Tổng quan về mô hình quy hoạch đô thị vệ tinh

Chia sẻ: Trinhthamhodang1214 Trinhthamhodang1214 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

53
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phát triển đô thị vệ tinh trên thế giới, một số đúc kết cho công tác quy hoạch và quản lý phát triển đô thị vệ tinh; quy hoạch đô thị vệ tinh tại Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tổng quan về mô hình quy hoạch đô thị vệ tinh

TS.KTS. NguyeãN TruNg DuõNg Giaùm ñoác TT Thoâng tin, Ñaøo taïo & HTQT Moâ hình quy hoaïch ñoâ thò veä tinh (ÑTVT) ñaõ coù beà daøy lòch söû hôn moät theá kyû vaø ñöôïc aùp duïng taïi raát nhieàu caùc vuøng ñoâ thò lôùn treân theá giôùi. Taïi moãi quoác gia, vieäc aùp duïng moâ hình quy hoaïch naøy laïi coù nhöõng saùng taïo rieâng phuø hôïp vôùi boái caûnh phaùt trieån ñoâ thò moãi nöôùc nhöng töïu chung laïi ñeàu cho thaáy söùc soáng maïnh meõ cuûa moâ hình naøy. Ñaëc bieät, trong boái caûnh ñoâ thò hoùa ñang dieãn ra maïnh meõ ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån thì moâ hình naøy neáu ñöôïc aùp duïng ñuùng vaãn laø caâu traû lôøi hieäu quaû trong vaán ñeà quy hoaïch vaø quaûn lyù phaùt trieån caùc vuøng ñoâ thò lôùn vôùi xu theá ñang ngaøy caøng gia taêng veà soá löôïng vaø quy moâ. Taïi nöôùc ta, xu theá hình thaønh caùc vuøng ñoâ thò lôùn cuõng ñang ñònh hình roõ raøng, minh chöùng qua söï lôùn maïnh khoâng ngöøng cuûa caùc vuøng ñoâ thò lôùn truyeàn thoáng nhö thaønh phoá Haø Noäi, TP.HCM roài môû roäng treân phaïm vi lieân tænh nhö Vuøng thuû ñoâ hay xu höôùng hình thaønh caùc vuøng ñoâ thò caáp tænh môùi nhö: Baéc Ninh, Thöøa Thieân-Hueá… Xu theá naøy moät laàn nöõa laïi ñaët ra baøi toaùn aùp duïng moâ hình quy hoaïch ñoâ thò veä tinh taïi Vieät Nam maø thaønh phoá Haø Noäi laø ñòa phöông ñi ñaàu. Tuy nhieân, sau 8 naêm trieån khai QHCXD thuû ñoâ, vieäc hình thaønh caùc ÑTVT theo ñònh höôùng vaãn toû ra luùng tuùng vaø chöa coù nhieàu keát quaû cuï theå; vieäc aùp duïng moâ hình naøy cuõng ñaët ra nhieàu vaán ñeà phaùt sinh maø chöa coù baøi toaùn giaûi quyeát cuï theå, ñaëc bieät laø veà ñaàu tö phaùt trieån haï taàng keát noái, quaûn lyù xaây döïng taïi khu vöïc vaønh ñai xanh, xaùc ñònh moâ hình quaûn lyù phaùt trieån ñaëc bieät laø moâ hình quaûn lyù haønh chính ñoái vôùi caùc ñoâ thò veä tinh. KHAÙI NIeÄM Phaùt trieån ÑTVT treân theá giôùi Moâ hình ÑTVT ñaàu tieân taïi London-Vöông quoác Anh Sau khi chieán tranh theá giôùi thöù nhaát keát TÊng quan thuùc, nhu caàu nhaø ôû taïi Anh trôû neân heát söùc noùng boûng. Söùc eùp lôùn giaûi quyeát nhu caàu ñoù khieán Chính phuû lieân hieäp taïi Anh luùc baáy giôø cho ra ñôøi Ñaïo luaät veà nhaø ôû naêm 1919. Ñaïo luaät naøy ñöôïc xem laø taïo VeÀ mOÂ hÌnh QUY hOaÏCh ra cô hoäi ñeå bieán moâ hình lyù thuyeát veà thaønh phoá vöôøn thaønh thöïc teá. Tuy nhieân, noù ñaõ khoâng taïo ra moät thaønh phoá naøo, thay vaøo ñoù Chính phuû chæ mong muoán taïo ra moät caùch nhanh nhaát soá löôïng nhaø ôû coù theå. Nhöõng khu nhaø ôû ñöôïc xaây döïng ÑOÂ ThÒ Veä Tinh SË 95+96 . 2018 7
phaân taùn vaø khoâng coù keá hoaïch taïi caùc 2” ñaõ ñöôïc thaønh laäp maø khoâng caàn ñeán söï thuï moät moâi tröôøng ñoâ thò, khoâng gian soáng ñòa phöông. hoã trôï cuûa Chính phuû. Coâng ty naøy ñaõ mua môùi coù chaát löôïng cao hôn so vôùi nhöõng gì laïi 1458ha ñaát trang traïi taïi Hertfordshire caùc ñoâ thò lòch söû khoâng coøn ñaùp öùng ñöôïc. Sau thaønh coâng cuûa döï aùn thaønh phoá vaø 230 maãu Anh cuûa chuû ñaát Desborough Letchworth, thaønh phoá vöôøn ñaàu tieân taïi vaø 689ha töø chuû ñaát Salisbury ñeå tieán haønh ❑ Caùc nghieân cöùu moâ hình lyù thuyeát veà moâ Anh, Hieäp hoäi Quy hoaïch thaønh phoá vöôøn xaây döïng thaønh phoá vöôøn thöù 2 vôùi teân goïi hình quy hoaïch ÑTVT ñoùng vai troø tieàn ñeà taïi Anh ñaõ coù nhieàu noã löïc ñeå ñöa moâ hình Welwyn theo moâ hình moät thaønh phoá veä cho söï ra ñôøi cuûa caùc ÑTVT sau naøy. thaønh phoá vöôøn vaøo trong Luaät nhaø ôû, tuy tinh caùch London 21 daëm (töông ñöông nhieân nhöõng coá gaéng naøy ñaõ khoâng ñem khoaûng 32km). Thaønh phoá naøy ñöôïc taïo ❑ Vai troø quyeát ñònh cuûa caùc toå chöùc vaø laïi keát quaû. ra treân söï keát hôïp giöõa chöùc naêng nhaø ôû coâng ty tö nhaân trong ñaàu tö xaây döïng vaø coâng nghieäp, vôùi daân soá 40.000-50.000 ÑTVT ñaàu tieân. Cuøng vôùi söï quyeát taâm cuûa Mr. Ebenezer ngöôøi. Sôû höõu veà baát ñoäng saûn cuûa toaøn Howard, moät coâng ty coù teân goïi “Coâng ty thaønh phoá thuoäc veà Coâng ty traùch nhieäm Quy hoaïch vaø quaûn lyù caùc ÑTVT taïi Coäng traùch nhieäm höõu haïn Thaønh phoá vöôøn thöù höõu haïn Thaønh