Xuân: 21,6 và 22,4 t /ha, v ông: 17,1 và 17,8 t /ha) cao hơn gi ng i ch ng m c tin c y 95%. Gi ng VX93 và 95389 có NSTT tương ương gi ng i ch ng (DT84: 17,9 t /ha v Xuân và 13,3 t /ha v ông). Các gi ng còn l i có NSTT th p hơn gi ng i ch ng ch c ch n m c tin c y 95%. Các k t qu thí nghi m thu ư c tương t v i các k t qu nghiên c u c a các tác gi Tr n Văn i n và cs (2008) [22], Dương Trung Dũng và cs (2010) [15]. 3.2.2. K t q u ánh giá các gi ng có tri n v ng trong v Xuân 2006 t i Thái Nguyên T k t qu thu ư c qua 4 v thí nghi m (2 v Xuân và 2 v ông năm 2004 và năm 2005) chúng tôi th y 3 gi ng là VX93, T2000 và 99084 - A28 t ra n i b t và có NSLT và NSTT tương ương và cao hơn gi ng i ch ng ch c ch n t t c các v thí nghi m. Chúng tôi ti n hành kh o nghi m s n xu t i v i 3 gi ng này trong v Xuân năm 2006 t i 3 huy n võ Nhai, ng H và Phú Lương - T nh Thái Nguyên.
14 B ng 3.13. Th i gian sinh trư ng và năng su t c a các gi ng u tương có tri n v ng trong v Xuân 2006 TGST (ngày) NSTT (t /ha) Ch tiêu Võ ng Phú Võ ng Phú Gi ng Nhai H Lương Nhai H Lương VX93 95 93 94 17,5 20,7 19,4 T 2000 102 101 102 18,6 20,5 20,3 99084-A28 100 99 99 21,0 23,8 22,5 DT84 ( /c) 91 90 90 15,5 18,6 17,3 K t qu thu ư c qua b ng 3.13 cho th y, TGST c a các gi ng các i m kh o nghi m chênh l ch nhau 1 - 2 ngày; các gi ng kh o nghi m có TGST t 90 - 102 ngày tương t như k t qu ã thu ư c c a các thí nghi m v Xuân năm 2004 và năm 2005. Năng su t là ch tiêu t ng h p ph n ánh m c thích nghi c a gi ng trong i u ki n sinh thái c th và kh năng ch ng ch u c a t ng gi ng v i sâu b nh h i và i u ki n ngo i c nh. K t qu th c t thu ư c cho th y, các gi ng u tương kh o nghi m u có NSTT cao hơn gi ng i ch ng (DT84: 15,5 - 18,6 t /ha). NSTT c a các gi ng t cao nh t huy n ng H (18,6 - 23,8 t /ha), ti p n là huy n Phú Lương (17,3 - 22,5 t /ha) và th p nh t huy n Võ Nhai (15,5 - 21,0 t /ha). C 3 a i m kh o nghi m, gi ng 99084 - A28 có NSTT cao nh t dao ng t 21,0 23,8 t /ha, ti p n là gi ng T2000 t 18,6 - 20,5 t /ha, th p nh t là gi ng VX93 t 17,5 - 20,7 t /ha. Nh ng ưu i m n i tr i c a gi ng u tương có tri n v ng 99084 - A28 ư c nông dân tham gia thí nghi m và h i th o ub ánh giá là: + Năng su t cao. + Ít b sâu b nh h i. + Hình th c h t p: H t to, tròn u, màu vàng sáng, r n h t nh . T nh ng k t qu trên, chúng tôi ã l a ch n gi ng 99084 - A28 ti n hành các nghiên c u v m t s bi n pháp k thu t ph c v xây d ng quy trình k thu t canh tác i v i gi ng u tương m i.
