Từ thực tế khai thác du lịch nông thôn bước đầu đề xuất xây dựng chính sách và giải pháp bảo vệ môi trường tại Cù Lao An Bình - tỉnh Vĩnh Long

PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG<br /> KỶ YẾU HỘI THẢO<br /> TỪ THỰC TIỄN ĐẾN CHÍNH SÁCH<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> TỪ THỰC TẾ KHAI THÁC DU LỊCH NÔNG THÔN<br /> BƯỚC ĐẦU ĐỀ XUẤT XÂY DỰNG CHÍNH SÁCH VÀ GIẢI PHÁP<br /> BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TẠI CÙ LAO AN BÌNH - TỈNH VĨNH LONG<br /> Nguyễn Diễm Phúc <br /> <br /> Nguyễn Thị Kiều Nga <br /> <br /> Nguyễn Duy Thành <br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Sự tồn tại và phát triển của ngành Du lịch luôn gắn liền với việc khai thác<br /> các tài nguyên trong môi trường xung quanh. Chính vì vậy, du lịch phát triển,<br /> môi trường du lịch cũng sẽ bị suy thoái. Ngày nay, nhu cầu của khách đi du lịch<br /> ngày càng cao và xu hướng lựa chọn điểm đến môi trường an toàn luôn là tiêu<br /> chí hàng đầu của du khách đặc biệt là các loại hình du lịch gắn với thiên nhiên.<br /> Tuy nhiên, môi trường du lịch tại cù lao An Bình tỉnh Vĩnh Long hiện nay đang<br /> phải đối mặt với nhiều vấn đề thách thức cần được quan tâm, nghiên cứu và<br /> quản trị. Trong phạm vi bài viết, chúng tôi phân tích, đánh giá đồng thời đề<br /> xuất giải pháp bảo vệ môi trường du lịch cù lao An Bình tỉnh Vĩnh Long theo<br /> hướng bền vững.<br /> Từ khóa: du lịch nông thôn, chính sách và giải pháp bảo vệ môi trường,<br /> bảo vệ môi trường du lịch<br /> <br /> <br /> 1. Đặt vấn đề<br /> Cù lao An Bình hay “cồn” như người dân ở đây thường gọi thuộc huyện<br /> Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long, với diện tích hơn 6.000 hecta là kết quả của sự bồi tụ<br /> theo thời gian của phù sa sông Tiền và sông Cổ Chiên (nhánh của sông Mekong<br /> từ thượng nguồn chảy xuống hạ lưu) tạo thành. Do đó, đất đai nơi đây màu mỡ,<br /> trù phú thuận lợi cho sự sinh trưởng và phát triển trồng trọt, chăn nuôi nhiều<br /> loại động thực vật như: chôm chôm, nhãn, vú sữa, mận, ổi, cá điêu hồng, cá<br /> basa … tạo nên miệt vườn xanh tốt, hấp dẫn khách du lịch tham quan và thưởng<br /> <br /> <br /> Trung tâm thông tin xúc tiến du lịch tỉnh Vĩnh Long.<br /> <br /> Trường Đại học Cửu Long, tỉnh Vĩnh Long.<br /> <br /> Trường Cao đẳng Kinh tế TPHCM.<br /> <br /> <br /> 371<br /> thức. Đây là nơi thu hút khoảng 90% lượng khách du lịch đến tỉnh Vĩnh Long<br /> hằng năm.<br /> Bảo vệ môi trường là yếu tố quan trọng trong việc phát triển du lịch, đặc<br /> biệt là du lịch nông thôn. Bảo vệ môi trường du lịch đã và đang được Đảng và<br /> Nhà nước ta đặc biệt quan tâm. Hệ thống các văn bản pháp luật qui định về bảo<br /> vệ môi trường đã được hình thành để tạo một hành lang pháp lý nhằm phát triển<br /> du lịch theo hướng bền vững.<br /> Tại điều 8 của Luật du lịch năm 2017 do Quốc hội nước Việt Nam ban<br /> hành ngày 19/6/2017 theo luật số 09/2017/QH14, đã qui định trách nhiệm của<br /> các cơ quan ban ngành, tổ chức cá nhân có liên quan về bảo vệ môi trường du<br /> lịch gồm: Bộ, cơ quan ngang Bộ, chính quyền địa phương, tổ chức, cá nhân<br /> kinh doanh, khách du lịch và cộng đồng dân cư.<br /> Theo Thông tư liên tịch số 19/2013/TTLT-BVHTTDL-BTNMT do Bộ Văn<br /> hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành ngày<br /> 30/12/2013, về việc Hướng dẫn bảo vệ môi trường trong hoạt động du lịch, tổ<br /> chức lễ hội, bảo vệ và phát huy giá trị di tích.<br /> Quyết định số 1355/QĐ-BVHTTDL của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch<br /> ban hành ngày 12/4/2012 về Bộ tiêu chí Nhãn du lịch bền vững Bông sen xanh<br /> làm công cụ để đánh giá, quản lý công tác bảo vệ môi trường đối với hệ thống<br /> cơ sở lưu trú du lịch ở Việt Nam.<br /> Văn bản số 2694/BNN-TCLN ngày 30/3/2017 của Bộ Nông nghiệp và<br /> Phát triển nông thôn về việc Kiểm tra hoạt động du lịch sinh thái tại các Vườn<br /> quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên.<br /> Thông tư số 47/2014/TT-BYT ngày 11 tháng 12 năm 2014 của Bộ Y Tế về<br /> việc hướng dẫn quản lý an toàn thực phẩm đối với cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn<br /> uống.<br /> Như vậy, có thể nhận thấy, việc bảo vệ môi trường du lịch là một nội dung<br /> quan trọng của du lịch Việt Nam nói chung và cù lao An Bình tỉnh Vĩnh Long<br /> nói riêng trong việc phát triển du lịch theo hướng bền vững.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 372<br />  PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG<br /> KỶ YẾU HỘI THẢO<br /> TỪ THỰC TIỄN ĐẾN CHÍNH SÁCH<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 2. Cơ sở lý luận<br /> 2.1. Du lịch nông thôn<br /> “Du lịch nông thôn là loại hình du lịch khai thác các vùng nông thôn<br /> như một nguồn tài nguyên và đáp ứng nhu cầu của cư dân đô thị trong việc tìm<br /> kiếm không gian yên tĩnh và giải trí ngoài trời hơn là liên quan đến thiên<br /> nhiên. Du lịch nông thôn bao gồm chuyến thăm các vườn quốc gia và khu vực<br /> công cộng, du lịch di sản trong khu vực nông thôn, các chuyến đi tham quan<br /> danh lam thắng cảnh và thưởng thức cảnh quan nông thôn, và du lịch nông<br /> nghiệp”. [8, tr.10]<br /> Như vậy, có thể nói rằng du lịch nông thôn là loại hình du lịch sử dụng<br /> các tài nguyên du lịch như: Sản xuất nông nghiệp, sinh hoạt văn hóa cư dân địa<br /> phương, làng nghề truyền thống, cảnh quan thiên nhiên... phục vụ khách du lịch<br /> được trải nghiệm với đời sống nông thôn tại điểm đến. Điều này gắn liền với<br /> hình ảnh một người thành thị hóa thân thành nông dân để tát mương bắt cá, gặt<br /> lúa hay được tự tay tạo nên một sản phẩm truyền thống tại làng nghề, ăn thức<br /> ăn tươi ngon từ các loại rau trái sạch do tự tay mình hái, hít thở không khí trong<br /> lành, được tìm hiểu nền văn hóa nông thôn từ cư dân địa phương… Du lịch<br /> nông thôn giúp gia tăng thu nhập cho địa phương hay nói cách khác, du lịch<br /> nông thôn góp phần mở rộng kinh doanh ở khu vực nông thôn thông qua hoạt<br /> động du lịch.