Tỷ lệ loét dạ dày tá tràng ở bệnh nhân xơ gan nhập viện vì xuất huyết tiêu hóa

Chia sẻ: ViAres2711 ViAres2711 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

69
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Xuất huyết tiêu hóa (XHTH) trên thường được phân loại: do vỡ giãn và không do vỡ giãn tĩnh mạch thực quản (TMTQ). Và ở bệnh nhân xơ gan, ngoài nguyên nhân XHTH do vỡ giãn TMTQ đã được xác định thì có đến 30 – 40% nguyên nhân xuất huyết là do loét dạ dày tá tràng. Điều này đặt ra thách thức cho các nhà lâm sàng trong việc xử trí cấp cứu ở các bệnh nhân xơ gan nhập viện vì XHTH.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tỷ lệ loét dạ dày tá tràng ở bệnh nhân xơ gan nhập viện vì xuất huyết tiêu hóa

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 19 * Số 5 * 2015 TỶ LỆ LOÉT DẠ DÀY TÁ TRÀNG Ở BỆNH NHÂN XƠ GAN NHẬP VIỆN VÌ XUẤT HUYẾT TIÊU HÓA Hà Vũ*, Ngô Thị Thanh Quýt** TÓM TẮT Mở đầu: Xuất huyết tiêu hóa (XHTH) trên thường được phân loại: do vỡ giãn và không do vỡ giãn tĩnh mạch thực quản (TMTQ). Và ở bệnh nhân xơ gan, ngoài nguyên nhân XHTH do vỡ giãn TMTQ đã được xác định thì có đến 30 – 40% nguyên nhân xuất huyết là do loét dạ dày tá tràng. Điều này đặt ra thách thức cho các nhà lâm sàng trong việc xử trí cấp cứu ở các bệnh nhân xơ gan nhập viện vì XHTH. Tuy nhiên, tỉ lệ loét dạ dày tá tràng trên bệnh nhân xơ gan nhập viện vì XHTH vẫn chưa được nghiên cứu đầy đủ ở Việt Nam. Mục tiêu: Xác định tỉ lệ loét dạ dày tá tràng ở bệnh nhân xơ gan nhập viện vì XHTH. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: nghiên cứu mô tả, cắt ngangthực hiện trên225 bệnh nhân xơ gan tại Bệnh viện Chợ Rẫy và Bệnh viện Thống Nhất từ 01/2014 – 03/2015 Kết quả: Trong số 225 bệnh nhân xơ gan nhập viện vì XHTH, tuổi trung bình là 56,15± 13,1 tuổi, tỉ lệ nam/ nữ là 3/1. Phân loại Child – Pugh A, B, C lần lượt là 19,1%, 37,3%, và 43,6%. Nguyên nhân gây xơ gan thường gặp nhất là rượu và viêm gan siêu vi. Tỉ lệ XHTH do loét dạ dày tá tràng là 36% và do vỡ giãn TMTQ là 64%. Kết luận: Tỉ lệ loét dạ dày tá tràng ở bệnh nhân xơ gan nhập viện vì XHTH vào khoảng 36% Từ khoá: Xơ gan, loét dạ dày tá tràng, xuất huyết tiêu hóa. ABSTRACT PREVALENCE OF GASTRO DUODENAL ULCERS IN CIRRHOTIC PATIENTS WHO HAVE BEEN HOSPITALIZED WITH GASTROINTESTINAL BLEEDING. Ha Vu, Ngo Thi Thanh Quyt * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 19 - No 5 - 2015: 94 - 98 Background: Upper gastrointestinal bleeding is usually classified as either variceal or non-variceal. In cirrhotic patients, variceal bleeding has been extensively studied but 30–40% of cirrhotic patients who bleed have caused by gastro duodenal ulcers. That is a big problem for physicians in first aid for cirrhotic patients who have been hospitalized with gastrointestinal bleeding (GI bleeding) Objective: To identify prevalence of gastro duodenal ulcers in