phoá vöôøn thöù 2. Muïc ñích hoøa Phaùp laø taïo döïng ra moät thaønh phoá kheùp kín, tieän Chính saùch phaùt trieån caùc thaønh phoá môùi nghi vaø töông ñoái ñoäc laäp vôùi London, vieäc “ville nouvelle” ra ñôøi taïi Coäng hoøa Phaùp töø gìn giöõ veû ñeïp thieân nhieân vaø taïo ra söï haøi nhöõng naêm 1960 vaø vaãn ñang ñöôïc trieån hoøa giöõa kieán truùc nhaø ôû vaø moâi tröôøng laø khai cho tôùi nay. Muïc tieâu cuûa chính saùch yeáu toá ñöôïc chuù troïng nhaát. Maät ñoä xaây naøy laø cho ra ñôøi 9 thaønh phoá môùi treân toaøn döïng ñöôïc giôùi haïn cho 20 ngoâi nhaø treân nöôùc Phaùp, nhaèm giaûm taûi cho caùc vuøng moät maãu Anh. Sau 5 naêm xaây döïng, daân ñoâ thò lôùn maø chuû yeáu laø cho vuøng Ile-de- soá cuûa thaønh phoá Welwyn ñaõ laø 2584 ngöôøi France (5/9 thaønh phoá). (naêm 1924). Moâ hình thaønh phoá môùi taïi Phaùp coù theå coi ❑ Moâ hình quy hoaïch thaønh phoá veä tinh ñaàu laø moät phieân baûn cuûa thaønh phoá veä tinh. tieân taïi Anh nhaèm ñaùp öùng caùc yeâu caàu Moâ hình thaønh phoá môùi aùp duïng chuû yeáu phaùt trieån môùi cuûa ñoâ thò trong thôøi ñaïi buøng taïi vuøng Ille de France laø giaûi phaùp nhaèm noå coâng nghieäp. Moâ hình ÑTVT coù nguoàn choáng laïi vieäc môû roäng khoâng giôùi haïn vaø goác baét nguoàn töø “Ñoâ thò vöôøn” nhaèm ñaùp hoãn loaïn cuûa caùc khu vöïc ngoaïi oâ xung öùng nhu caàu cuûa ngöôøi daân ñöôïc höôûng quanh thaønh phoá Paris vaø laø giaûi phaùp khaéc phuïc cho nhöõng nhöôïc ñieåm veà quy hoaïch cuûa caùc khu nhaø ôû xaõ hoäi ñöôïc xaây döïng oà aït theo quy moâ lôùn (grand ensemble) ñöôïc phaùt trieån traøn lan taïi vuøng ngoaïi oâ. Ñeå coù theå trieån khai ñöôïc caùc thaønh phoá môùi naøy, Chính phuû ñaõ cho aùp duïng caùc coâng cuï phaùp lyù môùi. Toaøn boä chöông trình quy hoaïch xaây döïng caùc thaønh phoá naøy ñöôïc ñaët trong khuoân khoå chính saùch coù teân goïi “Caùc döï aùn lôïi ích quoác gia” (Opeùrations d’inteùreât nationals-OIN) cho pheùp Chính phuû coù toaøn quyeàn trong lónh vöïc quy hoaïch lieân quan ñeán caùc thaønh phoá môùi. ÔÛ caáp ñoä ñòa phöông, thaønh laäp taïi moãi thaønh phoá môùi moät “Cô quan quy hoaïch coâng coäng” (Establissement Public d’Ameùnagement-EPA) chòu traùch nhieäm toaøn boä coâng vieäc quy hoaïch vaø xaây döïng. EPA aùp duïng caùc coâng cuï quy hoaïch saün coù nhö ZAD (khu quy hoaïch phoái hôïp); ZUP (Khu quy hoaïch öu tieân), ZAC (Khu quy hoaïch coù tham vaán) ñeå tieán haønh Hình 1: Quy hoaïch Thaønh phoá vöôøn Welwyn- Hình 2: Quy hoaïch caùc khu nhaø ôû taïi thaønh phoá quaûn lyù toaøn boä caùc bieán ñoäng veà ñoâ thò Thaønh phoá veä tinh ñaàu tieân cuûa London veä tinh Welwyn (Nguoàn: C.B Purdom, The Building (Nguoàn: C.B Purdom, The Building vaø quy hoaïch taïi caùc khu vöïc thaønh phoá of Satellite towns) of Satellitetowns) môùi töông lai. 8 SË 95+96 . 2018
K h ∏ i n i ÷ m Chính saùch phaùt trieån caùc thaønh phoá môùi Sesnar, Evry. Caùc thaønh phoá môùi naøy coù ra ñôøi theå hieän quyeát taâm cuûa Chính phuû nhieäm vuï taïo ra caùc trung taâm ñoâ thò môùi Phaùp nhaèm giaûi quyeát tình traïng phaùt trieån thu huùt vieäc laøm vaø cö daân ñeán töø caùc khu maát caân baèng giöõa Paris vaø caùc tænh khaùc vöïc ngoaïi thaønh xung quanh vaø coù lieân cuõng nhö haïn cheá vieäc môû roäng ñoâ thò lan heä khaêng khít vôùi thaønh phoá Paris nhôø heä toûa theo daïng “veät daàu loang” taïi caùc ñaïi ñoâ thoáng giao thoâng cô giôùi. thò nhö: Paris, Marseille, Lyon, Lille. Thaønh phoá veä tinh EÙvry: Thaønh phoá veä tinh ■5 thaønh phoá môùi ñöôïc quy hoaïch vaø xaây ñaàu tieân cuûa Paris ñöôïc nghieân cöùu quy döïng taïi ngoaïi vi Paris bao goàm: hoaïch vaøo naêm 1967. Ngaøy 12/4/1968, moät ❑ Cergy Pointoise naèm phía Taây Cô quan quy hoaïch coâng vôùi teân vieát taét ❑ Marne-la-Valleùe naèm phía Ñoâng laø “EPEVRY” ñöôïc thaønh laäp ñeå tieán haønh ❑ Evry vaø Seùnart naèm phía Ñoâng Nam coâng taùc quy hoaïch vaø phaùt trieån EÙvry. ❑ Saint-Quetin-en-Yvelines phía Taây Nam Phaïm vi laäp quy hoaïch thaønh phoá EÙvry bao goàm caùc xaõ Bondoufle, Courcouronnes, ■ 04 thaønh phoá môùi ñöôïc quy hoaïch taïi caùc EÙvry, vaø moät phaàn cuûa Ris-Orangis. tænh bao goàm: Naêm 1983, Nghieäp ñoaøn coäng ñoàng ñoâ ❑ Villeneuve d’ascq naèm phía Ñoâng thaønh thò môùi (SAN) ñöôïc thaønh laäp bao goàm phoá Lille caùc xaõ Bondoufle, Courcouronnes, EÙvry ❑ L’Isle d’Abeau naèm phía Ñoâng thaønh phoá vaø Lisses. Naêm 2000, EPEVRY giaûi theå Hình 4: Thaønh phoá veä tinh Cergy-Pontoise Lyon vaø SAN trôû thaønh Coäng ñoàng ñoâ thò Evry caùch noäi ñoâ Paris 40 phuùt di chuyeån baèng ❑ Val-de-Reuil naèm giöõa Paris vaø Rouen Centre Essone ngaøy nay. phöông