<br /> Tuy nhiên, khi du lịch phát triển mạnh sẽ dẫn đến việc khai thác quá mức<br /> nguồn tài nguyên, làm thay đổi về môi trường tự nhiên và môi trường xã hội tại<br /> địa phương đó. Vì thế, cần phải có một chính sách và giải pháp thích hợp nhằm<br /> bảo vệ môi trường du lịch từ phương diện xã hội và tự nhiên khi phát triển du<br /> lịch nông thôn.<br /> 2.2. Môi trường du lịch<br /> Theo Phạm Trung Lương, “Theo nghĩa rộng, Môi trường Du lịch là các<br /> nhân tố về tự nhiên, kinh tế - xã hội và nhân văn trong đó, hoạt động du lịch tồn<br /> tại và phát triển”. [4, tr.16]<br /> Theo điều 3, luật Du lịch năm 2017, “Môi trường du lịch là môi trường tự<br /> nhiên, môi trường xã hội nơi diễn ra các hoạt động du lịch”.<br /> Du lịch và môi trường (môi trường tự nhiên và xã hội nhân văn) có mối<br /> quan hệ qua lại và tác động lẫn nhau:<br /> <br /> <br /> 373<br />  Xét về mặt tích cực :<br /> - Du lịch góp phần bảo tồn thiên nhiên thông qua việc bảo vệ và qui hoạch<br /> các vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên phục vụ du khách.<br /> - Tăng cường chất lượng môi trường thông qua các chương trình và luật<br /> bảo vệ môi trường du lịch.<br /> - Tăng cường sự hiểu biết về môi trường đối với cộng đồng địa phương và<br /> khách du lịch giúp làm tăng nhận thức về những hậu quả mà họ có thể gây ra<br /> cho môi trường.<br /> - Bên cạnh đó, khi du lịch phát triển góp phần làm tăng thu nhập, giải<br /> quyết việc làm, xóa đói giảm nghèo, cân bằng cán cân thanh toán quốc tế…<br /> đóng góp GDP góp phần phát triển kinh tế địa phương, vùng và cả nước.<br /> - Bảo tồn và khôi phục các di tích lịch sử, khảo cổ đang có nguy cơ bị tàn<br /> lụi.<br /> - Du lịch còn là phương tiện giáo dục lòng yêu đất nước, giữ gìn và nâng<br /> cao truyền thống dân tộc… [2, tr.22 – 26]<br /> Môi trường tự nhiên và xã hội nhân văn là đối tượng khai thác trực tiếp<br /> của hoạt động du lịch. Do đó, khi du lịch phát triển mạnh kéo theo tiêu cực<br /> sau :<br /> - Nhu cầu đảm bảo số lượng và chất lượng nguồn nước vì khách du lịch<br /> lúc nào cũng sử dụng nước nhiều hơn người dân địa phương. Một du khách<br /> trung bình ở Barbados tiêu thụ lượng nước gấp 8 lần một người địa phương [2,<br /> tr.22]. Lượng lớn nước thải ra nếu chưa được xử lý tốt thì sẽ gây ô nhiễm<br /> nguồn nước xung quanh các khu du lịch, đe dọa sức khỏe con người và động –<br /> thực vật tại địa phương và du khách.<br /> - Việc xử lý chất thải rắn không phù hợp sẽ gây ra các hậu quả nghiêm<br /> trọng về cảnh quan: thay đổi hướng dòng chảy, biến đổi đường bờ… chất thải<br /> từ các phương tiện vận chuyển du lịch góp phần ô nhiễm không khí… Từ đó<br /> sinh ra nhiều loại dịch bệnh do lượng nước – rác - chất thải ra quá nhiều mà<br /> chưa được xử lý tốt.<br /> - Sự rối loạn kinh tế có thể xảy ra khi hoạt động du lịch chỉ tập trung<br /> vào một hoặc vài khu riêng biệt của đất nước hoặc vùng không được ghép nối<br /> tương xứng với các vùng khác. Dẫn đến sự bùng phát giá đất, hàng hóa, dịch<br /> vụ, gây sức ép tài chính lên cư dân trong vùng; Trong một số trường hợp có thể<br /> gây xói mòn bản sắc văn hóa, lòng tự tin do sự vượt trội hơn của bản sắc văn<br /> <br /> <br /> <br /> 374<br />  PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG<br /> KỶ YẾU HỘI THẢO<br /> TỪ THỰC TIỄN ĐẾN CHÍNH SÁCH<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> hóa ngoại lai du khách mang đến so với nền văn hóa bản địa… [2, tr.26 – 30]<br /> 2.3 Bảo vệ môi trường du lịch<br /> Theo Lê Văn Thắng, “Bảo vệ môi trường trong lĩnh vực Du lịch là các<br /> hoạt động cải thiện và tôn tạo môi trường du lịch, phòng ngừa, khắc phục suy<br /> thoái môi trường, ô nhiễm môi trường và sự cố môi trường xảy ra trong lĩnh<br /> vực du lịch”. [4, tr.16]<br /> Bảo vệ môi trường là vấn đề quan trọng trong chiến lược phát triển của<br /> Việt Nam và cả thế giới trước tình trạng biến đổi khí hậu đang diễn ra ngày<br /> càng gay gắt và quan điểm phát triển bền vững là xu hướng hiện nay đang được<br /> quan tâm hàng đầu, trong đó có ngành du lịch. Bảo vệ môi trường là tiêu chí<br /> hàng đầu được đặt ra trong việc phát triển du lịch bền vững.<br /> Khái niệm du lịch bền vững được hình thành đã mở ra hướng đi mới cho<br /> ngành du lịch nhằm giải quyết tình trạng bế tắc trong việc giải quyết mâu thuẫn<br /> giữa sự phát triển du lịch và bảo vệ môi trường.<br /> Theo Hội đồng du lịch và lữ hành quốc tế (WTTC), 1996 thì : “Du lịch<br /> bền vững là việc đáp ứng các nhu cầu hiện tại của du khách và vùng du lịch mà<br /> vẫn đảm bào khả năng đáp ứng nhu cầu cho các thế hệ du lịch tương lai”. [2,<br /> tr.38]<br /> Bảo vệ môi trường du lịch nhằm phát triển du lịch theo hướng bền vững<br /> cần phải đảm bảo hài hòa ba yếu tố hay còn gọi là ba chân kiềng trong du lịch<br /> bền vững: Kinh tế, xã hội và môi trường. Bên cạnh đó, yếu tố quan trọng nhất<br /> là xác định sức chứa du lịch.<br /> “Sức chứa du lịch là khả năng đáp ứng một cách hiệu quả nhất nhu cầu<br /> tối đa của một lượng khách tham quan nhất định, trong giới hạn nguồn tài<br /> nguyên và dịch vụ cho phép tại nơi khách đến. Nó được quyết định bởi ba yếu<br /> tố chính đó là: lượng nguồn tài nguyên sẵn có, số lượng khách tham quan và<br /> lượng tài nguyên và dịch vụ mà mỗi cá nhân đó sử dụng”.<br /> Xác định được sức chứa du lịch tại một không gian du lịch giúp các cơ<br /> sở cung cấp dịch vụ đảm bảo tối đa hiệu suất, duy trì sự cân bằng giữa nguồn<br /> cung và cầu dịch vụ hàng hóa đáp ứng nhu cầu du khách, tránh tình trạng quá<br /> tải, dẫn đến sự suy giảm chất lượng dịch vụ, dư thừa hoặc thiếu hụt về các<br /> nguồn lực cần huy động, sự xuống cấp về cơ sở hạ tầng, môi trường tại không<br /> gian du lịch đó. Có 3 loại sức chứa (C) DL: kinh tế Ckt , xã hội C xh và sinh thái<br /> <br /> <br /> 375<br /> Cst.