cirrhotic patients who have been hospitalized with GI bleeding. Subjects and methods: A cross-sectional study was conducted on225 cirrhotic patients atChoRay hospital andThong Nhat hospital from October 2014 to March 2015. Results: In 225 patients who have been hospitalized with GI bleeding, mean age 56.15± 13.1, Male/female ratio = 3/1. Child – Pugh classification are 19.1% (A), 37.3% (B), and 43.6%(C). The most reason of cirrhosis in this study are alcohol and virus. 36% of cirrhotic patients who bleed have caused by gastro duodenal ulcers and 64% have caused by bleeding esophageal varices. Conclusion: 36% of cirrhotic patients who bleed have caused by gastro duodenal ulcers Keywords: Cirrhosis, gastro-duodenal ulcers, gastrointestinal bleeding. * Bộ môn Nội khoa Y ĐH Quốc Gia Tp. HCM ** Khoa Tiêu hoá Bệnh viện Thống Nhất Tác giả liên lạc: BS. Hà Vũ ĐT: 0983979500 Email: havudr@gmail.com 94 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất năm 2015 Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 19 * Số 5 * 2015 Nghiên cứu Y học ĐẶT VẤN ĐỀ ĐỐI TƯỢNG– PHƯƠNGPHÁP NGHIÊNCỨU Xơ gan là bệnh lý rất thường gặp tại khoa Đối tượng Nội tiêu hoá gan mật. Ở giai đoạn mất bù, xơ Đối tượng nghiên cứu là các bệnh nhân gan có nhiều biến chứng, đặc biệt là xuất huyết đến khám tại phòng khám và nhập khoa Nội tiêu hóa. Đây là biến chứng rất nặng nề, và làm Tiêu hoá Bệnh viện Chợ Rẫy và Bệnh Viện gia tăng tỉ lệ tử vong ở bệnh nhân xơ gan. Xuất Thống Nhất từ10/2014 – 03/2015 thoả mãn các huyết tiêu hóa trên thường được phân loại thành điều kiện sau: 2 nhóm lớn là: do vỡ giãn và không do vỡ giãn Tiêu chuẩn nhận bệnh tĩnh mạch thực quản (TMTQ). Đặc biệt ở bệnh - Tuổi ≥ 18 tuổi nhân xơ gan thì nguyên nhân hàng đầu gây XHTH vẫn là do vỡ các TMTQ giãn, tuy nhiên, - Được chẩn đoán xơ gan và đang hoặc trong các số liệu gần đây cho thấy có một tỉ lệ vừa mới XHTH đến khám tại phòng khám và không nhỏ XHTH ở bệnh nhân xơ gan là do loét nhập khoa Nội tiêu hoá Bệnh viện Chợ Rẫy và dạ dày tá tràng. Sự hiện diện của loét dạ dày tá Bệnh Viện Thống Nhất, thỏa mãn các tiêu tràng ở bệnh nhân xơ gan thay đổi từ 2 – 42%( 3) chuẩn chọn mẫu. tùy theo nghiên cứu, và các tổn thương loét này - Đồng ý tham gia nghiên cứu. có thể trầm trọng hơn nhất là khi các bệnh nhân Tiêu chuẩn loại trừ xơ gan thường có giảm tiểu cầu và rối loạn đông - Bệnh nhân không có xơ gan máu đi kèm(3). - Bệnh nhân không có xuất huyết tiêu hóa. Do đó việc chẩn đoán chính xác ngay từ đầu - Bệnh nhân từ chối nội soi tiêu hoá trên. nguyên nhân gây XHTH ở các bệnh nhân xơ gan để có hướng xử trí thích hợp là một thách thức - Bệnh nhân xơ gan có huyết khối tĩnh mạch rất lớn đối với các nhà lâm sàng tiêu hóa. Thật cửa, hoặc bị ung thư gan. vậy, nếu XHTH do vỡ giãn TMTQ thì xử trí hàng Phương pháp nghiên cứu đầu là thắt thun TMTQ giãn và sử dụng thuốc Nghiên cứu mô tả cắt