Truyền thông đại chúng và quản lý văn hoá đô thị: Đề xuất cho trường hợp thành phố Hồ Chí Minh - Lê Thanh Bình

X· héi häc sè 1 (101), 2008 47<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> TruyÒn th«ng ®¹i chóng vµ qu¶n lý v¨n hãa ®« thÞ<br /> (§Ò xuÊt cho tr­êng hîp Thµnh phè Hå ChÝ Minh)<br /> <br /> Lª Thanh B×nh<br /> <br /> 1. §Æt vÊn ®Ò<br /> C¸c nhµ chuyªn m«n thèng nhÊt r»ng: "§« thÞ lµ ®iÓm tËp trung d©n c­ víi<br /> mËt ®é cao, chñ yÕu lµ lao ®éng phi n«ng nghiÖp, cã h¹ tÇng c¬ së thÝch hîp. §ã lµ<br /> trung t©m tæng hîp (vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n hãa - x· héi) hay Trung t©m chuyªn<br /> ngµnh (vÝ dô côm c«ng nghiÖp c¶ng, du lÞch - nghØ d­ìng, ®Çu mèi giao th«ng) cã vai<br /> trß thóc ®Èy sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña c¶ n­íc, cña mét miÒn l·nh<br /> thæ, cña mét tØnh, cña mét huyÖn hoÆc mét vïng trong tØnh, trong huyÖn”. XÐt vÒ<br /> mÆt v¨n hãa, ®« thÞ cã nh÷ng tÝnh chÊt ®Æc thï nhÊt ®Þnh vÒ lèi sèng, vÒ sinh ho¹t;<br /> cã c¸c s¶n phÈm cã tÝnh s¸ng t¹o, kÓ c¶ v¨n hãa vËt thÓ nh­ kiÕn tróc, trang phôc,<br /> b¶o tµng, phè x¸, chî bóa vµ c¶ v¨n hãa phi vËt thÓ nh­ ®êi sèng tinh thÇn, t©m linh.<br /> Nh÷ng khÝa c¹nh ®ã rÊt quan träng, gãp phÇn lµm nªn nÐt riªng cña ®« thÞ mµ tõ<br /> gãc ®é qu¶n lý Nhµ n­íc cÇn ph¶i xem xÐt. MÆt kh¸c, khi nghiªn cøu ®« thÞ cÇn chó<br /> ý ®Õn c¶ nh÷ng vÊn ®Ò x· héi lu«n tiÒm Èn nh­ téi ph¹m, tÖ n¹n x· héi, thiªn tai,<br /> háa ho¹n, dÞch bÖnh, « nhiÔm m«i tr­êng, v¨n hãa lai c¨ng... cïng c¸c th¸ch thøc vÒ<br /> kinh tÕ nh­ ®Êt ®ai, nhµ ë, dÞch vô, giao th«ng ®« thÞ, c«ng ¨n viÖc lµm, mÆt tr¸i kinh<br /> tÕ thÞ tr­êng, v.v... Qua lý luËn vµ thùc tiÔn, nhiÒu chuyªn gia cho r»ng: §Ó x©y<br /> dùng, ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®êi sèng ®« thÞ th× ph¶i tÝnh ®Õn lÜnh vùc v¨n hãa trong<br /> quy ho¹ch tæng thÓ vµ nÕu gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò qu¶n lý v¨n hãa ®« thÞ th× sÏ gi¶i<br /> quyÕt ®­îc mét sè th¸ch thøc tiÒm Èn ngay tËn gèc. N­íc ta ®ang ë trong qu¸ tr×nh<br /> ®« thÞ hãa giai ®o¹n ®Çu, vai trß truyÒn th«ng ®¹i chóng cµng cã ý nghÜa to lín trong<br /> qu¶n lý v¨n hãa ®« thÞ. Trªn thùc tÕ, thµnh phè lín nh­ Thµnh phè Hå ChÝ Minh, cã<br /> vai trß cùc kú to lín ®èi víi ph¸t triÓn cña vïng Nam Bé vµ c¶ n­íc, nªn trong chiÕn<br /> l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n hãa - x· héi cña thµnh phè ®Æc biÖt nµy cÇn tÝnh ®Õn<br /> TruyÒn th«ng ®¹i chóng nh­ mét m¾t xÝch cÇn thiÕt ®èi víi qu¶n lý toµn bé ®« thÞ (kÓ<br /> c¶ qu¶n lý v¨n hãa ®« thÞ) .