<br /> <br /> <br /> 3. Hiện trạng môi trường du lịch cù lao An Bình tỉnh Vĩnh Long<br /> Tính đến thời điểm hiện nay, Cù lao An Bình có khoảng 25 điểm du lịch<br /> nông thôn đang hoạt động kinh doanh du lịch trong lĩnh vực homestay, ăn uống<br /> và vận tải đường thủy du lịch. Trong đó, tất cả hộ kinh doanh du lịch đều có<br /> đăng ký hồ sơ bảo vệ môi trường và được kiểm tra định kỳ 2 lần/năm. Tuy<br /> nhiên, vấn đề môi trường tại các điểm du lịch trong khu vực nghiên cứu chưa<br /> được quan tâm đúng mức:<br /> - Nguồn điện: Chỉ sử dụng điện lưới của tỉnh Vĩnh Long, một vài điểm du<br /> lịch có sử dụng thêm máy phát điện. Tuy nhiên nguồn điện không đủ đáp ứng<br /> nhu cầu sử dụng người dân và hộ kinh doanh. Vào thời điểm đông khách nhất<br /> như mỗi cuối tuần vẫn xảy ra tình trạng cúp điện, gây khó khăn cho hoạt động<br /> du lịch tại địa phương. Hầu như mỗi điểm thực hiện tiết kiệm điện bằng cách sử<br /> dụng đèn compact, phòng ngủ phục vụ khách du lịch thường được xây nhiều<br /> cửa sổ, lỗ thông gió tạo sự thông thoáng và đón gió thiên nhiên, ghi nhận các<br /> chỉ số tiêu thụ điện hàng tháng để theo dõi, quản lý việc tiêu thụ điện, theo dõi<br /> tắt các thiết bị điện ở khu vực không có khách...<br /> - Nước sạch: Sử dụng từ nhà máy nước Vĩnh Long. Tất cả điểm vườn có<br /> nguồn nước máy sử dụng. Tuy nhiên, nguồn nước máy không đủ cung cấp cho<br /> nhu cầu sinh hoạt hằng ngày của cộng đồng địa phương và khách du lịch, mỗi<br /> cuối tuần (thời điểm khách du lịch đông nhất) vẫn xảy ra tình trạng cúp nước.<br /> Các hộ kinh doanh du lịch xử lý bằng cách dự trữ nước máy trong những chiếc<br /> bồn to để nấu thức ăn và sử dụng nước sông hoặc nước đã qua xử lý để phục vụ<br /> nhu cầu sinh hoạt hằng ngày. Việc tiết kiệm nước sạch được đa số các điểm du<br /> lịch thực hiện bằng cách: lắp đặt vòi sen trong khu vực nhà tắm, tưới cây vào<br /> lúc sáng sớm hoặc chiều tối, ghi chép và theo dõi việc tiêu thụ nước hằng<br /> tháng...<br /> - Nước thải: Một vài cơ sở kinh doanh có hầm tự thấm, hầu hết các cơ sở<br /> còn lại nước thải đều được xả thẳng ra ao hồ, sông rạch. Một vài điểm du lịch<br /> thu hồi sử dụng nước xám: tái chế nước đã sử dụng không bao gồm chất thải<br /> của nhà vệ sinh.<br /> - Rác thải: Rác thải sau khi thu gom đa số được xử lý bằng 2 cách: đào hố<br /> <br /> <br /> <br /> 376<br />  PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG<br /> KỶ YẾU HỘI THẢO<br /> TỪ THỰC TIỄN ĐẾN CHÍNH SÁCH<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> chôn và vứt xuống sông. Một số điểm du lịch còn lại có sự phân loại rác thải:<br /> chất thiêu hủy được thì đốt, chất thải tự phân hủy thì chôn làm phân bón cho<br /> cây, phần còn lại để bán phế liệu. Trong khu vực công cộng dành cho khách du<br /> lịch đa số chưa bố trí số lượng thùng rác thích hợp để du khách tiện bỏ rác vào,<br /> một số điểm có thùng rác hợp vệ sinh chủ yếu được đặt tại nhà vệ sinh và<br /> phòng ngủ nhưng số lượng vẫn chưa đủ đáp ứng cho du khách. Tại các điểm<br /> vườn đều chưa có qui định bảo vệ môi trường. Theo các thông tin từ các chủ hộ<br /> kinh doanh du lịch Homestay cho biết: Đa số khách du lịch quốc tế (nguồn<br /> khách chính của loại hình du lịch Homestay) đều có ý thức rất cao trong vấn đề<br /> bảo vệ môi trường nên việc xây dựng nội qui môi trường là không cần thiết.<br /> Việc giảm thiểu lượng rác thải được thực hiện tại một số các điểm du lịch bằng<br /> cách: mua sản phẩm đóng gói với số lượng lớn nhằm giảm lượng rác thải, tận<br /> dụng các vật dụng cũ: chăn, ga, đệm vỏ bao gối cũ để bán, tái sử dụng vỏ đựng<br /> dầu gội, dầu xả, sữa tắm…<br /> - Tiếng ồn: Tiếng ồn ảnh hưởng đến sự nghỉ ngơi của khách du lịch đặc<br /> biệt là khách du lịch homestay. Ở Cù lao, tiếng ồn được phát ra từ các nguồn<br /> sau: các tàu ghe di chuyển trên kênh Đồng Phú – đoạn kênh lưu thông huyết<br /> mạch của cù lao An Bình, sinh hoạt của người dân địa phương, loa phát thanh<br /> địa phương…<br /> - An toàn vệ sinh thực phẩm: Sử dụng nguồn năng lượng từ than (củi hoặc<br /> than đá) và gas. Thực phẩm tại các nhà hàng du lịch đều được mua từ chợ Cái<br /> Bè tỉnh Tiền Giang hoặc chợ Vĩnh Long (hàng tự do không có nguồn gốc xuất<br /> xứ rõ ràng). Khu chế biến + khu bếp được bố trí trong cùng một không gian,<br /> 100% cơ sở phục vụ ăn uống du lịch đều được cấp giấy chứng nhận vệ sinh an<br /> toàn thực phẩm và các nhân viên làm dịch vụ ăn uống đều được khám sức khỏe<br /> định kỳ 1 năm 1 lần. Tính đến nay chưa xảy ra trường hợp khách du lịch bị ngộ<br /> độc thức ăn.<br /> - Giao thông vận tải đường thủy du lịch: Có khoảng 150 tàu vận chuyển<br /> du lịch trên tuyến du lịch đường sông tại cù lao An Bình của các đơn vị kinh<br /> doanh vận tải tỉnh Vĩnh Long và huyện Cái Bè (Tiền Giang). Công suất tàu <<br /> 40CV hoạt động thường xuyên, sử dụng dầu DO vận chuyển khách du lịch. Hầu<br /> hết các phương tiện được thực hiện đăng kiểm tra định kỳ, báo cáo đánh giá tác<br /> động môi trường mỗi năm một lần; thực hiện kiểm soát ô nhiễm định kỳ 6<br /> tháng một lần. Cặn dầu từ các phương tiện vận chuyển khách du lịch đều được<br /> xử lý bằng cách đổ thẳng ra sông. Hiện nay, các biện pháp tiết kiệm chi phí<br /> <br /> <br /> 377<br /> xăng dầu của các phương tiện chưa được áp dụng.