ngang, tiền cứu. làm giảm áp lực tĩnh mạch (TM) cửa, nhưng nếu Phương pháp tiến hành XHTH do loét dạ dày tá tràng thì ưu tiên hàng đầu là nội soi cầm máu và sử dụng các loại thuốc Tất cả bệnh nhân được chẩn đoán xơ gan ức chế tiết acid dịch vị liều cao. Tuy nhiên, trong nhập viện vì xuất huyết tiêu hóa được ghi nhận: thực tế lâm sàng không phải lúc nào chúng ta Các thông tin cá nhân: tuổi, giới, nghề cũng có thể nội soi cấp cứu để cầm máu, điều nghiệp, địa chỉ. này phụ thuốc rất lớn vào trình độ của bác sĩ nội Khai thác tiền căn, nguyên nhân xơ gan và lí soi và trang thiết bị y tế tại cơ sở đó. Vì vậy điều do nhập viện hoặc khám bệnh. trị nội khoa bằng thuốc giảm áp TM cửa hay Khám lâm sàng đánh giá: hội chứng tăng áp thuốc ức chế tiết acid liều caotrong lúc không có cửa và hội chứng suy tế bào gan và bất thường nội soi hoặctrong khi chờ nội soi đóng vai trò rất của các cơ quan khác, tình trạng mất máu, sinh quan trọng trong tiên lượng sống còn của bệnh hiệu… nhân xơ gan. Đây cũng là nguyên nhân thúc đẩy Nội soi tiêu hoá trên để xác định nguyên chúng tôi thực hiện đề tài nghiên cứu này, nhằm nhân xuất huyết tiêu hóa ở các bệnh nhân này. mục tiêu xác định tỉ lệ thực tế XHTH do loét dạ dày tá tràngở bệnh nhân xơ gan và từ đó đề ra Bệnh nhân sẽ được làm các xét nghiệm máu: hướng xử trí ban đầu thích hợp đối với các bệnh Công thức máu, PT, INR, aPTT, nhóm máu, AST, nhân xơ gan nhập viện vì XHTH. ALT, điện di đạm máu, Albumin, Protid máu, glucose, BUN, Creatinin, Bilirubin TP, Bilirubin Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất năm 2015 95 Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 19 * Số 5 * 2015 TT, Bilirubin GT, GGT, ALP, ion đồ, HBsAg, Trong các nguyên nhân gây xơ gan thì viêm Anti HCV,… gan do siêu vi là nguyên nhân hàng đầu (40,9%) Siêu âm bụng tại khoa để đánh giá mức độ mà chủ yếu là viêm gan siêu vi B. xơ hoá, tìm các dấu hiệu tăng áp cửa như lách to, Nguyên nhân thứ 2 gây xơ gan là rượu. dịch ổ bụng...và tìm các biến chứng khác của xơ Bảng 3: Phân bố theo phân loại Child – Turcotte – Pugh gan Phân loại Số bệnh nhân (n=225) Tỉ lệ (%) Các kết quả trên sẽ được ghi nhận vào Child A 43 19,1 Child B 84 37,3 bệnh án mẫu đã soạn sẵn. Child C 98 43,6 KẾT QUẢ Trong tổng số 225 trường hợp xơ gan nhập Phân loại Child - Pugh Khoa Nội Tiêu Hoá Bệnh viện Chợ Rẫy và Bệnh 19.1% 37.3% 43.6% viện Thống Nhất từ 01/2014 đến 03/2015, chúng tôi ghi nhận được các kết quả sau đây: Child A Child B Child C Bảng 1: Đặc điểm chung bệnh nhân trong nhóm nghiên cứu Biểu đồ 2: Phân bố theo phân loại Child – Pugh. Đặc điểm bệnh nhân Giá trị trung bình Nhận xét: Số bệnh nhân Child C chiếm tỉ lệ Tuổi 56,15 ± 13,1 cao nhất (43,6%). Albumin (g%) 3,05 ± 0,59 BilirubinTP (mg%) 4,74 ± 6,46 Bảng 4: Tỉ lệ loét dạ dày tá tràng ở bệnh nhân xơ gan PT (s) 21,8 ± 5,54 nhập viện vì XHTH 3 Tiểu cầu ( /mm ) 74000 ± 46000 Số bệnh nhân