<br /> 2. TruyÒn th«ng ®¹i chóng vµ qu¶n lý v¨n hãa ®« thÞ<br /> 2.1. Nh÷ng t¸c ®éng c¬ b¶n cña truyÒn th«ng ®¹i chóng:<br /> Ngµy nay, trong c¸c ®« thÞ n­íc ta nãi chung vµ t¹i Thµnh phè Hå ChÝ Minh<br /> nãi riªng, c­ d©n rÊt quen víi viÖc sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng nh­<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 48 TruyÒn th«ng ®¹i chóng vµ qu¶n lý v¨n hãa ®« thÞ<br /> <br /> b¸o chÝ, s¸ch, truyÒn h×nh, ®µi Radio, Internet, ®iÖn ¶nh, ®iÖn tho¹i chøc n¨ng ®a<br /> ph­¬ng tiÖn vµ ho¹t ®éng Quan hÖ c«ng chóng (Public Relations). C¸c ph­¬ng tiÖn<br /> th«ng tin ®¹i chóng nhanh chãng, phæ biÕn hµng lo¹t c¸c chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cã<br /> tÝnh qu¶n lý v¨n hãa cho mäi c­ d©n, l¹i cã thÓ ®i vµo t©m lý, x· héi, gi¸o dôc, t¸c<br /> ®éng vµo nhËn thøc t×nh c¶m, t©m lý, hµnh vi, øng xö, nh»m bµn b¹c, tranh luËn,<br /> thuyÕt phôc, n©ng cao nhËn thøc vµ tÝnh tr¸ch nhiÖm c«ng d©n ®Ó x©y dùng, ph¸t<br /> triÓn bÒn v÷ng ®êi sèng ®« thÞ. §ång thêi ng­êi ta sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin<br /> ®¹i chóng ngay chÝnh trong qu¸ tr×nh truyÒn th«ng v¨n hãa (Cultural<br /> Communication) cïng c¸c lÜnh vùc kinh tÕ x· héi liªn quan nh­ truyÒn th«ng d©n sè<br /> - kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh, truyÒn th«ng m«i tr­êng, truyÒn th«ng qu¶n lý ®Ó cã kÕt qu¶<br /> ®ång bé vÒ toµn bé kinh tÕ, v¨n hãa - x· héi ®« thÞ.<br /> <br /> Ngoµi c¸c chøc n¨ng, vai trß nãi trªn, ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng cßn tæ<br /> chøc cho c¶ céng ®ång liªn kÕt nhau l¹i thµnh søc m¹nh ®Ó thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô<br /> chung mµ ®êi sèng v¨n hãa ®« thÞ hiÖn ®¹i lu«n n¶y sinh. VÝ dô tæ chøc cho c­ d©n<br /> thùc hiÖn tiªu chuÈn gia ®×nh v¨n hãa míi, ph¸t ®éng c¸c phong trµo “l¸ lµnh ®ïm l¸<br /> r¸ch", x©y dùng “®­êng phè xanh, s¹ch ®Ñp”, tæ chøc sinh ho¹t "uèng n­íc nhí<br /> nguån" vµ vËn ®éng lËp c¸c Quü nh»m môc ®Ých nh©n b¶n, b¶o tån gi¸ trÞ v¨n hãa -<br /> x· héi (x©y dùng, b¶o tr×, trïng tu ®×nh, chïa, c¸c c«ng tr×nh v¨n hãa ®« thÞ)...<br /> 2.2. TruyÒn th«ng ®¹i chóng ph¸t huy søc m¹nh qu¶n lý Nhµ n­íc vµ céng<br /> ®ång c­ d©n ®« thÞ<br /> a. VÒ qu¶n lý Nhµ n­íc: thùc chÊt ®ã lµ sù can thiÖp b»ng quyÒn lùc cña Nhµ<br /> n­íc vµo c¸c qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi (ë ®©y chñ yÕu xÐt vÒ mÆt v¨n hãa<br /> ®« thÞ) nh»m lµm cho ®« thÞ ph¸t triÓn trËt tù, hµi hßa, nh©n v¨n, an toµn, v¨n minh,<br /> hiÖn ®¹i.<br /> B»ng nhiÒu h×nh thøc phong phó, ®a d¹ng c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i<br /> chóng nh­ b¸o, ®µi, internet… ®· truyÒn ®¹t tíi c­ d©n ®« thÞ c¸c v¨n b¶n cã tÝnh<br /> ph¸p luËt, lµm cho v¨n hãa ph¸p luËt dÇn thÊm s©u vµo mäi øng xö cña d©n c­ ®«<br /> thÞ. C¸c ph­¬ng thøc qu¶n lý Nhµ n­íc b»ng luËt ph¸p, thuÕ, c¸c v¨n b¶n d­íi luËt<br /> (nh­ quy chÕ v¨n hãa tõng khu vùc) c¸c h×nh thøc th­ëng, ph¹t ®­îc chÕ tµi b»ng<br /> v¨n b¶n quy ph¹m còng nhê truyÒn th«ng ®¹i chóng mµ ®Õn víi ng­êi d©n nhanh<br /> chãng, s©u réng, tiÖn dông.