tieän coâng coäng ❑ Rives de l’Etang de Berre gaàn thaønh phoá Marseille Thaønh phoá veä tinh Cergy-Pontoise: Ñöôïc thò cuûa Cergy-Pontoise ñöôïc toå chöùc quy hoaïch vaøo naêm 1969. Cô quan quy xung quanh toøa nhaø truï sôû môùi cuûa Tænh Sô ñoà Quy hoaïch vaø ñoâ thò hoùa vuøng Paris hoaïch coâng chòu traùch nhieäm toå chöùc Cergy-Pontoise vaø moät truïc trung taâm (SDAURP) pheâ duyeät naêm 1965 ñaõ xaùc quy hoaïch vaø xaây döïng Cergy-Pontoise ñoâ thò chính. Ngaøy 31/12/2002, Cergy- ñònh 8 thaønh phoá môùi ñöôïc quy hoaïch (EPACERGY) ñöôïc thaønh laäp vaøo ngaøy Pontoise rôøi khoûi Chöông trình phaùt trieån xung quanh Paris vôùi khoaûng caùch töø 15 16/4/1969. Phaïm vi quy hoaïch cuûa Cergy- caùc thaønh phoá môùi vaø trôû thaønh moät coäng ñeán 50km. Con soá cuoái cuøng ñöôïc ruùt Pontoise bao goàm 15 xaõ cuûa Tænh Val- ñoàng ñoâ thò. xuoáng coøn 5 thaønh phoá: Marne la Valleùe, d’Oise et des Yvelines, sau ñoù giaûm xuoáng Cergy-Pontoise, Saint Quentin en Yveline, coøn 11 xaõ vaøo naêm 1984. Khoâng gian ñoâ Thaønh phoá Saint-Quentin-en-Yvelines: Ngaøy 21/9/1970, Cô quan quy hoaïch phaùt trieån Saint-Quentin-en-Yvelines (EPASQY) ñöôïc thaønh laäp. Phaïm vi quy hoaïch thaønh phoá Saint-Quentin-en- Yvelines bao goàm 11 xaõ sau ñoù giaûm xuoáng 7 xaõ naêm 1984 bao goàm: Saint-Quentin- en-Yvelines: EÙlancourt, Guyancourt, La Verrieøre, Magny-les-Hameaux, Montigny- le-Bretonneux, Trappes, Voisins-le- Bretonneux. Ñeán 2002, quy hoaïch Saint- Quentin-en-Yvelines ñöôïc coi nhö hoaøn thaønh, EPASQY giaûi theå ngaøy 31/12/2002 vaø Nghieäp ñoaøn coäng ñoàng ñoâ thò Saint- Quentin-en-Yvelines trôû thaønh Coäng ñoàng ñoâ thò vaøo naêm 2003. Thaønh phoá Marne-la-Valleùe: Cô quan quy hoaïch Marne-la-Valleùe (EPAMARNE) ñöôïc thaønh laäp ngaøy 17/8/1972. Marne-la- Valleùe laø thaønh phoá veä tinh coù quy moâ lôùn nhaát cuûa Paris. Phaïm vi quy hoaïch thaønh phoá laø 15.000ha traûi treân ñòa baøn 26 xaõ vaø Hình 3: Quy hoaïch 05 thaønh phoá veä tinh cuûa Paris 03 tænh (Seine-Saint-Denis, Val-de-Marne Nguoàn: Quy hoaïch thuû ñoâ Paris ñeán 2020 et Seine-et-Marne). SË 95+96 . 2018 9
dòch vuï coâng coäng hoaøn chænh vaø coù khaû naêng taïo ra vieäc laøm. Caùc chöùc naêng quan troïng laø ñoäng löïc cho phaùt trieån ÑTVT bao goàm: Thöông maïi, coâng nghieäp, ñaøo taïo ñaïi hoïc, nghieân cöùu coâng ngheä cao, giaûi trí. + Khoaûng caùch ñeán ñoâ thò trung taâm vaø quy moâ daân soá hôïp lyù cuõng laø ñieàu kieän quan troïng cho vieäc hình thaønh vaø phaùt trieån beàn vöõng cuûa ÑTVT. Khoaûng caùch toái öu cuûa moät ÑTVT vôùi ñoâ thò trung taâm (ÑTTT) laø töø 30-40km (30-40 phuùt di chuyeån phöông Hình 5: Sô ñoà vò trí thaønh phoá Marne-la-Valleùe vaø noäi ñoâ Paris tieän coâng coäng). Neáu khoaûng caùch ngaén Lieân minh phaùt trieån thaønh phoá (SCA) ñöôïc caùc thaønh phoá môùi cuûa Paris ñaõ ñoùng vai hôn, caùc ÑTVT seõ coù nguy cô bò baønh thaønh laäp vaøo naêm 1973 sau trôû thaønh troø laø nhöõng cöïc ñoâ thò quan troïng cuûa tröôùng bôûi söï môû roäng khoâng gian cuûa ñoâ Nghieäp ñoaøn Coäng ñoàng ñoâ thò naêm 1983 khu vöïc ngoaïi oâ hay nhö thaønh phoá môùi thò trung taâm daãn tôùi vieäc caû chuøm ÑTVT seõ vaø Coäng ñoàng ñoâ thò naêm 2003. Villeneuve d’Ascp trôû thaønh moät trung taâm bieán thaønh moät ñaïi ñoâ thò. Caùc ÑTVT khoâng ñoâ thò quan troïng cuûa thaønh phoá Lille nhôø ñöôïc hình thaønh do khoaûng caùch quaù xa, Naêm 1987, vôùi söï xuaát hieän cuûa döï aùn vaøo söï hình thaønh moät khu trung taâm ñaïi thieáu keát noái veà maët ñoâ thò vôùi caùc ñoâ thò Disney Land, moät cô quan Quy hoaïch môùi hoïc vaø nghieân cöùu, coâng ngheä lôùn. trung taâm nhö caùc tröôøng hôïp: Rives de ra ñôøi goïi taét laø EPAFRANCE. Quaù trình l’Etang de Berre (quy hoaïch laø veä tinh cuûa quy hoaïch vaø xaây döïng cuûa Marne-la- Moät soá thaønh phoá môùi chæ trôû thaønh caùc thaønh phoá Marseille), L’Isle d’Abeau (quy Valleùe vaãn coøn ñang tieáp dieãn. khu vöïc ngoaïi oâ cuûa caùc thaønh phoá lôùn nhö hoaïch laø veä tinh cuûa thaønh phoá Lyon). Ñeå tröôøng hôïp cuûa L’Isle d’Abeau do khoaûng ñaûm baûo duy trì khoaûng caùch toái öu treân thì Thaønh phoá Seùnart: Thaønh phoá veä tinh caùch quaù xa thaønh phoá Lyon hay khoâng caàn kieåm soaùt ñöôïc quaù trình môû roäng cuûa ñöôïc quy hoaïch cuoái cuøng cuûa Paris treân ñöôïc ra ñôøi nhö Le Vaudreuil vaø Rives de ñoâ thò trung taâm vaø ÑTVT, trong ñoù vieäc ñòa baøn cuûa 18 xaõ cuûa Essonne vaø Seine- l’Etang de Berre. Thaønh phoá môùi Rives kieåm soaùt vaø duy trì haønh lang xanh caùch ly et-Marne. Cô quan quy hoaïch phaùt trieån de l’Etang de Berre hieän nay chæ laø söï ñaët coù tính