<br /> <br /> <br /> 4. Phân tích, đánh giá vấn đề phát triển du lịch tại cù lao An Bình<br /> theo hướng bền vững (áp dụng Quy trình DPSIR)<br /> 4.1 Phân tích Lực điều khiển hoạt động du lịch tại cù lao An Bình<br /> theo định hướng phát triển ngành du lịch tỉnh Vĩnh Long đến năm 2020, tầm<br /> nhìn 2030 của UBND tỉnh Vĩnh Long [9, tr.137 – 141]<br /> Định hướng phát triển ngành du lịch Vĩnh Long nói riêng và Quy hoạch<br /> kinh tế - xã hội tỉnh Vĩnh Long nói chung đã được thủ tướng chính phủ nước<br /> CHXHCNVN phê duyệt theo Quyết định số 195/QĐ-TTg, ngày 16 tháng 2 năm<br /> 2012 đã xác định một số chỉ tiêu như sau:<br /> - Dự kiến ngày lưu trú trung bình: khách quốc tế và khách nội địa sẽ tăng<br /> 1,4 ngày năm 2020.<br /> - Dự kiến doanh thu du lịch: 2020 là 450 – 500 tỷ đồng;<br /> - Dự kiến số lượng khách du lịch: 2,6 triệu lượt khách năm 2020.<br /> 4.2 Phân tích Sức ép lên hoạt động du lịch tại cù lao An Bình<br /> Bảng 1: Doanh thu du lịch cù lao An Bình giai đoạn 2013 – 2017<br /> Đơn vị tính : tỷ đồng<br /> <br /> Năm 2013 2014 2015 2016 2017<br /> Doanh thu 200 210 220 280 340<br /> <br /> Nguồn: Sở VH, TT và DL tỉnh Vĩnh Long<br /> Tốc độ tăng trưởng về doanh thu trung bình hằng năm trong giai đoạn 5<br /> năm từ 2013 – 2017 khoảng 14,5%. Trong đó, giai đoạn tăng trưởng cao nhất<br /> vào năm 2016 (tăng khoảng 27%).<br /> Theo qui oạch ngành du lịch tỉnh Vĩnh Long, chỉ tiêu dự kiến doanh thu<br /> du lịch năm 2020 khoảng trên 450 – 500 tỷ đồng. Như vậy, để đạt mục tiêu đề<br /> ra, đến 2020 tốc độ tăng trưởng trung bình doanh thu ngành du lịch sẽ là 32% -<br /> 47%, tăng gấp 2,2 – 3,2 lần tốc độ tăng trưởng trung bình trong 5 năm qua.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 378<br />  PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG<br /> KỶ YẾU HỘI THẢO<br /> TỪ THỰC TIỄN ĐẾN CHÍNH SÁCH<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 4.3. Phân tích hiện trạng hoạt động du lịch tại cù lao An Bình<br /> 4.3.1. Lượng khách du lịch<br /> Bảng 2 : Lượng khách du lịch đến cù lao An Bình giai đoạn 2013 – 2017<br /> Đơn vị tính: khách<br /> Năm 2013 2014 2015 2016 2017<br /> Tổng lượng khách 940.000 950.000 960.000 1.000.000 1.250.000<br /> <br /> Nguồn: Sở VH, TT và DL tỉnh Vĩnh Long<br /> Giai đoạn 2013 – 2017 lượng khách tăng trung bình mỗi năm khoảng<br /> 7,7%, trong đó tăng cao nhất là năm 2017 (25%). Số lượng khách đến Vĩnh<br /> Long chủ yếu là khách nội địa (chiếm khoảng 70%), khách quốc tế chỉ chiếm số<br /> lượng ít (khoảng 30%).<br /> Khu vực 4 xã cù lao An Bình là nơi thu hút khoảng 90% lượng khách du<br /> lịch trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long.<br /> Khách du lịch đến cù lao An Bình rải rác quanh năm nhưng tập trung<br /> nhiều nhất vào mùa nắng, bắt đầu từ tháng 9 năm trước đến tháng 5 năm sau.<br /> Vào mùa du lịch, lượng khách đến Cù lao khá lớn chiếm khoảng 80% tổng<br /> lượng khách trong năm.<br /> 4.3.2. Nguồn nhân lực du lịch<br /> Nguồn nhân lực du lịch tại cù lao An Bình nói riêng và tỉnh Vĩnh Long nói<br /> chung hầu như chưa qua đào tạo nghiệp vụ, kinh doanh chủ yếu theo kiểu<br /> truyền thống gia đình. Đây là một thách thức rất lớn trong công cuộc phát triển<br /> du lịch tỉnh Vĩnh Long.<br /> 4.4 Phân tích tác động của hoạt động du lịch tại cù lao An Bình (tính<br /> toán sức chứa du lịch)<br /> ❖ Sức chứa xã hội<br /> Cxh = P x r (số du khách)<br /> ❖ Trong đó P: dân số địa phương của cù lao An Bình = 42.000 (người)<br /> r: tỷ lệ tối đa số du khách /1 người dân địa phương<br /> = 10 (du khách / người dân)<br /> Cxh =Pxr<br /> = 42.000 x 10<br /> = 420.000 (du khách)<br /> <br /> <br /> 379<br />  Như vậy, lượng khách du lịch đến cù lao An Bình trong 5 năm qua đều<br /> vượt quá sức chứa xã hội từ 2,2 – 2,9 lần.<br /> ❖ Sức chứa sinh thái<br /> • Xác định C stmax (người/ngày đêm)<br /> <br /> <br /> C st max =(A/a) x(T/t) =<br /> AT/at<br /> Trong đó: A: là yếu tố sinh thái nhậy cảm nhất (nhỏ nhất).<br /> = diện tích cho sử dụng công cộng tại 25 điểm du lịch cù lao An<br /> Bình<br /> = 150.000 m2 .<br /> a: tiêu chuẩn của yếu tố sinh thái nhạy cảm cho 1 DK theo tiêu<br /> chuẩn TCDL VN - 2002<br /> = Diện tích cho nghỉ dưỡng: 30 - 40 m2 /người<br /> T: thời gian mở cửa điểm DL = 24 giờ<br /> t: thời gian dành cho 1 (1 nhóm) DK sử dụng yếu tố sinh thái nhạy<br /> cảm<br /> = số ngày lưu trú trung bình của 1 (1nhóm) DK = 20 giờ.<br /> C st max = ( A / a ) x ( T / t ) = AT / at<br /> = ( 150.000 / 40 ) x ( 24 / 20 )<br /> = 4.500 người / ngày đêm<br /> = 1.642.500 người / năm.<br /> Đối sánh với lượng khách đến cù lao An Bình giai đoạn 2013 – 2017 cho<br /> thấy, lượng khách vẫn chưa vượt qua sức chứa sinh thái tối đa tại địa phương.<br /> <br /> • Sức chứa sinh thái thực tế:<br /> <br /> <br /> Csttt = Cstmax x [ 1 - ( r i / Ri ) ]<br /> <br /> Trong đó: i : bất cứ tham số sinh thái nào gây khó khăn cho hoạt động du lịch.<br /> = vấn đề cúp điện, cúp nước (2 ngày / tuần) tại cù lao An Bình.<br /> ri : độ giảm bớt = 8 ngày / tháng<br /> <br /> <br /> 380<br />  PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG<br /> KỶ YẾU HỘI THẢO<br /> TỪ THỰC TIỄN ĐẾN CHÍNH SÁCH<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Ri : khả năng đáp ứng lý thuyết của tham số i = 30 ngày<br /> Csttt = C stmax x [1 - ( r i / Ri ) ]<br /> = 4.500 x [1 – (8 /30]<br /> = 3.300 khách / ngày đêm.<br /> <br /> • Sức chứa sinh thái quản lý<br /> <br /> <br /> Cstm = Cstmax x [1 - ( mi / Mi )]<br /> <br /> Trong đó: m i : mức giảm bớt do điều kiện dịch vụ / quản lý thực tế<br /> : tổng số giường lưu trú cho du khách tại 25 điểm du lịch =<br /> 300 giường.<br /> Mi : khả năng đáp ứng đầy đủ của doanh nghiệp = 800 giường.<br /> Cstm = C stmax x [ 1 - ( mi / Mi ) ]<br /> = 4.500 x [1 – (300 / 800]<br /> = 2.812 khách / ngày đêm<br /> = 1.026.380 khách / năm.<br /> Qua kết quả trên cho thấy: Csttt > C stm .<br /> Như vậy sức chứa sinh thái hữu hiệu nhất tại cù lao An Bình là 2.812<br /> khách / ngày đêm và 1.026.380 khách/năm.