Đấu tranh phòng, chống tội phạm buôn lậu ở nước ta - thực trạng và giải pháp Hoàng Anh Tuấn Khoa Luật Luận văn Thạc sĩ ngành: Luật hình sự; Mã số: 5 05 14 Người hướng dẫn: GS.TS. Đỗ Ngọc Quang Năm bảo vệ: 2003
Abstract: Trình bày những vấn đề cơ bản về buôn lậu, tội phạm buôn lậu và các biện pháp đấu tranh phòng chống tội phạm buôn lậu. Nêu thực trạng tình hình tội phạm buôn lậu ở nước ta trong thời gian 5 năm (1998 - 2002) và đưa ra dự báo tình hình tội phạm buôn lậu trong những năm tới. Từ đó đề xuất một số kiến nghị, giải pháp nhằm đấu tranh phòng, chống có hiệu quả đối với loại tội phạm này. Keywords: Buôn lậu; Luật hình sự; Pháp luật; Phòng chống tội phạm buôn lậu; Tội phạm buôn lậu
Content
Më ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
ë n íc ta, trong nhiÒu n¨m gÇn ®©y, t×nh h×nh bu«n lËu vµ téi ph¹m bu«n lËu ®· vµ ®ang
cã nh÷ng diÔn biÕn hÕt søc phøc t¹p, cã xu h íng t¨ng nhanh c¶ vÒ quy m« ®Õn chñng lo¹i
hµng ho¸ vµ thiÖt h¹i g©y ra. Ho¹t ®éng bu«n lËu h×nh thµnh nªn c¸c tuyÕn, ®Þa bµn träng
®iÓm, nãng báng ë biªn giíi phÝa B¾c, phÝa T©y vµ T©y Nam Bé, tr¶i dµi tõ biªn giíi ®Êt liÒn
®Õn biªn giíi trªn biÓn, c¸c cöa khÈu ® êng kh«ng, ® êng biÓn, ® êng bé, ë ®©u còng cã bu«n
lËu. §èi t îng tham gia bu«n lËu ngµy cµng ®a d¹ng víi c¸c thµnh phÇn kh¸c nhau trong x·
héi, tõ bän bu«n lËu chuyªn nghiÖp ®Õn c¶ nh÷ng c¸n bé, ®¶ng viªn tha ho¸, biÕn chÊt trong
bé m¸y c¬ quan nhµ n íc, trong lùc l îng vò trang, trong c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt vµ c¶
ng êi n íc ngoµi ®Õn ViÖt Nam c«ng t¸c, th¨m th©n hay du lÞch... Ph ¬ng thøc, thñ ®o¹n ngµy
cµng tinh vi, x¶o quyÖt. §Ó cã ® îc lîi nhuËn bän téi ph¹m bu«n lËu kh«ng bá qua mét
ph ¬ng thøc, thñ ®o¹n nµo, tõ nh÷ng ho¹t ®éng lÐn lót bÝ mËt ®Õn c«ng khai tr¾ng trîn, tõ lîi
dông nh÷ng thiÕu sãt trong qu¶n lý biªn giíi cña c¸c c¬ quan nhµ n íc, lîi dông c¸c kÏ hë
trong chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu ®Õn dïng tiÒn, lîi Ých vËt chÊt mãc nèi víi nh÷ng c¸n bé,
®¶ng viªn tha ho¸, biÕn chÊt trong c¸c c¬ quan nhµ n íc ®Ó bu«n lËu. §ång thêi, ®Ó chèng l¹i
c¸c c¬ quan chøc n¨ng, téi ph¹m bu«n lËu cßn l«i kÐo sö dông d©n th êng, ®èi t îng chÝnh
s¸ch vËn chuyÓn hµng thuª. Khi bÞ ph¸t hiÖn th× chÝnh nh÷ng ng êi d©n nghÌo, ®èi t îng
chÝnh s¸ch lµm thuª nµy trë thµnh lùc l îng g©y søc Ðp chèng l¹i c¸c c¬ quan chøc n¨ng ®Ó
tÈu t¸n hµng ho¸ bu«n lËu.
Bu«n lËu nãi chung vµ téi ph¹m bu«n lËu nãi riªng ®ang tõng ngµy, tõng giê ph¸ ho¹i
kinh tÕ n íc ta, g©y thiÖt h¹i rÊt lín cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh nh lµm ®×nh trÖ, ph¸
s¶n c¸c c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh trong n íc; lµm nghÌo ®i c¸c nguån lîi tù nhiªn... Bªn
c¹nh ®ã, bu«n lËu cßn lµm gi¶m uy tÝn, hiÖu lùc qu¶n lý cña nhµ n íc; gãp phÇn gia t¨ng
nhiÒu tiªu cùc trong x· héi vµ téi ph¹m kh¸c, nh tham nhòng; vËn chuyÓn tr¸i phÐp hµng ho¸,
tiÒn tÖ qua biªn giíi; ® a hèi lé, nhËn hèi lé; s¶n xuÊt, bu«n b¸n hµng gi¶... Do vËy, bu«n lËu
lµ mét thø "quèc n¹n" g©y nhiÒu t¸c ®éng xÊu ®Õn kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸ vµ an ninh trËt tù
vµ lµ mét trong nh÷ng th¸ch thøc, nguy c¬ c¶n trë qu¸ tr×nh ®æi míi ®Êt n íc.
Nh÷ng n¨m võa qua, c«ng t¸c ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu ®· ® îc §¶ng vµ
Nhµ n íc ta tËp trung thùc hiÖn, nh ng hiÖu qu¶ ®¹t ® îc ch a cao. C¸c c¬ quan chøc
n¨ng chèng bu«n lËu ë n íc ta ®· ph¸t hiÖn hµng chôc ngµn vô bu«n lËu víi gi¸ trÞ hµng
ho¸ ph¹m ph¸p lªn ®Õn hµng tr¨m tû ®ång, trong ®ã cã nh÷ng ® êng d©y lín nh vô Mai
V¨n Huy (§ång Th¸p), T©n Tr êng Sanh (TP. Hå ChÝ Minh), vô Hang D¬i (L¹ng S¬n), vô
Tr¶ng Bµng (T©y Ninh)... Tuy nhiªn, sè vô bu«n lËu bÞ ph¸t hiÖn vµ xö lý trong thêi gian
qua míi chØ b»ng kho¶ng 10% sè vô bu«n lËu x¶y ra.
Tr íc t×nh h×nh bu«n lËu cã nh÷ng diÔn biÕn phøc t¹p nªu trªn, viÖc nghiªn cøu c¸c biÖn
ph¸p ®Êu tranh phßng chèng téi ph¹m nµy vÉn ph¶i tiÕp tôc ®Ó cã thÓ tõng b íc ng¨n chÆn,
h¹n chÕ, ®Èy lïi lo¹i téi ph¹m nµy trong x· héi, gãp phÇn lµm lµnh m¹nh nÒn kinh tÕ ®Êt
níc. Víi c¸c lý do nªu trªn, t¸c gi° viÕt luËn v¨n cao häc luËt ®Ò t¯i “§Êu tranh phßng,
chèng téi ph¹m bu«n lËu ë n íc ta - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p” nh»m ®¸p øng ®îc tÝnh cÊp
thiÕt thùc tÕ ®ßi hái hiÖn nay vµ mong muèn gãp phÇn m×nh vµo cuéc ®Êu tranh phßng
chèng téi ph¹m nãi chung vµ téi ph¹m bu«n lËu nãi riªng trªn ®Êt n íc ta.
2. T×nh h×nh nghiªn cøu
Nh trªn ®· ph©n tÝch, bu«n lËu vµ ®Êu tranh chèng bu«n lËu hiÖn nay ®ang lµ vÊn ®Ò
nãng báng cÇn cã sù quan t©m, ®¸ng gi¸ ®óng møc. V× vËy, vÊn ®Ò nµy ®· ® îc ®Ò cËp trong
mét sè c«ng tr×nh khoa häc, bµi viÕt ®¨ng trªn c¸c b¸o vµ t¹p chÝ, cô thÓ: s¸ch tham kh¶o
2
"Chèng bu«n lËu vµ gian lËn th ¬ng m¹i" cña t¸c gi¶ Lª Thanh B×nh, NXB ChÝnh trÞ quèc gia
1998; "Bu«n lËu vµ chèng bu«n lËu - NhËn diÖn vµ gi¶i ph¸p" cña t¸c gi¶ Lª V¨n Tíi, NXB
ChÝnh trÞ quèc gia 2000; §Ò tµi khoa häc cÊp bé "§Êu tranh chèng bu«n lËu trªn tuyÕn biªn
giíi ViÖt Nam - Trung Quèc" cña ViÖn Nghiªn cøu ChiÕn l îc vµ Khoa häc C«ng an, n¨m
2000. Bªn c¹nh ®ã, cßn cã mét vµi luËn v¨n th¹c sÜ, luËn v¨n cö nh©n nh : "§Êu tranh phßng
chèng téi bu«n lËu vµ vËn chuyÓn hµng ho¸, tiÒn tÖ tr¸i phÐp qua biªn giíi" cña ThS. NguyÔn
V¨n Giµu; "C«ng t¸c phßng ngõa vµ ®Êu tranh chèng bu«n lËu trªn tuyÕn biÓn miÒn Trung cña
Bé ®éi biªn phßng" cña ThS. NguyÔn Thµnh Luü 1996. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu nµy ®· ®Ò
cËp mét c¸ch kh¸i qu¸t vÒ mÆt lý luËn cña bu«n lËu vµ téi ph¹m bu«n lËu còng nh ®Ò cËp ®Õn
c«ng t¸c ®Êu tranh phßng chèng bu«n lËu cña nh÷ng c¬ quan, lùc l îng chøc n¨ng.
Tuy nhiªn, nh trªn ®· tr×nh bµy, mÆc dï cã c¸c c«ng tr×nh ®· ® îc c«ng bè, nh ng viÖc
nghiªn cøu vÒ ®Êu tranh phßng chèng téi ph¹m nµy vÉn ph¶i tiÕp tôc ë nhiÒu khÝa c¹nh kh¸c
nhau. MÆt kh¸c còng ph¶i thÊy r»ng, c¸c c«ng tr×nh ®ã ch a ®Æt kinh tÕ ViÖt Nam trong bèi c¶nh
héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc nªn c¸c dù b¸o ® a ra ch a thùc sù s¸t hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ
hiÖn nay, c¸c gi¶i ph¸p ® a ra míi chØ dõng l¹i ë khÝa c¹nh ®Êu tranh chèng bu«n lËu vµ téi
ph¹m bu«n lËu mµ ch a t×m ra gi¶i ph¸p phßng ngõa thÝch hîp ®èi víi lo¹i téi ph¹m nµy. V×
vËy, tiÕp tôc nghiªn cøu s©u h¬n vÒ c¸c biÖn ph¸p ®Êu tranh phßng chèng téi ph¹m bu«n lËu
trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay lµ cÇn thiÕt trong ®iÒu kiÖn n íc ta tõng b íc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ
khu vùc vµ thÕ giíi.
3. Môc ®Ých nghiªn cøu
LuËn v¨n ®i tõ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn ®Õn thùc tr¹ng téi ph¹m bu«n lËu vµ thùc tiÔn c«ng
t¸c ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu ®Ó ® a ra nh÷ng dù b¸o vÒ t×nh h×nh téi ph¹m
bu«n lËu trong nh÷ng n¨m tíi. Trªn c¬ së ®ã x©y dùng gi¶i ph¸p ®Êu tranh phßng, chèng cã hiÖu
qu¶ ®èi víi téi ph¹m bu«n lËu, gãp phÇn vµo viÖc ®Èy lïi téi ph¹m, x©y dùng nÒn an ninh chÝnh
trÞ vµ trËt tù an toµn x· héi phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n íc.
4. §èi t îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu
* §èi t îng nghiªn cøu cña luËn v¨n nµy lµ lµm râ h¬n nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ bu«n
lËu, téi ph¹m bu«n lËu vµ c¸c biÖn ph¸p ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu; thùc tr¹ng
t×nh h×nh téi ph¹m bu«n lËu ë n íc ta trong thêi gian 5 n¨m (tõ n¨m 1998 ®Õn 2002) vµ c¸c
®Æc ®iÓm téi ph¹m häc cña téi ph¹m bu«n lËu, trªn c¬ së ®ã t×m ra nguyªn nh©n vµ ®iÒu kiÖn
cña t×nh h×nh téi ph¹m bu«n lËu; dù b¸o t×nh h×nh téi ph¹m bu«n lËu ë n íc ta trong nh÷ng
3
n¨m tíi vµ tõ ®ã ®Ò ra mét sè kiÕn nghÞ, gi¶i ph¸p nh»m ®Êu tranh phßng, chèng cã hiÖu qu¶
®èi víi lo¹i téi ph¹m nµy.
* Ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn v¨n lµ: thùc tiÔn ho¹t ®éng ®Êu tranh phßng, chèng téi
ph¹m bu«n lËu trong ph¹m vi toµn quèc ë ViÖt Nam, tõ 1998 ®Õn 2002.
5. Ph ¬ng ph¸p nghiªn cøu
LuËn v¨n sö dông c¸c ph ¬ng ph¸p nghiªn cøu cô thÓ: lÞch sö, thèng kª, ph©n tÝch tæng
hîp, so s¸nh ®èi chiÕu, trao ®æi chuyªn gia... ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh téi ph¹m bu«n lËu vµ luËn
chøng c¸c vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu trong ph¹m vi ®Ò tµi nµy.
6. §iÓm míi cña luËn v¨n
- Tæng kÕt nh÷ng ph ¬ng thøc thñ ®o¹n míi næi lªn cña téi ph¹m bu«n lËu, ®ång thêi
nghiªn cøu lµm râ c¸c ®Æc ®iÓm téi ph¹m häc cña téi ph¹m bu«n lËu vµ nguyªn nh©n, ®iÒu
kiÖn téi ph¹m bu«n lËu mét c¸ch hÖ thèng trªn tÊt c¶ c¸c tuyÕn biªn giíi.
- Dù b¸o t×nh h×nh bu«n lËu vµ téi ph¹m bu«n lËu ë n íc ta trong bèi c¶nh héi nhËp
kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc ®Ó ® a ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®Êu tranh phßng, chèng thÝch hîp.
7. C¬ cÊu cña luËn v¨n
Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ tµi liÖu tham kh¶o, LuËn v¨n cã kÕt cÊu chÝnh gåm 3
ch ¬ng, 6 tiÕt:
Ch ¬ng 1: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ bu«n lËu, téi ph¹m bu«n lËu vµ ®Êu tranh phßng,
chèng téi ph¹m bu«n lËu
Ch ¬ng 2: Thùc tr¹ng t×nh h×nh téi ph¹m bu«n lËu ë n íc ta trong 5 n¨m (tõ 1998 -
2002)
Ch ¬ng 3: N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu ë
n íc ta
Ch ¬ng 1 mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ Bu«n lËu, téi ph¹m bu«n lËu vµ ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu (Tõ trang 5 ®Õn trang 27)
1.1. NhËn thøc chung vÒ bu«n lËu vµ téi ph¹m bu«n lËu
1.1.1. Kh¸i niÖm bu«n lËu vµ téi ph¹m bu«n lËu
4
- Ho¹t ®éng trao ®æi, bu«n b¸n hµng ho¸ xuÊt hiÖn tõ khi nÒn kinh tÕ - x· héi ®· ph¸t
triÓn ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh vµ ngµy cµng ph¸t triÓn réng mang tÝnh toµn cÇu. Tuy nhiªn,
cïng víi sù ph¸t triÓn cña th ¬ng m¹i quèc tÕ vµ hµng rµo thuÕ quan th× ho¹t ®éng bu«n lËu,
gian lËn th ¬ng m¹i còng ph¸t triÓn lµm tæn h¹i ®Õn lîi Ých cña c¸c quèc gia tham gia th ¬ng
m¹i quèc tÕ.
- Kh¸i niÖm vÒ bu«n lËu cho ®Õn nay vÉn cßn lµ mét vÊn ®Ò g©y nhiÒu tranh c·i. Trªn
c¬ së nh÷ng nghiªn cøu vÒ kh¸i niÖm vÒ bu«n lËu trªn ThÕ giíi vµ ë n íc ta; cïng víi nh÷ng
quy ®Þnh vÒ téi ph¹m bu«n lËu t¹i §iÒu 153 Bé luËt H×nh sù n¨m 1999, t¸c gi¶ ®· rót ra kh¸i
niÖm vÒ téi ph¹m bu«n lËu nh sau:
"Téi ph¹m bu«n lËu lµ hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi ® îc quy ®Þnh t¹i ®iÒu 153, Bé luËt
H×nh sù, do ng êi cã n¨ng lùc tr¸ch nhiÖm h×nh sù thùc hiÖn, do cè ý b»ng c¸ch bu«n b¸n tr¸i
phÐp qua biªn giíi nh÷ng lo¹i hµng ho¸, ngo¹i tÖ, kim khÝ quý, ®¸ quý, nh÷ng vËt phÈm thuéc di
tÝch lÞch sö, v¨n ho¸, hµng cÊm."
1.1.2. Kh¸i qu¸t t×nh h×nh bu«n lËu ë ViÖt Nam
- C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu ®Òu cho thÊy ë ViÖt Nam, bu«n lËu xuÊt hiÖn tõ rÊt sím vµ
® îc xem lµ mét hiÖn t îng tiªu cùc cña kinh tÕ - x· héi. Ngay tõ khi ®Êt n íc b íc vµo kû
nguyªn ®éc lËp, tù chñ vµ ®Æc biÖt lµ tõ triÒu ®¹i nhµ Lý (ThÕ kû X) ®Õn c¸c triÒu ®¹i phong
kiÕn ViÖt Nam tiÕp sau (TrÇn, Lª, NguyÔn) ®· rÊt chó ý ®Õn vÊn ®Ò chèng bu«n b¸n gian lËn
qua biªn giíi. Thêi kú nµy, c¸c triÒu ®¹i phong kiÕn ®Òu cã nh÷ng quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ viÖc
kiÓm so¸t hµng ho¸ xuÊt khÈu, nhËp khÈu vµ xö lý nh÷ng hµnh vi bu«n b¸n gian lËn.
- Trong lÞch sö hiÖn ®¹i cña ViÖt Nam, ngay sau khi giµnh ® îc chÝnh quyÒn, ChÝnh phñ
®· nhËn thøc râ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña tÖ bu«n lËu ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc vµ ®· ban hµnh
nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt nh»m ®Êu tranh phßng, chèng bu«n lËu nh S¾c lÖnh sè 50/SL ngµy 9-
10-1945, S¾c lÖnh 160/SL ngµy 21-8-1946... N¨m 1982, nh»m ban hµnh nh÷ng quy ®Þnh ph¸p lý
râ rµng vµ cã hiÖu lùc cao h¬n ®Ó ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu, ngµy 30-6-1982,
Héi ®ång Nhµ n íc ®· ban hµnh Ph¸p lÖnh chèng ®Çu c¬, bu«n lËu.
Vµ ®Æc biÖt, Bé luËt H×nh sù ViÖt Nam ® îc ban hµnh n¨m 1985 ®· ®¸nh dÊu mét b íc
tiÕn quan träng trong ho¹t ®éng lËp ph¸p cña n íc ta, theo ®ã téi bu«n lËu ® îc quy ®Þnh t¹i §iÒu
97 - Ch ¬ng c¸c téi x©m ph¹m an ninh quèc gia. §©y lµ c¬ së ph¸p lý vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho
c¸c c¬ quan chøc n¨ng trong c«ng t¸c ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu.
5
- Cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi, quy ®Þnh vÒ téi bu«n lËu hoÆc vËn chuyÓn tr¸i phÐp
hµng ho¸, tiÒn tÖ qua biªn giíi ® îc söa ®æi, bæ sung nhiÒu lÇn cho phï hîp. GÇn ®©y nhÊt, Bé luËt
H×nh sù n¨m 1999 ®· t¸ch téi ph¹m trªn thµnh hai téi danh ®éc lËp vµ chuyÓn vÒ ch ¬ng c¸c téi
x©m ph¹m trËt tù qu¶n lý kinh tÕ.
1.1.3. Ph©n biÖt téi bu«n lËu víi mét sè téi vµ hµnh vi t ¬ng tù
§Ó ph©n biÖt téi ph¹m bu«n lËu víi mét sè téi, hµnh vi t ¬ng tù, t¸c gi¶ ®i s©u ph©n
tÝch c¸c dÊu hiÖu ph¸p lý cña téi ph¹m bu«n lËu. Theo §iÒu 153 Bé luËt H×nh sù n¨m 1999 vÒ
téi bu«n lËu cho thÊy: Kh¸ch thÓ cña téi bu«n lËu lµ sù x©m ph¹m trËt tù qu¶n lý Nhµ n íc vÒ
ngo¹i th ¬ng; x©m ph¹m chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n íc, chÝnh s¸ch b¶o hé s¶n xuÊt
trong n íc. MÆt kh¸ch quan cña téi ph¹m bu«n lËu ® îc thÓ hiÖn ë c¸c hµnh vi sau ®©y: a)
Bu«n b¸n tr¸i phÐp qua biªn giíi hµng ho¸, tiÒn ViÖt Nam, ngo¹i tÖ, kim khÝ quý, ®¸ quý; b) Bu«n
b¸n tr¸i phÐp qua biªn giíi vËt phÈm thuéc di tÝch lÞch sö, v¨n ho¸; c) Bu«n b¸n tr¸i phÐp qua
biªn giíi c¸c lo¹i hµng cÊm theo danh môc do Nhµ n íc ban hµnh.
Bu«n b¸n tr¸i phÐp qua biªn giíi c¸c mÆt hµng kÓ trªn lµ hµnh vi trao ®æi c¸c mÆt hµng
nµy qua biªn giíi quèc gia th«ng qua c¸c tuyÕn ® êng bé, ® êng biÓn, hµng kh«ng, ® êng s¾t,
® êng b u ®iÖn quèc tÕ... tr¸i víi c¸c quy ®Þnh cña Nhµ n íc vÒ h¶i quan. Téi ph¹m bu«n lËu
® îc coi lµ hoµn thµnh tõ thêi ®iÓm ng êi ph¹m téi thùc hiÖn hµnh vi trao ®æi hµng ho¸ mét
c¸ch tr¸i phÐp qua biªn giíi ViÖt Nam. §Þa ®iÓm ph¹m téi lµ dÊu hiÖu b¾t buéc cña cÊu thµnh téi
ph¹m bu«n lËu. MÆt chñ quan cña téi ph¹m bu«n lËu thÓ hiÖn râ ë lçi cña ng êi ph¹m téi lu«n
lµ lçi cè ý trùc tiÕp. Môc ®Ých cña ng êi ph¹m téi bu«n lËu lµ lîi nhuËn thu ® îc tõ hµnh vi
bu«n b¸n tr¸i phÐp qua biªn giíi mµ hä thùc hiÖn. Chñ thÓ cña téi ph¹m bu«n lËu lµ bÊt cø ai cã
n¨ng lùc tr¸ch nhiÖm h×nh sù vµ ®¹t ®é tuæi theo luËt ®Þnh.
1. Ph©n biÖt téi bu«n lËu vµ hµnh vi bu«n lËu kh«ng ph¶i lµ téi ph¹m
Téi ph¹m bu«n lËu vµ hµnh vi bu«n lËu kh«ng bÞ coi lµ téi ph¹m cã nh÷ng ®iÓm
chung sau ®©y:
Thø nhÊt, ®Òu x©m ph¹m ®Õn chÕ ®é, chÝnh s¸ch xuÊt khÈu, nhËp khÈu cña Nhµ
n íc - quan hÖ x· héi ® îc ph¸p luËt x¸c lËp vµ b¶o vÖ; thø hai, c¶ hai ®Òu ® îc thÓ hiÖn
b»ng hµnh vi bu«n b¸n tr¸i phÐp qua biªn giíi c¸c lo¹i hµng ho¸, tiÒn tÖ, kim khÝ quý, ®¸
quý vµ hµng cÊm; thø ba, cã yÕu tè lçi gièng nhau - ®Òu ® îc thùc hiÖn do lçi cè ý.
6
Tuy nhiªn, gi÷a téi ph¹m bu«n lËu vµ hµnh vi bu«n lËu kh«ng ph¶i lµ téi ph¹m cã
nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n sau: Tr íc hÕt, ®èi t îng t¸c ®éng cña hµnh vi bu«n lËu
kh«ng ph¶i lµ téi ph¹m hÑp h¬n ®èi t îng t¸c ®éng cña téi ph¹m bu«n lËu. Thø hai, hµnh vi
ph¹m téi bu«n lËu lµ hµnh vi cã tÝnh chÊt, møc ®é nguy hiÓm cho x· héi cao h¬n hµnh vi
bu«n lËu. Thø ba, hËu qu¶ ph¸p lý cña viÖc thùc hiÖn hµnh vi bu«n b¸n tr¸i phÐp qua biªn
giíi cña téi ph¹m bu«n lËu nÕu bÞ kÕt ¸n vµ bÞ ¸p dông h×nh ph¹t th× cßn bÞ coi lµ cã ¸n tÝch.