chaát soáng coøn. Seùnart (EPASENART) ñöôïc thaønh laäp caïnh nhau cuûa 3 ñieåm ñoâ thò nhoû, raát khaùc ngaøy 15/10/1973. Muïc tieâu cuûa döï aùn laø bieät veà maët quy hoaïch ñoâ thò vaø thieáu moät ❑ Moâ hình quaûn lyù ÑTVT cuûa Paris theo hình thaønh moät trung taâm ñoâ thò ña cöïc trung taâm chính. Nhöõng chöùc naêng ñoâ thò caùc moâ hình ñôn vò haønh chính ñoäc laäp nhaèm haïn cheá quaù trình lan toûa quaàn theå chính taäp trung heát taïi thaønh phoá Marseille laø moät thaønh phoá (ville) töông ñöông caáp ñoâ thò EÙvry. Naêm 1983, 8 xaõ rôøi khoûi döï aùn vaø Aix-en-Provence, trong khi Rives de xaõ hoaëc goàm nhieàu xaõ lieân keát laïi döôùi Seùnart, muïc tieâu cuûa döï aùn buoäc phaûi giôùi l’Etang de Berre laïi khoâng coù söï keát noái daïng moät Coäng ñoàng ñoâ thò (communauteù haïn bôûi vieäc hình thaønh ra moät trung taâm khoâng gian ñoâ thò lieân tuïc vôùi caùc thaønh urbaine). Moâ hình Coäng ñoàng ñoâ thò laø moät ñoâ thò môùi goïi laø Carreù Senart. phoá ñoù. cô cheá ñaëc thuø trong quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò taïi Phaùp cho pheùp lieân keát nhieàu ñôn Sau 50 naêm hình thaønh vaø phaùt trieån, phaàn Toång keát laïi thì caùc thaønh phoá môùi ñöôïc vò ñoâ thò töø nhoû ñeán lôùn vì moät muïc ñích lôùn caùc thaønh phoá naøy ñaõ khoâng coøn giöõ hình thaønh cho ñeán nay ñaõ trôû thaønh caùc chung laø quy hoaïch vaø phaùt trieån ñoâ thò, ñöôïc theå cheá mong muoán ban ñaàu laø ñoâ thò cöïc ñoâ thò quan troïng cuûa caùc ñoâ thò lôùn kinh teá. ñoäc laäp maø trôû thaønh caùc Coäng ñoàng ñoâ thò nhö Paris, Lille, ñaùp öùng ñöôïc muïc tieâu quy (Communauteù urbaine). Ñieàu ñoù ñaùnh daáu hoaïch ban ñaàu. söï chuyeån ñoåi thaåm quyeàn tröïc tieáp cuûa ❑ Caùc thaønh phoá veä tinh cuûa Paris ñaõ ñaùp Moät soá ñuùc keát cho coâng taùc Chính phuû ñoái vôùi caùc thaønh phoá môùi veà öùng ñöôïc yeâu caàu ñaët ra trong vieäc goùp quy hoaïch vaø quaûn lyù phaùt trieån cho chính quyeàn ñòa phöông. Tuy nhieân, 3 phaàn kieåm soaùt söï môû roäng khoâng gian ÑTVT trong soá 9 thaønh phoá ñoù vaãn giöõ ñöôïc tính ñoâ thò cho thaønh phoá Paris cuõng nhö toaøn Xaây döïng theå cheá cho phaùt trieån ÑTVT: Töø chaát ban ñaàu. vuøng Ile-de-France caùc kinh nghieäm thaønh coâng phaùt trieån caùc thaønh phoá veä tinh ñaàu tieân taïi Vöông quoác Söï taêng tröôûng daân soá cuûa caùc thaønh phoá ❑ Vieäc phaùt trieån caùc ÑTVT phaûi döïa treân Anh vaø Coäng hoøa Phaùp cho thaáy vai troø veä tinh taïi Phaùp chaäm hôn theo döï kieán quy vieäc phaùt trieån moät maïng löôùi giao thoâng quan troïng veà hoaïch ñònh chính saùch cuûa hoaïch. 5 thaønh phoá veä tinh ñaõ xaây döïng coù coâng coäng toác ñoä nhanh (Metro, ñöôøng saét nhaø nöôùc. Vieäc quy hoaïch phaùt trieån caùc möùc taêng daân soá lôùn trong khoaûng töø naêm ñoâ thò, bus nhanh...) ñoøi hoûi phaûi ñaàu tö ban ÑTVT khoâng chæ boù heïp trong traùch nhieäm 1970 ñeán 1990. ñaàu lôùn. cuûa chính quyeàn thaønh phoá (hoaëc Vuøng) maø ñöôïc xem nhö caùc döï aùn lôïi ích quoác Vôùi caùc chöùc naêng hoaït ñoäng ña daïng veà ❑ Caùc thaønh phoá veä tinh phaùt trieån thaønh gia töø ñoù taïo ra ñieàu kieän cho taäp trung caùc thöông maïi, giaûi trí, giaùo duïc, coâng nghieäp, coâng laø nhöõng ñoâ thò coù maïng heä thoáng nguoàn löïc phaùt trieån. 10 SË 95+96 . 2018
K h ∏ i n i ÷ m Loä trình thöïc hieän: Quaù trình quy hoaïch phaùt trieån caùc ÑTVT ñöôïc duïng khaù haïn cheá do phaûi ñi qua caùc khu vöïc haønh lang caùch ly thöïc hieän theo loä trình hôïp lyù. Nhaø nöôùc tham gia trong giai ñoaïn phaùt trieån ñoâ thò (vaønh ñai xanh). quy hoaïch, ñaàu tö xaây döïng sau ñoù chuyeån giao cho chính quyeàn ñòa phöông trong giai ñoaïn quaûn lyù vaän haønh. Söï chuyeån giao töø ❑ Khu vöïc caùch ly (Vaønh ñai xanh, neâm xanh): Nhaèm ñaûm baûo söï moâ hình tröïc tieáp cuûa nhaø nöôùc (caùc Cô quan quy hoaïch phaùt trieån) phaùt trieån oån ñònh cho caû heä thoáng, vieäc phaù vôõ heä thoáng vaønh ñai sang cho chính quyeàn ñòa phöông theo moâ hình coäng ñoàng ñoâ thò xanh seõ daãn tôùi söï ñoå vôõ cuûa heä thoáng ÑTVT, moâ hình ÑTVT seõ taïi Phaùp laø ví duï ñieån hình. trôû thaønh 1 ñaïi ñoâ thò phaùt trieån lan toûa. Vieäc duy trì vaønh ñai xanh laø thaùch thöùc lôùn nhaát ñoái vôùi moâ hình quy hoaïch ÑTVT. Treân thöïc Moâ hình ñaàu tö xaây döïng: Quaù trình xaây döïng caùc ÑTVT ñaàu tieân tieãn nhieàu moâ hình ÑTVT treân theá giôùi ñaõ bò thaát baïi do khoâng kieåm taïi London-Vöông quoác Anh cho thaáy vai troø cuûa caùc caù nhaân, caùc soaùt ñöôïc khu vöïc vaønh ñai xanh, ñieån hình nhö Tokyo vaø Paris. doanh nghieäp BÑS, trong ñaàu tö xaây döïng vaø toå chöùc quaûn lyù