15 3.3. K t qu nghiên c u m t s bi n pháp k thu t i v i gi ng u tương tri n v ng 99084 - A28 t i Thái Nguyên 3.3.1. K t qu nghiên c u xác nh th i v tr ng gi ng u tương 99084 - A28 trong xuân và v ông t i Thái Nguyên T ng h p các quá trình sinh trư ng phát tri n c a gi ng trong các th i v ưc bi u hi n qua năng su t. K t qu thu ư c cho th y: NSLT c a gi ng u tương 99084 - A28 các th i v tr ng khác nhau có s bi n ng l n. V Xuân NSLT dao ng t 26,7 - 30,4 t /ha, trong ó NSLT c a TV3 tương ương TV2, TV4 và cao hơn TV1 và TV5 ch c ch n m c tin c y 95%. Trong v ông NSLT dao ng t 10,6 - 24,4 t /ha và cao nh t TV1. B ng 3.18. nh hư ng c a th i v tr ng n năng su t c a gi ng u tương 99084 - A28 t i Thái Nguyên NSLT (t /ha) NSTT (t /ha) Ngày tr ng Th i v VX V VX V VX V 26,7b 24,4a 18,0c 15,7a TV1 5/2 5/9 28,6ab 23,0b 20,9ab 15,3a TV2 15/2 15/9 30,4a 18,7c 21,9a 12,2b TV3 25/2 25/9 27,5ab 12,9d 20,0ab 8,3c TV4 6(7)/3 5/10 26,7b 10,6e 19,6b 6,9d TV5 16(17)/3 15/10 CV (%) 4,1 2,9 3,9 7,7 LSD(0,05) 3,19 1,10 2,17 2,50 (S li u trung bình 2 năm 2005, 2006. X lý th ng kê t ng v , ph l c18, 23) NSTT: V Xuân NSTT dao ng t 18,0 - 21,9 t /ha, trong ó NSTT c a TV3 tương ương TV2, TV4 và cao hơn TV1 và TV5 ch c ch n m c tin c y 95%. V ông NSTT dao ng t 6,9 - 15,7 t /ha, trong ó NSTT cao nh t TV1 và TV2 (15,7 và 15,3 t /ha) hơn ch c ch n các th i v còn l i m c tin c y 95%. K t qu này phù h p v i nghiên c u c a các tác gi Ph m Văn Thi u (2006) [44], Dương Trung Dũng và cs (2009) [14].
16 3.3.2. K t qu nghiên c u xác nh m t tr ng gi ng u tương 99084 - A28 trong v Xuân và v ông t i Thái Nguyên B ng 3.22. nh hư ng c a m t tr ng năng su t c a gi ng u tương 99084- A28 t i Thái Nguyên Ch tiêu V Xuân V ông NSLT NSTT NSLT NSTT Công th c (t /ha) (t / ha) (t /ha) (t / ha) 23,2c 19,5c 20,0c 14,6d M 1 (25) 27,8a 25,0a 22,0b 16,2c M 2 (35) 26,1b 23,0b 24,7a 19,0a M 3 (45) 22,2d 19,0cd 23,4ab 17,8b M 4 (55) 18,6e 16,6d 19,9cd 14,6d M 5 (65) CV (%) 0,9 1,5 2,4 2,5 LSD(0,05) 0,58 0,85 1,45 1,12 (S li u trung bình 2 năm 2007, 2008. X lý th ng kê t ng v , ph l c 27, 31) S li u b ng 3.22 cho th y, trong c v Xuân và v ông các m t khác nhau cho NSLT và NSTT khác nhau có ý nghĩa th ng kê. Trong v Xuân, NSLT dao ng t 18,6 - 27,8 t /ha, NSTT t 16,6 - 25,0 t /ha. C NSLT và NSTT tăng d n t m t M 2 65 cây/m2 (NSLT M 1 và t cao các m t t 27,8 t /ha và NSTT t M 5 65 cây/m2 25,0 t /ha) sau ó l i gi m d n và gi m nhanh khi tăng nm t (NSLT t 18,6 t /ha và NSTT t 16,6 t /ha). Trong v ông, c NSLT và NSTT tăng theo chi u tăng c a m t tr ng t n M 3 (45 cây/m2) nhưng sau ó gi m khi ti p t c tăng m t M1 . NSLT dao ng t 19,9 - 24,7 t /ha, NSTT t 16,6 - 19,0 t /ha và t cao nh t mt M 3 45 cây/m2 (NSLT t 24,7 t /ha, NSTT t 19,0 t /ha). Mt gieo tr ng ã nh hư ng n các ch tiêu sinh trư ng phát tri n c a gi ng u tương 99084 - A28 trong v Xuân và v ông t nh Thái Nguyên. M t gieo tr ng cao ã làm tăng m t s ch tiêu như chi u cao cây, ch s di n tích lá, m c