2. Ph©n biÖt téi bu«n lËu vµ téi vËn chuyÓn tr¸i phÐp hµng ho¸, tiÒn tÖ qua biªn
giíi (§iÒu 154, Bé luËt H×nh sù 1999)
Bªn c¹nh nh÷ng dÊu hiÖu ph¸p lý gièng nhau vÒ kh¸ch thÓ, chñ thÓ, mÆt chñ quan cña
téi ph¹m (yÕu tè lçi) th× téi ph¹m vËn chuyÓn tr¸i phÐp hµng ho¸, tiÒn tÖ qua biªn giíi cã
nh÷ng ®iÓm kh¸c víi téi ph¹m bu«n lËu nh sau: - VÒ mÆt kh¸ch quan cña téi ph¹m th× téi vËn
chuyÓn tr¸i phÐp hµng ho¸, tiÒn tÖ qua biªn giíi lµ hµnh vi vËn chuyÓn tr¸i phÐp qua biªn giíi
quèc gia c¸c lo¹i hµng ho¸ nªu trªn, nghÜa lµ chuyÓn hµng ho¸ qua biªn giíi quèc gia tr¸i víi
quy ®Þnh cña Nhµ n íc vÒ xuÊt nhËp khÈu; cßn téi bu«n lËu lµ hµnh vi bu«n b¸n, trao ®æi hµng
ho¸ qua biªn giíi quèc gia tr¸i víi quy ®Þnh cña Nhµ n íc vÒ xuÊt nhËp khÈu; - VÒ ®éng c¬,
ng êi thùc hiÖn hµnh vi vËn chuyÓn chØ nh»m môc ®Ých lÊy tiÒn c«ng, cßn ng êi bu«n b¸n tr¸i
phÐp qua biªn giíi l¹i nh»m kiÕm lêi tõ sù chªnh lÖch vÒ gi¸ c¶ hµng ho¸; - VÒ h×nh ph¹t: téi
bu«n lËu cã 4 khung h×nh ph¹t vµ møc h×nh ph¹t cao nhÊt lµ tö h×nh; téi vËn chuyÓn tr¸i phÐp
hµng ho¸, tiÒn tÖ qua biªn giíi cã 3 khung h×nh ph¹t vµ møc h×nh ph¹t cao nhÊt lµ 10 n¨m tï.
3. Ph©n biÖt téi bu«n lËu vµ téi s¶n xuÊt, tµng tr÷, vËn chuyÓn, bu«n b¸n hµng cÊm
(§iÒu 155, Bé luËt H×nh sù 1999)
Hai téi ph¹m nµy cã sù gièng nhau vÒ chñ thÓ vµ mÆt chñ quan cña téi ph¹m vµ gièng
nhau vÒ kh¸ch thÓ lo¹i lµ trËt tù qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n íc ViÖt Nam, nh ng kh¸c nhau vÒ
kh¸ch thÓ trùc tiÕp cña chóng (téi ph¹m s¶n xuÊt, tµng tr÷, vËn chuyÓn, bu«n b¸n hµng cÊm l¹i
x©m h¹i ®Õn chÕ ®é qu¶n lý mét sè lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt theo danh môc cña Nhµ n íc). §èi
t îng t¸c ®éng cña téi ph¹m bu«n lËu réng h¬n ®èi t îng t¸c ®éng cña téi ph¹m s¶n xuÊt, tµng
tr÷, vËn chuyÓn, bu«n b¸n hµng cÊm. YÕu tè qua biªn giíi lµ yÕu tè rÊt quan träng ®Ó ph©n ®Þnh
téi ph¹m bu«n lËu c¸c lo¹i hµng cÊm víi téi s¶n xuÊt, tµng tr÷, vËn chuyÓn, bu«n b¸n hµng cÊm
(hµnh vi bu«n b¸n hµng cÊm lµ hµnh vi ® îc thùc hiÖn ngay trong ph¹m vi l·nh thæ n íc ta).
7
H×nh ph¹t: téi s¶n xuÊt, tµng tr÷, vËn chuyÓn, bu«n b¸n hµng cÊm cã 3 khung h×nh ph¹t
vµ møc h×nh ph¹t cao nhÊt lµ 10 n¨m tï.
4. Ph©n biÖt hµnh vi bu«n lËu vµ hµnh vi gian lËn th ¬ng m¹i
Hµnh vi bu«n lËu vµ hµnh vi gian lËn th ¬ng m¹i cã mét ®iÓm chung quan träng nhÊt
lµ chóng cïng ® îc thùc hiÖn nh»m môc ®Ých kiÕm lêi bÊt chÝnh. Sù tån t¹i cña chóng trong
x· héi ®Òu g©y ra nh÷ng ¶nh h ëng tiªu cùc tíi sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn b×nh th êng cña nÒn
kinh tÕ quèc d©n.
Tuy nhiªn, gi÷a hµnh vi bu«n lËu vµ hµnh vi gian lËn th ¬ng m¹i còng cã nh÷ng ®iÓm
kh¸c nhau nhÊt ®Þnh: Thø nhÊt, hµnh vi bu«n lËu lµ hµnh vi bu«n b¸n tr¸i phÐp c¸c lo¹i hµng
ho¸ qua biªn giíi; cßn gian lËn th ¬ng m¹i lµ hµnh vi gian dèi trong ho¹t ®éng th ¬ng m¹i.
Hµnh vi nµy cã thÓ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ngo¹i th ¬ng nh ng còng cã thÓ chØ lµ ho¹t ®éng
s¶n xuÊt, mua b¸n, trao ®æi s¶n phÈm, dÞch vô trong néi ®Þa; thø hai, hµnh vi bu«n lËu chØ ®¬n
thuÇn lµ hµnh vi mua ®i, b¸n l¹i (c¸c lo¹i hµng ho¸, tiÒn tÖ, kim khÝ quý, ®¸ quý; vËt phÈm thuéc
di tÝch lÞch sö, v¨n ho¸; hµng cÊm) tr¸i phÐp qua biªn giíi nh»m thu lîi nhuËn tõ sù chªnh lÖch
vÒ gi¸ trÞ hµng. Cßn gian lËn th ¬ng m¹i th× bao gåm nhiÒu lo¹i hµnh vi ®a d¹ng h¬n, tõ s¶n xuÊt
vµ tiªu thô hµng gi¶, hµng nh¸i, hµng kÐm chÊt l îng cho ®Õn viÖc qu¶ng b¸ sai sù thËt vÒ s¶n
phÈm, dÞch vô lµm cho ng êi mua bÞ nhÇm lÉn...; thø ba, hµnh vi bu«n lËu lµ mét lo¹i téi ph¹m
® îc quy ®Þnh trong Bé luËt H×nh sù ViÖt Nam; cßn gian lËn th ¬ng m¹i th× mÆc dï cã nhiÒu
lo¹i hµnh vi nh ng chØ cã mét sè hµnh vi bÞ coi lµ téi ph¹m, ® îc quy ®Þnh trong Bé luËt H×nh
sù nh : Téi s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n hµng gi¶, téi trèn thuÕ...
1.2. NhËn thøc chung vÒ ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu
1.2.1. Kh¸i niÖm ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu
§Êu tranh víi téi ph¹m chøa ®ùng hai néi dung c¬ b¶n: Thø nhÊt, ph¸t hiÖn, ®iÒu tra,
kh¸m ph¸ kÞp thêi khi téi ph¹m x¶y ra, ®¶m b¶o kh«ng téi ph¹m nµo kh«ng bÞ ph¸t hiÖn vµ xö
lý, kh«ng mét ng êi ph¹m téi nµo cã thÓ tr¸nh khái h×nh ph¹t cña ph¸p luËt. Thø hai, b»ng mäi
biÖn ph¸p kh«ng ®Ó cho téi ph¹m x¶y ra, ng¨n chÆn kÞp thêi mäi hËu qu¶ cña téi ph¹m, ®¶m b¶o
sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ - x· héi, ®¶m b¶o cho cuéc sèng cña ng êi d©n ® îc an toµn.
Trong hai néi dung cña cuéc ®Êu tranh nµy kh«ng thÓ coi nhÑ néi dung nµo nh ng
phßng ngõa téi ph¹m chiÕm vÞ trÝ quan träng h¬n. Phßng ngõa téi ph¹m bu«n lËu lµ ho¹t ®éng
8
cña c¸c c¬ quan nhµ n íc, tæ chøc x· héi vµ c¸ nh©n c«ng d©n t¸c ®éng lªn nh÷ng yÕu tè lµ
nguyªn nh©n, ®iÒu kiÖn thùc hiÖn téi ph¹m hoÆc cã nguy c¬ lµm ph¸t sinh nh÷ng nguyªn nh©n
vµ ®iÒu kiÖn cña t×nh h×nh téi ph¹m bu«n lËu nh»m lµm gi¶m thiÓu téi ph¹m vµ h¹n chÕ nh÷ng
t¸c h¹i, hËu qu¶ do téi ph¹m bu«n lËu g©y ra. §Êu tranh chèng téi ph¹m bu«n lËu lµ ho¹t ®éng
®ång bé, cã hÖ thèng, cã sù phèi hîp chÆt chÏ cña tÊt c¶ c¸c c¬ quan nhµ n íc, c¸c tæ chøc x·
héi, c¸c tËp thÓ vµ c¸ nh©n.
Nh vËy, ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu lµ nh÷ng ho¹t ®éng ®ång bé, cã hÖ
thèng, cã sù phèi hîp t ¬ng trî chÆt chÏ gi÷a c¸c biÖn ph¸p vµ c¸c chñ thÓ d íi sù l·nh ®¹o thèng
nhÊt cña §¶ng vµ Nhµ n íc nh»m kh¾c phôc, tiÕn tíi lo¹i bá nh÷ng nguyªn nh©n vµ ®iÒu kiÖn cña
t×nh tr¹ng ph¹m téi bu«n lËu vµ ph¸t hiÖn kÞp thêi, xö lý nghiªm minh téi ph¹m bu«n lËu.
1.2.2. C¸c biÖn ph¸p ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu
Thø nhÊt lµ biÖn ph¸p kinh tÕ. §Ó ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu cã hiÖu qu¶,
tr íc hÕt lµ ph¶i chó ý ph¸t triÓn kinh tÕ vÒ mäi mÆt, trong ®ã tËp trung gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ viÖc
lµm, c«ng b»ng x· héi vµ sù ph©n ho¸ giµu - nghÌo. §ång thêi, quan t©m h¬n n÷a ®Õn viÖc n©ng cao
n¨ng suÊt, n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ® îc s¶n xuÊt trong n íc. N©ng cao kh¶ n¨ng thu hót
®Çu t , cã chÝnh s¸ch hîp lý trong ph¸t triÓn kinh tÕ vïng, miÒn. BiÖn ph¸p kinh tÕ ph¶i ® îc coi lµ
biÖn ph¸p hµng ®Çu trong ®Êu tranh phßng, chèng bu«n lËu.
Thø hai lµ biÖn ph¸p ph¸p luËt. BiÖn ph¸p nµy ®ßi hái chóng ta ph¶i cã mét hÖ thèng ph¸p
luËt hoµn thiÖn vµ ®ång bé, ®Æc biÖt lµ c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ qu¶n lý kinh tÕ, chÝnh s¸ch
thuÕ, xuÊt khÈu, nhËp khÈu hîp lý... §ång thêi, x¸c ®Þnh râ quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm, sù phèi kÕt
hîp cña c¸c c¬ quan Nhµ n íc, tæ chøc x· héi, c¸c lùc l îng chøc n¨ng vµ c«ng d©n trong c«ng
t¸c ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu.
Thø ba lµ biÖn ph¸p tuyªn truyÒn gi¸o dôc. Tuyªn truyÒn gi¸o dôc gi÷ mét vai trß rÊt quan
träng trong viÖc h×nh thµnh ë mçi c¸ nh©n, c«ng d©n ý thøc tu©n theo ph¸p luËt, ph¸t huy c¸c gi¸
trÞ x· héi tÝch cùc. §iÒu nµy ®ßi hái chóng ta ph¶i th êng xuyªn tuyªn truyÒn, cËp nhËt c¸c th«ng
tin vÒ t¸c h¹i cña bu«n lËu ®èi víi nÒn kinh tÕ, c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt liªn quan ®Õn c«ng t¸c ®Êu
tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu. nh»m n©ng cao ý thøc tù gi¸c ®Êu tranh phßng, chèng téi
ph¹m bu«n lËu trong nh©n d©n.