khai thaùc, nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân veà nhöõng öu ñieåm cuûa moâ hình ñoâ ❑ Quy moâ phaùt trieån: Vieäc kieåm soaùt quy moâ phaùt trieån cuûa ÑTTT thò môùi ñaõ taïo neân söï thaønh coâng cuûa caùc ÑTVT. vôùi caùc ÑTVT laø yeáu toá ñaûm baûo söï phaùt trieån oån ñònh vaø beàn vöõng cuûa toaøn boä heä thoáng ñoâ thò thaønh phoá. Caùc ÑTVT caàn coù ngöôõng Moâ hình quaûn lyù vaän haønh: Caùc ÑTVT taïi thaønh phoá Paris ñeàu phaùt trieån ñeå khoâng caïnh tranh laãn nhau vaø caïnh tranh vôùi ÑTTT. ñöôïc quy hoaïch xaây döïng treân ñòa baøn nhieàu xaõ (ñôn vò haønh chính Vieäc chia seû chöùc naêng ñoâ thò giöõa ÑTTT vaø caùc ÑTVT cuõng laø yeáu töông ñöông caáp thaønh phoá taïi ñoâ thò, caáp xaõ taïi noâng thoân). Trong toá baét buoäc trong moâ hình quy hoaïch naøy. giai ñoaïn ñaàu tö xaây döïng, caùc ÑTVT ñöôïc quaûn lyù bôûi caùc Cô quan ñaàu tö phaùt trieån coâng do Chính phuû laäp ra bao goàm caùc ñaïi Quy hoaïch phaùt trieån ÑTVT taïi Vieät Nam dieän cuûa Chính phuû vaø chính quyeàn caùc ñòa phöông lieân quan. Quaù Tröôùc khi Quy hoaïch chung xaây döïng thuû ñoâ ñeán 2030, taàm nhìn trình quaûn lyù vaän haønh caùc ÑTVT sau khi xaây döïng xong ñöôïc aùp 2050 ñöôïc pheâ duyeät naêm 2011, treân thöïc teá chöa coù ÑTVT naøo duïng theo moâ hình thaønh phoá ñoäc laäp hoaëc “Coäng ñoàng ñoâ thò” ñöôïc quy hoaïch vaø xaây döïng taïi Vieät Nam. Tuy nhieân, trong moät bao goàm ñaïi dieän cuûa taát caùc caùc ñôn vò haønh chính (xaõ) lieân quan. soá ñoà aùn quy hoaïch vaø nghieân cöùu lieân quan ñeán quy hoaïch maïng Cô caáu toå chöùc, chöùc naêng nhieäm vuï cuûa Coäng ñoàng ñoâ thò ñöôïc löôùi caùc ñoâ thò trong vuøng Haø Noäi, caùc ñoâ thò mang daùng daáp cuûa phaùp luaät quy ñònh roõ trong Luaät vôùi 06 nhoùm chöùc naêng cuï theå, moâ hình quy hoaïch ÑTVT ñaõ ñöôïc nghieân cöùu ñeà xuaát. bao goàm: ❑ Phaùttrieån quy hoaïch kinh teá-vaên hoùa-xaõ hoäi ❑ Quy hoaïch khoâng gian coäng ñoàng ❑ Caân baèng xaõ hoäi veà nhaø ôû ❑ Chính saùch vôùi caùc khu phoá nhaïy caûm ❑ Quaûn lyù caùc dòch vuï coâng ích ❑ Chính saùch veà khoâng gian moâi tröôøng soáng. Vieäc taïo ra moâ hình Coäng ñoàng ñoâ thò (naèm trong Moâ hình lieân xaõ, trong ñoù Coäng ñoàng ñoâ thò aùp duïng cho khu vöïc ñoâ thò vaø Coäng ñoàng lieân xaõ aùp duïng cho khu vöïc noâng thoân) cuøng vôùi vieäc quy ñònh roõ caùc chöùc naêng nhieäm vuï cho pheùp taïo ra cô cheá phoái hôïp nhieàu ñòa phöông (naèm trong ñòa giôùi cuûa ÑTVT) trong coâng taùc ñieàu haønh vaø quaûn lyù phaùt trieån caùc ÑTVT taïi Phaùp. Caùc baøi hoïc kinh nghieäm veà quy hoaïch phaùt trieån vaø quaûn lyù ÑTVT taïi caùc nöôùc seõ goùp phaàn ñònh höôùng cho vieäc nghieân cöùu tìm ra moâ hình quaûn lyù phaùt trieån phuø hôïp cho caùc ñoâ thò Haø Noäi coù tính ñeán caùc ñaëc thuø phaùt trieån cuûa töøng ñoâ thò, phaân bieät roõ giöõa quaûn lyù ñoâ thò vaø noâng thoân, taêng cöôøng phaân caáp cho chính quyeàn ñoâ thò, huy ñoäng vaø phaùt huy vai troø cuûa nhieàu thaønh phaàn kinh teá, xaõ hoäi tham gia ñaàu tö vaø quaûn lyù phaùt trieån caùc ÑTVT. Caùc yeáu toá soáng coøn ñeå phaùt trieån beàn vöõng moâ hình ÑTVT: ❑ Heä thoáng giao thoâng keát noái: Caùc ÑTVT phaûi ñöôïc keát noái vôùi ÑTTT baèng heä thoáng giao thoâng cô giôùi cao toác, giao thoâng coâng coäng nhö: Ñöôøng boä cao toác, Bus nhanh, ñöôøng saét ñoâ thò ñeå ñaûm baûo thôøi gian di chuyeån trong giôùi haïn hieäu quaû 30�45 phuùt söû Hình 6: Quy hoaïch thaønh phoá môùi Vónh Yeân trong Quy hoaïch chung duïng phöông tieän cô giôùi. Tuy nhieân, vieäc ñaàu tö heä thoáng giao thuû ñoâ Haø Noäi thôøi kyø 1968-1974 thoâng naøy ñoøi hoûi nguoàn voán ñaàu tö raát lôùn trong khi hieäu suaát söû (Nguoàn: Vieän Quy hoaïch xaây döïng Haø Noäi (HUPI)) SË 95+96 . 2018 11
Ñoà aùn Quy hoaïch môû roäng thuû ñoâ Haø Noäi naêm 1974: hoaïch chung xaây döïng khu CNC Hoøa Laïc ñöôïc Thuû töôùng Chính Trong giai ñoaïn töø 1968-1974, nhu caàu phaùt trieån môû roäng thuû phuû pheâ duyeät naêm 1998 laø nhöõng cô sôû ñaàu tieân hình thaønh neân ñoâ Haø Noäi ñöôïc ñaët ra. Ñöôïc söï giuùp ñôõ cuûa caùc chuyeân gia quy khu CNC Hoøa Laïc cuõng nhö laø yù töôûng ban ñaàu cho ÑTVT Hoøa hoaïch Lieân Xoâ, ñoà aùn Quy hoaïch môû roäng thuû ñoâ Haø Noäi leân phía Laïc ngaøy nay. Baéc soâng Hoàng ñöôïc nghieân cöùu trieån khai. Theo ñònh höôùng cuûa baûn quy hoaïch naøy, thuû ñoâ Haø Noäi seõ ñöôïc phaùt trieån leân phía Baéc Ñieàu chænh Quy hoaïch chung thuû ñoâ Haø Noäi ñeán naêm 2020 Soâng Hoàng thoâng qua vieäc quy hoaïch thò traán Xuaân Hoøa thuoäc ñòa Ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät taïi Quyeát ñònh soá 108/1998/ phaän tænh Vónh Phuù phaùt trieån trôû thaønh thaønh phoá môùi Vónh Yeân vaø QÑ-TTg ngaøy 20/6/1998. Trong ñoù xaùc ñònh: ñöôïc keát noái vôùi thaønh phoá trung taâm Haø Noäi qua caàu Thaêng Long ❑ Cô caáu quy hoaïch khoâng gian bao goàm thaønh phoá trung taâm Haø ñöôïc xaây döïng môùi. Quy moâ daân soá thaønh phoá môùi Vónh Yeân vaø Noäi vaø caùc ñoâ thò thuoäc tænh Haø Taây, Vónh Phuùc, Baéc Ninh vaø Höng thaønh phoá trung taâm Haø Noäi ñöôïc ñeà xuaát theo 2 phöông aùn: Yeân trong baùn kính töø 30-50km. ❑ Phöông aùn 1: Haø Noäi: 1.000.000 ngöôøi; Vónh Yeân 700.000 ❑ Höôùng phaùt trieån laâu daøi cuûa TP.Haø Noäi chuû yeáu veà phía Taây, ❑ Phöông aùn 2: Haø Noäi 700.000 ngöôøi; Vónh Yeân 300.000. hình thaønh chuoãi ñoâ thò Mieáu Moân - Xuaân Mai - Hoøa Laïc - Sôn Taây (tænh Haø Taây), phía Baéc laø cuïm ñoâ thò Soùc Sôn (Haø Noäi) - Xuaân Hoøa - Ñaïi Laûi - Phuùc Yeân (tænh Vónh Phuùc) nhaèm khai thaùc caùc lôïi theá veà vò trí ñòa lyù, ñieàu kieän töï nhieân, cô sôû haï taàng... ❑ Ñeán 2020: Daân soá thaønh phoá trung taâm Haø Noäi laø 2,5 trieäu ngöôøi; Daân soá caùc ñoâ thò xung quanh khoaûng 2-2,5 trieäu ngöôøi. Chöông trình phaùt trieån toång theå ñoâ thò thuû ñoâ Haø Noäi ñeán naêm 2020 do toå chöùc JICA - Nhaät Baûn taøi trôï (HAIDEP) naêm 2007: Trong khuoân khoå nghieân cöùu cuûa döï aùn naøy, laàn ñaàu tieân yù töôûng veà vieäc quy hoaïch caùc ñoâ thò caáp trung taâm vuøng xung quanh Haø Noäi, bao goàm: Ñoâ thò Meâ Linh, Baéc Ninh, Phuû Lyù vaø chuoãi ñoâ thò phía Taây bao goàm: Sôn Taây, Hoøa Laïc, Xuaân Mai, mang tính chaát nhö caùc ÑTVT cuûa Haø Noäi ñaõ ñöôïc ñeà xuaát. Nghieân cöùu neâu roõ neáu cöù taäp trung phaùt trieån vaøo Haø Noäi seõ daãn ñeán tình traïng quaù taûi veà haï taàng, uøn taéc giao thoâng ñoàng thôøi khoâng phaùt trieån ñöôïc caùc khu vöïc phuï caän, daãn ñeán tình traïng quaù cheânh leäch veà kinh teá-xaõ hoäi. Do ñoù vieäc phaùt trieån caùc ÑTVT laø giaûi phaùp caàn thieát. Ñònh höôùng hình thaønh caùc ÑTVT cuûa thaønh phoá Haø Noäi coù caùc lieân keát vaø hoäi nhaäp vôùi ñoâ thò trung taâm Haø Noäi veà caùc vaán ñeà: ❑ Hoäi nhaäp veà chöùc naêng: Caùc ÑTVT coù caùc chöùc naêng chieán löôïc roõ raøng boå sung cho Haø Noäi caàn ñöôïc phaùt trieån moät caùch hieäu quaû Hình 7: Quy hoaïch chung phaùt trieån ñoâ thò Hoøa Laïc - Xuaân Mai Nguoàn: Baùo caùo cuoái kyø Döï aùn Phaùt trieån ñoâ thò Hoøa Laïc - Xuaân Mai (Boä KH&ÑT, 1999) Döï aùn Phaùt trieån chuoãi ñoâ thò khu vöïc Hoøa Laïc vaø Xuaân Mai (Giai ñoaïn I) do Boä Keá hoaïch vaø ñaàu tö thöïc hieän naêm 1999. Khu vöïc Hoøa Laïc vaø Xuaân Mai naèm doïc theo Quoác loä 21A ñi qua caùc khu vöïc Sôn Taây - Hoøa Laïc - Xuaân Mai - Mieáu Moân. Döï aùn ñeà xuaát vieäc quy hoaïch moät “Chuoãi ñoâ thò nghieân cöùu môùi vaø ñaøo taïo” vôùi quy moâ daân soá khoaûng 500.000 ngöôøi, nhaèm xaây döïng moät trung taâm mang taàm quoác gia veà phaùt trieån nguoàn nhaân löïc vaø thuùc ñaåy khoa hoïc. Trong döï aùn naøy Khu CNC Hoøa Laïc ñoùng vai troø laø haït nhaân chính cuøng vôùi vieäc di dôøi Ñaïi hoïc quoác gia. Moät trung Hình 8: Chuoãi ñoâ thò Sôn Taây - Hoøa Laïc - Xuaân Mai - Mieáu Moân taâm nghieân cöùu vaø ñaøo taïo coâng ngheä cao caáp quoác gia ñöôïc ñeà trong ñoà aùn Ñieàu chænh QHCXD Haø Noäi ñeán naêm 2020 xuaát thaønh laäp taïi Khu CNC Hoøa Laïc. Döï aùn naøy cuøng vôùi Quy Nguoàn: QHCXD thuû ñoâ Haø Noäi ñeán naêm 2020 12 SË 95+96 . 2018
K h ∏ i n i ÷ m Hình 10: Quy hoaïch caáu truùc heä thoáng ñoâ thò Thaønh phoá Haø Noäi theo moâ hình ÑTVT. (Nguoàn: QHC xaây döïng thuû ñoâ Haø Noäi ñeán 2030, taàm nhìn 2050) Hình 9: Heä thoáng caùc ñoâ thò trong vuøng Haø Noäi theo caáu truùc ÑTVT trong trình phaùt trieån lan toûa cuûa khoâng gian ñoâ thò hoùa vaø taïo ra caùc cöïc ñeà xuaát cuûa Chöông trình phaùt trieån toång theå ñoâ thò Haø Noäi (HAIDEP) (Nguoàn: Baùo caùo Chöông trình HAIDEP, 2007) phaùt trieån ñoâ thò ñoàng ñeàu treân phaïm vi toaøn laõnh thoå thaønh phoá. trong phaïm vi baùn kính 30-50km töø Haø Noäi. Moâ hình ÑTVT khoâng phaûi laø moät moâ hình quy hoaïch môùi meû treân theá giôùi. Tuy nhieân, ñaây laø laàn ñaàu tieân moâ hình naøy ñöôïc aùp duïng ❑ Hoäi nhaäp veà khoâng gian: Caùc ÑTVT caàn ñöôïc keát noái vôùi Haø Noäi treân thöïc teá taïi Vieät Nam neân coù nhieàu thaùch thöùc phaûi giaûi quyeát bôûi maïng löôùi giao thoâng vaø heä thoáng tín hieäu hieäu quaû. trong quaù trình trieån khai ñaàu tö xaây döïng vaø quaûn lyù phaùt trieån caùc ñoâ thò. Caùc thaùch thöùc phaûi keå ñeán bao goàm: ❑ Hoäi nhaäp kinh teá-xaõ hoäi: Haø Noäi vaø caùc ÑTVT caàn ñaûm baûo duy trì phaùt trieån noâng nghieäp, tính beàn