<br /> Th«ng qua qu¸ tr×nh truyÒn th«ng ®¹i chóng, c¸c th«ng tin d­íi nhiÒu d¹ng<br /> kh¸c nhau liªn tôc ®­îc chuyÓn t¶i ®Õn ng­êi d©n ®« thÞ lµm cho hä quen dÇn víi c¸ch<br /> sèng ë ®« thÞ (kh«ng nãi to ë chç ®«ng ng­êi, kh«ng x¶ r¸c n¬i c«ng céng, kh«ng hót<br /> thuèc ë chç ®Ò biÓn cÊm, s½n sµng gióp ®ì nhau vµ nãi lêi c¸m ¬n lÞch sù; xÕp hµng trËt<br /> tù khi tham gia vµo c¸c dÞch vô cã ®«ng ng­êi chê ®îi, ¨n mÆc ®Ñp ®Ï, s¹ch sÏ, v.v…)<br /> C¸c nhµ qu¶n lý còng biÕt sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ®Ó<br /> n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý nhµ n­íc, më mang viÖc ®èi tho¹i d©n chñ, hiÓu ®­îc ý<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Lª Thanh B×nh 49<br /> <br /> nguyÖn trùc tiÕp cña d©n qua c¸c ch­¬ng tr×nh gÆp gì víi kh¸n gi¶ truyÒn h×nh, ph¸t<br /> thanh ®­îc c¸c ®µi tæ chøc ngµy mét nhiÒu. Khi tiÕp xóc nhiÒu víi truyÒn th«ng ®¹i<br /> chóng, c¸c nhµ qu¶n lý nãi chung vµ qu¶n lý v¨n hãa nãi riªng sÏ rÌn luyÖn cho m×nh<br /> c¸ch thøc øng xö víi c¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng ®¹i chóng. Hä trë nªn cã phong<br /> th¸i v¨n hãa hiÖn ®¹i h¬n, thÝch nghi víi v¨n hãa ®« thÞ h¬n (n¬i hä võa mang t­ c¸ch<br /> qu¶n lý vµ võa lµ t­ c¸ch ng­êi d©n), n¨ng ®éng h¬n vµ nhê ®ã nh÷ng ®iÒu nµy gãp<br /> phÇn cho hä quan t©m ®Õn c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn v¨n hãa ®« thÞ h¬n, tr¸ch nhiÖm<br /> h¬n, c«ng khai h¬n, chÞu sù kiÓm so¸t cña céng ®ång vµ cña c¶ truyÒn th«ng ®¹i chóng<br /> nhiÒu h¬n ®èi víi sù l·nh ®¹o, qu¶n lý cña m×nh.<br /> b. Céng ®ång trong ®« thÞ<br /> Trong ®êi sèng v¨n hãa ®« thÞ, céng ®ång lµ nh©n tè quan hÖ ®Æc biÖt, lµ chñ<br /> thÓ lµm nªn b¶n s¾c v¨n hãa ®« thÞ nªn trong qu¶n lý v¨n hãa ®« thÞ kh«ng thÓ<br /> kh«ng ®Ò cËp ®Õn chñ thÓ ®ã. §èi víi céng ®ång trong ®« thÞ cÇn n¾m v÷ng nh÷ng<br /> hiÖu øng do truyÒn th«ng ®¹i chóng mang l¹i ®Ó ¸p dông tèt trong qu¶n lý v¨n hãa<br /> ®« thÞ. C¶ mét céng ®ång ng­êi sinh sèng trong ®« thÞ nãi chung hay mét ®« thÞ cô<br /> thÓ, dï hä rÊt ®a d¹ng vÒ tuæi t¸c, nghÒ nghiÖp, tÝn ng­ìng, së thÝch…, nh­ng trong<br /> mét kh«ng gian ®« thÞ cña m×nh, tr­íc hÕt hä ph¶i cïng nhau sèng, chia sÎ víi nhau<br /> nh÷ng tr¸ch nhiÖm, quyÒn lîi, nghÜa vô vµ x©y dùng ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cho<br /> céng ®ång (trong ®ã cã hä) ngµy cµng tèt ®Ñp.<br /> c. Nguyªn nh©n viÖc tham gia qu¶n lý v¨n hãa cña céng ®ång víi truyÒn<br /> th«ng ®¹i chóng<br /> - T¹i c¸c ®« thÞ, do xu thÕ d©n chñ hãa trong qu¶n lý Nhµ n­íc t¹i nhiÒu<br /> kh©u, nhiÒu lÜnh vùc nhÊt lµ nh÷ng lÜnh vùc liªn quan ®Õn dÞch vô c«ng céng, c«ng<br /> chóng ngµy cµng chñ ®éng tham gia víi t­ c¸ch chñ nh©n ®« thÞ, x©y dùng nÒn v¨n<br /> hãa ®« thÞ lµnh m¹nh kh«ng hoµn toµn bÞ ®éng ë vÞ trÝ bÞ cÇm tay chØ viÖc.