9
Thø t lµ biÖn ph¸p hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý nhµ n íc, qu¶n lý kinh tÕ vµ qu¶n lý x· héi.
BiÖn ph¸p vÒ c¬ chÕ qu¶n lý bao gåm c¸c néi dung d íi ®©y:
- Nhµ n íc thèng nhÊt vµ t¨ng c êng qu¶n lý x· héi b»ng ph¸p luËt; - §¶m b¶o vÒ c¬ cÊu tæ
chøc Bé m¸y Nhµ n íc tinh gi¶n, gän nhÑ, vËn hµnh ®ång bé vµ th«ng suèt trong mäi lÜnh vùc, nhÊt lµ
trong lÜnh vùc qu¶n lý kinh tÕ; - Kh¾c phôc mäi s¬ hë thiÕu sãt trong qu¶n lý kinh tÕ; lµm tèt c«ng
t¸c qu¶n lý thÞ tr êng, l u th«ng hµng ho¸; - Hoµn thiÖn c«ng t¸c tæ chøc c¸n bé, kh«ng ngõng
n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô, rÌn luyÖn ®¹o ®øc, phÈm chÊt ®èi víi ®éi ngò c¸n
bé, c«ng chøc nhµ n íc; - Qu¶n lý tèt mäi lÜnh vùc x· héi, trong ®ã cã sù qu¶n lý chÆt chÏ vÒ con
ng êi, nh©n khÈu ë tõng ®Þa ph ¬ng, nhÊt lµ trªn c¸c ®Þa bµn träng ®iÓm vÒ bu«n lËu vµ ®Êu tranh
phßng, chèng bu«n lËu.
Thø n¨m lµ biÖn ph¸p tæ chøc ®iÒu tra, kh¸m ph¸, xö lý téi ph¹m bu«n lËu ® îc thùc hiÖn
bëi c¸c c¬ quan t ph¸p h×nh sù, c¸c lùc l îng cã chøc n¨ng ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m
bu«n lËu. Néi dung cña biÖn ph¸p nµy bao gåm: c¸c c¬ quan t ph¸p còng nh c¸c lùc l îng chøc
n¨ng ® îc tæ chøc thèng nhÊt, t¹o nªn søc m¹nh trong c«ng t¸c ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m
bu«n lËu; cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c c¬ quan t ph¸p, c¸c lùc l îng chøc n¨ng trong ®Êu
tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu trªn c¸c tuyÕn biªn giíi; x©y dùng ®éi ngò c¸n bé t ph¸p
lµnh nghÒ, trong s¹ch vµ v÷ng m¹nh, kiªn quyÕt trong c«ng t¸c ph¸t hiÖn vµ xö lý téi ph¹m. G¾n
®Êu tranh chèng téi ph¹m bu«n lËu víi ®Êu tranh chèng quan liªu, tham nhòng, n¹n hèi lé vµ nhËn
hèi lé...
Ch ¬ng 2 Thùc tr¹ng t×nh h×nh téi ph¹m bu«n lËu ë n íc ta trong 5 n¨m (tõ 1998 - 2002) (Tõ trang 28 ®Õn trang 66)
2.1. Thùc tr¹ng t×nh h×nh téi ph¹m bu«n lËu ë n íc ta trong 5 n¨m (tõ 1998 ®Õn 2002)
2.1.1. T×nh h×nh téi ph¹m bu«n lËu
- Trong 5 n¨m (1998-2002), c¬ quan c«ng an n íc ta ®· ph¸t hiÖn 34.358 vô bu«n lËu
(chiÕm 54,9% tæng sè c¸c téi ph¹m kinh tÕ bÞ ph¸t hiÖn). Trong ®ã, cã 369 vô bu«n lËu ® îc
toµ ¸n ® a ra xÐt xö víi 1.224 bÞ c¸o (chiÕm 1,39% sè vô bu«n lËu bÞ c¬ quan c«ng an ph¸t
hiÖn).
10
- Qua nghiªn cøu thùc tÕ vµ ph©n tÝch c¸c sè liÖu thèng kª vÒ t×nh h×nh téi ph¹m bu«n
lËu ë n íc ta trong 5 n¨m (1998-2002), t¸c gi¶ rót ra nh÷ng nhËn xÐt s¬ bé sau ®©y:
Thø nhÊt, c¸c téi x©m ph¹m trËt tù qu¶n lý kinh tÕ cã xu h íng gi¶m dÇn theo tõng n¨m
th× téi ph¹m bu«n lËu l¹i cã xu h íng t¨ng lªn nhanh chãng. §iÒu nµy cho thÊy ®Êu tranh phßng
chèng téi ph¹m bu«n lËu lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cÊp b¸ch trong t×nh h×nh hiÖn nay ®Ó b¶o vÖ
nÒn kinh tÕ ®Êt n íc.
Thø hai, sè l îng téi ph¹m Èn trong téi ph¹m bu«n lËu chiÕm tû lÖ lín. Theo kÕt qu¶
nghiªn cøu cña Bé C«ng an, sè l îng téi ph¹m bu«n lËu bÞ ph¸t hiÖn trong nh÷ng n¨m qua chØ
chiÕm 10%, cßn l¹i 90% téi ph¹m bu«n lËu ch a bÞ ph¸t hiÖn v× c¸c lý do kh¸c nhau. Theo
chóng t«i nh÷ng khã kh¨n trong b¶o vÖ ® êng biªn giíi trªn bé vµ trªn biÓn lµ lý do c¬ b¶n ®Ó
cho téi ph¹m nµy x¶y ra nh ng rÊt khã cã thÓ bÞ ph¸t hiÖn.
Thø ba, quan ®iÓm xö lý ®èi víi téi ph¹m bu«n lËu t¹i nhiÒu ®Þa ph ¬ng ch a nhÊt
qu¸n. C¸c vô bu«n lËu bÞ ph¸t hiÖn nhiÒu nh ng chñ yÕu lµ xö lý hµnh chÝnh, xö lý h×nh sù chØ
chiÕm tû lÖ rÊt nhá (1,39%). §©y lµ nh÷ng khã kh¨n gÆp ph¶i trong cuéc ®Êu tranh phßng
chèng téi ph¹m bu«n lËu t×nh h×nh hiÖn nay.
2.1.2. Nh÷ng ®Æc ®iÓm téi ph¹m häc cña téi ph¹m bu«n lËu
Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm téi ph¹m häc cña téi ph¹m bu«n lËu gãp phÇn quan träng trong
viÖc dù b¸o diÔn biÕn cña t×nh h×nh téi ph¹m bu«n lËu trong thêi gian tíi, trªn c¬ së ®ã x©y
dùng c¸c biÖn ph¸p ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu cã hiÖu qu¶.
1. §èi t îng bu«n lËu
ViÖc ph©n tÝch ®èi t îng ph¹m téi bu«n lËu theo nhiÒu tiªu chÝ kh¸c nhau cã thÓ cho
phÐp chóng ta ®¸nh gi¸ mét kh¸ch quan h¬n vÒ thùc tr¹ng vµ dù b¸o sù ph¸t triÓn cña lo¹i téi
ph¹m nµy trong thêi gian tíi.
Thø nhÊt, sè bÞ c¸o ph¹m téi bu«n lËu xÐt theo giíi tÝnh: mÆc dï sè bÞ c¸o bÞ xÐt xö vÒ
téi bu«n lËu cã gi¶m song tû lÖ bÞ c¸o lµ nam giíi trong 5 n¨m 1998-2002 lu«n cao h¬n n÷ giíi
nhiÒu lÇn. Tû lÖ nam giíi bÞ toµ ¸n xÐt xö vÒ téi bu«n lËu chiÕm 86,9% tæng sè c¸c bÞ c¸o.
Khuynh h íng nam giíi ph¹m téi bu«n lËu ngµy cµng t¨ng do nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ t©m sinh lý
nam giíi dÔ h×nh thµnh tr¹ng th¸i t©m lý tiªu cùc h¬n so víi n÷ giíi; nam giíi l¹i lµ trô cét, lao
11
®éng chÝnh, cã tr¸ch nhiÖm nu«i sèng c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh, cã nhiÒu thuËn lîi h¬n n÷
giíi trong t×m viÖc lµm ë c¸c ®Þa ph ¬ng kh¸c. ChÝnh v× vËy, nam giíi rÊt dÔ bÞ l«i kÐo, dô dç
tham gia vµo ho¹t ®éng bu«n lËu.
Thø hai, vÒ ph©n lo¹i téi ph¹m bu«n lËu theo ®é tuæi: ph©n tÝch sè liÖu bÞ c¸o bÞ Toµ ¸n
® a ra xÐt xö vÒ téi bu«n lËu cho thÊy cã sù biÕn ®æi râ rÖt vÒ c¬ cÊu téi ph¹m bu«n lËu xÐt theo
®é tuæi. Sù gia t¨ng vÒ tû träng cña sè bÞ c¸o trªn 30 tuæi ngµy cµng tiÖm cËn ®Õn sè tuyÖt ®èi.
N¨m 1998, c¶ n íc chØ cã 126 bÞ c¸o trªn 30 tuæi ph¹m téi bu«n lËu (chiÕm 56,7%), n¨m 2002,
72 bÞ c¸o (chiÕm 92,3%). §iÒu nµy cho thÊy sù thay ®æi vÒ chÊt cña téi ph¹m bu«n lËu bëi v×
nh÷ng ng êi trªn 30 tuæi lµ ng êi cã ho¹t ®éng kinh tÕ ®éc lËp, cã gia ®×nh riªng vµ hä ph¶i
g¸nh tr¸ch nhiÖm nu«i sèng gia ®×nh.
Thø ba, vÒ ph©n lo¹i téi ph¹m theo thµnh phÇn x· héi. Trong 5 n¨m 1998-2002, trong
tæng sè 1.224 bÞ c¸o bÞ ® a ra xÐt xö vÒ téi bu«n lËu cã 115 bÞ c¸o thuéc thµnh phÇn c¸n bé,
c«ng chøc nhµ n íc (chiÕm 12,7%), c¸c thµnh phÇn x· héi kh¸c lµ 1.069 bÞ c¸o (chiÕm
87,3%). Do ®ã, cuéc ®Êu tranh phßng chèng téi ph¹m bu«n lËu ph¶i g¾n liÒn víi viÖc cñng cè
bé m¸y nhµ n íc, x©y dùng ®éi ngò c¸n bé, nhÊt lµ nh÷ng c¬ quan cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn
c«ng t¸c ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m nµy.
Ngoµi ra, chóng ta còng cã thÓ ph©n lo¹i ®èi t îng bu«n lËu theo c¸c tiªu chÝ kh¸c:
(*) VÒ thµnh phÇn d©n téc: Trong 5 n¨m (1998-2002), toµ ¸n c¸c cÊp trong c¶ n íc ®·
xÐt xö 1.154 bÞ c¸o lµ d©n téc Kinh vÒ téi bu«n lËu (chiÕm 94,2%), cßn l¹i c¸c d©n téc thiÓu sè
chØ chiÕm mét tû lÖ nhá trong tæng sè bÞ c¸o (5,7%).
(*) VÒ ph©n lo¹i ®èi t îng theo quèc tÞch (ng êi ViÖt Nam - ng êi n íc ngoµi): Sè bÞ c¸o
trong c¸c vô ¸n bu«n lËu lµ ng êi n íc ngoµi chØ chiÕm tû lÖ rÊt nhá (0,7%).