vöõng veà moâi tröôøng, taêng cöôøng 1. Xaây döïng keá hoaïch phaùt trieån caùc ÑTVT phuø hôïp vôùi quy moâ, phoái hôïp vôùi nhau veà caùc vaán ñeà kinh teá-xaõ hoäi nhö caáp nöôùc, quaûn tính chaát ñoâ thò lyù chaát thaûi, giao thoâng vaän taûi, giaùo duïc, lao ñoäng, vieäc laøm. Caùc ÑTVT cuûa Haø Noäi ñöôïc quy hoaïch treân cô sôû caùc trung taâm ñoâ thò hieän höõu hoaëc ñang hình thaønh coù tính chaát vaø quy moâ raát Do taïi thôøi ñieåm nghieân cöùu, thaønh phoá Haø Noäi chöa ñöôïc môû khaùc nhau: ÑTVT Sôn Taây - ñöôïc quy hoaïch treân cô sôû thò xaõ Sôn roäng neân caùc ñoâ thò phía Taây bao goàm: Sôn Taây, Hoøa Laïc, Xuaân Taây (tröôùc ñaây ñaõ töøng laø thaønh phoá Sôn Taây thuoäc tænh Haø Taây Mai chæ ñoùng vai troø laø caùc ÑTVT caáp Vuøng. Tuy khoâng ñöôïc pheâ cuõ); ÑTVT Soùc Sôn - treân cô sôû thò traán Soùc Sôn - huyeän Soùc Sôn, duyeät, nhöng baûn Quy hoaïch toång theå phaùt trieån ñoâ thò Haø Noäi ÑTVT Xuaân Mai hình thaønh treân cô sôû thò traán Xuaân Mai - huyeän laø nhöõng nghieân cöùu khoa hoïc ñaàu tieân taïo cô sôû cho vieäc quy Chöông Myõ; ÑTVT Phuù Xuyeân treân cô sôû thò traán Phuù Xuyeân - hoaïch caùc ÑTVT cuûa thaønh phoá Haø Noäi taïi Quy hoaïch chung huyeän Phuù Xuyeân. ÑTVT Hoøa Laïc coøn ñang trong quaù trình ñaàu thaønh phoá sau ñoù. tö xaây döïng treân cô sôû Khu Coâng ngheä cao Hoøa Laïc vaø Khu Ñaïi hoïc quoác gia. Quy hoaïch chung xaây döïng thuû ñoâ Haø Noäi ñeán 2030 vaø taàm nhìn Söï khaùc bieät naøy ñoøi hoûi phaûi coù caùc moâ hình vaø loä trình thöïc hieän 2050 phuø hôïp vôùi ñaëc thuø vaø möùc ñoä phaùt trieån cuûa töøng ñoâ thò cho quaûn QHCXD thuû ñoâ ñeán 2030, taàm nhìn 2050 ñaõ ñöôïc Thuû töôùng lyù phaùt trieån caùc ÑTVT trong töông lai. Chính phuû pheâ duyeät ngaøy 29/7/2011 (Quyeát ñònh 1259 QÑ/TTg). Trong ñoù ñeà ra ñònh höôùng caáu truùc ñoâ thò toaøn thaønh phoá theo moâ 2. Quaûn lyù ñòa giôùi haønh chính hình chuøm ñoâ thò vôùi 01 thaønh phoá trung taâm (ÑTTT) vaø 05 ÑTVT Ñòa giôùi caùc ÑTVT theo quy hoaïch coù söï choàng laán vôùi ñòa giôùi caùc (ÑTVT) cuøng caùc thò traán sinh thaùi. Caùc ÑTVT bao goàm: Soùc Sôn, ñôn vò haønh chính hieän höõu. Caùc ÑTVT Soùc Sôn, Xuaân Mai naèm Sôn Taây, Hoøa Laïc, Xuaân Mai, Phuù Xuyeân. loït trong ñòa giôùi cuûa caùc huyeän ngoaïi thaønh: Soùc Sôn, Chöông Muïc tieâu cuûa vieäc quy hoaïch caùc ÑTVT naøy laø nhaèm kieåm soaùt quaù Myõ. Tröôøng hôïp ÑTVT Phuù Xuyeân naèm treân ñòa giôùi 02 huyeän: SË 95+96 . 2018 13
Phuù Xuyeân vaø Thöôøng Tín; ÑTVT Hoøa Laïc naèm treân ñòa giôùi cuûa 03 huyeän: Thaïch Thaát, Quoác Oai, Ba Vì. Söï choàng laán veà ñòa giôùi haønh chính naøy seõ gaây ra khoâng ít khoù khaên cho coâng taùc phoái hôïp giöõa caùc ñôn vò trong coâng taùc trieån khai thöïc hieän caùc quy hoaïch vaø toå chöùc quaûn lyù haønh chính, phaùt trieån ñoâ thò taïi caùc ÑTVT trong thöïc tieãn. 3. Moâ hình toå chöùc quaûn lyù Veà maët lyù thuyeát, maëc duø coù söï phuï thuoäc veà chöùc naêng vôùi ñoâ thò trung taâm nhöng caùc ÑTVT vaãn laø nhöõng ñoâ thò ñaày ñuû veà maët caáu truùc ñoâ thò. Treân thöïc teá, caùc ÑTVT treân theá giôùi coù ñòa giôùi haønh chính, toå chöùc chính quyeàn vaø hoaït ñoäng nhö nhöõng thaønh phoá ñoäc laäp coù phaân caáp haønh chính ngang haøng vôùi caùc thaønh phoá trung taâm. Taïi Vieät Nam, do cô caáu toå chöùc boä maùy chính quyeàn ñòa phöông coù söï phaân bieät giöõa ñoâ thò vaø noâng thoân neân vieäc caùc ÑTVT ñöôïc quy hoaïch treân ñòa baøn caùc huyeän ngoaïi thaønh seõ taïo ra thaùch thöùc lôùn cho vieäc tìm ra moät moâ hình quaûn lyù vöøa phuø hôïp vôùi khuoân khoå phaùp lyù hieän haønh vöøa ñaùp öùng caùc yeâu caàu ñaëc thuø cuûa coâng taùc quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò phaân bieät vôùi quaûn lyù noâng thoân. Moâ hình “thaønh phoá trong thaønh phoá” ñoái vôùi caùc thaønh phoá tröïc thuoäc TW ñaõ ñöôïc Luaät hoùa nhöng chöa coù höôùng daãn cuï theå vaø tieàn leä aùp duïng. 4. Quaûn lyù phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò taïi khu vöïc Vaønh ñai xanh Moâ hình ÑTVT chæ phaùt huy ñöôïc hieäu quaû khi kieåm soaùt ñöôïc khoaûng caùch vaø quy moâ phaùt trieån cuûa caùc ÑTVT vaø ñoâ thò trung taâm. Nhöõng yeâu caàu phaùt trieån treân thöïc teá taïi caùc ñoâ thò veà phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi daãn ñeán vieäc raát khoù tuaân thuû caùc nguyeân taéc giôùi haïn veà phaùt trieån khoâng gian cuûa ÑTVT, ñoâ thò trung taâm, vaønh ñai xanh cuõng nhö caùc khu vöïc caùch ly khaùc. Treân thöïc teá ñoâ thò trung taâm vaãn seõ khoâng ngöøng môû roäng, caùc ÑTVT phaùt trieån chaäm chaïp do thieáu lôïi theá caïnh tranh, caùc khu vöïc