<br /> - Do c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ph¸t triÓn, kh«ng gian hÑp l¹i, con<br /> ng­êi tiÕp nhËn ®­îc sù viÖc liªn quan ®Õn m×nh. Tõ ®ã c¸c céng ®ång cã thÓ tham gia<br /> tÝch cùc, khuyÕn khÝch xung quanh cïng hµnh ®éng v× mét vÊn ®Ò v¨n hãa cô thÓ nµo ®ã<br /> trong ®« thÞ m×nh. VÝ dô gi÷ g×n gia phong, kÝnh träng ng­êi giµ, nh­êng chç cho ng­êi<br /> giµ c¶, bÖnh tËt trªn xe buýt, ®éng viªn s¸ng t¹o v¨n hãa, x©y dùng tñ s¸ch v¨n hãa…<br /> - Do tr×nh ®é d©n trÝ ngµy mét n©ng cao ®èi víi c­ d©n ®« thÞ, cã nh÷ng vÊn ®Ò<br /> hÖ träng liªn quan ®Õn nhiÒu céng ®ång nªn ph¶i tæ chøc bµn b¹c, quyÕt ®Þnh c«ng<br /> khai. Nh÷ng vÊn ®Ò v¨n hãa võa nh¹y c¶m võa lµ b¶n s¾c, võa cã tÝnh tËp qu¸n -<br /> truyÒn thèng nªn c¶ céng ®ång tham gia gi¶i quyÕt lµ cÇn thiÕt. Trong ®ã cã kh«ng Ýt<br /> vÊn ®Ò ®­îc t¸c ®éng bëi c¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng ®¹i chóng.<br /> - Cã nh÷ng c«ng viÖc, vÊn ®Ò, cã nh÷ng c«ng ®o¹n ®­îc chuÈn hãa, ®¹i chóng<br /> hãa kh¾p c¸c ®Þa ®iÓm, c¸c tæ chøc ë ®« thÞ nhÊt lµ nh÷ng vÊn ®Ò mang ®Ëm mµu s¾c<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 50 TruyÒn th«ng ®¹i chóng vµ qu¶n lý v¨n hãa ®« thÞ<br /> <br /> v¨n hãa ®« thÞ l¹i ®­îc c«ng khai hãa trªn c¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng ®¹i chóng,<br /> nªn cßn ng­êi, nhiÒu céng ®ång cã thÓ tham gia trùc tiÕp, häc tËp nhau, t­¬ng hç<br /> nhau, tiÕp thu vµ chuyÓn hãa lÉn nhau.<br /> 2.3. N©ng cao n¨ng lùc øng xö, giao tiÕp cña nhµ qu¶n lý v¨n hãa - x· héi ®èi<br /> víi c¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng ®¹i chóng<br /> Ngµy nay, trong c¸c tæ chøc, c¬ quan, c«ng ty nhµ n­íc vµ t­ nh©n cña nhiÒu<br /> n­íc ®Òu cã bé phËn lµm chøc n¨ng “Quan hÖ c«ng chóng” (Public Relations - PR).<br /> T¹i n­íc ta, nÕu kh«ng tÝnh ®Õn c¸c c¬ quan tæ chøc quèc tÕ, c¸c tæ chøc, c«ng t­ liªn<br /> doanh, c¸c tæ chøc cña ng­êi n­íc ngoµi cã bé phËn PR th× trong c¸c Bé, ngµnh, c¬<br /> quan qu¶n lý c«ng vµ khu vùc t­ cña ViÖt Nam hiÖn vÉn ch­a thiÕt lËp, ho¹t ®éng<br /> bµi b¶n lÜnh vùc ®ã. PR lµ mét ho¹t ®éng mang tÝnh nghiÖp vô tæng hîp cao; ®­îc<br /> thiÕt kÕ, tæ chøc quy cñ, mang tÝnh x· héi râ nÐt; tªn gäi cña PR còng nãi lªn kh¸<br /> ®Çy ®ñ ®Æc thï cña nã gåm 2 m¶ng: Public - c«ng chóng vµ Relations - c¸c mèi quan<br /> hÖ. NhiÖm vô chÝnh yÕu cña PR lµ th­êng xuyªn x©y dùng mèi quan hÖ th©n thiÖn,<br /> tÝch cùc gi÷a mét tæ chøc (kÓ c¶ giíi l·nh ®¹o cña tæ chøc ®ã) víi c«ng chóng, lµm sao<br /> ®Ó tæ chøc vµ c«ng chóng trong c¸c mèi quan hÖ t­¬ng t¸c lu«n ë tr¹ng th¸i gÇn gòi,<br /> hîp t¸c víi nhau nh»m ®em l¹i c¸c hiÖu qu¶ x· héi vµ kinh tÕ, thóc ®Èy x· héi më,<br /> ph¸t triÓn bÒn v÷ng, d©n chñ, c«ng b»ng, hiÖn ®¹i, v¨n minh. PR lµ ®Çu mèi chñ<br /> chèt cña tæ chøc ®Ó ph¸t ®i th«ng tin chÝnh thøc, chÞu tr¸ch nhiÖm cung cÊp tin cho<br /> giíi b¸o chÝ, c«ng chóng vµ kh¸ch hµng. PR ®­îc coi lµ mét trong c¸c ph­¬ng tiÖn vµ<br /> ho¹t ®éng cña c¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng ®¹i chóng (B¸o chÝ, s¸ch, ph¸t thanh,<br /> truyÒn