<br /> Trên thực tế, so với bảng số liệu lượng du khách đến An Bình thì kết quả<br /> cho thấy lượng khách du lịch đến cù lao An Bình năm 2017 chưa vượt qua sức<br /> chứa sinh thái hữu hiệu.<br /> <br /> <br /> 5. Tác động của hoạt động du lịch tại cù lao An Bình<br /> Theo các chỉ tiêu qui hoạch phát triển ngành Du lịch của UBND tỉnh Vĩnh<br /> Long, đến năm 2020 lượng khách đến Vĩnh Long là 2,6 triệu lượt khách trong<br /> khi cù lao An Bình là nơi thu hút lượng khách đến du lịch đông nhất (90%<br /> lượng khách đến Vĩnh Long). Căn cứ vào kết quả vừa tính toán về sức chứa du<br /> lịch, việc phát triển du lịch, cụ thể hơn là chỉ tiêu tăng lượng khách du lịch<br /> trong thời gian tới sẽ vượt quá sức chứa tại cù lao An Bình, về lâu về dài, Du<br /> lịch sẽ tác động đến vấn đề Kinh tế, Xã hội và Môi trường như sau:<br /> <br /> <br /> 381<br />  ❖ Kinh tế<br /> Phát triển du lịch tại cù lao An Bình góp phần nâng cao mức sống và<br /> chất lượng cuộc sống người dân địa phương qua :<br /> - Tăng thêm nguồn thu nhập cho người dân Cù lao, cũng như tăng thu<br /> nhập cho Tỉnh.<br /> - Phát triển du lịch cần phải nâng cấp cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ<br /> thuật: đường xá, cầu công, trạm y tế, cơ sở vui chơi giải trí… góp phần nâng<br /> cao chất lượng cuộc sống của người dân.<br /> - Góp phần chuyển dịch cơ cấu lao động địa phương theo hướng dịch vụ,<br /> tiểu thủ công nghiệp, đa dạng hóa các ngành nghề, xóa bỏ dần nền kinh tế thuần<br /> nông tồn tại bấy lâu nay tại địa phương.<br /> Tuy nhiên, Du lịch phát triển góp phần đô thị hóa các vùng nông thôn,<br /> khiến giá cả trở nên đắt đỏ, khuynh hướng tiêu dùng của người dân địa phương<br /> tăng lên, dần dần làm thay đổi tập quán tiêu dùng. Người làm du lịch với doanh<br /> thu có thể thích ứng với việc tăng giá hàng hóa, còn người dân địa phương<br /> không hoạt động du lịch phải chịu mức sống tăng lên.<br /> ❖ Xã hội.<br /> Mặt tích cực :<br /> - Du lịch góp phần khôi phục lại các công trình kiến trúc dân gian đang<br /> mất dần ở các vùng nông thôn. Phục hồi, bảo tồn các nghi lễ truyền thống,<br /> phong tục tập quán ở địa phương, tạo nét đẹp văn hóa về điểm đến của vùng du<br /> lịch sinh thái sông nước miệt vườn.<br /> - Trình độ dân trí và văn hóa của người dân cũng được nâng cao thông qua<br /> sự tiếp xúc trực tiếp của người dân địa phương và khách du lịch.<br /> - Đáp ứng nhu cầu tìm hiểu lịch sử, văn hóa, phong tục tập quán tại điểm<br /> đến. Giúp xóa bỏ hàng rào về tôn giáo, chủng tộc, từ đó góp phần hình thành<br /> một thế giới hòa bình và văn minh.<br /> - Tạo cơ hội giải quyết việc làm cho số lao động tại địa phương, góp phần<br /> xóa đói giảm nghèo, cải thiện đời sống cho người dân địa phương.<br /> Bên cạnh những mặt tích cực do du lịch mang lại, về lâu về dài, việc phát<br /> triển du lịch tại cù lao An Bình sẽ dẫn đến những mặt tiêu cực sau :<br /> - Sự độc đáo về phong tục tập quán, truyền thống văn hóa bản địa cũng có<br /> thể bị đe dọa khi chính người dân thương mại hóa chúng thành những sản phẩm<br /> sinh lời vì những lợi ích trước mắt. Lâu dài, chính họ sẽ đánh mất giá trị văn<br /> <br /> <br /> 382<br />  PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG<br /> KỶ YẾU HỘI THẢO<br /> TỪ THỰC TIỄN ĐẾN CHÍNH SÁCH<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> hóa và truyền thống bản sắc riêng của mình.<br /> - Khi đón tiếp, đưa khách du lịch về lưu trú tại nhà (homestay) thì cách<br /> sống, tư tưởng cuả một số bộ phận dân cư sẽ bị thay đổi, xáo trộn do người địa<br /> phương tiếp thu văn hóa không chọn lọc từ khách du lịch.<br /> - Phát triển du lịch cũng có nguy cơ dẫn đến một số tệ nạn xã hội ở địa<br /> phương trước đây vốn không có: đá gà, hút chích, mại dâm… ngoài tầm kiểm<br /> soát của người dân.<br /> - Nếu du lịch phát triển mạnh mẽ sẽ kéo theo nạn di dân tự do. Một số<br /> người từ địa phương khác đến dành việc làm của dân địa phương. Họ mang<br /> theo các yếu tố văn hóa làm mất đi sự thuần túy nhất là tính hiền hòa, hiếu<br /> khách của người dân địa phương. Lúc ấy câu nói ˝Tiền tài như phấn thổ, đạo<br /> đức tựa thiên kimˮ chắc chắn sẽ không còn chỉ đạo cuộc sống của họ.<br /> ❖ Môi trường<br /> Đây là yếu tố đang được quan tâm trong việc phát triển du lịch ngày nay<br /> trên Thế giới và Việt Nam. Về mặt môi trường, việc phát triển du lịch tại cù lao<br /> An Bình có tác động tích cực đối với khách du lịch và người dân:<br /> Đối với người dân địa phương: Nhận ra được môi trường chính là nơi<br /> kinh doanh, tạo ra thu nhập cho họ. Từ đó, họ có ý thức giữ gìn môi trường tự<br /> nhiên nơi mà họ sinh sống.<br /> Đối với du khách: Thông qua việc tham quan, lưu trú tại cù lao An Bình,<br /> tận hưởng không khí trong lành, môi trường thiên nhiên giúp họ có ý thức cần<br /> giữ gìn môi trường trong sạch.<br /> Trong những năm qua, du lịch sinh thái miệt vườn Vĩnh Long đã có bước<br /> phát triển đáng kể. Tuy nhiên, về góc độ môi trường vẫn còn tồn tại một số các<br /> vấn đề sau:<br /> - Ngành du lịch tỉnh nhà chỉ tập trung khai thác tiềm năng du lịch tại cù<br /> lao An Bình, việc phát triển du lịch bền vững hầu như còn là một vấn đề khá<br /> mới mẻ, đặc biệt là yếu tố môi trường. Đây là yếu tố rất được quan tâm hiện<br /> nay trong việc phát triển du lịch tại các nước trên Thế giới và Việt Nam. Trong<br /> khi chưa có sự nghiên cứu xem khách thích gì? Hay không thích gì tại điểm du<br /> lịch như: vệ sinh môi trường nơi ăn, nơi ngủ, khu vệ sinh, nhà tắm ra sao?<br /> Thoát nước thế nào? Nguồn nước từ đâu? Vệ sinh an toàn thực phẩm?...