2. Hµng ho¸ bu«n lËu
a) Hµng tõ n íc ngoµi nhËp lËu vµo ViÖt Nam: Hµng ho¸ tõ n íc ngoµi nhËp lËu vµo
ViÖt Nam th êng cã nguån gèc xuÊt xø tõ c¸c n íc trong khu vùc cã tr×nh ®é s¶n xuÊt cao nh
NhËt B¶n, Hµn Quèc, Sin-ga-po vµ Trung quèc, Th¸i-lan.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ta thÊy c¸c mÆt hµng bu«n lËu cã sù chuyÓn biÕn theo
h íng nh÷ng mÆt hµng gia dông, hµng ®iÖn tö míi, hµng cã c«ng nghÖ cao ngµy cµng nhiÒu
cßn nh÷ng mÆt hµng tiªu dïng nh ti vi, tñ l¹nh cò, bia, phÝch n íc, qu¹t ®iÖn... l¹i l¾ng
12
xuèng. Sù ®a d¹ng vµ nh÷ng chuyÓn biÕn cña hµng ho¸ bu«n lËu phô thuéc vµo kh¶ n¨ng s¶n
xuÊt, thÞ hiÕu vµ nhu cÇu sö dông ë trong n íc (nhËp lËu) còng nh phÝa n íc ngoµi (xuÊt lËu).
b) Hµng tõ ViÖt Nam xuÊt lËu ®i c¸c n íc: Hµng ho¸ tõ ViÖt Nam xuÊt lËu ®i c¸c n íc
chñ yÕu lµ kho¸ng s¶n, c¸c lo¹i d îc liÖu quý hiÕm, nguyªn liÖu th«, c¸c lo¹i ®éng vËt quý
hiÕm... Thêi gian gÇn ®©y, ho¹t ®éng xuÊt lËu c¸c cæ vËt l¹i cã chiÒu h íng t¨ng cao do nhu
cÇu s u tÇm ®å cæ ë mét sè n íc ph ¬ng T©y còng nh trong khu vùc.
3. TuyÕn, ®Þa bµn bu«n lËu träng ®iÓm vµ ph ¬ng tiÖn vËn chuyÓn hµng lËu
a) Trªn bé: Trªn bé, chóng ta cã ® êng biªn giíi gi¸p víi c¸c n íc Trung Quèc, Lµo,
Campuchia. C¸c tØnh gi¸p biªn ®Òu cã cöa khÈu tiÓu ng¹ch, ® êng mßn biªn giíi thuËn lîi cho
giao l u th ¬ng m¹i, gãp phÇn thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn. Mét sè tØnh cßn cã cöa khÈu quèc
tÕ, cöa khÈu quèc gia, khu kinh tÕ cöa khÈu. §ång thêi ®ã còng chÝnh lµ nh÷ng "cöa ngâ" ®Ó
bän téi ph¹m bu«n lËu ® a hµng vµo hoÆc tuån hµng ra khái n íc ta. Næi lªn vÒ bu«n lËu ë
tuyÕn biªn giíi ViÖt Nam - Trung Quèc lµ Qu¶ng Ninh, L¹ng S¬n; biªn giíi ViÖt Nam - Lµo
cã CÇu Treo, Lao B¶o; biªn giíi ViÖt Nam - Camphuchia lµ Méc Bµi, Méc Ho¸, Ch©u §èc...
- Ph ¬ng tiÖn vËn chuyÓn hµng lËu trªn tuyÕn biªn giíi ®Êt liÒn chñ yÕu lµ c¸c
ph ¬ng tiÖn giao th«ng ® êng bé. Cßn trªn s«ng vµo mïa lò cã ghe, xuång m¸y, ca n« c«ng
suÊt cao...
b) Trªn biÓn: N íc ta cã ® êng bê biÓn tr¶i dµi 3.260. Hµng lËu ® îc chuyÓn tõ tµu
träng t¶i lín sang nh÷ng tµu, bÌ, m¶ng ®Ó chuyÓn vµo c¸c b·i ngang råi ® a lªn bê cÊt giÊu
trong c¸c nhµ d©n. Næi lªn vÒ t×nh h×nh bu«n lËu trªn tuyÕn biÓn cã c¸c ®iÓm nãng sau: Mãng
C¸i, H¶i Phßng, Diªm §iÒn, Quúnh L u, Cöa Lß, Cöa Sãt, B·i Ngang...
c) § êng hµng kh«ng: N¹n bu«n lËu b»ng ® êng hµng kh«ng thêi gian gÇn ®©y còng cã
sù gia t¨ng. Trong sè c¸c vô bu«n lËu qua ® êng hµng kh«ng, ®a sè c¸c ®èi t îng bu«n lËu bÞ c¬
quan chøc n¨ng ph¸t hiÖn ®Òu lµ tiÕp viªn hµng kh«ng trªn chÝnh c¸c chuyÕn bay do lîi dông
®Æc thï c«ng viÖc.
4. Ph ¬ng thøc vµ thñ ®o¹n bu«n lËu
a) VÒ ph ¬ng thøc bu«n lËu
Ph ¬ng thøc lÐn lót, bÝ mËt: Téi ph¹m bu«n lËu ho¹t ®éng theo ph ¬ng thøc nµy
th êng lµ c¸c ®èi t îng bu«n lËu chuyªn nghiÖp cã tæ chøc lín, cã sù phèi hîp nhÞp nhµng, ¨n
13
khíp gi÷a c¸c c«ng ®o¹n. Hµng ho¸ bu«n lËu ë ®©y chñ yÕu lµ hµng cÊm, cã gi¸ trÞ kinh tÕ
cao, thuÕ suÊt cao... Bän chóng ph©n c«ng ho¹t ®éng theo h×nh thøc ®¬n tuyÕn - mét ng êi
kh«ng thÓ biÕt toµn bé nh÷ng ng êi tham gia vµ ho¹t ®éng cña ® êng d©y.
Ph ¬ng thøc võa lÐn lót, võa c«ng khai: Theo c¸c chuyªn gia th× ®©y lµ ph ¬ng thøc
chñ yÕu vµ phæ biÕn. C¸c ®èi t îng bu«n lËu sö dông ph ¬ng thøc nµy nh×n chung cã thÓ chia
thµnh hai nhãm: 1) Nhãm c¸c ®èi t îng bu«n lËu chuyªn nghiÖp mãc nèi víi mét sè phÇn tö
tho¸t ho¸ biÕn chÊt trong c¸c lùc l îng cã chøc n¨ng chèng bu«n lËu; 2) Nhãm c¸c doanh
nghiÖp, tæ chøc, c¸c nh©n lîi dông c¸c kÏ hë cña ph¸p luËt vÒ chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu, c¬
chÕ qu¶n lý kinh tÕ ®Ó bu«n lËu.
Ph ¬ng thøc c«ng khai: §©y lµ ph ¬ng thøc ho¹t ®éng bu«n lËu mét c¸ch tr¾ng trîn,
coi th êng ph¸p luËt. Ph ¬ng thøc nµy ® îc c¸c b¨ng nhãm bu«n lËu lín vµ c¶ c¸c ®èi t îng
bu«n b¸n nhá lÎ qua ® êng tiÓu ng¹ch sö dông. Gi¸ trÞ hµng ho¸ tõng chuyÕn th êng d íi møc
truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù.
b) VÒ thñ ®o¹n bu«n lËu
- Khai th¸c triÖt ®Ó nh÷ng lîi thÕ vÒ ®Þa h×nh, ®Þa bµn còng nh sù s¬ hë, yÕu kÐm cña
c¸c c¬ quan chøc n¨ng trong viÖc qu¶n lý, b¶o vÖ biªn giíi ®Ó lÐn lót ho¹t ®éng bu«n lËu.
- Lîi dông nh÷ng s¬ hë trong c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, c¸c chÝnh s¸ch vÒ qu¶n lý xuÊt
nhËp khÈu cña Nhµ n íc ®Ó bu«n lËu.
- Lµm giÊy tê gi¶, sö dông c¸c lo¹i giÊy tê kh«ng hîp lÖ ®Ó bu«n lËu nh c¸c hîp ®ång
kinh tÕ, c¸c giÊy tê chøng minh ®· hoµn tÊt thñ tôc h¶i quan, giÊy phÐp xuÊt khÈu, nhËp khÈu gi¶
®Ó bu«n lËu.
- Chia nhá hµng ho¸ bu«n lËu nh»m tr¸nh sù chó ý cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng, ®ång
thêi ®Ó ph©n chia rñi ro nÕu bÞ ph¸t hiÖn; g¾n tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ hµng cho lùc l îng cöu v¹n,
buéc nh÷ng ng êi lµm cöu v¹n ph¶i ®Æt cäc mét kho¶n tiÒn míi ® îc vËn chuyÓn hµng thuª
cho chóng nh»m buéc hä ®èi ®Çu víi c¸c lùc l îng chèng bu«n lËu, g©y khã kh¨n, ¸p lùc lín
cho c¸c lùc l îng chøc n¨ng trong thi hµnh nhiÖm vô.
- Dïng t×nh c¶m, vËt chÊt mua chuéc mét sè c¸n bé tho¸i ho¸, biÕn chÊt trong c¸c lùc
l îng cã chøc n¨ng ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu.
5. HËu qu¶, t¸c h¹i cña bu«n lËu
14
Tr íc hÕt, bu«n lËu cã ¶nh h ëng ®Æc biÖt ®Õn nÒn kinh tÕ. Bu«n lËu lµ nguyªn nh©n lµm
cho c¹nh tranh th ¬ng m¹i lµnh m¹nh gi÷a hµng néi vµ hµng ngo¹i mÊt ®i tÝnh c©n b»ng vµ dÇn bÞ
triÖt tiªu. §iÒu nµy dÔ lµm cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n, lµm gia t¨ng
t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp; hµng ho¸ nhËp lËu vµo n íc ta k×m h·m s¶n xuÊt trong n íc, g©y mÊt c©n
®èi gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng, cßn ho¹t ®éng xuÊt lËu hµng ho¸ ra n íc ngoµi sÏ khiÕn cho tµi lùc
cña ®Êt n íc c¹n kiÖt. MÆt kh¸c, bu«n lËu cßn g©y thÊt thu vÒ thuÕ, ®Æc biÖt lµ thuÕ xuÊt - nhËp
khÈu, ¶nh h ëng ®Õn qu¸ tr×nh c©n ®èi thu - chi cña Ng©n s¸ch Nhµ n íc.
Ho¹t ®éng bu«n lËu kh«ng chØ g©y t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn nÒn kinh tÕ ®Êt n íc mµ cßn
cã ¶nh h ëng ®Õn v¨n ho¸ - x· héi. Cã thÓ nãi, téi ph¹m bu«n lËu lµ mét trong nh÷ng t¸c nh©n
chÝnh lµm suy tho¸i ®¹o ®øc x· héi, ¶nh h ëng xÊu ®Õn truyÒn thèng v¨n ho¸ d©n téc, kÐo
theo ®ã lµ sù n¶y sinh cña hµng lo¹t tÖ n¹n x· héi kh¸c nh cê b¹c, nghiÖn hót...
Ngoµi ra, bu«n lËu cßn cã ¶nh h ëng rÊt lín ®èi víi t×nh h×nh an ninh, chÝnh trÞ. Bu«n lËu
®· kÐo mét lùc l îng lao ®éng ®«ng ®¶o tham gia vµ th êng xuyªn di chuyÓn, thay ®æi n¬i ë khiÕn
cho c«ng t¸c qu¶n lý vÒ nh©n khÈu gÆp nhiÒu khã kh¨n. §ã lµ ch a kÓ ®Õn hiÖn t îng c¸c ®èi
t îng lµ téi ph¹m h×nh sù lîi dông sù khã kh¨n, s¬ hë trong qu¶n lý nh©n khÈu ®Ó trµ trén vµo lùc
l îng cöu v¹n nµy nh»m trèn tr¸nh sù truy n· cña c¸c c¬ quan ph¸p luËt.
Ho¹t ®éng bu«n lËu còng cã nhiÒu t¸c ®éng tiªu cùc tíi hiÖu lùc cña ph¸p luËt vµ hiÖu qu¶
qu¶n lý cña Nhµ n íc. Nã lµm cho c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n íc kh«ng kiÓm so¸t ® îc t×nh h×nh
ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu khiÕn cho c«ng t¸c ®iÒu hµnh cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng gÆp nhiÒu khã
kh¨n vµ kÐm hiÖu qu¶.
2.2. Nguyªn nh©n vµ ®iÒu kiÖn cña t×nh h×nh téi ph¹m bu«n lËu
2.2.1. Nguyªn nh©n vµ ®iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ - x· héi
Nguyªn nh©n vµ ®iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ - x· héi lµ ®éng lùc chÝnh thóc ®Èy ho¹t ®éng
bu«n lËu cña bän téi ph¹m bu«n lËu, bao gåm c¸c yÕu tè sau:
- N¨ng lùc s¶n xuÊt, c¹nh tranh cña n íc ta cßn kÐm, c«ng nghÖ s¶n xuÊt l¹c hËu lµm cho
gi¸ thµnh s¶n phÈm cao t¹o ra sù chªnh lÖch lín vÒ gi¸ gi÷a hµng ho¸ trong n íc vµ hµng
s¶n xuÊt tõ n íc ngoµi.
- Sù ph©n ho¸ giµu nghÌo, mÊt c©n ®èi vïng miÒn ngµy cµng gia t¨ng.