h×nh, ®iÖn ¶nh, Internet, qu¶ng c¸o, PR) nh­ng ngoµi liªn kÕt ngang, nã cã<br /> liªn kÕt däc víi c¸c Media kh¸c ®Ó t¸c nghiÖp hiÖu qu¶ trong m«i tr­êng x· héi mµ<br /> tri thøc, th«ng tin, dÞch vô, khoa häc kü thuËt ngµy cµng ®æi míi, hoµn thiÖn. Ho¹t<br /> ®éng PR ®· cã h¬n mét thÕ kû, cã nhiÒu mÆt ®­îc bæ sung, khai më, chuyªn s©u h¬n<br /> nh­ng riªng lÜnh vùc giao tiÕp, øng xö cña ng­êi lµm PR víi c¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn<br /> th«ng ®¹i chóng vÉn ®ßi hái ph¶i cã nghÒ. Nh÷ng ng­êi thùc thi c«ng viÖc qu¶n lý ®«<br /> thÞ rÊt cÇn ph¶i n¾m ®­îc kiÕn thøc c¬ b¶n PR nãi chung vµ kü n¨ng øng xö, giao<br /> tiÕp, hîp t¸c kh«ng chØ víi c«ng chóng réng r·i mµ cßn víi giíi b¸o chÝ.<br /> <br /> Trong qu¶n lý v¨n hãa ®« thÞ ph¶i n¾m v÷ng kü n¨ng giao tiÕp, bëi lÏ: Sè<br /> ®«ng trong x· héi lµ c¸c tÇng líp d©n c­ kh¸c nhau víi ®Çy ®ñ mäi nghÒ nghiÖp,<br /> chøc vô, tuæi t¸c nªn ng­êi qu¶n lý ®« thÞ tr­íc hÕt ph¶i cã kiÕn thøc nÒn vÒ giao<br /> tiÕp, v× nã ®em l¹i hiÖu qu¶, ®¸p øng ®óng yªu cÇu cña qu¶n lý hµnh chÝnh ®« thÞ.<br /> Giao tiÕp lµ c«ng cô, ph­¬ng tiÖn, qu¸ tr×nh ®Ó ®¹t môc ®Ých cña ho¹t ®éng trong c¸c<br /> c¬ quan c«ng quyÒn vµ chÊt l­îng, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng ®ã phô thuéc vµo møc ®é chÊt<br /> l­îng cña qu¸ tr×nh giao tiÕp ®­îc tiÕn hµnh. Ng­êi ta th­êng thÊy giao tiÕp biÓu<br /> hiÖn ë c¸c kh©u sau:<br /> Giao tiÕp cã vai trß trong trao ®æi th«ng tin gi÷a c¸n bé c«ng chøc víi c¸c c«ng<br /> d©n ®¹i diÖn cho quyÒn lîi b¶n th©n, hay cña nhãm ng­êi hoÆc cña tæ chøc. Thùc tÕ lµ<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Lª Thanh B×nh 51<br /> <br /> c¸n bé, c«ng chøc ph¶i th­êng xuyªn tiÕp nhËn, xö lý, h­íng dÉn, trao ®æi, tr¶ lêi tin<br /> tøc cho c¸c c«ng d©n ®Õn liªn hÖ. Nhê giao tiÕp mµ th«ng tin d­íi c¸c d¹ng thøc nh­<br /> lêi nãi, ©m thanh, h×nh ¶nh, ký hiÖu, biÓu t­îng ®­îc trao ®æi, t­¬ng t¸c gi÷a hä vµ<br /> c«ng d©n ®­îc diÔn ra. Trùc tiÕp giao tiÕp víi c«ng d©n lµ mét ho¹t ®éng trong ngµy<br /> lµm viÖc cña c¸n bé, c«ng chøc víi c«ng d©n. HiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng ®ã phô thuéc vµo<br /> kh¶ n¨ng truyÒn ®¹t, thuyÕt phôc, gi¶ng gi¶i, sù th©n thiÖn cña hä ®èi víi c«ng d©n.<br /> Nhê giao tiÕp, sù thiÕu hôt th«ng tin hoÆc th«ng tin ch­a râ rµng, minh x¸c, thËm chÝ<br /> khi cã sù hiÓu lÇm, thiÕu chÝnh x¸c tõ mét trong 2 phÝa sÏ dÔ kÞp thêi ®­îc kh¾c phôc.<br /> <br /> Giao tiÕp cã vai trß trong trao ®æi t×nh c¶m, t¹o ra sù gÇn gòi, g¾n bã, th©n<br /> mËt, hiÓu biÕt lÉn nhau kh«ng nh÷ng khi c«ng d©n ®Õn c¬ quan c«ng quyÒn mµ cßn<br /> trong c«ng viÖc tËp thÓ, trong sinh ho¹t céng ®ång. Qua giao tiÕp, nh÷ng ng­êi tham<br /> gia kh«ng chØ thuÇn tóy ph¸t ®i hay nhËn l¹i th«ng tin mµ cßn bµy tá, chia sÎ c¶m<br /> xóc, th¸i ®é vµ t×nh c¶m ®èi víi nhau. Nhê giao tiÕp, c¸n bé, c«ng chøc gÇn d©n h¬n,<br /> hiÓu biÕt h¬n vÒ ng­êi d©n; tõ ®ã 2 phÝa cã thÓ dÔ c¶m th«ng, chia sÎ khã kh¨n cña<br /> nhau, nhu cÇu cña nhau, t¹o nªn sù th©n thiÖn, ®ång c¶m víi nhau, cã nhiÒu tr­êng<br /> hîp hai bªn thay ®æi t×nh c¶m tõ th¸i ®é ¸c c¶m sang thiÖn c¶m vµ c«ng viÖc diÔn<br /> biÕn theo chiÒu thuËn, hîp t×nh, hîp lý, tr«i ch¶y.