caùch lyù daàn bò xoùa môø do vieäc môû roäng ñoâ thò hoùa taïi caùc ñoâ thò vaø vuøng noâng thoân vaø daãn ñeán moät ñaïi ñoâ thò seõ ra ñôøi. Caùc ÑTVT luoân ñöôïc hieåu laø nhöõng ñoâ thò coù quy moâ (daân soá) nhoû hoaëc vöøa, ñieàu ñoù coù nghóa laø caùc ÑTVT khoâng theå phaùt trieån moät caùch töï do. Neáu caùc ÑTVT phaùt trieån quaù lôùn thì ñoàng nghóa vôùi vieäc noù phaûi ñaûm baûo coù caùc chöùc naêng ñaày ñuû nhö moät ñoâ thò ñoäc laäp maø nhö vaäy söï phuï thuoäc caàn thieát veà maët chöùc naêng cuûa ÑTVT vôùi ÑTTT seõ khoâng coøn vaø ñoàng nghóa vôùi vieäc moâ hình ÑTVT maát ñi yù nghóa. Do vaäy vieäc xaùc ñònh ñöôïc quy moâ cuõng nhö ngöôõng phaùt trieån cho ÑTVT laø moät yeâu caàu quan troïng ñeå ñaûm baûo söï phaùt trieån oån ñònh cuûa caû heä thoáng ñoâ thò thaønh phoá. 5. Quaûn lyù phaùt trieån ñoàng boä treân toaøn heä thoáng ñoâ thò thaønh phoá Ñeå xaây döïng thaønh coâng moâ hình ÑTVT thì caàn coù moät khung phaùp lyù toaøn dieän treân quy moâ toaøn thaønh phoá (caáp tænh) nhaèm ñieàu tieát vieäc phaùt trieån caùc ÑTVT khoâng maâu thuaãn laãn nhau cuõng nhö maâu thuaãn vôùi ñoâ thò trung taâm veà chöùc naêng, quy moâ, lôïi ích… Ñoâ thò trung taâm thöôøng luoân coù lôïi theá phaùt trieån do coù lòch söû hình thaønh, vò trí, cô sôû haï taàng, nguoàn löïc toát trong khi caùc ñoâ thò haït nhaân bò haïn cheá veà chöùc naêng vaø quy moâ, chæ mang tính boå trôï vaø phuï thuoäc vaøo ñoâ thò trung taâm seõ raát khoù phaùt trieån, chöa keå ñeán söï caïnh tranh laãn nhau giöõa caùc ÑTVT. Vieäc kieåm soaùt phaùt trieån caùc ÑTVT vaø ÑTTT Haø Noäi hieän nay chæ döïa treân caùc quy hoaïch xaây döïng laø chöa ñuû, caàn thieát phaûi coù caùc coâng cuï phaùp lyù maïnh meõ cuøng vôùi caùc cô cheá chính saùch thuùc ñaåy. Keát luaän Caùc ÑTVT Haø Noäi töø yù töôûng ñeán quy hoaïch qua caùc thôøi kyø ñeàu nhaèm giaûi quyeát caùc vaán ñeà phaùt trieån ñoâ thò cuï theå cho thaønh phoá qua caùc giai ñoaïn phaùt trieån, ñaëc bieät laø qua caùc giai ñoaïn môû roäng ñòa giôùi haønh chính: 14 SË 95+96 . 2018
K h ∏ i n i ÷ m 1) Ñaùp öùng caùc yeâu caàu veà an ninh quoác phoøng (Quy hoaïch chung tröôùc 1975) 2) Giaûm taûi maät ñoä phaùt trieån cho ñoâ thò trung taâm thaønh phoá Haø Noäi: Giaûm maät ñoä daân cö, maät ñoä xaây döïng; Khaéc phuïc tình traïng quaù taûi haï taàng ñoâ thò, haï taàng xaõ hoäi, xuoáng caáp veà chaát löôïng moâi tröôøng soáng (Quy hoaïch chung 1998) 3) Taïo ra khoâng gian môùi cho quaù trình môû roäng ñoâ thò: Giaûi quyeát vaán ñeà thieáu nhaø ôû, haï taàng kyõ thuaät ñaàu moái: Caùc khu xöû lyù chaát thaûi, nöôùc thaûi; Traïm ñaàu moái caáp nöôùc, ñieän; Nghóa trang caáp thaønh phoá...; Taïo theâm khoâng gian xanh, khoâng gian môû cho thaønh phoá (Quy hoaïch chung 2011). 4) Kieåm soaùt quaù trình ñoâ thò hoùa taïi caùc khu vöïc ngoaïi vi thaønh phoá: tình traïng xaây döïng nhaø ôû, nhaø xöôûng saûn xuaát böøa baõi, khoâng pheùp, khoâng theo quy ñònh, quy hoaïch daãn ñeán maát myõ quan chung, laán chieám ñaát noâng nghieäp; nguy cô hình thaønh caùc khu nhaø ôû oå chuoät; 5) Taïo ra caùc cöïc taêng tröôûng môùi cho thuû ñoâ: Hình thaønh caùc khu coâng nghieäp, coâng ngheä cao; Thu huùt döï aùn ñaàu tö döï aùn BÑS, ñaàu tö nöôùc ngoaøi... 6) Khaéc phuïc tình traïng phaùt trieån cheânh leäch giöõa khu vöïc noäi ñoâ vaø ngoaïi thaønh. Sau 8 naêm keå töø khi QHCXD thuû ñoâ ñöôïc pheâ duyeät ñeå ñi vaøo trieån khai, vieäc hình thaønh caùc ÑTVT cuûa TP. Haø Noäi môùi chæ döøng laïi ôû möùc ñoä ñònh höôùng quy hoaïch vaø chöa coù caùc böôùc trieån khai cuï theå treân thöïc teá. Vaán ñeà vöôùng maéc cô baûn veà moâ hình quaûn lyù ñôn vò haønh chính ñaõ ñöôïc giaûi quyeát vôùi vieäc Luaät Toå chöùc chính quyeàn ñòa phöông naêm 2015 ñaõ cho pheùp hình thaønh caùc ñôn vò haønh chính caáp thaønh phoá tröïc thuoäc Thaønh phoá tröïc thuoäc TW (moâ hình thaønh phoá trong thaønh phoá), tuy nhieân nhöõng khoù khaên trong ñaàu tö haï taàng keát noái vaø söï taêng tröôûng suït giaûm cuûa thò tröôøng BÑS, caùc döï aùn chieán löôïc bò chaäm tieán ñoä (Khu CNC Hoøa Laïc, Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi) laø nguyeân nhaân khieán cho vieäc ra ñôøi caùc ÑTVT ñaàu tieân taïi Haø Noäi vaø taïi nöôùc ta noùi chung coøn chöa coù böôùc ñoät phaù. Taøi lieäu Tham khaûo: 1. Nguyeãn Trung Duõng, Nghieân cöùu moâ hình quaûn lyù phaùt trieån ÑTVT TP.Haø Noäi”, Ñeà taøi caáp thaønh phoá, 2016. 2. C.B Purdom, The Building of Satellite towns, London, 1949. 3. Quy hoaïch vuøng Ile-de-France-coäng hoøa Phaùp. 4. Heä thoáng haønh chính cuûa Phaùp trong quy hoaïch ñoâ thò, Taøi lieäu Döï aùn IMV SË 95+96 . 2018 15