<br /> - Vấn đề môi trường chưa được quan tâm đúng mức, các cấp chính quyền,<br /> các hộ kinh doanh du lịch và cộng đồng dân cư chưa tự giác xem môi trường là<br /> <br /> <br /> <br /> 383<br /> tiêu chuẩn hình thành chất lượng du lịch đặc biệt là việc xử lý rác thải. Đây là<br /> một vấn đề rất đáng được suy nghĩ và cần có giải pháp lâu dài. Hiện tại người<br /> dân Cù lao chỉ có 2 cách để xử lý:<br /> * Đào hố chôn. Với rác sinh hoạt của một gia đình, có thể tìm một nơi<br /> nào đó trong vườn chôn làm phân. Nhưng với số lượng du khách đông, chất<br /> thải, nước thải nhiều chổ đâu mà chôn?<br /> * “Nước sông là thùng rác lớn”, tất cả mọi thứ đều đổ xuống sông. Hiện<br /> nay, nguồn nước máy vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu sinh hoạt của cộng đồng địa<br /> phương trên Cù lao, nước sông vẫn là nguồn nước được sử dụng sinh hoạt trong<br /> đời sống của họ, trong đó có nhu cầu chế biến thực phẩm. Đặc biệt chất lượng<br /> nguồn nước mặt hiện nay tại khu vực cù lao An Bình cũng đã có dấu hiệu bị ô<br /> nhiễm. Khi lượng rác thải nhiều, người đầu nguồn làm thế người cuối nguồn sẽ<br /> lãnh đủ mọi ô nhiễm, mầm móng bệnh tật.<br /> - Cơ sở vật chất dịch vụ du lịch còn yếu, chưa đáp ứng tốt nhu cầu đảm<br /> bảo an toàn, gây ô nhiễm tiếng ồn, tạo cảm giác không thoải mái cho khách.<br /> - Các vấn đề từ sông Mêkong đang ảnh hưởng rất lớn đến du lịch các tỉnh<br /> ĐBSCL nói chung và cả tỉnh Vĩnh Long nói riêng:<br /> * Việc xây đập thủy điện từ các nước thượng nguồn sông Mêkông, nước<br /> đổ xuống ngày càng cạn. Vào mùa khô các tàu thuyền chở khách gặp khó khăn<br /> khi di chuyển, thời gian khách tham quan bị hạn chế.<br /> * Cũng vì thế mà nước mặn từ biển xâm nhập ngày càng sâu, nhất là vào<br /> các ngày có gió chướng thổi. Khi độ mặn đã vượt quá 4‰ sẽ có biến đổi về mặt<br /> sinh học, cảnh quan. Trong khi thế mạnh của Vĩnh Long là du lịch sinh thái<br /> sông nước miệt vườn. Theo nhánh sông Tiền, hiện nay Bến Tre là tỉnh đã bị<br /> nước biển xâm nhập vượt quá 4‰ và theo dự báo một thời gian tới đây nước<br /> mặn cũng sẽ xâm nhập đến khu vực cù lao An Bình.<br /> * Đầu nguồn sông Cửu Long, đoạn từ Châu Đốc đến Long Xuyên chuyên<br /> nghề nuôi cá bè, nước thải từ các cơ sở công nghiệp đổ ra sông góp phần làm ô<br /> nhiễm nguồn nước.<br /> Tất cả những vấn đề trên sẽ gây ảnh hưởng không nhỏ đến môi trường<br /> nước của cù lao An Bình. Lâu dài sẽ ảnh hưởng đến sinh cảnh, gây khó khăn<br /> trong việc qui hoạch phát triển du lịch bền vững.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 384<br />  PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG<br /> KỶ YẾU HỘI THẢO<br /> TỪ THỰC TIỄN ĐẾN CHÍNH SÁCH<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 6. Đề xuất xây dựng chính sách và giải pháp bảo vệ môi trường du<br /> lịch tại cù lao An Bình tỉnh Vĩnh Long theo hướng bền vững<br /> 6.1 Giải pháp tái định hướng chính sách<br /> ❖ Quy hoạch du lịch phải tính đến sức chứa du lịch<br /> Quy hoạch phát triển du lịch cần phải dựa vào sức chứa du lịch. Trong<br /> qui hoạch phát triển ngành du lịch tỉnh Vĩnh Long đến năm 2020, tầm nhìn đến<br /> năm 2030, mục tiêu phát triển du lịch đặt ra chung cho du lịch toàn tỉnh mà<br /> chưa thấy nhắc đến chỉ tiêu phân vùng du lịch tại những nơi có tiềm năng phát<br /> triển du lịch trên địa bàn tỉnh. Trên thực tế, trọng tâm phát triển du lịch tỉnh<br /> Vĩnh Long là tại khu vực cù lao An Bình (thu hút 90% lượng khách du lịch đến<br /> Vĩnh Long).<br /> Tại tỉnh Vĩnh Long, ngoài cù lao An Bình (nơi chủ yếu phát triển loại<br /> hình du lịch sinh thái miệt vườn, du lịch homestay) còn có các khu du lịch có<br /> thể khai thác phục vụ du lịch:<br /> - Khu du lịch Quới Thiện huyện Vũng Liêm (hay còn gọi là cù lao Dài):<br /> nơi đây du lịch sinh thái, homestay kết hợp khai thác loại hình du lịch làng<br /> nghề (đan lát, dệt chiếu) và di tích lịch sử (mộ của mẹ ruột và mẹ vợ của danh<br /> thần Thoại Ngọc Hầu).<br /> - Khu du lịch Lục Sĩ Thành huyện Trà Ôn: phát triển loại hình du lịch sinh<br /> thái homestay kết hợp với tham quan di tích và đây là nơi giàu truyền thống<br /> cách mạng trong các cuộc kháng chiến đấu tranh giải phóng dân tộc.<br /> - Khu du lịch Mỹ Hòa huyện Bình Minh: thế mạnh phát triển loại hình du<br /> lịch ẩm thực. Nơi đây có rất nhiều món ăn đặc sản của tỉnh Vĩnh Long: xà lách<br /> xoong Thuận An, bưởi Năm Roi, bắp Bình Minh, thanh trà, khoai lang Bình<br /> Tân, tàu hủ ky… Phát triển du lịch nơi đây nhằm tạo điểm trung gian từ Vĩnh<br /> Long đi đến các tỉnh sông Hậu, đồng thời thu hút lượng du khách từ Cần Thơ -<br /> trung tâm đô thị vùng Tây Nam Bộ.<br /> - Khu vực thành phố Vĩnh Long là nơi tập trung đông rất nhiều di tích lịch<br /> sử văn hóa, di tích danh nhân : Văn thánh miếu, di tích cửa hữu thành Long Hồ,<br /> Khu tưởng niệm phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Phạm Hùng, Bảo tàng tỉnh<br /> Vĩnh Long…<br /> Để thực hiện được giải pháp này cần có chiến lược cụ thể trong việc qui<br /> hoạch phát triển du lịch trên cơ sở tính toán sức chứa du lịch nhằm đảm bảo<br /> cho việc phát triển bền vững. Đồng thời, xây dựng tour tuyến du lịch, đa dạng<br /> <br /> <br /> 385<br /> hóa và chuyên môn hóa sản phẩm du lịch trên địa bàn tỉnh và kết nối với các<br /> tỉnh trong khu vực.<br /> ❖ Lồng ghép cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch vào qui<br /> hoạch xây dựng nông thôn mới của Tỉnh<br /> Vĩnh Long hiện nay rất quyết liệt trong việc chỉ đạo xây dựng nông thôn<br /> mới, do đó rất thuận lợi trong việc qui hoạch phát triển cù lao An Bình giải<br /> quyết những vấn đề khó khăn hiện nay về cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ<br /> thuật:<br /> - Nạo vét kênh Mương Lộ - kênh huyết mạch của cù lao An Bình tạo điều<br /> kiện thuận lợi cho khách di chuyển bằng đường sông, không phải phụ thuộc<br /> thời gian di chuyển bởi con nước lớn ròng; Tuy nhiên cần phối hợp với Sở Tài<br /> nguyên và Môi trường về mức độ thích hợp để tránh gây sạt nở hai bên bờ sông<br /> do khai thác quá mức. Lớp bùn đất sau khi mang lên có thể bán lại cho người<br /> dân địa phương để đắp đê, lên liếp vườn cây ăn trái nhằm trang trải chi phí thực<br /> hiện.<br /> - Hoàn thiện tuyến giao thông đường bộ liên xã nhằm thuận tiện cho dân<br /> địa phương đi lại và du khách tiếp cận các điểm, giảm bớt sức ép lên phương<br /> tiện tàu thủy. Đảm bảo lượng điện và nước sạch cho các khu điểm du lịch; đầu<br /> tư hệ thống xà lang gom rác ven sông tại các điểm du lịch để có cách xử lý<br /> thích hợp. Để thực hiện giải pháp này cần nguồn ngân sách từ nhà nước hỗ trợ,<br /> nếu cần có thể kêu gọi sự ủng hộ kinh phí của người dân theo hình thức Nhà<br /> nước và nhân dân cùng làm.<br /> ❖ Xác định mục tiêu tiên quyết là phải kéo dài thời gian lưu trú, làm<br /> tăng mức độ chi tiêu của khách du lịch thay cho chỉ tiêu gia tăng lượng<br /> khách du lịch hàng năm<br /> Đây là xu thế phát triển bền vững tại các nước có ngành Du lịch phát<br /> triển trên Thế Giới, điều này đảm bảo sự tăng trưởng về doanh thu du lịch trong<br /> khi vẫn đảm bảo hiệu quả kinh tế khi phải phục vụ một lượng khách lớn hơn<br /> đồng thời hạn chế các tác động tiêu cực đến môi trường. Để thực hiện hiệu quả<br /> giải pháp này cần có sự nghiên cứu về tâm lý từng thị trường khách du lịch và<br /> mức độ hài lòng của du khách dựa trên những sản phẩm du lịch hiện có và khai<br /> thác hợp lý tiềm năng phát triển du lịch tại địa phương.<br /> 6.2 Giải pháp bảo vệ môi trường du lịch theo hướng bền vững<br /> ❖ Nâng cao nhận thức vai trò quan trọng của bảo vệ môi trường trong<br /> <br /> <br /> 386<br />  PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG<br /> KỶ YẾU HỘI THẢO<br /> TỪ THỰC TIỄN ĐẾN CHÍNH SÁCH<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> việc phát triển du lịch<br /> Mặc dù Việt Nam có rất nhiều các qui định phát luật về bảo vệ môi<br /> trường du lịch từ rất lâu, nhưng đối với Vĩnh Long vẫn còn là vấn đề mới mẻ.<br /> Trong thời gian tới đây cần có sự nhận thức và quyết tâm cao của các cấp quản<br /> lý theo ngành dọc và liên ngành trong toàn tỉnh nhằm đảm bảo sự phát triển bền<br /> vững của Vĩnh Long trong tương lai.<br /> - Đối với các ban ngành có liên quan: Ngành du lịch cần chủ động để<br /> tuyên truyền tầm quan trọng trong việc bảo vệ môi trường nói chung và môi<br /> trường du lịch nói riêng đến các ban ngành có liên quan, cần cho thấy được đây<br /> là vấn đề chung của cả cộng đồng.<br /> - Đối với hộ kinh doanh du lịch và người dân địa phương: tuyên truyền<br /> thông qua các phương tiện truyền thông, lớp tập huấn, các buổi giao lưu, họp<br /> mặt, trường học…có thể làm một tiểu phẩm ngắn hoặc tổ chức và mời người<br /> dân tham gia các trò chơi có thưởng nhằm khuyến khích người dân, hộ kinh<br /> doanh du lịch tìm hiểu về lợi ích môi trường sống trong lành và tác hại khi môi<br /> trường bị ô nhiễm để người dân có ý thức việc giữ gìn môi trường xung quanh<br /> từ những việc nhỏ nhất.<br /> - Đối với khách du lịch: thông qua hướng dẫn viên hoặc người dân địa<br /> phương cung cấp thông tin các tác hại ô nhiễm môi trường gây ra tại địa<br /> phương ở hiện tại và tương lai, du khách sẽ có ý thức bảo vệ môi trường tại nơi<br /> đến và địa phương sinh sống.<br /> ❖ Thu hút đầu tư du lịch<br /> - Thu hút vốn đầu tư du lịch từ các tập đoàn lớn trong và ngoài nước:<br /> Vingroup, FLC, Raffles, Sofitel, Novotel, Pullman… nhằm tạo điểm nhấn riêng<br /> cho du lịch Vĩnh Long trong khu vực lân cận.<br /> - Quyết tâm cao trong việc thực thi đề án xây dựng các khu du lịch chuyên<br /> đề cấp quốc gia, trong đó có khu vực cù lao An Bình.<br /> Thông qua các dự án có qui mô mang tầm khu vực, quốc gia sẽ kéo theo<br /> sự hoàn thiện trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng, vật chất kỹ thuật và công tác<br /> bảo vệ môi trường. Để thực hiện giải pháp này cần có sự thông thoáng trong<br /> chính sách thu hút kêu gọi đầu tư. Phối hợp với các sở ban ngành cải cách hành<br /> chính, đơn giản hóa các thủ tục đăng ký kinh doanh, đăng ký đầu tư, thủ tục<br /> giao đất hoặc cho thuê đất, cấp phép xây dựng… nhằm giảm thiểu thời gian và<br /> chi phí cho doanh nghiệp đầu tư.<br /> <br /> <br /> <br /> 387<br />  ❖ Giải pháp Quan trắc Môi trường Du lịch Homestay (loại hình du lịch<br /> chính) áp dụng cho cù lao An Bình<br /> - Khuyến khích tiết kiệm nguồn nhiên liệu sử dụng trong du lịch: Sử dụng<br /> nguồn năng lượng từ thiên nhiên (năng lượng mặt trời), tái sử dụng nước thải<br /> hợp lý và hợp vệ sinh bằng cách nước rửa rau có thể dùng để rửa chén, bát hoặc<br /> lau sàn nhà, giặt giũ và sau cùng dùng để tưới cây.<br /> - Áp dụng các chương trình quản lý môi trường du lịch, các qui định pháp<br /> luật của Việt Nam trong lĩnh vực nhà hàng, lưu trú<br /> Mặc dù pháp luật Việt Nam đã có rất đầy đủ các qui định về việc bảo vệ<br /> môi trường trong lĩnh vực du lịch. Nhưng đối với Vĩnh Long, dường như đây<br /> còn là một vấn đề rất mới mẻ. Thực tế cho thấy, cù lao An Bình nói riêng và<br /> tỉnh Vĩnh Long nói chung vẫn chưa áp dụng các qui định pháp luật, các chương<br /> trình về vấn đề bảo vệ môi trường trong hoạt động du lịch. Để phát triển du lịch<br /> bền vững theo định hướng ngành Du lịch đền năm 2020, Vĩnh Long cần áp<br /> dụng các chương trình bảo vệ môi trường cho hoạt động lưu trú, nhà hàng và<br /> vận tải du lịch: Bông Sen Xanh, các qui định pháp luật Việt Nam: Quy chế Bảo<br /> vệ Môi trường trong lĩnh vực Du lịch, qui định Vệ sinh an toàn thực phẩm…<br /> ❖ Giải pháp Quản lý môi trường của hoạt động du lịch Homestay (loại<br /> hình du lịch chính) tại cù lao An Bình.