Kết quả nội soi Tỉ lệ (%) (n= 225) Bảng 2: Phân bố nguyên nhân gây xơ gan Loét dạ dày tá tràng 81 36 Số bệnh nhân Nguyên nhân Tỉ lệ (%) Không loét 144 64 (n=225) Viêm gan siêu vi B 52 23,1 Viêm gan siêu vi C 34 15,1 Rượu 72 32 Loét dạ dày tá tràng/ Viêm gan siêu vi B, C 6 2,7 Xơ gan Viêm gan siêu vi B + rượu 23 10,2 Viêm gan siêu vi C + rượu 8 3,6 Loét Không rõ 30 13,3 36% 64% 13% Nguyên nhân xơ gan Không loét 4% 23% Viêm gan sv B 10% Biểu đồ 3:Tỉ lệ loét dạ dày tá tràng ở bệnh nhân xơ Viêm gan sv C gan nhập viện vì XHTH 3% 32% Rượu Nhận xét: Loét dạ dày tá tràng chiếm tỉ lệ khá cao (36%) ở bệnh nhân xơ gan nhập viện vì xuất huyết Viêm gan sv B,C 15% tiêu hoá. Biểu đồ 1: Phân bố theo nguyên nhân gây xơ gan Nhận xét: 96 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất năm 2015 Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 19 * Số 5 * 2015 Nghiên cứu Y học BÀN LUẬN Tuy nhiên tỉ lệ loét dạ dày tá tràng có thể tăng lên khá cao, khoảng 48% trong nghiên Tỉ lệ loét dạ dày tá tràng ở bệnh nhân xơ cứu của Lo và cộng sự(5). Trong một nghiên gan nhập viện vì XHTH cứu khác của Ahmed Gado và cộng sự thực Xuất huyết tiêu hóa ở bệnh nhân xơ gan là hiện trên 103 bệnh nhân xơ gan cho thấy có một biến chứng rất thường gặp. Biến chứng này đến 30-40% bệnh nhân xuất huyết tiêu hoá là chiếm đến 25% trong các nguyên nhân gây tử do loét dạ dày tá tràng(3). vong ở bệnh nhân xơ gan. Và một trong những Ở Việt Nam, theo nghiên cứu của Trần Ngọc nguyên nhân đã được xác định gây XHTH ở các Lưu Phương và cộng sự thực hiện tại Bệnh viện bệnh nhân này là do vỡ giãn TMTQ, tuy nhiên Nguyễn Tri Phương, tỉ lệ loét dạ dày tá tràng ở có một tỉ lệ không nhỏ các trường hợp XHTH bệnh nhân xơ gan vào khoảng 13,9%, thấp hơn này là do loét dạ dày tá tràng. Nhưng cho đến trong nghiên cứu của chúng tôi(1). nay việc chẩn đoán, điều trị và bệnh sinh của Để lý giải cho sự gia tăng biến chứng loét dạ XHTH do loét dạ dày tá tràng ở bệnh nhân xơ dày tá tràng ở bệnh nhân xơ gan, nhiều tác giả gan vẫn chưa được mô tả đầy đủ và rõ ràng. cho rằng đó là do giảm sự bảo vệ niêm mạc, do Điều này là do xơ gan thường là tiêu chuẩn loại tăng histamine vì gan suy không còn khả năng trừ trong phần lớn các nghiên cứu về XHTH trên giáng hoá các histamin này, và được cho là có do loét dạ dày tá tràng. Vì vậy, các khuyến cáo liên quan mật thiết với tình trạng gia tăng áp lực về xử trí đối với các bệnh nhân xơ gan bị XHTH tĩnh mạch cửa nhưng không liên hệ rõ rệt với sự do loét dạ dày tá tràng vẫn còn thiếu sót và đang nhiễm Helicobacter pylori(2). được nghiên cứu(3). Trong lâm sàng, thông tin này rất hữu ích Trong nhóm nghiên cứu của chúng tôi, tất cả cho việc chẩn đoán và xử trí ban đầu ở các bệnh các bệnh nhân xơ gan nhập viện vì xuất huyết nhân xơ gan nhập viện vì xuất huyết tiêu hoá, nó tiêu hoá khi nội soi tiêu hoá trên thì có đến 36% nâng cao vai trò và ý nghĩa