<br /> Giao tiÕp cßn ®ãng vai trß to lín trong qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh: Nhê giao tiÕp<br /> gi÷a c¸n bé c«ng quyÒn víi c«ng chóng, kÓ c¶ tiÕp nhËn xö lý c¸c ph¶n håi tõ hä, c¬<br /> quan qu¶n lý ®« thÞ hiÓu thÊu ®¸o nhu cÇu, c¸c gãp ý, nguyÖn väng cÊp thiÕt cña<br /> céng ®ång (nhÊt lµ c¸c vÊn ®Ò v¨n hãa ®« thÞ th­êng nh¹y c¶m, phøc t¹p, cã c¸i cÇn<br /> xö lý ngay, cã c¸i ph¶i kÕt hîp nhiÒu tæ chøc, nhiÒu ng­êi, nhiÒu thêi gian míi gi¶i<br /> quyÕt ®­îc), tõ ®ã cã c¬ së ®Ó ®­a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh kÞp thêi, ®óng ®¾n, gi¶i quyÕt<br /> tèt c¸c vÊn ®Ò vÒ quyÒn lîi, nghÜa vô, sinh ho¹t trong ®êi sèng d©n c­. Giao tiÕp g¾n<br /> chÆt víi b¸o chÝ, c¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng, kü n¨ng nghe, nãi, viÕt… nªn c«ng<br /> chøc, c«ng d©n mét khi tiÕp xóc nhiÒu víi chóng sÏ hiÓu nhau nhanh h¬n, thÝch nghi<br /> h¬n, hßa nhËp tèt cïng ®êi sèng v¨n hãa ®« thÞ hiÖn ®¹i,<br /> 3. Thóc ®Èy vai trß truyÒn th«ng ®¹i chóng ®èi víi x©y dùng, ph¸t triÓn v¨n<br /> hãa ®« thÞ Thµnh phè Hå ChÝ Minh trong chiÕn l­îc tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ - x·<br /> héi vµ bÒn v÷ng<br /> §« thÞ hãa cã nhiÒu th¸ch thøc trong ®ã cã th¸ch thøc vÒ v¨n hãa, qu¶n lý<br /> v¨n hãa ®« thÞ. C¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng cÇn ph©n tÝch kü c¸c th¸ch thøc ®Ó c¬<br /> quan qu¶n lý nhµ n­íc vµ c«ng d©n nhËn thøc ®óng, ®Çy ®ñ vµ cïng kh¾c phôc hiÖu<br /> qu¶. VÝ dô c¸c vÊn ®Ò sau ®©y, b¸o chÝ ë Thµnh phè Hå ChÝ Minh cÇn c¶nh b¸o,<br /> khuyÕn nghÞ ®Ó ngµnh chøc n¨ng vµ c«ng chóng nhËn thøc thËt s©u s¾c: Tèc ®é ®Çu<br /> t­ h¹ tÇng kü thuËt ch­a theo kÞp tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®« thÞ lín<br /> nhÊt ViÖt Nam nµy, ch­a kh¾c phôc triÖt ®Ó t×nh tr¹ng yÕu kÐm, l¹c hËu cña giao<br /> th«ng, hÖ thèng cÊp n­íc, tho¸t n­íc, thu gom, xö lý chÊt th¶i r¾n, « nhiÔm m«i<br /> tr­êng t¨ng cao, c©n b»ng sinh th¸i ®« thÞ, c¶nh quan thiªn nhiªn vÉn bÞ ®e däa;<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 52 TruyÒn th«ng ®¹i chóng vµ qu¶n lý v¨n hãa ®« thÞ<br /> <br /> VÉn cßn khu c«ng nghiÖp, nhµ m¸y ë lÉn víi hµng tr¨m c¨n nhµ d©n x©y kh«ng<br /> phÐp (Khu c«ng nghiÖp T©n B×nh ch¼ng h¹n) ë ngay néi thµnh g©y « nhiÔm m«i<br /> tr­êng, khã gi¶i táa ®Ó quy ho¹ch dµi h¹n c¶ khu vùc; ViÖc h×nh thµnh c¸c khu c«ng<br /> nghiÖp lµm t¨ng d©n sè, t¹o sù di c­ tõ n«ng th«n ra thµnh phè g©y søc Ðp c¨ng<br /> th¼ng vÒ mäi mÆt: h¹ tÇng, giao th«ng, nhµ ë, sinh ho¹t v¨n hãa tinh thÇn cho hµng<br /> ngh×n, hµng v¹n ng­êi; Ph©n