<br /> - Quản lý chất thải: Cần có giải pháp mang tính hiệu quả lâu dài. Rác thải<br /> phải được thu gom phân loại, loại dễ phân hủy có thể đem chôn hoặc ủ làm<br /> phân bón cho cây, các loại khó phân hủy cần có dịch vụ thu gom rác xử lý thích<br /> hợp. Thiết nghĩ, nếu trên bờ có dịch vụ xe thu gom rác, dưới sông cũng nên có<br /> xà lang gom rác. Các hộ kinh doanh du lịch cũng đóng thuế cho nhà nước thì họ<br /> cũng có quyền được hưởng dịch vụ công như thế.<br /> - Nước sạch và vệ sinh môi trường: Cần phát động toàn dân khu vực Cù<br /> lao làm vệ sinh môi trường thường xuyên, giải quyết cầu cá, đặc biệt là các nhà<br /> sàn ven sông. Cái khó khăn lớn nhất là phối hợp với dân cư các vùng trên sông<br /> phía thượng lưu cũng như các chủ đầu tư của các nhà máy hướng về sản xuất<br /> không gây ô nhiễm. Chỉ cần một tỉnh phía trên ham lợi, sản xuất theo kiểu<br /> Vedan, phía hạ lưu sẽ chết. Vì vậy, cần cam kết chính quyền liên tỉnh dọc tuyến<br /> sông Tiền – sông Hậu để góp phần phát triển du lịch bền vững.<br /> - Vệ sinh an toàn thực phẩm: Liên kết với các cơ sở sản xuất rau an toàn<br /> theo tiêu chuẩn Vietgap và Global Gap, các doanh nghiệp cung cấp thực phẩm<br /> do Sở Nông nghiệp và phát triển Nông thôn tỉnh Vĩnh Long quản lý trên địa<br /> <br /> <br /> 388<br />  PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG<br /> KỶ YẾU HỘI THẢO<br /> TỪ THỰC TIỄN ĐẾN CHÍNH SÁCH<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> bàn tỉnh Vĩnh Long, vừa đảm bảo nguồn cung ứng thực phẩm, đảm bảo vệ sinh<br /> an toàn, giảm chi phí giá cả do hạn chế quá trình vận chuyển và giảm khí thải<br /> cũng góp phần bảo vệ môi trường. Để thực hiện giải pháp này cần có sự liên kết<br /> giữa Chi cục Quản lý Chất lượng Nông Lâm Thủy sản, Chi cục thủy sản thuộc<br /> Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Vĩnh Long và phòng Quản lý Du<br /> lịch thuộc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh Vĩnh Long trong việc cung cấp<br /> địa chỉ cùng với việc thanh kiểm tra chất lượng các cơ sở sản xuất rau an toàn<br /> nói trên.<br /> ❖ Giải pháp hợp tác chặt chẽ giữa chính quyền địa phương và các<br /> ngành có liên quan<br /> - Hợp tác liên ngành giữa các chính quyền địa phương: Phòng Quản lý<br /> Nghiệp vụ Du lịch, phòng Quản lý Tài nguyên Môi trường, Chi cục Vệ sinh An<br /> toàn Thực phẩm, phòng Giao thông Vận tải Đường thủy, Sở Nông nghiệp và<br /> Phát triển Nông thôn… cần phối hợp với nhau trong việc quản lý, thanh tra,<br /> kiểm tra các cơ sở về vấn đề môi trường du lịch cụ thể là đối với các qui hoạch<br /> về du lịch, các văn bản qui phạm pháp luật về môi trường du lịch hình thành<br /> nên các tiêu chuẩn cụ thể về môi trường du lịch trong quá trình kiểm tra…<br /> - Hợp tác liên tỉnh:<br /> Cam kết chính quyền liên tỉnh dọc tuyến sông Tiền – sông Hậu phát triển<br /> du lịch bền vững, hướng các nhà máy sản xuất và vùng dân cư sinh sống trên<br /> sông phí thượng lưu không gây ô nhiễm. Chỉ cần một tỉnh phía trên cho phép<br /> nhà máy sản xuất xả thải thẳng ra sông ngòi kênh rạch, gây ô nhiễm nguồn<br /> nước, phía hạ lưu sẽ lãnh đủ mọi mầm móng bệnh tật.<br /> <br /> <br /> 7. Kết luận<br /> Du lịch là ngành kinh tế quan trọng vì vậy phát triển du lịch theo hướng<br /> bền vững là mục tiêu chung của Du lịch Thế giới, Việt Nam và cả Vĩnh Long.<br /> Trong đó, vấn đề bảo vệ môi trường du lịch luôn được quan tâm và đặt lên hàng<br /> đầu trong quy hoạch và phát triển.<br /> Du lịch cù lao An Bình là khu vực thu hút khách du lịch hơn 90% đến<br /> Vĩnh Long, nên nguy cơ ô nhiễm môi trường đang là vấn đề cấp thiết, cần quan<br /> tâm và có những giải pháp kịp thời để bảo vệ môi trường du lịch nơi đây. Sau<br /> nghiên cứu, nhóm tác giả đã đề xuất các nhóm giải pháp: Nâng cao nhận thức<br /> vai trò quan trọng của bảo vệ môi trường trong việc phát triển du lịch; Xây<br /> <br /> <br /> 389<br /> dựng kế hoạch bảo vệ môi trường du lịch tỉnh Vĩnh Long có tính hệ thống và<br /> quyết tâm cao; Thu hút đầu tư du lịch; Giải pháp Quan trắc Môi trường Du lịch<br /> Homestay (loại hình du lịch chính) áp dụng cho cù lao An Bình; Giải pháp<br /> Quản lý môi trường của hoạt động du lịch Homestay (loại hình du lịch chính)<br /> tại cù lao An Bình; Giải pháp hợp tác chặt chẽ giữa chính quyền địa phương và<br /> các ngành có liên quan.<br /> Những giải pháp trên đây luôn đòi hỏi sự đồng bộ của hệ thống quản lý<br /> ngành du lịch từ cấp trung ương đến địa phương. Bên cạnh đó là việc nâng cao<br /> nhận thức và sự đồng thuận của người dân địa phương, người làm du lịch trong<br /> quá trình khai thác, kinh doanh du lịch vì một tương lai phát triển du lịch theo<br /> hướng bền vững, hiệu quả, an toàn./.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Ban Tuyên giáo tỉnh Vĩnh Long, Tìm hiểu văn hóa Vĩnh Long, Nxb Văn<br /> nghệ TPHCM.<br /> 2. Nguyễn Đình Hòe – Vũ Văn Hiếu (2002), Du lịch bền vững, NXB ĐHQG<br /> Hà Nội.<br /> 3. Quang Hưng (2015), Sức chứa du lịch – Yếu tố quan trọng phát triển du<br /> lịch, http://vietnamtourism.gov.vn/index.php/items/16573. Truy cập ngày<br /> 01/4/2018.<br /> 4. Nguyễn Diễm Phúc (2014), Bảo vệ môi trường Du lịch cù lao An Bình tỉnh<br /> Vĩnh Long, luận văn thạc sĩ Du lịch trường Đại học Khoa học Xã hội và<br /> Nhân văn – ĐH Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.<br /> 5. Peter Kristensen (2004), The DPSIR Framework. National Environmental<br /> Research Institute, Denmark.<br /> 6. Lê Văn Thắng (chủ biên), Du lịch và môi trường, NXB Đại học quốc gia<br /> Hà Nội 2008.<br /> 7. Viện nghiên cứu phát triển du lịch (2000), Quy hoạch chi tiết các khu du<br /> lịch ở Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long.<br /> 8. Viện nghiên cứu phát triển du lịch (2013), Cẩm nang thực tiễn phát triển<br /> du lịch nông thôn Việt Nam, Hà Nội.<br /> 9. Ủy Ban Nhân dân tỉnh Vĩnh Long (2010), Quy hoạch tổng thể phát triển<br /> kinh tế - xã hội tỉnh Vĩnh Long đến năm 2020, tầm nhìn năm 2030, Vĩnh<br /> Long.<br /> <br /> <br /> 390<br />