của thuốc ức chế tiết trường hợp có loét dạ dày tá tràng, tức là gần 1/3 aicd trong xử trí ban đầu ở các bệnh nhân này dân số nghiên cứu. Số liệu này cũng phù hợp với khi chưa có kết quả nội soi tiêu hoá trên. nhiều báo cáo của các tác giả trên thế giới, theo đó tỉ lệ loét dạ dày tá tràng ở bệnh nhân xơ gan KẾT LUẬN dao động từ 2-42%(3). Chúng tôi đã khảo sát tỉ lệ loét dạ dày tá Kết quả của chúng tôi có cao hơn so với tràng ở 225 bệnh nhân xơ gan nhập viện vì nghiên cứu của Chen LS và cộng sự, theo tác giả, XHTH tạiKhoa Nội Tiêu hoá Bệnh viện Chợ Rẫy, tỉ lệ loét dạ dày tá tràng ở bệnh nhân xơ gan Bệnh viện Thống Nhất và đã thu được kết quả khoảng 20% cao hơn rất nhiều so với tỉ lệ loét dạ như sau: Tỉ lệ XHTH do loét dạ dày tá tràng ở dày tá tràng ở nhóm người khoẻ mạnh (4%). bệnh nhân xơ gan là 36%, còn do vỡ giãn TMTQ Nguyên nhân theo tác giả là có liên quan đến là 64%. Nghiên cứu này cho thấy cần nâng cao tình trạng tăng áp lực tĩnh mạch cửa ở bệnh vai trò của các thuốc ức chế tiết acid dịch vị trong nhân xơ gan(6). xử trí cấp cứu ban đầu nhằm đạt được hiệu quả Theo tác giả Fujiwara, tỉ lệ loét dạ dày tá điều trị tối ưu ở các bệnh nhân xơ gan nhập viện tràng tăng gấp 4,22 lần hơn ở nhóm bệnh nhân vì XHTH trong khi chờ nội soi. xơ gan so với nhóm người khoẻ mạnh, nguyên TÀI LIỆU THAM KHẢO do được cho là có liên quan đến sự giảm tính đề 1. Ahmed G, Basel E, et al. (2013). “Prevalence and outcome of kháng, giảm các yếu tố bảo vệ niêm mạc ở các peptic ulcer bleeding in patients with liver cirrhosis”. bệnh nhân xơ gan và không có liên quan rõ rệt Alexandria Journal of Medicine; 6, pp 23-29.. với tình trạng nhiễm Helicobacter pylori(1). Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất năm 2015 97 Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 19 * Số 5 * 2015 2. Chen LS, Lin HC, Hwang SJ, Lee FY, Hou MC, Lee SD (1996). duodenal ulcers in patients with cirrhosis”. Gastrointest “Prevalence of gastric ulcer in cirrhotic patients and its Endosc; 62, pp. 350–356. relations to portal hypertension”. J Gastroenterol Hepatol , 11, 6. Trần Ngọc Lưu Phương, Nguyễn Thị Cẩm Tú và Nguyễn Thị pp. 59–64. Thanh Trúc (2010), “Khảo sát đặc điểm nội soi dạ dày thực 3. Fujiwara Y, Arakawa T, Higuchi K, Kuroki T (1998), Fujiwara quản trên bệnh nhân xơ gan”. Tạp chí Y học TPHCM, Tập 14, (chủ biên). “Gastrointestinal lesions in liver cirrhosis”. Nippon số 2, trang 135 – 145. Rinsho;56, pp. 2387–2390. 4. Hoàng Trọng Thảng (2006), “Xơ gan”, Hoàng Trọng Thảng (chủ biên). Bệnh tiêu hoá Gan - mật. Nhà xuất bản Y học, chi nhánh Hà Nội, trang 315-330 Ngày nhận bài báo: 01/07/2015 5. Lo GH, Yu HC, Chan YC, et al (2005). “The effect of Ngày phản biện nhận xét bài báo: 15/07/2015 eradication of Helicobacter pylori on the recurrence of Ngày bài báo được đăng: 20/10/2015 98 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất năm 2015