hãa giµu nghÌo s©u s¾c, nhiÒu doanh nghiÖp qu¸ thiªn<br /> vÒ lîi nhuËn vi ph¹m v¨n hãa kinh doanh vµ x©m h¹i quyÒn lîi ng­êi tiªu dïng; C¸c<br /> biÓu hiÖn phi v¨n hãa, tÖ n¹n x· héi nh­ nghiÖn hót, ®ua xe, sµn nh¶y tr¸ h×nh cßn<br /> tån t¹i. Râ rµng ph¶i cã lé tr×nh kh¾c phôc tÊt c¶ th¸ch thøc, khiÕm khuyÕt nªu<br /> trªn, ®Ó trong t­¬ng lai, mäi dù ¸n, quy ho¹ch dï nhá, dï to ®Òu ph¶i x©y dùng ®ång<br /> bé, liªn th«ng gi÷a môc tiªu kinh tÕ, v¨n hãa - x· héi, ph¸t triÓn bÒn v÷ng l©u dµi.<br /> CÇn cã h×nh thøc chÕ tµi, quy tr¸ch nhiÖm ®èi víi tæ chøc, c¸ nh©n g©y nguyªn nh©n<br /> lµm n¶y sinh, ph¸t t¸c ra c¸c hiÖn t­îng, t×nh tr¹ng, sai sãt (®· nªu) g©y khã kh¨n,<br /> tèn kÐm, l·ng phÝ to lín khi kh¾c phôc kh«ng ph¶i mét sím mét chiÒu. §ã lµ nh÷ng<br /> vÊn ®Ò thuéc v¨n hãa qu¶n lý ®« thÞ, v¨n hãa c¬ chÕ mµ ®éi qu©n b¸o chÝ nªn ph¸t<br /> huy vai trß, lµ n¬i ph¶n håi nhanh tõ thùc tiÔn c¸c chÝnh s¸ch cña §¶ng Nhµ n­íc,<br /> ®Þa ph­¬ng; lµ diÔn dµn cña d©n, lµ mét thiÕt chÕ gi¸m s¸t, kiÓm so¸t ®êi sèng x· héi<br /> ®« thÞ. B¸o chÝ còng lµ n¬i cã nhiÒu s¸ng kiÕn ph¸t ®éng, tæ chøc c¸c phong trµo,<br /> cuéc thi, triÓn l·m… liªn quan ®Õn v¨n hãa ®« thÞ nh­: ThiÕt kÕ khu ®« thÞ mÉu, Tæ<br /> chøc sinh ho¹t v¨n hãa lý thó ë c¬ së, Héi nghÞ bµn trßn, Héi th¶o, ph¶n biÖn x· héi<br /> vÒ dù ¸n, quy ho¹ch cô thÓ (Cã thÓ lµm ch­¬ng tr×nh trªn truyÒn h×nh, ph¸t thanh<br /> ®Ó c«ng chóng tham gia réng r·i). VÒ phÝa c¬ quan chøc n¨ng, nh­ ®· ®Ò cËp ë trªn<br /> cÇn cÇn thay ®æi t­ duy vÒ qu¶n lý ®« thÞ mét c¸ch ®ång bé trong nhiÒu mÆt, trong<br /> ®ã cã v¨n hãa c«ng së, v¨n hãa giao tiÕp gi÷a tæ chøc c«ng quyÒn, c«ng chøc víi d©n<br /> c­, víi b¸o chÝ, khi mµ chóng ta ®ang phÊn ®Êu thùc hiÖn sù c«ng khai, minh b¹ch,<br /> d©n chñ hãa c¸c chÝnh s¸ch (kÓ c¶ vÊn ®Ò ®« thÞ hãa vµ liªn quan), cã ph¶n biÖn -<br /> gi¸m s¸t chÆt chÏ cña x· héi.<br /> VÒ ph­¬ng diÖn quy ho¹ch: HiÖn nay trªn thÕ giíi, nhiÒu quèc gia, vïng<br /> l·nh thæ míi tiÕn hµnh ®« thÞ hãa ®ang cã xu h­íng chuyÓn tõ m« h×nh chñ thÓ<br /> quy ho¹ch nhµ n­íc (nhÊn m¹nh môc tiªu phôc vô t¨ng tr­ëng kinh tÕ) sang m«<br /> h×nh quy ho¹ch hîp t¸c mµ chñ thÓ lµ hiÖp th­¬ng nhµ n­íc víi c«ng d©n trong<br /> quy ho¹ch (quan t©m c¶ v¨n hãa, chÊt l­îng sèng). NÕu theo m« h×nh míi, tr­íc<br /> hÕt c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña Thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ c«ng chøc lµm quy<br /> ho¹ch ph¶i n©ng tÇm v¨n hãa quy ho¹ch, v¨n hãa ®« thÞ, tÝch cùc lÊy ý kiÕn ph¶n<br /> biÖn, ®ãng gãp cña c¸c nhµ chuyªn m«n, d©n c­ ®Ó cã c¸c quy ho¹ch chuÈn, tÇm<br /> nh×n l©u dµi cho ph¸t triÓn thµnh phè. B¸o, ®µi vµ c¸c ph­¬ng tiÖn kh¸c cÇn gãp<br /> phÇn c«ng khai hãa c¸c quy ho¹ch (cã luËn chøng tèt, kh¶ thi), gióp c«ng chóng<br /> nhËn thøc ®óng vai trß cña m×nh vµ cã ®iÒu kiÖn trong viÖc cÇn thiÕt tham gia trùc<br /> tiÕp, cã tiÕng nãi