17 h i c a sâu cu n lá và sâu c qu . Ngư c l i, tăng m t tr ng ã làm rút ng n TGST, gi m s CC1, s qu ch c/cây, s h t ch c/qu và KL1000 h t. Năng su t nh (35 - 45 cây/m2) sau ó tăng theo chi u tăng c a m t n m t gi i h n nh t tr ng (65 cây/m2). T s li u thu ư c ta th y m t gi m khi ti p t c tăng m t tr ng thích h p cho gi ng u tương 99084 - A28 trong i u ki n v Xuân c a Thái Nguyên là 35 cây/m2 và v ông là 45 cây/m2. các m t này gi ng cho NSTT cao nh t. 3.3.3. Nghiên c u lư ng m bón i v i gi ng u tương 99084 - A28 trong v Xuân t i t nh Thái Nguyên S li u b ng 3.24 cho th y, s qu ch c/cây, s h t ch c/qu , KL1000 h t tăng theo chi u tăng c a m c bón m t công th c 1 n công th c 3, sau ó gi m d n khi ti p t c bón tăng lư ng m. Bón m các li u lư ng khác nhau ã thu ư c NSLT và NSTT khác nhau. NSLT t 22,3 - 32,8 t /ha, NSTT t 18,5 - 27,7 t /ha. Trong ó công th c 3 (40 kgN/ha) có NSLT và NSTT t cao nh t hơn ch c ch n so v i các công th c bón m khác. B ng 3.24. nh hư ng c a lư ng m bón n năng su t và lãi thu n c a gi ng u tương 99084 - A28 trong v Xuân t i Thái Nguyên Ch tiêu Qu KL1000 Lãi H t ch c/ NSLT NSTT ch c/cây ht thu n qu (h t) (t /ha) (t / ha) Công th c (qu ) (g) (tr. /ha) 21,0d 1,86b 162,8cd 22,3c 19,3c 1 (20N) 11,82 24,7c 1,93ab 165,9b 27,6b 23,4b 2 (30N) 17,89 27,9a 2,00a 167,6a 32,8a 27,7a 3 (40N) 24,23 26,5b 1,95ab 165,8b 30,0ab 23,1b 4 (50N) 17,17 23,7cd 1,88b 163,3c 25,4bc 18,5cd 5 (60N) 10,17 CV (%) 2,0 2,0 0,3 3,3 1,4 LSD (0,05) 1,40 0,10 1,3 2,48 0,87 (S li u TB 2 năm 2007 và 2008. X lý th ng kê t ng năm, ph l c 34, 35, 46, 47)
18 Phân tích hi u qu kinh t c a vi c bón m (ph l c 46, 47) cho th y, lãi thu n tăng t công th c 1 (11,82 tri u ng/ha) n công th c 3 và t cao nh t công th c 3 (40 kgN/ha) là 24,23 tri u ng/ha, sau ó lãi thu n gi m d n khi tăng lư ng m bón, lãi thu n t th p n h t công th c 5 là 10,17 tri u ng/ha. T k t qu 2 v thí nghi m chúng tôi th y, lư ng m bón ã nh hư ng n h u h t các ch tiêu sinh trư ng phát tri n c a gi ng u tương 99084 - A28. Bón m v i lư ng càng cao càng kéo dài TGST, tăng CCC, CSDTL, m c h i c a sâu cu n lá và sâu c qu . Các ch tiêu y u t c u thành năng su t và năng su t tăng t công th c 1 (20 kg N/ha) lên d n và t cao nh t công th c 3 (40 kgN/ha) sau ó gi m d n. Như v y, i v i gi n g u tương 99084 - A28 trong v Xuân c a Thái Nguyên trên n n 5 t n phân chu ng + 60 P2O5 + 30 K2O + 300kg vôi b t, lư ng m bón thích h p nh t là 40 kgN/ha cho NSTT và lãi thu n cao nh t. 3.3.4. Nghiên c u lư ng lân bón i v i gi ng u tương 99084- A28 trong v Xuân t i t nh Thái Nguyên Lư ng lân bón khác nhau ã nh hư ng rõ r t n s qu ch c/cây, s h t ch c/qu , KL1000 h t c a gi ng u tương 99084 - A28. Các công th c bón lân khác nhau có các ch tiêu này khác nhau có ý nghĩa th ng kê và cao nh t công th c 4, 5 (100 và 120 kg P2O5 /ha). B ng 3.26. nh hư ng c a lư ng lân bón n các y u t c u thành năng su t và năng su t c a gi ng u tương 99084- A28 trong v Xuân t i Thái Nguyên Ch tiêu Qu Ht Hi u su t KL Lãi NSLT NSTT ch c/ ch c/ (Kg u 1000 h t thu n Công cây qu (t /ha) (t / ha) tương/kg (g) (tr. /ha) th c (qu ) (h t) P2O5) 16,3e 158,32d 1(40P2O5) - 1,83b 16,5e 14,2d 4,4 20,3d 161,63c 2(60P2O5) 22,0 1,87b 21,4d 18,5c 10,6 24,3c 163,25b 3(80P2O5) 28,0 1,94ab 28,1c 24,0b 18,5 27,8b 164,58a 4(100P2O5) 15,0 1,98a 31,8b 26,9ab 22,6 29,5a 164,75a 5(120P2O5) 4,0 2,00a 34,0a 27,8a 23,5 CV (%) 1,5 2,0 2,0 2,1 1,8 LSD(0,05) 1,01 0,07 1,21 1,52 1,12 (S li u TB 2 năm 2007,2008. X lý th ng kê t ng năm, ph l c 38, 39, 40, 48, 49)