- T×nh tr¹ng thiÕu viÖc lµm ë n«ng th«n vÉn diÔn ra phæ biÕn.
- C¸c quèc gia l¸ng giÒng víi n íc ta thùc thi nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ, qu¶n lý kinh
15
tÕ kh«ng cã lîi cho kinh tÕ n íc ta còng nh c«ng t¸c ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m
bu«n lËu.
2.2.2. Nguyªn nh©n vµ ®iÒu kiÖn vÒ t©m lý - x· héi
Nguyªn nh©n vµ ®iÒu kiÖn lµm ph¸t sinh t×nh h×nh téi ph¹m bu«n lËu cßn ® îc xem
xÐt ngay bªn trong ng êi ph¹m téi thÓ hiÖn b»ng nh÷ng ®Æc ®iÓm t©m lý - x· héi tiªu cùc
sau ®©y:
- Do nh÷ng tµn d cña x· héi cò mµ nhiÒu ng êi vÉn chøa ®ùng trong m×nh thãi quen
coi th êng ph¸p luËt.
- C«ng t¸c gi¸o dôc t t ëng, qu¶n lý v¨n nghÖ... còng cã nhiÒu bÊt cËp lµm n¶y sinh nh÷ng
®Æc ®iÓm t©m lý - x· héi tiªu cùc nh : thãi quen v« tæ chøc kû luËt, thãi vÞ kû, vô lîi...
- Trong x· héi cã mét bé phËm c¸n bé, §¶ng viªn vµ quÇn chóng nh©n d©n mang t©m lý
mong muèn lµm giµu b»ng mäi c¸ch, bÊt chÊp ph¸p luËt mµ bu«n lËu lµ mét trong nh÷ng
c¸ch lµm giµu nhanh nhÊt.
2.2.3. Nguyªn nh©n vµ ®iÒu kiÖn vÒ c¬ chÕ qu¶n lý
C¬ chÕ qu¶n lý cña n íc ta hiÖn nay vÉn cßn béc lé nhiÒu yÕu kÐm, s¬ hë mµ téi ph¹m
bu«n lËu lu«n t×m mäi c¸ch lîi dông ®Ó thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi nh»m trôc lîi:
- VÒ tæ chøc ®éi ngò c¸n bé: Cã thêi gian chóng ta ch a thùc sù chó träng ®Õn viÖc tæ
chøc mét ®éi ngò c¸n bé v÷ng m¹nh. ViÖc xö lý c¸n bé sai ph¹m cßn mang tÝnh h÷u
khuynh dÉn ®Õn h×nh thøc kû luËt kh«ng cã t¸c dông ng¨n ngõa chung. H¬n n÷a, nhòng
yÕu kÐm trong qu¶n lý kinh tÕ ®· kÝch thÝch sù ham muèn vËt chÊt trong mét bé phËn
c¸n bé, c«ng chøc nhµ n íc.
- C¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt cßn thiÕu hoÆc kh«ng phï hîp víi thùc tiÔn g©y nªn
nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh cho c«ng t¸c qu¶n lý nhµ n íc, qu¶n lý kinh tÕ vµ qu¶n lý x·
héi.
- ViÖc qu¶n lý nh©n khÈu, c¸c ®èi t îng t¹m tró, t¹m v¾ng trªn ®Þa bµn, ®Æc biÖt lµ c¸c
vïng gi¸p biªn ch a thùc sù ® îc quan t©m.
2.2.4. Nguyªn nh©n vµ ®iÒu kiÖn vÒ ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu
a) Nguyªn nh©n vµ ®iÒu kiÖn vÒ ph¸p luËt
HÖ thèng ph¸p luËt cßn nhiÒu yÕu kÐm vµ bÊt cËp, t¹o ra nh÷ng kÏ hë, dÔ bÞ bän téi
16
ph¹m lîi dông, thÓ hiÖn ë c¸c ®iÓm:
- C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, nhÊt lµ v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ qu¶n lý kinh tÕ ch a ®ång bé, hiÖu
lùc cßn thÊp, nhiÒu quy ®Þnh chång chÐo nhau, thËm chÝ m©u thuÉn víi nhau.
- ChÝnh s¸ch nhËp khÈu vµ thuÕ nhËp khÈu ch a hîp lý, ch a ® îc th«ng suèt gi÷a
c¸c cÊp, c¸c ngµnh; c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vÒ thuÕ suÊt ch a ® îc quy ®Þnh râ rµng, th êng
xuyªn cã sù thay ®æi; c¸c quy ®Þnh vÒ miÔn kiÓm hµng ho¸, t¹m nhËp, t¸i xuÊt ch a thùc
sù phï hîp.
- C¸c c¬ quan cã chøc n¨ng ®Êu tranh phßng, chèng bu«n lËu khi ph¸t hiÖn vi ph¹m
vÒ bu«n b¸n hµng ho¸ qua biªn giíi l¹i kh«ng cã ®iÒu kiÖn x¸c minh ng êi vi ph¹m ®·
bÞ xö lý hµnh chÝnh còng vÒ hµnh vi nµy hay ch a...
b) Nguyªn nh©n vµ ®iÒu kiÖn vÒ ph¸t hiÖn vµ xö lý téi ph¹m bu«n lËu.
Thèng kª cho thÊy sè téi ph¹m bu«n lËu ® îc ph¸t hiÖn trong 5 n¨m võa qua chØ ®¹t
kho¶ng d íi 10%, cßn l¹i lµ téi ph¹m Èn ch a bÞ ph¸t hiÖn vµ xö lý. T×nh tr¹ng xö lý téi
ph¹m bu«n lËu còng ch a thùc sù thÓ hiÖn tÝnh nghiªm minh cña ph¸p luËt. Thªm vµo
®ã lµ sù h¹n chÕ vµ thiÕu nh¹y bÐn trong c«ng t¸c ph¸t hiÖn vµ xö lý téi ph¹m bu«n lËu.
ViÖc phèi hîp ho¹t ®éng gi÷a c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt, c¸c lùc l îng cã chøc n¨ng
®Êu tranh phßng, chèng bu«n lËu trong c«ng t¸c theo dâi, ph¸t hiÖn vµ xö lý téi ph¹m bu«n
lËu cßn ch a ®ång bé, ch a ph¸t huy ® îc søc m¹nh tæng hîp. Thñ ®o¹n, ph ¬ng thøc ho¹t
®éng cña téi ph¹m bu«n lËu ngµy cµng tinh vi h¬n, trong khi ®ã chÊt l îng, n¨ng lùc nghiÖp
vô cña c¸c lùc l îng chøc n¨ng cßn nhiÒu h¹n chÕ.
c) Nguyªn nh©n vµ ®iÒu kiÖn vÒ c¸c lùc l îng cã chøc n¨ng ®Êu tranh phßng, chèng
téi ph¹m bu«n lËu.
- C¸c lùc l îng cã chøc n¨ng ®Êu tranh phßng, chèng bu«n lËu, c¸c c¬ quan t ph¸p cã
nhiÖm vô trùc tiÕp ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m cßn ®ang lóng tóng vÒ tæ chøc bé m¸y, ®éi ngò
c¸n bé thiÕu vÒ sè l îng, yÕu vÒ chÊt l îng.
- Trang thiÕt bÞ phôc vô cho c«ng t¸c phßng, chèng bu«n lËu cña c¸c lùc l îng chøc
n¨ng ch a ® îc quan t©m ®Çu t ®óng møc.
- §êi sèng cña c¸c c¸n bé, c«ng chøc Nhµ n íc lµm c«ng t¸c ®Êu tranh chèng bu«n
lËu vµ gian lËn th ¬ng m¹i nh×n chung cßn nhiÒu khã kh¨n.
17
Ch ¬ng 3 N©ng cao hiÖu qu¶ ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu ë n íc ta (Tõ trang 67 ®Õn trang 89)
3.1. Dù b¸o t×nh h×nh kinh tÕ-x· héi vµ ho¹t ®éng bu«n lËu, téi ph¹m bu«n lËu trong thêi
gian tíi
3.1.1. Dù b¸o vÒ t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi cã ¶nh h ëng ®Õn téi ph¹m bu«n lËu
- Xu thÕ héi nhËp khiÕn cho hµng ho¸ s¶n xuÊt trong n íc sÏ ph¶i chÞu søc Ðp c¹nh
tranh gay g¾t víi hµng ho¸ cña n íc ngoµi.
- Kho¶ng c¸ch ph©n ho¸ giµu - nghÌo trong x· héi sÏ tiÕp tôc ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng vµ
chiÒu s©u; t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp trong x· héi ngµy cµng t¨ng.
- NhiÒu c¬ chÕ, chÝnh s¸ch míi sÏ ® îc Nhµ n íc ban hµnh th«ng tho¸ng h¬n nh ng
kh«ng tr¸nh khái nh÷ng s¬ hë, thiÕu sãt ®Ó bän bu«n lËu lîi dông ho¹t ®éng.
3.1.2. Dù b¸o t×nh h×nh bu«n lËu vµ téi ph¹m bu«n lËu
a) VÒ ®èi t îng bu«n lËu
- C¸c ®èi t îng bu«n lËu chuyªn nghiÖp sÏ gia t¨ng (xu h íng chuyªn nghiÖp ho¸).
§èi t îng bu«n lËu lµ nam giíi cã ®é tuæi trªn 30 tuæi vÉn tiÕp tôc chiÕm u thÕ. C¸c ®èi
t îng bu«n lËu tiÕp tôc mãc nèi víi nh÷ng c¸n bé, c«ng chøc Nhµ n íc tha ho¸, biÕn chÊt
trong c¬ quan chøc n¨ng ®Ó lËp ra c¸c ® êng d©y bu«n lËu lín, cã sù chØ huy chÆt chÏ.
- Bªn c¹nh nh÷ng ® êng d©y bu«n lËu chuyªn nghiÖp lµ mét ®éi ngò cöu v¹n ®«ng ®¶o
trùc tiÕp tham gia bu«n lËu. Tõ ®ã lµm ph¸t sinh c¸c tÖ n¹n x· héi kh¸c, g©y mÊt an ninh, trËt
tù biªn giíi.
- Mét bé phËn kh«ng nhá kh¸ch du lÞch n íc ngoµi còng sÏ gãp phÇn ® a hµng ho¸
n íc ngoµi thÈm lËu vµo ViÖt Nam. Ngoµi ra, mét sè l îng kh«ng nhá ng êi ViÖt Nam khi ®i
c«ng t¸c hoÆc du lÞch n íc ngoµi, häc sinh ®i du häc, ng êi lao ®éng ®i xuÊt khÈu lao ®éng
còng gãp phÇn khiÕn cho hµng ho¸ n íc ngoµi ® îc vËn chuyÓn tr¸i phÐp vµo ViÖt Nam hoÆc
xuÊt lËu ra c¸c n íc.
- §èi t îng bu«n lËu kh«ng chØ gåm c¸c c¸ nh©n mãc nèi víi nhau mµ thËm chÝ cßn cã
nhiÒu doanh nghiÖp tham gia ho¹t ®éng nµy víi sù tiÕp tay cña mét sè c¸n bé, c«ng chøc Nhµ
18
n íc tho¸i ho¸, biÕn chÊt trong c¸c lùc l îng chøc n¨ng. §iÒu nµy khiÕn cho viÖc ®Êu tranh
phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu, tham nhòng, hèi lé gÆp nhiÒu khã kh¨n.
b) VÒ quy m« vµ tÝnh chÊt bu«n lËu
- C¸c ®èi t îng bu«n lËu hiÖn nay cã xu h íng liªn kÕt víi nhau, cïng gãp vèn ®Ó gom
hµng. ViÖc gãp vèn sÏ lµm cho rñi ro ® îc ph©n chia theo tõng chuyÕn hµng, nÕu bÞ ph¸t hiÖn th× tæn
thÊt vÒ vèn lµ rÊt Ýt, gi¸ trÞ còng nh l îng hµng ho¸ cña mçi ng êi l¹i thÊp h¬n møc quy ®Þnh lµm
c¨n cø ®Ó truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù.
- C¸c ®èi t îng bu«n lËu sÏ t×m c¸ch liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau, thËm chÝ t¹o thµnh
nh÷ng ® êng d©y bu«n lËu rÊt lín, tæ chøc chÆt chÏ, cã sù ph©n c«ng nhiÖm vô ë tõng kh©u
gom hµng, vËn chuyÓn hµng vµ tiªu thô hµng, thËm chÝ t¹o thµnh nh÷ng ® êng d©y bu«n lËu
xuyªn quèc gia.
c) VÒ ph ¬ng thøc, thñ ®o¹n
- Thñ ®o¹n bu«n lËu sÏ ngµy cµng tinh vi h¬n. C¸c ®èi t îng bu«n lËu sÏ lîi dông mäi
kÏ hë ph¸p luËt ®Ó ho¹t ®éng bu«n lËu nh : chÝnh s¸ch xuÊt khÈu, nhËp khÈu, mãc nèi víi c¸c
®èi t îng ë n íc ngoµi lµm gi¶ C/O ®Ó nhËp lËu hµng ho¸ vµo n íc ta...
d) VÒ ®Þa bµn bu«n lËu.
C¸c ®iÓm nãng vÒ ®Þa bµn bu«n lËu trong thêi gian tíi kh«ng nh÷ng kh«ng gi¶m mµ sÏ
cã chiÒu h íng gia t¨ng trªn tÊt c¶ c¸c tuyÕn biªn giíi. Ho¹t ®éng bu«n lËu sÏ më réng ®Þa
bµn hoÆc chuyÓn ®Þa bµn ho¹t ®éng tíi nh÷ng vïng gi¸p biªn kh¸c ®Ó "dµn máng" lùc l îng,
lµm cho c«ng t¸c chèng bu«n lËu cña chóng ta gÆp nhiÒu khã kh¨n.
Ngoµi c¸c tuyÕn ® êng th êng xuyªn, ho¹t ®éng bu«n lËu còng cã thÓ diÔn ra th«ng
qua tuyÕn b u ®iÖn quèc tÕ hoÆc ë c¸c ®iÓm th«ng quan, khu chÕ xuÊt.
e) VÒ mÆt hµng
Trong thêi gian tíi, víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt cña n íc ta nh
hiÖn nay, c¸c mÆt hµng bu«n lËu sÏ kh«ng cã thay ®æi g× nhiÒu. Hµng nhËp lËu chñ yÕu sÏ tiÕp tôc
lµ thuèc l¸ ngo¹i, r îu ngo¹i, ®iÖn tö gia dông, « t«, ®iÖn tho¹i di ®éng vµ c¸c thiÕt bÞ kü thuËt
sè...; hµng xuÊt lËu sÏ lµ c¸c vËt phÈm cã gi¸ trÞ lÞch sö, v¨n ho¸ l©u ®êi, c¸c lo¹i nguyªn liÖu
quÆng th«, ®éng thùc vËt quý hiÕm...
19
3.2. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m
bu«n lËu
3.2.1. Gi¶i ph¸p vÒ kinh tÕ - x· héi
Nhµ n íc cÇn tËp trung thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p cô thÓ sau ®©y:
- Quan t©m ®Èy m¹nh ph¸t triÓn nÒn s¶n xuÊt trong n íc, n©ng cao søc c¹nh tranh cña
hµng ho¸ ViÖt Nam ngay trong thÞ tr êng néi ®Þa vµ thÞ tr êng quèc tÕ. Tõng b íc h×nh thµnh
t©m lý, thãi quen dïng hµng s¶n xuÊt trong n íc, chiÕm lÜnh lßng tin cña ng êi tiªu dïng
trong n íc.
- X©y dùng ®Þnh h íng ph¸t triÓn ngµnh, hµng cô thÓ, phï hîp víi nhu cÇu tiªu dïng
trong n íc vµ xuÊt khÈu trªn c¬ së quy luËt cung - cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr êng.
- Cã chÝnh s¸ch thu hót, khuyÕn khÝch ®Çu t cña c¸c doanh nghiÖp tíi c¸c vïng n«ng
th«n, miÒn nói, kh«ng ngõng n©ng cao ®êi sèng cña ng êi d©n ë c¸c khu vùc nµy
- Gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò viÖc lµm cho ng êi lao ®éng, h¹ thÊp tû lÖ thÊt nghiÖp hµng n¨m
th«ng qua viÖc tËp trung ®µo t¹o nghÒ cho ng êi lao ®éng.
3.2.2. Gi¶i ph¸p vÒ phæ biÕn, tuyªn truyÒn, gi¸o dôc ý thøc ph¸p luËt
- Néi dung phæ biÕn, tuyªn truyÒn, gi¸o dôc ph¸p luËt vÒ ®Êu tranh phßng, chèng bu«n
lËu cÇn ®Çy ®ñ, toµn diÖn nh : c¸c quy ®Þnh vÒ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trong lÜnh vùc h¶i
quan, xuÊt nhËp khÈu, truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi víi téi ph¹m bu«n lËu...
- T¨ng c êng ®æi míi c¸c h×nh thøc phæ biÕn, gi¸o dôc ph¸p luËt th«ng qua c¸c h×nh
thøc, ph ¬ng ph¸p truyÒn t¶i thÝch hîp. §Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn cho ng êi d©n hiÓu
t¸c h¹i cña bu«n lËu ®èi víi nÒn kinh tÕ vµ t¸c ®éng tiªu cùc cña nã ®Õn sù ph¸t triÓn cña x·
héi...
- T¨ng c êng cuéc vËn ®éng toµn d©n tham gia phßng ngõa, ph¸t hiÖn, tè gi¸c téi ph¹m
bu«n lËu nh»m t¹o thÕ chñ ®éng tÊn c«ng téi ph¹m bu«n lËu.
- ViÖc phæ biÕn, tuyªn truyÒn, gi¸o dôc ph¸p luËt ph¶i ® îc thùc hiÖn ngay trong ®éi
ngò nh÷ng ng êi trùc tiÕp lµm c«ng t¸c ®Êu tranh phßng, chèng bu«n lËu.
- Th êng xuyªn tæng kÕt, ®¸nh gi¸ c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¸o dôc ph¸p luËt vÒ ®Êu
tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu, tõ ®ã x©y dùng kÕ ho¹ch, néi dung, h×nh thøc phæ biÕn,
20
tuyªn truyÒn, gi¸o dôc ph¸p luËt phï hîp. Ngoµi ra, cÇn tuyªn truyÒn lèi sèng lµnh m¹nh, lo¹i
bá tÖ n¹n x· héi.
3.2.3. §æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, qu¶n lý nhµ n íc vµ qu¶n lý x· héi
- X©y dùng ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc lµm viÖc trong c¸c lùc l îng cã chøc n¨ng
phßng, chèng bu«n lËu v÷ng m¹nh vµ tinh nhuÖ; xö lý nghiªm mäi tr êng hîp c¸n bé, c«ng
chøc nhµ n íc sai ph¹m; cã chÕ ®é ®·i ngé thÝch ®¸ng ®èi víi nh÷ng ng êi lµm c«ng t¸c
chèng bu«n lËu.
- TiÕp tôc ®æi míi vµ hoµn thiÖn Bé m¸y Nhµ n íc theo h íng tinh gi¶n, kh¾c phôc
nh÷ng bÊt cËp, chång chÐo trong c¬ chÕ qu¶n lý.
- §æi míi h¬n n÷a c¬ chÕ qu¶n lý, kiÓm tra, kiÓm so¸t ho¹t ®éng xuÊt khÈu, nhËp
khÈu.
- T¨ng c êng c«ng t¸c qu¶n lý nh©n khÈu, hé khÈu ®èi víi d©n c khu vùc biªn giíi.
3.2.4. Hoµn thiÖn c¸c biÖn ph¸p ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu
a) Gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch ph¸p luËt
- Rµ so¸t, ®¸nh gi¸, tæng kÕt thùc tÕ ¸p dông c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ xuÊt nhËp khÈu, qua
®ã, t×m ra nh÷ng quy ®Þnh bÊt hîp lý, ch a phï hîp cÇn kh¾c phôc.
- Nhanh chãng ban hµnh, söa ®æi, bæ sung c¸c quy ®Þnh h íng dÉn cô thÓ vÒ tr êng
hîp "hµng cÊm cã sè l îng lín", "sè l îng rÊt lín" vµ "sè l îng ®Æc biÖt lín" ® îc quy ®Þnh
t¹i §iÒu 153, Bé luËt H×nh sù.
- Cã sù gi¶i thÝch chÝnh thøc kh¸i niÖm "bu«n lËu" vµ "gian lËn th ¬ng m¹i" nh»m ®i
®Õn c¸ch hiÓu thèng nhÊt, t¹o c¬ së cho viÖc xö lý c¸c vi ph¹m trong ho¹t ®éng ngo¹i th ¬ng,
s¶n xuÊt kinh doanh ® îc thèng nhÊt.
- Söa ®æi, bæ sung c¸c luËt vÒ thuÕ, ®Æc biÖt lµ thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu ®Ó phï
hîp víi ®iÒu kiÖn míi hiÖn nay.
b) §æi míi vµ hoµn thiÖn c¸c lùc l îng chøc n¨ng vµ c¬ quan t ph¸p h×nh sù
- X©y dùng ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc nhµ n íc trong c¸c c¬ quan t ph¸p, c¸c lùc
l îng cã chøc n¨ng ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu cã chuyªn m«n v÷ng
vµng, t c¸ch phÈm chÊt vµ ®¹o ®øc trong s¹ch; lµm tèt c«ng t¸c lu©n chuyÓn c¸n bé...
21
- Th¾t chÆt mèi quan hÖ gi÷a c¸c c¬ quan chøc n¨ng chèng bu«n lËu còng nh víi c¸c
c¬ quan Nhµ n íc kh¸c.
- T¨ng c êng c¸c biÖn ph¸p nghiÖp vô trinh s¸t cña lùc l îng C«ng an, H¶i quan, Bé
®éi biªn phßng, C¶nh s¸t biÓn trong ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu trªn tÊt c¶ c¸c
tuyÕn biªn giíi.
- §Çu t cho c¸c lùc l îng chøc n¨ng trang thiÕt bÞ phï hîp víi c«ng t¸c.
- Hoµn thiÖn vÒ c¬ cÊu tæ chøc cña c¸c c¬ quan ®iÒu tra, ViÖn KiÓm s¸t, Toµ ¸n theo
tinh thÇn NghÞ quyÕt sè 08-NQ/TW ngµy 02-01-2002 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ mét sè nhiÖm
vô träng t©m c«ng t¸c t ph¸p trong thêi gian tíi.
- Phèi hîp chÆt chÏ víi tæ chøc C¶nh s¸t h×nh sù quèc tÕ (INTERPOL) vµ tæ chøc C¶nh
s¸t h×nh sù §«ng Nam ¸ (ASEANPOL) trong ®Êu tranh phßng, chèng c¸c ® êng d©y bu«n
lËu cã quy m« lín, cã sù mãc nèi víi bän téi ph¹m ë n íc ngoµi.
- CÇn dµnh sù quan t©m ®Õn gi¶i ph¸p vÒ ph¸t hiÖn, xö lý vi ph¹m, téi ph¹m bu«n lËu, cô
thÓ: Tæ chøc c¸c héi nghÞ s¬ tæng kÕt vÒ c«ng t¸c ph¸t hiÖn, xö lý vi ph¹m, téi ph¹m bu«n lËu
nh»m rót ra nh÷ng bÊt cËp yÕu kÐm vµ cËp nhËt, tæng kÕt nh÷ng ph ¬ng thøc thñ ®o¹n bu«n lËu
míi ®Ó cã biÖn ph¸p kh¾c phôc, ®Êu tranh phßng, chèng thÝch hîp.
- Ho¹t ®éng ph¸t hiÖn, ®iÒu tra, xö lý téi ph¹m bu«n lËu ph¶i ® îc tiÕn hµnh ®ång bé
víi ®Êu tranh chèng téi ph¹m tham nhòng, vËn chuyÓn tr¸i phÐp hµng ho¸, tiÒn tÖ qua biªn
giíi, bu«n b¸n hµng cÊm... Bëi nh÷ng téi ph¹m nµy cã quan hÖ mËt thiÕt, chÆt chÏ, lµ chç dùa
cho nhau cïng tån t¹i vµ ph¸t triÓn.
- Hoµn thiÖn c«ng t¸c theo dâi, thèng kª vi ph¹m, téi ph¹m bu«n lËu: Giao cho mét c¬
quan lµm ®Çu mèi qu¶n lý vµ theo dâi thèng nhÊt viÖc xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi hµnh
vi bu«n lËu, téi ph¹m bu«n lËu nh»m ®¶m b¶o viÖc ph¸t hiÖn vµ xö lý kÞp thêi téi ph¹m bu«n
lËu.
KÕt luËn
1. Bu«n lËu vµ téi ph¹m bu«n lËu lµ t¸c nh©n c¶n trë qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c quèc gia,
d©n téc. Thêi gian qua, §¶ng vµ Nhµ n íc ta ®· dµnh nhiÒu sù quan t©m ®Õn c«ng t¸c ®Êu tranh
phßng, chèng lo¹i téi ph¹m nµy.
22
2. Tuy vËy, kÕt qu¶ ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu thêi gian 5 n¨m võa qua
cho thÊy téi ph¹m bu«n lËu vÉn ®ang cã nhiÒu diÔn biÕn hÕt søc phøc t¹p, cã nhiÒu biÕn ®éng
vÒ giíi tÝnh, ®é tuæi vµ nghÒ nghiÖp; ph ¬ng thøc thñ ®o¹n ngµy cµng tinh vi x¶o quyÖt...
Nguyªn nh©n cña tån t¹i trªn lµ do n¨ng lùc s¶n xuÊt cña n íc ta kÐm, tû lÖ thÊt nghiÖp cßn
cao; c¸c chÝnh s¸ch cña nhµ n íc vÒ xuÊt nhËp khÈu cßn nhiÒu bÊt cËp, kÏ hë, tæ chøc ®Êu
tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu cßn thiÕu kiªn quyÕt...
3. §Ó ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m bu«n lËu cã hiÖu qu¶, chóng ta cÇn cã nh÷ng
dù b¸o s¸t thùc vµ thùc hiÖn ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p. Trong ®ã cÇn ph¶i thùc hiÖn nh÷ng gi¶i
ph¸p vÒ kinh tÕ ®Ó n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm; rµ so¸t vµ söa ®æi nh÷ng
bÊt cËp trong c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vÒ xuÊt nhËp khÈu, h íng dÉn nh÷ng quy ®Þnh
míi trong ®iÒu 153, Bé luËt H×nh sù; ®ång thêi c¸c lùc l îng chøc n¨ng chèng bu«n lËu, c¸c
c¬ quan t ph¸p h×nh sù ph¶i phèi hîp chÆt chÏ víi nhau tËp trung ®¸nh m¹nh vµo c¸c tô ®iÓm,
® êng d©y bu«n lËu lín, xö lý nhanh chãng, nghiªm minh c¸c vi ph¹m hµnh chÝnh vÒ lÜnh vùc
h¶i quan còng nh téi ph¹m bu«n lËu./. References 1. Ban ChØ ®¹o TËp huÊn Bé luËt H×nh sù (2000), Tµi liÖu Héi nghÞ TËp huÊn chuyªn s©u Bé
luËt H×nh sù n¨m 1999 (dµnh cho b¸o c¸o viªn), Nhµ in Bé C«ng an, Hµ Néi.
2. B¸o c¸o c«ng t¸c qu¶n lý thÞ tr êng chèng bu«n lËu th¸ng 11/1999
3. B¸o c¸o c«ng t¸c qu¶n lý thÞ tr êng vµ ®Êu tranh chèng bu«n lËu n¨m 1999, ph ¬ng h íng
nhiÖm vô n¨m 2000
4. B¸o c¸o s¬ kÕt mét n¨m thùc hiÖn ChØ thÞ 853/1997/CT-TTg cña Thñ t íng ChÝnh phñ
(n¨m 1999)
5. Bé luËt H×nh sù n íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam n¨m 1985
6. Bé luËt H×nh sù n íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam n¨m 1999
7. Bé Néi vô (1997), Tõ ®iÓn NghiÖp vô phæ th«ng, ViÖn Nghiªn cøu Khoa häc C«ng an, Hµ
Néi.
8. Bé t lÖnh Bé ®éi biªn phßng, B¸o c¸o sè 195/BC-BTL ngµy 25.12.2002 vÒ t×nh h×nh vµ
kÕt qu¶ c«ng t¸c biªn phßng n¨m 2002
9. C«ng v¨n sè 0408/BC§-TW ngµy 29.01.2002 cña Ban ChØ ®¹o 127 TW vÒ viÖc t¨ng
c êng ®Êu tranh chèng bu«n lËu, hµng gi¶ vµ gian lËn th ¬ng m¹i n¨m 2002.
10. ChØ thÞ sè 15-CT/TW ngµy 20.11.1992 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ tiÕp tôc ng¨n chÆn vµ bµi trõ tÖ
tham nhòng, bu«n lËu.
23
11. ChØ thÞ sè 701/TTg ngµy 28.10.1995 cña Thñ t íng ChÝnh phñ vÒ ®Êu tranh chèng bu«n
lËu trªn biÓn
12. ChØ thÞ 853/1997/CT-TTg ngµy 11.10.1997 cña Thñ t íng ChÝnh phñ vÒ ®Êu tranh chèng
bu«n lËu trong t×nh h×nh míi.
13. ChØ thÞ sè 19/2000/CT-TTg ngµy 28.9.2000 cña Thñ t íng ChÝnh phñ vÒ viÖc t¨ng c êng
c«ng t¸c kiÓm tra, kiÓm so¸t, chèng bu«n lËu vµ gian lËn th ¬ng m¹i t¹i c¸c cöa khÈu .
14. §µo Minh, Khëi tè vµ b¾t giam thªm 1 ®èi t îng trong ® êng d©y bu«n lËu chuyÕn bay
767 Du bai - Néi Bµi, B¸o C«ng an nh©n d©n, sè 1422, ngµy 10.8.2002.
15. §µo TrÝ óc, §Êu tranh chèng bu«n lËu cÇn ® îc tiÕn hµnh ®ång bé vµ trªn c¬ së khoa
häc, T¹p chÝ C«ng an nh©n d©n, sè 11/1992
16. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1996), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu §¶ng toµn quèc lÇn thø VIII,
NXB ChÝnh trÞ quèc gia, HN.
17. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2001), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu §¶ng toµn quèc lÇn thø IX,
NXB ChÝnh trÞ quèc gia, HN.
18. §ç Trung H¶i, Bu«n lËu ë Qu¶ng Ninh vÉn phøc t¹p, B¸o C«ng an nh©n d©n, sè
1424, ra ngµy 13.8.2002.
19. Hµ TrÇn (theo NBC News), "B¸o ®éng n¹n bu«n lËu ë Bankan”, B¸o Ph¸p luËt, sè 288
(1818) ngµy 02.11.2002.
20. H¶i H ng, Nhøc nhèi bu«n lËu ë Qu¶ng TrÞ, B¸o Ph¸p luËt sè 284 (1814) ngµy
27.11.2002.
21. H¶i H ng, Qu¶ng TrÞ "®au ®Çu" v× bu«n lËu, Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam, sè 147, ngµy
09.12.2002.
22. Héi ®ång Quèc gia chØ ®¹o vµ biªn so¹n Tõ ®iÓn B¸ch khoa ViÖt Nam (1995), Tõ ®iÓn
B¸ch khoa ViÖt Nam, (TËp 1 A-D), Trung t©m Biªn so¹n Tõ ®iÓn B¸ch khoa ViÖt Nam, Hµ
Néi.
23. Lan Anh - Mai Ph ¬ng, Chèng bu«n lËu ë Mãng C¸i, Qu¶ng Ninh: Cuéc chiÕn vÉn cßn
nhiÒu khã kh¨n, B¸o C«ng an nh©n d©n, sè 1533, ngµy 14.1.2003.
24. Lª Quý §«n (1977), Toµn tËp - (tËp 1), NXB Khoa häc X· héi, Hµ Néi.
25. Lª Thanh B×nh (1997), Chèng bu«n lËu vµ gian lËn th ¬ng m¹i, NXB ChÝnh trÞ Quèc gia,
Hµ Néi.
26. LuËt Th ¬ng m¹i ngµy 15.10.1997
27. LuËt H¶i quan ngµy 29.6.2001
28. Ngäc Hoa (1999), TuyÕn biªn giíi Long An, T©y Ninh - §Þa bµn bu«n lËu nãng báng, T¹p
chÝ Ng êi b¶o vÖ C«ng lý sè 10 (114), Hµ Néi.
24
29. NguyÔn Th¾ng, Biªn giíi phÝa T©y (ViÖt - Lµo) vµ miÒn trung - Bu«n lËu vÉn cßn nãng
báng, B¸o ph¸p luËt sè 137 (1043), ngµy 22.10.1999.
30. PGS, TS NguyÔn Ngäc Hoµ (Chñ biªn) & tËp thÓ t¸c gi¶ (2001), Gi¸o tr×nh LuËt H×nh sù,
NXB C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi.
31. PGS, TS §ç Ngäc Quang (1999), Gi¸o tr×nh Téi ph¹m häc, NXB §¹i häc quèc gia, Hµ
Néi.
32. PGS, TS NguyÔn Quèc NhËt (2003), T×m hiÓu c¸c téi x©m ph¹m trËt tù qu¶n lý kinh tÕ,
NXB Lao ®éng, Hµ Néi.
33. PGS, TS NguyÔn Xu©n Yªm (2001), Téi ph¹m häc hiÖn ®¹i vµ phßng ngõa téi ph¹m,
NXB C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi.
34. Quèc triÒu H×nh luËt, LuËt h×nh Lª triÒu (1995), NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi.
35. T¹p chÝ D©n chñ vµ Ph¸p luËt (2000), Sè chuyªn ®Ò vÒ Bé luËt H×nh sù cña n íc Céng hoµ x·
héi chñ nghÜa ViÖt Nam (n¨m 1999), Hµ Néi, tr. 5-53.
36. Thanh H ¬ng, Téi ph¹m bu«n lËu diÔn biÕn phøc t¹p, B¸o An ninh thñ ®«, sè 1096
(1931), ngµy 31.10.2003.
37. ThS. Lª V¨n Tíi (2000), Bu«n lËu vµ chèng bu«n lËu - NhËn diÖn vµ gi¶i ph¸p, NXB
ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi.
38. Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao (1999), B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c ngµnh Toµ ¸n n¨m 1998, Hµ
Néi.
39. Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao (2000), B¸o c¸o Tæng kÕt c«ng t¸c ngµnh Toµ ¸n n¨m 1999 vµ
ph ¬ng h íng nhiÖm vô c«ng t¸c n¨m 2000, Hµ Néi.
40. Tæng côc H¶i quan (1996), Chèng bu«n lËu qua biªn giíi, Hµ Néi.
41. Tæng côc Thèng kª (2003), Kinh tÕ - x· héi ViÖt Nam 3 n¨m 2001 - 2003, NXB Thèng
kª, Hµ Néi.
42. Tæng côc Thèng kª (2003), Theo Niªn gi¸m Thèng kª 2002, NXB Thèng kª, Hµ Néi.
43. TS. Hoµng Xu©n Long (2001), Th¸ch thøc vµ nguy c¬ vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ trong
qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, Kû yÕu héi th¶o khoa häc "Th¸ch thøc vµ nguy c¬
trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ", Hµ Néi, tr.118-140.
44. TS. Phïng ThÕ V¾c (Chñ biªn) & tËp thÓ t¸c gi¶ (2001), B×nh luËn Khoa häc Bé luËt H×nh
sù n¨m 1999 (PhÇn c¸c téi ph¹m), NXB C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi.
45. TS. TrÞnh TÊt §¹t - chñ biªn (2002), T¸c ®éng kinh tÕ - x· héi cña më cöa biªn giíi, NXB
ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi.
46. UNDP (2001), ViÖt Nam h íng tíi 2010 (tËp 1), NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi.
25
47. ViÖn Nghiªn cøu ChiÕn l îc vµ Khoa häc C«ng an, Bé C«ng an (2000), Kû yÕu Héi th¶o
khoa häc "Lµm g× ®Ó chèng bu«n lËu cã kÕt qu¶", Hµ Néi.
48. ViÖn Nghiªn cøu Qu¶n lý Kinh tÕ (2002), Kinh tÕ ViÖt Nam n¨m 2002, NXB ChÝnh trÞ
quèc gia, Hµ Néi.
49. ViÖn Ng«n ng÷ häc (1998), Tõ ®iÓn TiÕng ViÖt, NXB §µ N½ng, Trung t©m Tõ ®iÓn häc,
Hµ Néi - §µ N½ng.
50. Vô Qu¶n lý Khoa häc vµ C«ng nghÖ, Bé C«ng an (2001), Bu«n lËu - §Êu tranh chèng téi
ph¹m bu«n lËu trªn tuyÕn biªn giíi ViÖt Nam - Trung Quèc, NXB C«ng an nh©n d©n, Hµ
Néi.
51. Vò ThiÖn Kim (1982), Téi ®Çu c¬, bu«n lËu, lµm hµng gi¶, kinh doanh tr¸i phÐp, NXB
Ph¸p lý, Hµ Néi.