chÝnh thøc vµo c«ng t¸c quy ho¹ch mét c¸ch khoa häc. Trong<br /> chiÕn l­îc tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi c¶ ng¾n h¹n lÉn dµi h¹n ph¶i g¾n<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Lª Thanh B×nh 53<br /> <br /> kÕt víi chiÕn l­îc truyÒn th«ng vµ v¨n hãa, ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Khi cô thÓ hãa<br /> trong quy ho¹ch, cÇn tÝnh to¸n, bè trÝ hµi hßa c¸c nhµ h¸t, r¹p chiÕu bãng, b¶o<br /> tµng, trung t©m sinh ho¹t v¨n hãa - nghÖ thuËt, c«ng viªn, di tÝch cÇn tu bæ… ë c¸c<br /> quËn, c¸c khu cò, míi, néi, ngo¹i thµnh. C¸c trô së §µi, B¸o cã thÓ lµ nh÷ng c«ng<br /> tr×nh v¨n hãa hiÖn ®¹i - ®Æc s¾c. NhiÒu Th¸p TruyÒn h×nh trªn thÕ giíi ®­îc thiÕt<br /> kÕ thµnh ®iÓm tham quan v¨n hãa - du lÞch, nhiÒu trô së b¸o quèc tÕ trë thµnh<br /> ®iÓm ®Õn cña kh«ng chØ cho c¸c nhµ b¸o mµ cßn cho c¸c du kh¸ch kh¾p n¬i. Thµnh<br /> phè Hå ChÝ Minh nÕu ®óc rót ®­îc kinh nghiÖm quèc tÕ sÏ thiÕt thùc lµm cho quy<br /> ho¹ch chung thªm ®Ñp.<br /> 4. KÕt luËn<br /> C¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng cã ý nghÜa to lín trong qu¶n lý v¨n hãa<br /> ®« thÞ. Ngoµi chøc n¨ng th«ng tin, lµm diÔn ®µn cho c­ d©n ®« thÞ h×nh thµnh d­<br /> luËn v¨n hãa ®óng ®¾n, lan truyÒn ®Õn mäi thµnh viªn trong x· héi ®« thÞ, truyÒn<br /> th«ng ®¹i chóng gãp phÇn n©ng cao nhËn thøc, tr¸ch nhiÖm cho c«ng d©n trong<br /> ho¹t ®éng qu¶n lý v¨n hãa ®« thÞ, nªu g­¬ng ng­êi tiªu biÓu cho v¨n hãa l·nh thæ<br /> ®« thÞ ®ã, ®Êu tranh víi c¸c hµnh vi, suy nghÜ, lèi sèng phi v¨n hãa. TruyÒn th«ng<br /> ®¹i chóng thóc ®Èy giao l­u häc tËp v¨n hãa lÉn nhau gi÷a c¸c ®« thÞ, lµm diÔn ®µn<br /> cho c¸c nhµ qu¶n lý v¨n hãa ®« thÞ tiÕp xóc, bµn b¹c víi c­ d©n. T¹i nh÷ng n­íc cã<br /> ®« thÞ ph¸t triÓn m¹nh, ng­êi ta rÊt chó träng ®Õn khoa häc vÒ qu¶n lý ®« thÞ (tõ<br /> quy ho¹ch, x©y dùng, tæ chøc ®êi sèng v¨n hãa céng ®ång, b¶o qu¶n - duy tu c¸c<br /> c«ng tr×nh h¹ tÇng…) vµ sö dông c¶ ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng vµ truyÒn<br /> th«ng ®¹i chóng trong lÜnh vùc qu¶n lý v¨n hãa ®« thÞ. V× vËy, mét thµnh phè hiÖn<br /> ®¹i nh­ Thµnh phè Hå ChÝ Minh còng cÇn cã mét gãc nh×n míi tõ quan ®iÓm<br /> truyÒn th«ng ®Ó x©y dùng, ph¸t triÓn ®« thÞ ®Æc biÖt nµy t­¬ng xøng víi truyÒn<br /> thèng, tiÒm n¨ng cña vïng ®Êt lÞch sö.<br /> <br /> Tµi liÖu tham kh¶o<br /> <br /> <br /> 1. NguyÔn §×nh H­¬ng (chñ biªn): Gi¸o tr×nh qu¶n lý kinh tÕ ®« thÞ. Nxb Thèng kª. Hµ Néi - 2003.<br /> 2. Bé X©y dùng: §Þnh h­íng quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn ®« thÞ ViÖt Nam ®Õn n¨m 2020. Nxb X©y<br /> dùng. Hµ Néi - 1999.<br /> 3. Lª Thanh B×nh: B¸o chÝ truyÒn th«ng vµ kinh tÕ, v¨n hãa - x· héi. Nxb V¨n hãa - Th«ng tin. Hµ Néi -<br /> 2005.<br /> 4. Jhon F. McDonald: Fundamentals of Urban Economics. Ed. Prentice Hall. Chicago - 1997.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />